SEL - PowerPoint PPT Presentation

About This Presentation
Title:

SEL

Description:

SEL UKLU MEDRESELER ABDULLAH AH N Sunuindir.blogspot.com * * * * * * * KAYNAKLAR . AKY Z, Yahya T rk E itim Tarihi, Pegem Yay nlar , Ankara, 2004 . – PowerPoint PPT presentation

Number of Views:718
Avg rating:3.0/5.0
Slides: 35
Provided by: adanatemi
Category:
Tags: sel

less

Transcript and Presenter's Notes

Title: SEL


1
SELÇUKLUMEDRESELERIABDULLAH SAHIN
Sunuindir.blogspot.com
2
NIZAMIYE MEDRESELERI
3
  • Ilk Selçuklu medresesi Tugrul Bey (l040-1063)
    tarafindan 1046 yilinda Nisabur'da kurulmustur.
    Baslica Selçuklu medreseleri Nizamülmülk
    (1063-1092) tarafindan kurulmustur.
    Nizamülmülk'ün kurmus oldugu bu devlet teskilati,
    kendisinden sonra gelen Islâm-Türk devletleri
    için bir örnek olmustur.
  • Ayrica kurdugu medreselerde güçlü bir din
    egitiminin yaninda, Islâm hukuku anlayisina uygun
    egitilmis güvenilir ve yetenekli yöneticileri
    yetistirmektir. Dinî sahada izledigi hosgörülü ve
    birlestirici siyaseti, ülkeyi terk eden Kuseyrî
    ve Cuveynî gibi ünlü bilim adamlarinin yurtlarina
    geri dönmelerini saglamistir. Bu hosgörülü
    siyaseti, kendini medreselerde de göstermistir.
    Çünkü, kurdugu Nizamiye medreseleri çesitli
    düsüncelerin barinabildigi ilmî ve idari
    muhtariyete sahip üniversite karakteri tasiyordu.
    Nizamülmülk Bagdat, Musul, Basra, Nisabur, Belh,
    Herat, Isfahan, Merv, Amul, Rey ve Tus gibi büyük
    kentlerde çok sayida bu tip medreseler kurdu.

4
  • Büyük Selçuklu Imparatorlugu Veziri
    Nizamülmülkün 1068 de Bagdatta açmis oldugu
    Nizamiye Medresesi Türk yüksekögretim tarihinde
    yüksekögretim kurumu olarak önemli bir kurumdur.
    Gazali, Nisabur Medreseside ögrenim gördükten
    sonra Bagdatta açilan Nizamiye Medresesi nde
    1091-1095 yillari arasinda müderrislik
    yapmistir.

5
Nizamülmülk medreselerinin baslica amaçlari
  • 1) din adami yetistirmek,
  • 2) yoksul ve yetenekli ögrencileri okutup topluma
    kazandirmak,
  • 3) imparatorlugun yönetimi için memur yetistirmek
    ve
  • 4) devlet adamlarini egitmektir.
  • 5) bilginleri bir görev ve maasla medreselere
    baglayip denetim altinda tutmaktir.

6
  • Nizamiye medreseleri, "egitimde sans ve
    firsat esitligi" gerçeklestirmeye çalismistir.
    Devlet, medreseleri "yatili ve burslu" bir egitim
    kurulusu haline getirmekle ögretimde imkân ve
    firsat esitligini saglama çalismalarina girismis
    oluyordu. Ayrica ögrenci statüsünde bazi
    yenilikler getirmistir. Bu yenilikler, medrese
    ögrencilerinin büyük bir kisminin yatili olmasi
    ve medrese vakfindan burs alabilmeleridir.

7
  • Bu okullarin bir benzerleri Anadolu
    Selçuklulari tarafindan Konya, Kayseri, Sivas ve
    Erzurum'da açilmisti. Bir dönemin bilim merkezi
    olarak toplumu aydinlatan Nizamiye Medreseleri
    Osmanli, medreselerine de örneklik etmistir.
    Imam-i Gazali gibi büyük bir sahsiyet Nizamiye
    medresesinde bas müderrislik görevinde bulunmus,
    âlim ve fâzil biri olarak onlarca talebe
    yetistirmisti.

