PATOLOJI ANABILIM DALI ve TARIH

1
PATOLOJI ANABILIM DALIveTARIHÇE
2
PATOLOJININ TARIHÇESI

• Baslangicini insanlik tarihinin baslangicina
  kadar götürmek mümkün olan tip tarihinde
  Patoloji nin yeri de çok eskidir.
• Kendi basina bir temel bilim olan patoloji,
  hekimlik açisindan bakildiginda, anatomi ve
  histoloji gibi temel tip bilimleriyle klinik
  bilimler arasinda bir köprüdür.

3

• Patoloji, temelde hastalik sonucu ortaya çikan
  morfolojik degisiklikleri incelerken,
  fizyopatoloji islevsel bozukluklarin incelendigi
  bilimi dalidir.
• Ancak gerek hastaliklarda gerekse nomallik
  durumunda morfoloji her zaman kendisini çok kesin
  özelliklerle belli etmez, bu noktada klinisyenin
  patologla bilimsel iliskisi çok önemlidir.

4

• Patolojinin tip içerisindeki yeri
• 1- Hastalik ve sagligi anlamak yönünden(temel)bili
  msel
• 2- Tedavi edici hekimlige yönelik (tani konusunda
  yardimci olmak) uygulamali
• 3- Bilimsel ve uygulamaya yönelik (ögrencilik ve
  sonrasi) her ögretm düzeyinde kazanilmasina
  yönelik egitimsel önemi vardir

5
PATOLOJININ TARIHÇESI

• M.Ö. 30- M.S. 38 yillari arasinda yasamis olan
  Romali ansiklopedist Aulus Cornelius CELSUS
  (TIBERIUS) daha önceki bilgileri derleyerek 8
  cildi tipla ilgili olan 20 ciltlik büyük bir eser
  yazmis,
• DE MEDICINE adli bu eserinde diger bazi konularla
  beraber iltihap konusunu da anlatmis ve iltihabin
  1)kizariklik (rubor), 2)sicaklik (color), 3) agri
  (dolor) ve 4) siskinlik (tumor) gibi 4 ana
  belirtisini tarif etmistir.

6

• Daha sonra GALEN (130-200) iltihabin 5. ana
  belirtisi olarak fonksiyon kaybini (Functio
  laesa) tarif etmis ve böylece iltihabin
  morfolojisi belli olmustur.
• Bunlar bugün de geçerlidir.

7

• Türkistan da dogan ve batida AVICENNA adi ile
  bilinen ünlü Türk düsünür ve bilgini Ibni Sina
  (Buhara 980-Hemedan 1037) 5 ciltlik TIP KANUNU
  (el-Kanun fit-Tibb / latince Canone Medicinae)
  adli eserinde fizyoloji ve anatomi bilgilerinin
  yani sira hastaliklarla ilgili gözlemlerini de
  yazmistir
• Yunan ve Roma uygarliklarindan sonra skolastik
  anlayisin hüküm sürdügü orta çagda hastaliklar,
  bulgulari ve nedenleri konusunda ilerleme
  olmamistir

8

• XV. yüzyilda yasan Amasyali hekim Serefeddin
  Sabuncuoglu 1465 de
• 1) Cerrahiyetül-Haniyye ve
• 2) Mücerrebname adli eserlerini yazarak Fatih
  Sultan Mehmete sunmustur.
• Ayrica bir pediatrik cerrahi atlasi mevcuttur.

9

• Bunlardan birincisi ilk Türkçe tip kitabi olmasi
  bakimindan önemli oldugu kadar, Serefeddin
  Sabuncuoglu nun eserleri
• 1.Yara ve kanamalarin tedavisinde koterizasyon,
• 2. Medulla spinalis zedelenmelerinde traksiyon ve
  stabilizasyon,
• 3.Muhtelif obstetrik manipulasyonlar,

10

• 4. Plastik cerrahi,
• 5. Gögüs cerrahisi,
• 6. Oftalmoloji teknikleri,
• 7. Variköz venlerin tedavisi,
• 8. Anesteziyoloji,
• 9. Dis hekimligi uygulamalari ve
• 10. Deneysel çalismalara kadar pek çok konulari
  kapsamaktadir.

11

• XVII. yüzyilda Italyanin Padua Üniversitesinde
  (1682-1771) Giovanni Baptista MORGAGNI 700 otopsi
  yaparak bunlardan elde ettigi bilgileri 1761de
  yayinladigi 5 ciltlik De Sedibus et Casus
  Morborum (Hastaliklarin Sebepleri ve Yeri) adli
  eserinde toplamistir.
• Patolojik anatomini kurucusu olarak kabul edilen
  MORGAGNI bu çalisma sonunda tip ilmini anatomi ve
  patolojik anatomi temeline oturtmus postmortem
  bulgulari klinikle karsilastirmis ve
  degerlendirmistir.

