ELEMENTI PROIZVODNJE I ULAGANJA U REPRODUKCIJU

1
ELEMENTI PROIZVODNJE I ULAGANJA U REPRODUKCIJU
2
Ulaganje u reprodukciju

• Preduzece za novcani kapital nabavlja na tržištu
  materijalne elemente proizvodnje, tj. sredstva za
  rad i predmete rada jer su to, uglavnom,
  proizvodi drugih privrednih subjekata.
• Na taj nacin vrijednosti u novcanom obliku
  preobražavaju se u naturalni oblik

N --- R
3
Ulaganje u reprodukciju

• Preobražavanje vrijednosti iz novcanog oblika u
  naturalne oblike sredstava za proizvodnju
  predstavlja njihovo blokiranje
• Kada su materijalni elementi proizvodnje
  pripremljeni za unošenje u tehnološki proces,
  podvrgavaju se dejstvu radne snage.
• Na ovaj nacin došlo je do angažovanja vrijednosti
  kao oblika ulaganja.

R --- P --- R'
4

• Nakon razmjene vlastitog proizvoda za novac, koja
  se vrši na tržištu, robni oblik pretvara se u
  novcani.
• Ovim deblokiranjem stvorene su mogucnosti za
  otpocinjanje novog ciklusa reprodukcije
• Suma angažovanih sredstava uslovljena je
  velicinom uložaka elemenata proizvodnje i dužinom
  ciklusa reprodukcije.

R --- N'

N --- R--- P--- R' --- N'
5

• Elementi proizvodnje radna snaga, sredstva za
  rad i predmeti rada troše se u vidu preobražaja
  materijala u novi proizvod, zatim postepenog
  habanja sredstava za rad, kao i zamora radnika
  zbog gubljenja njegove bioenergije.
• Velicina trošenja kao oblik ulaganja uslovljena
  je kolicinom utrošenih elemenata utrošcima i
  novcanim izrazom njihove vrijednosti cijenama.

6
Rezultati reprodukcije

• Fizicki proizvod
• Vrijednost proizvodnje (Q x cijena)
• Novostvorena vrijednost
• Dobitak ili profit

7
Principi reprodukcije

• Osnovni ekonomski princip reprodukcije
  jeostvariti maksimalni rezultat uz minimalna
  ulaganja
• Parcijalni principi reprodukcije su
• produktivnost
• ekonomicnost
• rentabilnost

8
Faktori - potencijali

• Prirodni potencijali
• Tehnicki potencijal
• Tržišni potencijal
• Kadrovski potencijal
• Finansijski potencijal
• Organizacioni potencijal

9
Prirodni potencijali

• To su klimatski i drugi prirodni uslovi za rad
  preduzeca.
• Pojavni oblici su
• geološki, hidrološki, klimatski, ekološki uslovi,
• geografski položaj,
• demografska struktura,
• biljni i životinjski potencijal i dr.
• Sa gledišta konkretnog preduzeca oni mogu biti
• Unutrašnji prirodni potencijali (sadržaj minerala
  u rudi,uslovi eksploatacije, obim i struktura
  korištenja zemljišnog kompleksa, lokacija
  instalisanih kapaciteta i dr.
• Spoljni prirodni potencijali, kao nova rudna
  nalazišta, izgradenost saobracajnica i druge
  energetske i komunalne infrastrukture i sl.

10
Tehnicki potencijali

• Ovdje se podrazumijevaju svi materijalni ulazni i
  izlazni elementi procesa.
• Proizvod je namijenjen zadovoljenju odredenih
  društvenih potreba.
• Proizvod svojim fizickim i upotrebnim
  karakteristikama i cijenom zadovoljava tražnju.
• Sredstva za rad ogledaju se kroz tehnološke
  karakteristike procesa, tehnicke karakteristike
  sredstava za rad i radne karakteristike sredstava
  za rad.
• Karakteristike materijala i energije ogleda se
  da li su dimenzije materijala prilagodene
  konstrukcionim zahtjevima što utice na veci ili
  manji otpad materijala i dr.

11
Društveni potencijali

• To su pretežno konstitucioni elementi makro
  sistema.
• Ovaj potencijal na ekonomiju preduzeca ispoljava
  se preko
• makroekonomskog, politickog, obrazovnog sistema
• nivoa društveno-ekonomskog razvoja
• zakonske i normativne regulative i
• razvijenosti medunarodnih ekonomski odnosa.
• Rezultati poslovanja preduzeca zavise od njihove
  pogodnosti, prilagodenosti potrebama preduzeca,
  kao i od stepena njihovog uravnoteženja i
  korištenja.

12
Tržišni potencijal

• Tržišni potencijal na rezultate preduzeca utice
  preko
• obima moguce realizacije roba i usluga
• preko ulaznih i izlaznih cijena i
• preko nivoa ulaznih elemenata po jedinici
  rezultata.
• Obim moguce realizacije i nivo cijena zavisi od
  odnosa izmedu ponude i tražnje

13
Kadrovski potencijali

• Ovdje je bitan kvantitativni i kvalitativni odnos
  stanja kadrova koji su ukljuceni u organizacioni
  proces.
• Kvantitativno stanje radnika izražava se na bazi
• izvršenih casova rada
• norma casova
• prosjecnog broja zaposlenih
• Kvalitativno stanje ispoljava se kroz
• obrazovnu strukturu radnika,
• starosnu strukturu, zdravstveno socijalno
  stanje radnika,
• prema mjestu i uslovima stanovanja.