8
  •  
  • Aslinda medreseler Selçuklulardan önce
    kurulmustur. Ancak bunlar özel medrese
    niteligindeydi. Oysa, Nizamiye medreseleri
    devletin teftis ve himayesi altinda faaliyet
    gösteren resmî ve muntazam ögretim kurumlari idi.
  •  
  • Nizamülmülk'ün yaptirdigi medreseler ile
    Karahanli medreseleri arasinda çesitli
    benzerlikler vardir. Selçuklu medreseleri de
    Karahanli medreseleri gibi Budist manastirlarina
    berkiyorlardi. Bundan dolayi ünlü müstesrik
    Wilhelm Barthold (1869-1930), Selçuklu
    medreseleri için, Budist viharalarindan örnek
    alindigini iddia etmistir.

9
Nizamiye Medreselerinin Türk ve Islâm Egitim
Tarihindeki Yeri ve Önemi
  • 1- Medreseler ile camiler medreseler,
    mimarî açidan camiden tamamen ayri bir plana
    sahiptirler. Bu yapilariyla medreselerin, okul
    mimarîsinin veya üniversite kampüsünün ilk
    örnegini teskil ettikleri görülür.
  • 2- Medreseler, ilk önce Türkistan'da
    Karahanlilar tarafindan kurulup, Gazneliler ve
    Samanogullari tarafindan da gelistirilmekle
    beraber, medreselerin devlet ve toplum tarafindan
    büyük bir ilgi ve destek görmesi sonucunda
    yayginlasmalari ve bir üniversite kimligi
    kazanmalari Nizamiye medreseleriyle
    gerçeklesmistir.

10
3- Nizamiye medreselerinde genellikle din,
hukuk ve dil ögretimi yapilirdi. Felsefeye karsi
ilk tepki Bagdat Nizamiye medresesinde
müderrislik yapan Gazali'den gelmekle beraber,
Nizamiye medreselerinde Felsefe ve Mantik
dersleri de okutulmustur.  4- Nizamiye
medreselerinde kullanilan ögretim metodu, Islâm
dünyasindaki medreselerde kullanilan geleneksel
ögretim metodu haline gelmistir. Bilhassa serh ve
hasiye metodunun Islâm dünyasinda kullanilan
geleneksel ögretim metodu haline gelmesinde
Nizamiye medreseleri etkili rol oynamislardir.
  