12

• XV. Yüzyilda Benivieni, XVI. Yüzilda Vesaliusun
  otopsi ve diseksiyon çalismalari
• Anatomi yüzyili olarakta bilinen XVI. Yüzyilda
  hastaliklarin normal anatomi üzerinde yaptiklari
  degisiklikler anlasilmis
• XVII yüzyilda Malpighi ve van Leeuwehoek
  gelistirdikleri mikroskop ile histolojik
  incelemeleri ilerletmis
• XVIII yüzyilda ise Bichat otopsi çalismalari
  yaninda histolojik incelemeler yaparak genel ve
  özel patoloji ayrimina gitmis

13

• XIX yüzyilda Rokitansky 30.000 den fazla otopsi
  yapmis, makroskopik bulgularini tarif etmis,
  klinikopatolojik önemli degerlendirmeler
  yapmistir
• Ayni yüzyilda Schwann ve Müller hücresel
  patolojinin temelini olusturan fikir ve buluslari
  ortaya koymus

14

• Daha sonra ünlü Alman bilgini Rudolf VIRCHOW
  (1821-1902) Berlin Charité Hastanesi Patolojik
  Anatomi Enstitüsündeki çalismalari ile patolojiyi
  bu günkü zeminine oturtmus ve 1858de vayinladigi
  CELLULAR PATHOLOGIE (HÜCRESEL PATOLOJI ) adli
  eseriyle modern patolojinin kurucusu unvanini
  hak etmistir.

15

• Patolojiye mikroskobu sokan da Virchow olup
  otopsi materyallerini makroskopik ve mikroskopik
  yöntemle incelemis hastaliklarin hücre temeli
  üzerine oturdugunu, yani hastalikli hücrenin
  saglam hücreden gelistigi görüsünü ileri sürmüs
  bu görüs
• OMNIS CELLULA A CELLULA(Her hücre bir hücreden
  gelisir) deyiminde ifadesini bulmustur.

16

• Daha sonra
• COHNHEIM (1839-1884),(dokulari dondurarak kesit
  almayi deneyen ilk hekim)
• METCHNIKOFF (1844-1916) ve
• GRAWITZ (1850-1932) gibi ögrencileri Virchowun
  açtigi yoldan yürüyen bilim adamlari olmuslardir.
  

17

• XIX. Yüzyilda dokularin fiksayonu, gömülüp
  mikrotomla kesilmesi ve boya metodlarinin
  gelistirilmesi hizli bir sekilde gerçeklesirken,
  akromatik lenslerin gelisimi ile mikroskobun
  kullanimi daha yararli hale getirilmis ve hücre
  teorisi alaninda bilgiler artmistir.
• XX yüzyilin ilk yarisinda ise doku kültürü
  yöntemi, polarizasyon, floresan ve elektron
  mikroskobu gelistirilmis, histokimyasal boyalar
  uygulamaya girmistir
• Bu gün ise flowcytometri ve image analysis gibi
  bilgisayarin da kullanildigi uygulamalar
  patolojini kapsamina girmektedir

18
ÜLKEMIZDE PATOLOJININ TARIHÇESI

• Ülkemizde de Batililasma çabalariyla birlikte tip
  egitim ve ögretiminde de yenilesme çabalari
  Sultan II. Mahmut (1785-1839) döneminde baslamis,
  Avrupadan hocalar getirilerek anatomide
  kadavradan yararlanilmaya baslanmistir.

19

• Bu yenilesme ve Batiya açilma girisimlerinde
  Ataullah SANIZADE (1771-1826) ve Mustafa BEHÇET
  (1774-1834) gibi hekimlerin önemli katkilari
  olmus bunlardan SANIZADE daha 1820de Alman von
  STORCKun eserinin Italyanca baskisindan
  yararlanarak Miyaril-etibba, Ahvalittabia ve
  Tesrih (Anatomi) gibi eserleri yayinlamistir. Bu
  çalismalariyla birlikte Sultan II. Mahmut ordunun
  hekim ihtiyacini karsilamak için 14 Mart 1827de
  ilk tip okulunu (Mekteb-i Tibbiye-i Sahane)
  açmistir.

20

• Viyana'dan gelerek Mekteb-i Tibbiye-i Sahanede
  1839 yilinda görev alan Dr. Bernard, tibbiyenin
  modernizasyonu için büyük emek harcadi.
• Dr. Bernardin israriyla, Padisah Abdulmecid 1841
  yilinda bir ferman çikartarak sadece hiristiyan
  ölülerin otopsisine izin vemistir

21

• Cemiyet-i Tibbiye-i Sahaneye karsilik, Türkçe
  tip okutulmasini savunanlarca 1866 yilinda
  Cemiyet-i Tibbiye-i Osmaniye kurulmus
• 1867 yilindan itibaren tip egitimi türkçe
  olarak yapilmis

22

• Patoloji dersi ancak 19. yüzyilin sonlarinda
  tibbiyede ders programina tamamen
  yerlesebilmistir.
• Ahmet Hilmi Pasanin 1870 lerde ilk patoloji
  hocasi oldugu bilinmektedir.
• 20. yüzyilin baslarina kadar belirli bir sistem
  olmaksizin Ohannes Tabibyan Bey, Ahmet Ferit Bey,
  Rifat Hüsamettin Pasa tarafindan patoloji
  dersleri verilmistir.

23

• 1898'de Gülhane'nin kurulusunda, patoloji
  laboratuarinin basina Prof. Georg Deycke
  getirilmis
• II. Mesrutiyetin ilanindan sonra, mülki ve askeri
  tip fakülteleri birlestirilerek (1909), patoloji
  hocaligina Hamdi Suat (AKNAR) atanmistir. Böylece
  patoloji tarihimizde önemli bir sayfa açilmistir.
  

24
PROF. GEORG DEYCKE
25
PROF. DR. HAMDI SUAT AKNAR

• 1904te Almanyanin Leipzig sehrinde Prof.
  Marchandin yaninda patolojik anatomi
  doktorasini tamamlayarak yurda dönen ve Alman
  ekolünü ögrenmis olan Hamdi Suat AKNAR yurdumuzda
  batili ve modern anlamda patolojiyi kuran,
  sevdiren, döneminin dünya çapinda taninan bilim
  adamlari ile birlikte anilan çok degerli bir
  hocadir.