14
Finansijski potencijal

• Ovdje se podrazumijeva mogucnost finansiranja
  tekucih, srednjorocnih i dugorocnih potreba
  preduzeca.
• Ove mogucnosti se formiraju u zavisnosti od
• obima i strukture finansijskih izvora
• uslova finansiranja (stalnih i obrtnih sredstava)
  
• strukture uloženih sredstava.

15
Proizvodnja i njene karakteristike

• Proizvodnja je proces kada covjek svojim radom na
  predmetima rada vrši tehnološke promjene u cilju
  dobijanja novih proizvoda koji služe za
  zadovoljenje razlicitih društvenih potreba.
• Karakteristike proizvodnje su
• pojava novih upotrebnih kvaliteta upotrebnih
  vrijednosti
• proces ljudskog rada koji se odvija u tehnološkom
  postupku
• ulaganje sredstava za proizvodnju i
• ulaganje radne snage u procesima rada.

16
Reprodukcija i njene karakteristike

• Proizvodnja je ekonomska nužnost opstanka i
  razvoja društva. Cilj proizvodnje je zadovoljenje
  društvenih potreba. Potrebe su raznovrsne i one
  su permanentne. Razvojem proizvodnih snaga
  društvene potrebe se povecavaju, mijenjaju i
  raznovrsne su po strukturi.
• Reprodukcija u užem smislu, predstavlja stalno,
  permanentno, neprekidno obnavljanje procesa
  proizvodnje.
• Proces reprodukcije najbolje cemo shvatiti pomocu
  kružnog toka kapitala koji glasi

N --- R--- P--- R' --- N'
17

• Vrijednost proizvodnje može kvantitativno da se
  izražava kao
• proizvedena vrijednost V Vm Vi Vl
• tržišna cijena proizvoda.
• Ove komponente vrijednosti mogu se tretirati kao
  
• prenijeta vrijednost i
• nova vrijednost novostvorena vrijednost.
• Prenijeta vrijednost sastoji se od vrijednosti
  utrošenog materijala i vrijednosti utrošenih
  sredstava za rad.
• Prenijeta vrijednost (Vmi) Vm Vi
• Nova vrijednost je rezultat utrošene bioenergije
  radnika proizvodaca.

18

• Tržišna cijena proizvoda je vrijednost koju
  društvo priznaje tome proizvodu pri njegovoj
  razmjeni na tržištu.
• Ona može biti viša ili niža od proizvedene
  vrijednosti. To zavisi da li je proizvodac tog
  proizvoda uspio da ocjeni da li društvo treba
  takav proizvod i u kojoj kolicini. Odatle
  proizilazi da je pod dejstvom ponude i tražnje
  tržišna cijena proizvoda (C) V /- C gdje je
  C odstupanje tržišne vrijednosti od proizvedene
  vrijednosti pod dejstvom ponude i tražnje
• Razni proizvodaci istog proizvoda troše razlicite
  kolicine elemenata proizvodnje, pa prema tome i
  razlicite vrijednosti, zbog toga što proizvode
  pod razlicitim tehnickim uslovima.
• Stvarna trošenja - narocito stvarni utrošci
  elemenata proizvodnje najcešce odstupaju od
  objektivno uslovljenih trošenja vrijednosti. Do
  ovih povecanja trošenja dolazi zbog slabosti u
  organizovanju proizvodnje.

19

• U procesu reprodukcije razlikujemo
• dvije faze prometa i to N - - - R i
  R - - - N
• i jednu fazu proizvodnje - - - P - -
  -
• Vremenska dužina ciklusa reprodukcije zavisi od
  dužine trajanja vremena faze proizvodnje i dužine
  trajanja vremena faza prometa.
• Koliko ce vremenski trajati pojedina faza zavisi
  od niza faktora,kao vrste proizvoda, uslova
  prodaje proizvoda na tržištu i sl
• Razlikujemo sljedece vrste reprodukcije
• prosta reprodukcija
• složena reprodukcija i
• umanjena reprodukcija.

20

• Medutim, pojam reprodukcije u širem smislu,
  predstavlja višestrukost ekonomskih odnosa koji
  se ostvaruju kao jedinstvo procesa proizvodnje
  raspodjele, razmjene i potrošnje. Znaci, pojam
  reprodukcije je širi pojam od procesa
  proizvodnje.
• Osnovna karakteristika procesa reprodukcije u
  preduzecu je permanentno ulaganje elemenata
  reprodukcije, tj. sredstava za rad, predmeta za
  rad i rada u cilju neprekidnog dobijanja novih
  upotrebnih vrijednosti.
• Prodajom gotovih proizvoda na tržištu i
  dobijanjem novcanih sredstava završen je jedan
  ciklus reprodukcije.
• Proces reprodukcije potrebno je posmatrati kao
  dinamicki proces neprestanog kruženja sredstava.
  

21

• Finansijski izvori za proširenu reprodukciju su
  ostvarena dobit u preduzecu, akumulacija, razne
  vrste kredita bilo od banaka ili, pak, od
  dobavljaca i sl.
• Medutim, pored finansijskih sredstava
  ogranicavajuci faktor za proširenu reprodukciju
  je tržište, tj. mora postojati tražnja za
  proizvodima.