11
5-Arapça'nin Islâm dünyasinin ortak ögretim dili
olarak yayginlasmasi Nizamiye medreseleriyle
gerçeklesmistir. Türkçe'nin serh ve hasiye dili
olarak kullanilmasi ve Farsça'nin da Türk
medreselerinde okutulmasinin öncülügünü Nizamiye
medreseleri yapmistir. 6- Nizamiye medreseleri,
Türk ve Iran halki ve kültürünün yakinlasmasi ve
kaynasmasinda aktif rol oynadigi gibi, ortak bir
Islâm kültürü ve müslüman kardesliginin
dogmasinda da etkili olmuslardir. 7- Bugün orta
ve yüksek ögretim kurumlarinda uygulanan "ders
geçme ve kredi sistemi"nin baslangicini teskil
eden, medreselerdeki "ders geçme
sistemi",Nizamiye medreseleriyle kurumlasmis ve
yayginlasmistir.
12
8- Bugün çagdas dünyada yüksek ögretim
kurumlarinda uygulanan burs, kredi ve yatililik
sistemi, Nizamiye medreseleriyle kurumlasmis ve
yayginlasmistir.  9- Medreselere daimi
statüde ögretim elemani yetistirme ve bunlar
arasinda bir mertebelesme sistemi olusturma, yine
Nizamiye medreseleriyle kurumlasmistir.  10-
Medreselerden mezun olanlara "icazetname"  verme
uygulamasinin ilk örnekleri, Nizamiye
medreselerinde görülmektedir. 
13
Büyük Selçuklu yönetimini örnek almis olan
Anadolu Selçuklulari, medreselerde talebelerine
daha genis imkanlar saglamistir. Bu dönemde
medreseler, devletin önde gelen kisileri
tarafindan vakif olarak kurulmustur.
S.Tekindag, Avrupa üniversitelerindeki doktora
sinavi usulünün, Selçuklu medreselerindeki
icazetten alindiginin tespit edildigini
söylemektedir. Selçuklulara baktigimizda
medreselerin yaygin oldugunu görmekteyiz. Bunun
sebeplerini inceleyecek olursak
14
1- Genisleyen Selçuklu Imparatorlugunun yönetimi
için memur yetistirme ihtiyaci,2- Islamiyeti
yeni benimsemis Oguz topluluklarinin yeni
inançlarinin pekistirilme, eskilerinin silinme
gereginin duyulmasi,3- Din adami yetistirme
ihtiyaci,4- Yeni ele geçirilen ülkelerin manen
de fethini saglamak için gerekli insanlari
yetistirme düsüncesi, 5-Yoksul veya yetenekli
ögrencileri okutup topluma kazandirma
düsüncesi,6- Bilginleri bir görev ve maasla
medreselere baglayip denetim altinda tutmak ve
böylece devlete karsi gizli hareketlere
katilmalari ihtimalini ortadan kaldirmak, 7-
Devlet adamlarinin egitim ve bilim severligi.
15
Ilk medreseler camilere ve mescitlere bagli,
onlarin yaninda ya da içinde ögretime ayrilmis
özel yerlerdi. Daha sonra Selçuklu sultanlari
kendi adlarina oldugu kadar eslerinin adina da
-çogu tip alaninda ögrenim veren- medreseler insa
ettirdiler. XII. yüzyildan itibaren görülen
Anadolu Selçuklu Medreseleri, açik ya da kapali
avluludur. Açik avlulu medrese tipi ise en yaygin
olanidir. Bunlarda tek, çift, üç ve dört eyvanin
yani sira iki katli olanlari da bulunmaktadir.
Bunun yani sira avlu yerine, büyük bir kubbeyle
örtülü merkezi bir mekanin bulundugu medreseler
de ikinci temel tipi olusturmaktadir.  
16
KAYSERIDEKI MEDRESELER
  • Hunat Hatun
    Medresesi
  • Kayseride I. Alaaddin Keykubatin esi Hunad
    (Mahperi) Hatun tarafindan 1237/1238 yilinda
    yaptirilan Medrese, cami, türbe ve hamam
    komplekslerinden ibaret olan Hunad Hatun
    Külliyesi içinde yer alir.
  • Dikdörtgen planli, açik avlulu ve iki eyvanli
    olan Medrese, yuvarlak destek kulelerine
    sahiptir. Dogu yönündeki portali kismen yikilmis
    olmasina karsin Selçuklu tas isçiliginin iyi
    örneklerinden oldugu anlasilmaktadir.
  • Ana eyvanin solunda kare planli dersane, saginda
    ise iç içe bölmeli mekanlar yer alir. Bu kisimdan
    daha sonra insa edilen Hunat Hatun Türbesine
    geçilir.

17
Taskinpasa Medresesi
  • Ürgüp-Soganli yolu kenarinda, Ürgüpün 20km.
    güneyindeki Damsa (Taskinpasa) köyündedir.
    Karamanogullarina ait Medrese, Portali,
    mescitteki mihrabi, kapi ve pencereleri düzgün
    kesme taslardan duvarlari ise moloz taslarla
    örülüdür. Üst örtüsü tamamen yikilmis olmasina
    karsin girisin hemen solundaki merdivenlerden en
    az iki katli oldugu anlasilmaktadir.