26

• 1904te önce Gülhane Askeri Tip Fakültesi
  patoloji hocaligina atanan Hamdi Suat Hoca
  1909da Haydarpasada askeri ve mülki
  bölümlerinin birlestirilmesi ile kurulan
  Darülfünun Tip Fakültesine geçmis,
• Tip Fakültesi Patolojik Anatomi kürsüsünü,
  laboratuvarini ve 1800 kavanozdan mürekkep
  patoloji müzesini kurmus

27

• Özellikle deri hastaliklari, bitki ve
  hayvanlardaki tümoral olusumlar üzerine
  çalismalari vardir.
• Insan vebasinda lenfadenopatileri inceleyerek,
  retiküloendotelyal hücreleri tanimlamis ve
  fagositoz özelligi gösteren hücreler olarak tarif
  etmis,
• 1904 ylinda bir Alman dergisinde yayimlanan bu
  çalismadan 10 yil sonra 1914 de Aschoff bu
  hücreleri retiküloendotelyal olarak
  isinlendirmistir.

28

• Ayrica Hamdi Hoca kürsüsüne ilk kez kadin asistan
  doktoru kabul eden üniversite hocasidir.
• Istanbul Darülfünun Tip Fakültesinden ilk kez
  1928 de mezun olan kadin doktorlarin ilk yillarda
  kamu görevi bulmalari kadar, fakülteye asistan
  olmalari da hocalarin çekimser davranislari
  sebebi ile mümkün olmuyordu.

29

• Bu konuda ilk olumlu yaklasimi gösteren Hamdi
  Suat Hoca Almanya'da tip ögrenimi gören Dr.
  Semiramis Rifat TEZEL'i ihtisasini yapmak üzere
  kürsüye kabul etmistir

30

• Hamdi Suat, kanser üzerindeki yogun deneysel
  çalismalari ve bu konuya verdigi önem sonucunda
  bu konunun daha genis çapta ele alinmasi
  gerektigine inanmis ve 2. Milli Tip Kongresinde
  (1927) gelecek kongrenin kanser üzerine olmasini
  saglayan kararin alinmasinda etkili olmustur.

31

• 1929 yilinda toplanan 3. Milli Tip Kongresinde
  kanser arastirmalari tartisilmis, daha sonra 1933
  de "Kanserle Mücadele ve Taharri Cemiyeti" Hamdi
  Hocanin girisimleri ile kurulmustur.
• Bugün Kanser Arastirma ve Savas Kurumu her yil
  1-7 Nisan Kanser Haftasinda Hamdi Suat Aknar
  Konferanslari düzenlemekte ve bu büyük hocayi
  anmaktadir.

32

• Hamdi Suat AKNAR, döneminin önde gelen
  patologlari arasinda saygin bir bilim adami
  olarak yer almis,
• Alman Patoloji Cemiyetinin ilk Türk üyesi olmus,
  çesitli uluslar arasi toplantilara katilmis,
• "Acta Cancrologica" dergisinin yayin kuruluna
  seçilmis, ülkemizi basari ile temsil etmis,

33

• Hocanin bu arada 1916 da, Hilal-i Ahmer
  (Kizilay) heyetinde gönüllü olarak katildigi
  Birinci Dünya Savasi sirasinda Erzurum cephesinde
  askerler arasinda yaygin bulunan tifüs salgini
  konusundaki incelemeleri ve bunlarin sonuçlarini
  1916da yayinlamis olmasi da unutulmamasi gereken
  önemli bir hizmetidir.

34

• Modern Patolojinin kurucusu olan Hamdi Suat AKNAR
  1933de üniversite reformunun getirdigi ve uzun
  yillar elestiri konusu olan bir uygulama ile
  Darülfünundan (üniversiteden) ayrilmak zorunda
  birakilmis issiz kalmis
• Atatürkün çabalarina ragmen üniversiteye
  dönmemis
• ancak arkadasi dönemin Saglik Bakani Prof. Dr.
  Refik SAYDAM tarafindan Vakif Guraba Hastanesine
  atanmayi kabul etmis
• Vakif Guraba Hastanesinde çalismis
• 1936 yilinda vefat etmistir.

35
1933 ÜNIVERSITE REFORMU ve ALMAN HOCALAR

• Hamdi Suat Hocanin üniversiteden ayrilmasindan
  sonra dönemin Nazi Almanya'sindan gelen
• Ord. Prof. Philipp SCHWARTZ ve
• Prof. Siegfried OBERNDORFER uzun yillar patolojik
  anatomi egitimi vermisler, pek çok ögrenci ve
  patolog yetistirmislerdir.

36

• Patolojik anatomi kürsüsünün basinda, 1933ten
  1953e kadar araliksiz 20 yil basarili hizmetler
  veren Prof. Schwartz ögrenci ve asistan
  egitiminde makroskopi, mikroskopi ve otopsi
  konusunda pratik uygulamaya önem vermis,
• Türkiye'de ilk kez klinikopatolojik dersleri 1942
  de baslatmis, bugün hala korunan arsiv sistemini
  yerlestirmistir.

37
1933 ÜNIVERSITE REFORMU ve ALMAN HOCALAR

• Schwartz'in yaninda yetisen
• Besim TURHAN,
• Münevver YENERMAN,
• Talia Bali AYKAN,
• Süreyya TANAY,
• Bedrettin PARS,
• Kemal AKGÜDER,
• Ihsan Sükrü AKSEL ve
• Perihan ÇAMBEL Türkiye'nin ilk patoloji hocalari
  ve çesitli patoloji kürsülerinin kuruculari
  olmuslardir.