18
Ihlasiye Medresesi
  • Bitlis Il Merkezinde bulunan Medrese,
    Selçuklular tarafindan 1216 tarihinde
    yaptirilmistir. Kitabesine göre 1589 tarihinde
    Bitlis hanlarindan 5. Serefhan tarafindan
    onarilmistir. Mimari görünüs açisindan klasik
    Selçuklu estetiginin tüm özelliklerini tasiyan
    saheser,

19
Atabey Gazi Ertokus Medresesi
  • Medrese, I. Alaaddin Keykubat zamaninda,
    Selçuklu uç kumandani Mübarizeddin Ertokus
    tarafindan H. 621 / M. 1224 yilinda
    yaptirilmistir. Medrese Kapali Tip Medrese
    türüne girer ve dis avlu, iç avlu ile türbe ve
    medrese odalarindan olusur. Medresenin hücreleri
    zemin katta olup, üzerleri kubbelidir. Medresenin
    portali ve yan nisleri, daha sonraki Selçuklu
    Medreselerine göre daha sade bir tezyinatla
    islenmistir. Medresenin içinde hiçbir dekor
    bulunmadigindan, sadece mimarî kuvvete dayali
    degisik bir mekan ifadesi elde edilmistir. Burada
    büyüklük ve ahenk bakimindan gerçekten az görülen
    tesire varilmistir. Tas mihrabiyla Anadolu
    Selçuklu eserlerinin nadir örneklerindendir.

20
Egirdir Dündar Bey Medresesi (Tas Medrese)
  • Medrese, 1237 yilinda Selçuklu Sultani
    II. Giyaseddin Keyhüsrev zamaninda han olarak
    yapilmis, daha sonra 1301 yilinda Hamidoglu
    Dündar Bey tarafindan medreseye çevrilmistir.
    Medrese iki katli olup, 30 hücresi vardir.
    Büyük dis kapisinin fevkalâde süsü ve mimarî
    degerinin üstünlügü ile söhret bulmustur. Dis
    kapidan içeriye girilince, küçük antreden sonra
    ikinci bir kapidan geçilerek ortasinda sadirvan
    olan avluya girilir. Ikinci kata 12 basamakli bir
    merdivenden çikilir. Medrese 11 odali olup, 6si
    avlunun saginda, 5i solundadir. Kitabeleri
    Selçuklu sülüsü ile büyük kapinin etrafina
    kazilmistir.

21
  • Karatay (Çini
    Eserler) Müzesi
  • Karatay Medresesi, Sultan II. Izzeddin Keykavus
    Devrinde, Emir Celaleddin Karatay tarafindan,
    649, H. (1251 M.) yilinda yaptirilmistir. Mimari
    bilinmemektedir. Osmanli Devrinde de kullanilan
    medrese XIX. yüzyilin sonlarinda terk edilmistir.
  • Medrese Selçuklular Devrinde hadis ve tefsir
    ilimleri okutulmak üzere "Kapali Medrese" tipinde
    Sille tasindan insa edilmistir. Kapi Selçuklu
    Devri tas isçiliginin saheser bir örnegidir. Yazi
    ve desenlerle süslenmistir. Kapinin diger
    yüzeylerine seçme ayet ve hadisler kabartma
    olarak islenmistir.
  • Binanin bati yönünde bulunan besik tonozlu
    eyvanin kemerinde besmele ve Ayet-el Kürsi yer
    almaktadir. Kubbeye geçis elemani olan üçgenlerde
    ise Muhammed, Isa, Musa ve Davud peygamberlerin
    isimleri ile dört halifenin (Ebu Bekir, Ömer,
    Osman, Ali)'nin isimlerine yer verilmistir.
    Eyvanin solundaki kubbeli hücre Celaleddin
    Karatay'in türbesidir.

22
Sirçali Medrese Sirçali Medrese Selçuklu ve
Osmanli dönemlerinde medrese olarak
kullanilmistir. Konya'nin ve Anadolu'nun önemli
medreselerinden biri olan Sirçali Medrese Konya
Ili, Meram Ilçesi, Gazialemsah Mahallesi'ndedir.
Açik avlulu, iki eyvanli ve iki katli
medreselerden olan Sirçali Medrese, II.
Giyaseddin Keyhüsrev Devrinde Bedreddin Muslih
tarafindan yaptirilmistir. Çesitli
degisikliklerle 1924 yilina kadar medrese olarak
kullanilmistir.
23
Ince Minare (Tas ve Ahsap Eserler) Müzesi
  • Selçuklu Sultani II. Izzeddin Keykavus Devrinde
    Vezir Sahip Ata Fahreddin Ali tarafindan, hadis
    ilmi ögretilmek üzere 663 H.(1264 M.) yilinda
    insa ettirilmistir.
  • Darü-l Hadis Selçuklu Devrinin avlusu kapali
    medreseleri grubundadir. Tek eyvanlidir.
    Dogusunda yer alan taçapi, Selçuklu Devri tas
    isçiliginin en güzel örnekleri arasindadir.
  • Kubbe kasnaginda kûfi yazi ile "El-Mülkü-Lillah"
    "Ayet'el Kürsi" yazilidir.
  • .

24
SIVAS MEDRESELERI
  • Sifaiye Medresesi Taç kapisi üzerinde
    yer alan kitabesinde Selçuklu Sultani I. Izzettin
    Keykavus tarafindan 1217 M. yilinda insa
    ettirildigi yazmaktadir. Anadolu'daki Selçuklu
    tip sitelerinin ve hastanelerin en büyük
    boyutlusudur.
  • Selçuklu yapilarinda oldugu gibi taç kapisi
    süslemelerine önem verilmistir. Disari dogru
    tasintili taç kapi alinliginin saginda ve solunda
    aslan ve boga kabartmalari yapilmistir.

25
  • Gök Medrese 1271 yilinda Sahip Ata
    Fahreddin Ali tarafindan yaptirilmistir. Gök
    medresenin mimari Konyali Kaluyan'dir.
  • Gök Medrese açik avlulu dört eyvan
    semasinin uygulandigi iki katli oldugu iddia
    edilen bir medresedir. Koç, domuz, aslan, yilan,
    ejder baslarinin tanindigi bu kompozisyonda burç
    isaretlerinin kast edildigi iddia edilmektedir.
    Türklerin on iki hayvanli takvimlerinde de bu
    hayvanlarin bir kismi mevcuttur.

26
  • Çifte Minareli Medrese 1271 yilinda
    Vezir Sahip Semsettin Mehmed Cüveyni tarafindan
    yaptirilmistir. Sivas Gök Medrese Erzurum Çifte
    Minareli Medrese ile benzerlik gösteren yapinin
    iki katli oldugu ögrenilmektedir.

27
  • Buruciye Medresesi 1271 M. yilinda
    Anadolu Selçuklu Sultanlarindan III. Giyasettin
    Keyhüsrev zamaninda Hibetullah Burucerdioglu
    Muzaffer Bey tarafindan yaptirilmistir.
  • Sarimtirak renkli taslarin oyma olarak
    yapilan giris kapisi ve avlu karsisindaki iç
    cephe, devrin Selçuklu tas oymaciliginin en güzel
    örneklerindendir.

28
ERZURUM MEDRESELERI
  • YAKUTIYE MEDRESESi
  • Cumhuriyet caddesi üzerinde bulunan ve
    ilhanlilar döneminden kalan Yakutiye Medresesi
    1310 yilinda Sultan Gazan ve Horasanli Bulga
    Hatun'un yardimlariyla Hoca Cemaleddin Yakut
    tarafindan yaptirilmis tir.