38

• Prof. OBERNDORFER de Istanbul Üniversitesi Tip
  Fakültesinde 1937de kurulan Genel Patoloji ve
  Deneysel Patoloji Kürsüsüne atanmis
• Sedat TAVAT,
• Üveis MASKAR,
• Osman SAKA,
• Sati ESER gibi patologlarin yetismesinde etkili
  olmustur.

39

• Istanbul Üniversitesi Tip Fakültesindeki bu
  gelismeler sirasinda Hamdi Suat Aknar'in
  ögrencilerinden
• Kamile Sevki MUTLU ve
• Perihan ÇAMBEL patolojinin yayginlasmasi,
  kurumsallasmasi konusunda basarili çalismalar
  yapmislardir.

40
1933 ÜNIVERSITE REFORMU, ALMAN HOCALAR ve SONRASI

• Kamile Sevki MUTLU Ankara Numune Hastanesinde
  patoloji laboratuarini kurmus,
• 10 yil çalismis (1935-1945), daha sonra Ankara
  Üniversitesi Tip Fakültesi açilirken Histoloji ve
  Embriyoloji kürsüsünü kurmustur.

41

• Perihan ÇAMBEL, Hamdi Suat'in ardindan Vakif
  Guraba Hastanesinde çalismis, ABDnde kanser
  üzerine bilimsel arastirmalar yapmistir.
• Daha sonra Ankara Numune Hastanesinde patolog
  olarak görev yaparken kanserle ile ilgili
  deneysel arastirmalarini sürdürmüstür.

42

• Dolayisiyla Istanbul Üniversitesi Tip Fakültesi
  ile Gülhane Askeri Tip Akademisinden yetisen
  patologlar, Türkiye'nin ilk patoloji hocalari ve
  patoloji kürsülerinin kuruculari olmuslardir.

43

• Prof. Dr. Besim TURHAN,
• Prof. Schwartz'dan sonra Istanbul Üniversitesi
  Tip Fakültesi Genel Patoloji ve Patolojik Anatomi
  Kürsüsü baskani olmustur.
• Gülhane Askeri Tip Akademisinden Prof.Dr. Necati
  ERANIL ve
• Prof. Dr. Süreyya TANAY
• Ankara Üniversitesi Tip Fakültesinde Patoloji
  Kürsüsünü kurmuslardir.

44

• Gülhane'deki görevini sürdüren
• Prof. Dr. Osman Nuri Aker, ABDnde yaninda
  çalistigi Papanicolaou sitoloji yöntemini
  ülkemize getirerek sitopatolojinin öncülügünü
  yapmistir.

45
C.Ü. TIP FAKÜLTESI PATOLOJI ANABILIM DALININ
TARIHÇESI

• Fakültemiz 1788 sayili yasa ile kurulmus olup
  1974-1975 ögretim yilinda 50 ögrenci ile
  Hacettepe Üniversitesinde egitime baslamistir.
• 1981-1982 yilinda ilk olarak 34, bugüne kadar
  2000den fazla tip doktoru mezun etmistir.
• Halen Tip Fakültesinin tüm siniflarinda yaklasik
  700 ögrenci ögrenim görmektedir.

46

• Uzm. Dr. Tülay Canda (1977-1979)
• Uzm. Dr. M. Serefettin Canda (1977-1979)
• As.Dr. Süleyman Subasi (1977-1978)
• As.Dr. Ahmet Önder(1977-1978)

47
(No Transcript)
48

• CANDAlarin ayrilmasiyla meydana gelen 18 aylik
  fasiladan sonra Prof. Dr. Behsan ÖNOL hem
  Dekan, hem de Patoloji AD Baskani olmus
• 1983 baslarinda Yrd. Doç. Dr. Rahmi HANAGASI
  Istanbul Tip Fakültesi Patoloji ADindan gelmis
  1985 Ekim ayi basinda vefatina kadar çalismis
• Ilk As. Dr. Mehmet METIN 1987de uzman olup bir
  müddet Sivas ve Çorum Devlet Hastanelerinde
  çalistiktan sonra emekli olmus

49
(No Transcript)
50
(No Transcript)
51
(No Transcript)
52
(No Transcript)
53
(No Transcript)
54
(No Transcript)
55
1987 ve SONRASI C.Ü. TIP FAKÜLTESI PATOLOJI
ANABILIM DALI

• Yrd.Doç. Dr. Z. Handan AKER
• Yrd. Doç. Dr. Fahrettin GÖZE
• Ars.Gör.Dr. Ender DÜZCAN

56
(No Transcript)
57
(No Transcript)
58
(No Transcript)
59
(No Transcript)
60
(No Transcript)
61
(No Transcript)
62
(No Transcript)
63

• Prof. Dr. Ö.Fahrettin GÖZE (2001) (Baskan)
• Prof. Dr. H. Reyhan EGILMEZ (2002-2005 arasi
  Dekan)
• Prof. Dr. D. Sema ARICI (1992)
• Prof. Dr. Sahande ELAGÖZ (1992)
• Doç. Dr. Esin YILDIZ (1989)
• Yrd. Doç. Dr. Hatice ÖZER (1998)
• Yrd. Doç. Dr. Ersin TUNCER (1998)