29
  • ÇIFTE MINARELI MEDRESE
  • Tebrizkapi semti'ndeki bu saheserin ismi,
    çesitli kaynaklarda Hand Hatun, Hande Hatun, Eski
    Medrese olarakta geçmektedir.Çifte Minareli
    Medrese'nin Ilhanli Hükümdari Keyhato'nun karisi
    Hand Hatun tarafindan 13.yüzyilin son çeyregi ile
    14.yüzyilin ilk on yillari arasinda, Yakutiye
    Medresesinden önce yaptirildigi tahmin
    edilmektedir.Minarelerindeki muhtesem çinileri ve
    duvarlarindaki çesitli tas kabartmalariyla
    günümüze kadar ulasan tarihi medrese, simdilerde
    Yakutiye Belediyesi'ne devredilmistir.

30
KIRSEHIR CACABEY MEDRESESI
  • Kirsehir il merkezinde  yer  alan 
    medrese halk  arasinda   minaresindeki yesil 
    çinilerden dolayi  "Cincikli  Camii" olarak 
    bilinmektedir.  Selçuklular döneminde  Kirsehir
    Emiri Nurettin Cibrilbin  Cacabey tarafindan 
    1271-1272  yillarinda  yapilmistir.  Döneminde  
    astronomi  yüksek okulu olarak hizmet vermistir.
    Taç kapisinin hemen solunda Cacabey'in  yattigi  
    türbe   yer  almaktadir.

31
  • Büyük  kubbenin  hemen  altinda,
    Yildizlarin  incelendigi   bir  havuz  
    bulunmaktadir. Mukarnas  kavsarali iki  renkli 
    tas  isçiliginin Taç  kapisi  mimari  bir 
    saheserdir. Minaresi   yapidan  ayri olup, 
    Gözlem  kulesi niteligini tasir. Ana eyvanda yer
    alan karsilikli iki sütun, koni ve küre
    biçimlerinin üst üste  bindirilmesiyle
    olusmustur Bu sütun düzenlemesinin Anadolu Türk
    Sanatinda baska bir örnegi  bulunmamaktadir.
    Medrese yakin zamanda restore edilmistir. Yerli
    ve yabanci turislerin ilgisini çeken Camii,
    Kirsehir'in En büyük tarihi Camisidir.
  • Cacabey Camii içi

32
SINOP PERVANE MEDRESESI
  • 1261 Yilinda Selçuklu Veziri Süleyman
    Pervane tarafindan yaptirilmistir. Iki eyvanli,
    10 derslikli, 7 odali, müstemilatli, orta
    kisminda üstü açik avlu, avlu ortasinda sadirvani
    bulunan bir yapidir.

33
ANTALYA MEDRESELERI
  • Giyasettin Keyhüsrev
    MedresesiKitabeye göre medrese, Atabey Armagan
    tarafindan yaptirilmistir. Ancak, Selçuklu
    Medreseleri yaptiranin degil Sultan Hanin adiyla
    anildigindan Giyaseddin Keyhüsrev Medresesi diye
    adlandirilmistir. 1239 tarihinde yapilan
    Medresenin Taç Kapi portalinden baska saglam
    kalmis yeri yoktur.

34
KAYNAKLAR. AKYÜZ, Yahya Türk Egitim Tarihi,
Pegem Yayinlari, Ankara, 2004. ERGÜN, Mustafa
Örgün Egitimin Kurulmasinda Medresenin Rolü.
ERGÜN, Mustafa Medreseden Mektebe Osmanli Egitim
Sistemindeki Degisme. TURAN,O. Selçuklular
Tarihi ve Türk Islam Medeniyeti, Istanbul.
KUTLUTAS, Hasan Selçuklu- Türk Toplumunda Egitim-
Ögretim Kurumlari, Ankara,1978. KÖYMEN, M. A.
Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara, 1982.
KURAN, A. Anadolu Medreseleri, I, Ankara, 1969.
BILGE, Mustafa Ilk Osmanli Medreseleri, Istanbul,
1984. BAYKARA, T. Türkiye Selçuklulari Devrinde
Konya, Ankara1985. AKGÜNDÜZ, H. Medreseler ve
Üniversiteler, Diyarbakir, 1998
Write a Comment
User Comments (0)
About PowerShow.com