64

• Ars. Gör. Dr. Fügen KIVANÇ (2001)
• Ars. Gör. Dr. Sema KIZILGEDIK DOGDAS (2001)
• Ars. Gör. Dr. Gülay SIMSEK
• Ars. Gör. Dr. Esra AYDIN KARAKAYA
• Ars. Gör. Dr. H. Sevinç INAL
• Ars. Gör. Dr. Pinar ARSLAN

65
PATOLOJI ANABILIM DALININ TARIHÇESI-9(Mezuniyet
Öncesi Egitim)

• Doç.Dr.Türkan KÜÇÜKALI Dönem lll, Patoloji 23-29
  Mart 1986
• Doç.Dr.Ünser ARIKAN Dönem lll, Patoloji 30 Mart-5
  Nisan 1986
• Prof.Dr.Bedri UZUNALIMOGLU- Dönem lll, Patoloji
• 31 Mart-5 Nisan 1986
• 18-24 Ocak-1987
• Doç.Dr.Ayse AYHAN- Dönem lll, Patoloji 4-8 Mayis
  1987
• Prof.Dr.Behsan ÖNOL- Dönem lll, Patoloji
• 17 Nisan-2 Mayis 1986
• 28 Ocak 1991
• 28 Nisan-3Mayis 1991
• Doç.Dr. Sevket RUACAN
• Doç.Dr.Gamze MOCAN

66

• Cerrahi patoloji yasayan hastadan alinan
  dokularin, anatomik patoloji ile ilgisini
  inceleyen bilim dalidir.
• Patologun rolü, hastanin tedavisi için çalisan
  klinisyen hekim için konsültan hekimliktir.
• Patolog ,
• Dahili ve cerrahi tip dallarinin pek çogu ile
  ilgilidir
• Sadece morfoloji ile degil, klinik bulgular ve
  tedaviyi yönlendirecegi için prognoz ile de
  ilgili olmalidir.

67

• Ideal sonucu alabilmek için patolog-klinisyen-
  hasta birarada olmalidir
• Patolog her spesmene yaklasimda kendisine su
  soruyu sormalidir
• Bu olguda ben klinisyen mi, yoksa hasta miyim
  ?Bu spesman hakkinda ihtiyacim olan bilgi nedir
  ve bu bilgiyi en iyi nasil sunarim? sorularina
  cevap vermelidir.

68

• Klinisyen olgu hakkinda mutlaka bilgi vermeli
  ( hastanin yasi, cins, lezyonun
  lokalizasyonu, yapilan girisimin sekli,
  radyolojik bulgulari, operasyon bulgusu...)
• Klinisyen yeterli bilgi vermez ise patolog,
  yeterli bilgiye ulasana kadar raporu elinde
  tutabilir.
• Tani
• Klinigin ön tanisindan farkli ise veya
  klinisyenin sorularina cevap veremiyorsa
• KLINISYEN DERHAL PATOLOG ILE TEMASA GEÇMELI
• Nadir görülen bir lezyon ise
• Klinisyen tarafindan önemi anlasilmamis ise
  PATOLOG AÇIKLAYICI TERIMLER KULLANMALI

69

• Patologlar hiçbir klinik bilgi bilmeksizin bu
  preparat hakkinda ne düsünürsün? sorusunu
  egitimleri boyunca kendilerine sorarlar
• ANCAK
• Patoloji entellektüel bir oyun degildir ve
  tibbin yasam ile ölüm arasinda ki ciddi
  yüzlerinden birisidir.

70

• Klinik konsültan olarak patologun rolü
  tartisilmazdir
• Klinisyenler için olay sadece hhb yerde ki
  kitledir, ANCAK
• Patolog ayni kitleye yaklasirken hastanin klinik
  bilgisi, makroskopik ve mikroskopik özellikleri
  ile taniya yardimci ilave tekniklere ihtiyaç
  duyulup duyulmayacagini düsünmek ve cevap vermek
  zorundadir.

71
PATOLOJININ KONUSU ve METODLARI

• Patoloji hastaliklarin nasil meydana geldigi
  (ETYOLOJI ve PATOGENEZ), ne gibi sekil
  (MORFOLOJI) ve fonksiyon bozukluklari yaptigi ile
  ugrasir.
• Özellikle bir morfoloji ilmidir.
• 2 ana dala ayrilir
• 1. ANATOMIK PATOLOJI
• 2. CERRAHI (KLINIK) PATOLOJI

72

• ANATOMIK PATOLOJI de 2ye ayrilir
• 1. GENEL PATOLOJI
• 1.a. Etyoloji,
• 1.b. Patogenez,
• 1.c. Morfoloji,
• 1.d. Patolojik fonksiyon
• 2. ÖZEL PATOLOJI Organ ve sistemlerin
  hastaliklarini genel patoloji prensipleri içinde
  inceler.

73

• METODLARI
• 1. Patolojinin rutin metodu histoloji metodudur.
• Doku parçalarindan örnekler alinir rutin takip
  ve boya (Hematoksilen - Eozin) (HE)
  islemlerinden sonra isik mikroskopuyla incelenir.
• Gerekirse baska histokimya ve immünohistokimya
  teknikleri uygulanir.
• 2. Günümüzde hizla gelisen ve yayilan bir metodu
  da sitolojik incelemelerdir.

74

• Mikroskopik inceleme için canlidan özel araç ve
  gereçlerin kullanilarak doku ve hücre
  örneklerinin alinmasina BIYOPSI denir.
  Biyopsinin,
• 1. Insizyonel Lezyonun bir kismi,
• 2. Eksizyonel (probe eksizyonu) Lezyonun tamami,
  veya jinekolojideki endometrial küretaj (P.C.)
  seklinde
• 3. Punch (zimba) Deri hastaliklarinda derialti
  yag dokusunu içerecek sekilde,
• 4. Ince igne aspirasyonu,
• 5. Ponksiyon ve
• 6. Endoskopik / laparoskopik biyopsi gibi
  sekilleri vardir.
• Bu sonuncular rastgele (kör) olabilecegi gibi,
  günümüzde daha çok US ve BT esliginde kontrollü
  olarak yapilmaktadir.
• 7. Otopsi

75

• Bu ameliyatlarin her birine ayri isim verilir
• MASTEKTOMI Memenin eksizyonu,
• TIROIDEKTOMI Tiroidin eksizyonu,
• GASTREKTOMI Midenin eksizyonu,
• TAH-BSO Total Abdominal Histerektomi Bilateral
  Salpingoooforektomi,
• LUMPEKTOMI Bir yerden yalniz tümörün eksizyonu

76
Patoloji laboratuvari nasil çalisir?

• Uzman hekim ve tibbi tekniker ekip uyumu içinde
  çalisir
• Patoloji laboratuvarina gönderilen örnekler
• 1-Biyopsiler (insizyonel, eksizyonel, endoskopik,
  küretaj materyalleri, igne biyopsileri)
• 2-Operasyon materyalleri (organ rezeksiyonu,
  amputasyon, radikal ameliyatlar)
• 3- Otopsi sirasinda alinan örnekler
• 4- Sitolojik materyallerdir

77
Materyallerin teslim alinma özellikleri

• Operasyon materyallerinin rezeksiyonu takiben
  hemen,
• Igne biyopsileri ve endoskopik biyopsiler gibi
  küçük biyopsilerin fiksatif solüsyonlari içinde
  gönderilmesi önerilir.

78
Dokular fiksatife konulmaksizin gönderildiginde

• 1- Frozen kesit
• 2- Imprint
• 3- Fotograf çekimi
• 4- Mikrobiyolojik kültür
• 5- Kromozom analizi
• 6- Hücre kültürü
• 7- Elektron mikroskopik inceleme
• 8- Immünfloresan inceleme

79
Materyalin gönderilme sekilleri

• Materyal agzi genis cam, plastik veya metalik
  kapta gönderilmeli
• Her materyal ile birlikte istek formu
  doldurulmali (materyalin niteligi ve hasta ile
  ilgili bilgiler)
• Laboratuvara ulasan materyal hemen numaralanmali,
  bilgisayar ve kayit defterine kayit edilmelidir
• Istek formunda ki bilgiler, materyalin
  özellikleri ve protokol numarasi kontrol
  edildikten sonra materyal mikroskopik inceleme
  için örneklemeler yapilmak üzere makroskopi
  salonuna teslim edilmelidir

80
(No Transcript)
81
Mikroskopik inceleme için gerekli hazirliklar

• 1- Fiksasyon
• 2- Doku takibi (dehidrasyon, seffaflandirma,
  sertlestirme)
• Manuel (14-16 saat)
• Otomatik (14 saat)
• 3- Bloklama
• 4- Kesit
• 5- Boyama ve kapatma

82
Fiksasyon

• Amaci sitoplazmada ki protein, lipid,
  karbonhidrat ve diger maddeleri koagüle ederek,
  mikroskopik kesit hazirlanincaya kadar
  karsilasacaklari reaktiflere karsi dirençli
  kilmaktir
• Iyi bir fiksatif öldürücü, nüfuz edici ve
  sertlestirici olmalidir
• Fiksatifin hacmi dokunun hacminin en az 10 kati
  olmali ve dokunun her yerine nüfuz edebilmesi
  için doku kalinliginin 4-5 mm yi geçmemesi
  gerekir
• Özel bazi maddelerin korunmasi için özel
  fiksatifler gerekebilir

83

• En sik kullanilan fiksatif 10 luk formalin dir.
• 1 hacim formalin 9 hacim distile su
• Fiksasyon hizi saatte 1 mm dir
• Formalinde fiksasyon hizi, konsantrasyonuna ve
  isiya baglidir

84

• Formalinden baska
• 1-Zenker ve B5 fiksatifi (böbrek, kemik iligi,
  lenf nodu ve testis)
• 2- Carnoy solüsyonu( RNA ve glikojeni göstermek
  için)
• 3- Bouin solüsyonu (testis biyopsilerinde)

85
Doku takibi

• Örneklemesi yapilmis olan dokular ototeknikon da
• formalin- etil alkol- ksilol- parafin
  serilerinden geçirilir
• Aksam ototeknikona konulmus dokular ertesi sabah
  islemleri bitmis ve bloklanmaya hazir hale
  gelmistir.

86
(No Transcript)
87
Bloklama

• Takibi bitmis doku örneklerinin mikroskopik
  incelenebilmesi için uygun sertlikte maddeler
  içine yerlestirilmesi islemidir
• Bu amaçla isitildiginda akiskan, sogudugunda
  sertlesen özelligi olan PARAFIN kullanilir

88
(No Transcript)
89
Kesit islemi

• Bloklama isleminden sonra parafin bloklarin
  mikrotom da ile 4 mikron kalinliginda kesilerek
  lam üzerine alinmasidir.
• Bunun için
• Mikrotom-biçak
• Su banyosu
• Buz-buzluk
• Firça
• Lam

90
(No Transcript)
91
Boyama islemi

• Rutin boyalar (HE)
• Histokimyasal boyalar(hücresel ürünleri gösterir,
  PAS, Alcien Blue, Retikülin, Masson Trichrom,
  Van- Gieson, Mason fontana, Oil red, toluidin
  Blue, MGP...)
• Immünhistokimyasal boyalar (doku ve hücrelerin
  immünoloji ve enzim histokimyasi temellerine
  dayanarak boyanmasi)

92
Immünhistokimyasal boyama

• Patolojide ki kullanim alanlari
• 1- Farkli tümör tiplerinin ayirici tanisinda
• 2- Immünopatolojik hastaliklarin taninmasinda
  (Böbrek ve deri )
• 3- Östrojen ve progesteron reseptörlerinin
  tespitinde
• 4- Enfeksiyonlara yol açan m.o larin taninmasin
  da ( CMV, hepatit B virüsü ...)

93
(No Transcript)
94
FROZEN KESIT

• Dokularin fiksatife konulmadan , vucuttan
  çikarilir çikarilmaz dondurulup kesilmesi
  islemidir.
• 15-20 dakika süren bir islemdir
• Cryostat isimli aletle yapilir (-40 derece)
• Likit nitrojen ( -190 derece sogutur ve kas
  biyopsilerinde), isopentan sogutmali likit
  nitrojen ve aerosol spreylerle de yapilmistir.
• Amaçlari
• Malign tümörlerde operasyonun seklini belirlemek
• Floresan inceleme
• Kas enzim reaksiyonlari
• Yag boyalari

95
DEKALSIFIKASYON

• Kemik gibi sert dokularda dokudan kalsiyumu
  uzaklastirarak dokunun kesit için uygun hale
  getirilmesi esasina dayanir
• Ortamin sicakligi ve dokunun boyutu önemlidir
• 3 temel yöntemle yapilir
• 1-Asitler ile
• 2- Iyon degisimi
• 3- Elektriksel iyonizasyon

96
(No Transcript)
97
(No Transcript)
98
SITOPATOLOJI

• Sitoloji hücrenin normal görünüsü disinda ki
  sapmalari inceler
• Ilk kez 1928 de ABD de Dr George Papanicalaou ve
  Romanya da Dr Aurel Babes tarafindan serviks
  eksfolyatif sitolojisinde
• Dr Papanicalaou, PAP tarama testini ilk kez
  kullanmis va 1947 yilinda dünya çapinda 70
  patologun katildigi kursu düzenlemis
• Türkiye den bu kursa Prof Dr Osman Nuri AKER
  katilmis

99

• 1980 li yillardan beri sitoloji yerine
  sitopatoloji terimi tercih edilir
• 1960 li yillarda anatomik patolojiden farkli
  olarak özellesmis egitim gerektirdigi
• AMACI, hasta için minimal morbibite, güvenilir,
  hizli, ekonomik tani vermek

100
Uygulama Alanlari

• Neoplazi tanisi ve taramasinda
• Tümör tipinin taninmasi ve tedavinin
  yönlendirilmesi
• Rezidüel lezyon ve inkomplet eksizyon tanisi
• Prognoz tayini ve takip
• Inflamatuvar lezyon tanisi ve etken m.o tanisi
• Jinekolojik sitolojik hormonal degerlendirme
• Bas-boyun(tiroid, meme) bölgesi kistik
  lezyonlarin tedavisi

101
Sitolojik Materyal Tipleri

• 1- Eksfolyasyon( dis ortamla baglantisi olan hhb
  organ kavitesinden kendiliginden dökülme)
• 2- Ulasilabilen yüzeylerden mekanik basi ile
  örnekleme
• Lavaj (yikama, aspirasyon, parasentez)
• Firçalama ( gis, akciger, üriner trakt)
• 3- Ulasilabilen kitlelerden direkt,derinde ki
  organlardan görüntüleme yöntemleri ile Ince Igne
  Aspirasyon Sitolojisi (IIAS) ve stereotaksik
  biyopsi ve sürüntü
• 4- Intraoperatif konsültasyon için IIAS (kc ve
  pankreas gibi organlarda kanama ve fistülizasyonu
  önlemek için)

102
Eksfolyatif Sitoloji

• 1- Kadin-Genital Sistem
• 2- Solunum Sistemi
• 3- Vücut bosluklari sitolojisi
• Kadin Genital Sistem, 1943 yilinda Papanicalou ve
  Traut tarafindan tanimlanmistir
• PAP testi serviks CA nin erken tanisinda tarama
  testi olarak kullanilir
• Siklikla uterus serviksi ve vajen, daha az
  siklikla tuba ve overlere ait, serviks posterior
  forniksine dökülmüs hücrelerin lam üzerine
  yayilmasi

103

• Temel görev, preinvaziv ve invaziv serviks CA nun
  tanisinda tarama testi olarak
• Bunun disinda
• Benign atipi çesitleri
• Inflamatuvar degisiklik
• Enfeksiyöz m.o
• Endokrin durum
• Neoplazm

104

• 1940 larda Papanicalou Class 1 -5
• 1970 lerde deskriptiv
• 1988 de Bethesta rapor sistemi
• 1991 ve 2001 de Bethesda yeniden düzenlenmis
• Yeterlilik tanimlamalari
• ASCUS ve AGUS kavramlari
• HPV analizi
• Endometrial hücreler ve hormonal degerler
• LGSIL/HGSIL ayrimi

105

• Yeterlilik, iyi korunmus ve iyi görüntülenen
  skuamoz hücrelerin lam üzerindeki hücrelererin
  10 nundan fazlasi
• Yeterli endoservikal/transformasyon zon
  komponenti (herbiri en az 5 adet endoservikal
  hücre veya skuamoz metaplastik hücre içeren 2
  hücre grubu

106
Solunum Sistemi

• 3 farkli materyal
• (balgam, bronsial yikama/firçalama ve BAL)
• Tek bir balgamla tani 61, 3 balgamda 89
• Santral yerlesimli ve büyük çapli kitlelerin
  tanisinda yardimci
• Derin öksürtülerek alinan ve alt solunum
  yollarina ait hücreler içeren balgam yeterlidir

107
Vücut Bosluklari Sitolojisi

• Seröz membranlari nemli tutan sivi miktarinin
  artisina EFFÜZYON denir.
• Seröz bosluklarin efüzyon sitolojisi
• BOS
• Idrar
• Eklem sivisi
• Primer amaç, malignitenin saptanmasi
• Yetersizligin nedeni, hücresel komponentin azligi
  ve hücrelerin kan-artiklar ile maskelenmesi

108

• Effüzyon
• Transuda (fizyolojik-mekanik)
• Eksuda (iltihap-tümör)
• Malign plevral effüzyon
• AKC/MEME/GIS//MEZOTELYOMA/ LENFOMA
• Malign Peritoneal effüzyon
• OVER/ MEME/ GIS
• Malign perikardial effüzyon
• AKC/ MEME/ LENFOMA/ SARKOM/ MEZOTELYOMA
• Etyolojisi bilinmeyen effüzyonlarda kadinda
  genital sistem, erkekte GIS malignitesi
  düsünülmeli

109
Ince Igne Aspirasyon Sitolojisi

• Enjektör ucuna ortalama 22 guage igneler
  takilarak, bir dokudan ignenin keskin ucu ve
  emme-basma hreketlerinin olusturdugu negatif
  basinç ile hücre kopartma ve bu hücreleri lama
  yayarak degerlendirme islemi
• Ilk kez 1883 de Leyden akciger dokusunda m.o lari
  görüntülemek için
• 1886 da Menetrier AKC CA tanisi için
• 1970 de güncellesmis
• 1980 de core biyopsisi alternatif olarak çikmis

110

• 2 kosul saglandiginda IIAS ile dogruluk orani
  90-95
• 1- dogru yerden yeterli sayida hücre alma
• 2- Örneklenen hücrelerden hazirlanan preparatin
  kalitesi
• Raporda
• Benign
• Süpheli, muhtemelen benign
• Süpheli, muhtemelen malign
• Malign

111
Sitolojik Materyallerin Fiksasyonu

• 1- Eksfolyatif sitoloji materyalleri,
• A- Vajinal sitoloji preparatlari,
• Ideali hemen laboratuvara gönderilmesi
• Bu saglanamiyor ise en az 70 lik, ideali 95lik
  etil alkol de 30 dakika tutup, havada kurutmak
• Özel fiksatif spreyi püskürtmek
• Hiçbirsey yok ise saç spreyi ve kolonya ile

112

• B- Seröz bosluklar, balgam, brons, idrar
• Ideali alindiktan hemen sonra 1-2 saat içerisinde
  lab. Göndermek
• Hemen gönderilemiyor ise esit miktarda 50 lik
  alkol ilave edilmeli
• Her iki sartta saglanamiyor ise , buzdolabi
  kapaginin iç rafinda, yarim günü geçmeyecek
  sekilde bekletilebilinir

113
Boya Yöntemleri

• Alkol fiksayonlu preparatlarda
• PAP
• Hematoksilen-eozin
• Sitokimyasal
• Immünohistokimyasal
• Havada kurutulan preparatlarda
• Giemza türevleri ( MGG, Wright, Diff-Quick)

114

• Nükleer özellikleri en iyi gösteren boya PAP
• Sitoplazmik özellikler, zemin özellikleri ve
  sekresyonlari en iyi sekilde gösteren boya ise
  Giemza türevleridir
• Ideal olani, PAP ve Giemza türevi boyalari
  birlikte kullanilmali ve degerlendirilmelidir

115
Sitolojik tanida etken olan özellikler

• 1- Nükleus morfolojisi
• 2- Sitoplazmik özellikler
• 3- Yapisal patern
• Normal/ Reaktif/ Dejenere/ Displastik/ Neoplastik

116
Sitolojide Malignite Kriterleri

• 1- Nükleer özellikler
• Kromatin paterni
• Nükleer membran
• Nükleol
• Mitotik aktivite
• 2- Sitoplazmik özellikler
• Sitoplazma miktarinin azalmasi (N/S oranini ?)
• Anormal matürasyon ve differensiasyon
• 3- Nükleus-sitoplazma iliskisi
• N/S orani
• Nükleus organizasyon polarizasyonu

117

• 4- Hücreler arasi iliskiler
• Pleomorfizm
• Molding (hücrelerin birbirine bakan yüzlerinin
  düzlesmesi)
• Kalabaliklasma ve üst üste binme
• Yapisal patern (asini, papilla, rozet, morul)
• 5- Zemin özellikleri
• Temiz zemin (intraepitelyal lezyon ve metastatik
  CA)
• Kirli zemin (nekroz, inflamasyon ve eski kanama
  ie olusur ve invaziv CA bulgusu)

118
(No Transcript)
119
(No Transcript)
120
(No Transcript)
121
(No Transcript)
122
(No Transcript)
123
(No Transcript)
124
(No Transcript)