GNU / Linux Nola Ubuntu instalatu?

1
GNU / LinuxNola Ubuntu instalatu?

• Egilea
• Kepa Bengoetxea Kortazar
• email kepa.bengoetxea_at_ehu.es

2
Erreferentziak

• https//help.ubuntu.com
• Instalatu baino lehenago jakin beharrekoa
• https//help.ubuntu.com/11.10/installation-guide/i
  386/preparing.html
• Arkitektura eta Hardwarea
• https//help.ubuntu.com/11.10/installation-guide/i
  386/hardware-supported.html
• Nola zatitzen da diskoa?
• http//www.guia-ubuntu.org/index.php?titlePartici
  onar_el_disco_duro
• Download
• https//help.ubuntu.com/community/GettingUbuntu
• Instalatu
• https//help.ubuntu.com/community/GraphicalInstall
  
• Release Notes
• https//wiki.ubuntu.com/OneiricOcelot/ReleaseNotes

3
Jarraitu beharreko pausuak

1. Ubuntu, Nola antolaketzen da? Bertsioak? ISOak?
2. Gure ordenadoreak, banaketaren gutxiengo
   baldintza betetzen dituen, jakitea.
3. Gure hardware guztia, banaketa horretan ondo
   dabilen jakitea.
4. Instalatu gure beharretara moldatzen den
   banaketarik egokiena HW eta SW-ri dagokionez

4
Ubuntu.Nondik?

• Mark Shuttleworth
• 1973ko irailaren 18an Welkom-en, Hegoafrikan
  jaio zen.
• Informatikaria eta enpresa-buru, interneterako
  ziurtagiri digitala asmatu zuen eta Thawte
  enpresa sortu zuen.
• 1999an VeriSign-i Thawte enpresa 575 milio
  dolargatik saldu zion.
• 2002ko apirilaren 25an, espaziora joan den lehen
  afrikarra eta munduko bigarren espazioko turista
  izan zen.
• 2004an, Canonical Ltd enpresa sortu zuen, erabil
  errazako idazmahaiko Linux banaketa bat sortu
  zuen. Ubuntu, Debian proiektuan oinarrituta dago.
• Ubuntu-ren esanahia "Ni naizena naiz, gu garena
  garealako."

5
1.-Ubunturen Antolaketa

• Canonical, 6 hilabetera bertsio berri bat
  eskeintzen du. Eta 18 hilabeterako segurtasun
  eguneraketak eskeintzen ditu.
• Baina 4 bertsioko, hau da, bi urtetik bi urtera,
  LTS (Long Term Support) bertsio berezi bat
  sortzen du, eta 3 urteetarako segurtasun
  eguneraketak eskeintzen ditu eta zerbitzari
  banaketaren kasuan 5 urtetarako eguneraketak
  eskeintzen ditu.
• Azken urteetan netbook-entzako bertsioak eta
  cloud-an oinarritutako bertsioetan lan egiten ari
  dira.
• Ubuntu librea da, bai erabiltzeko, konpartitzeko
  eta garatzeko. Eta hurrengo bertsioa eraikitzeko
  zure laguntza edo proposamenen zain dago.

6
2.-Gutxiengo baldintzak Ubuntu 10.04 LTS

• Pentium 4
• Prozesadore abiadura 1 GHz
• Ahal den gutxiengo RAM-a 64MB
• Gomendatutako gutxiengo RAM-a
• 256 MB (mahaigaineko barik)?
• 512 MB (mahaigainarekin)?
• Gomendatutako gutxiengo disko kopuruak
• 1 GB (mahaigaineko barik)?
• 5 GB (mahaigainarekin)?

7
2.-Gutxiengo baldintzak Ubuntu Desktop 11.10

• Pentium 4
• Prozesadore abiadura1GHz
• Ahal den gutxiengo RAM-a 64MB
• Gomendatutako gutxiengo RAM-a
• 256 MB (mahaigaineko barik)?
• 512 MB (mahaigainarekin)?
• Gomendatutako gutxiengo disko kopuruak
• 1 GB (mahaigaineko barik)?
• 5 GB (mahaigainarekin)?

8
3.-Gure hardware guztia, banaketa horretan ondo
dabilen jakitea.

• Zure ordenadorearen hardware-a detektatu
• Adibidez PCS Inventario 1.0 aplikazioa instalatu
  softonic web orria erabiliz? (Windows-en) eta
  lshw (Linux-en)

9
3.-Gure hardware guztia, banaketa horretan ondo
dabilen jakitea.

• lshw
• Modeloa Dell Latitude E6320
• Prozesadorea Intel(R) Core(TM) i7-2620M CPU _at_
  2.70GHz
• RAM 4 GB SODIMM DDR3 Synchronous 1333 MHz (0,8
  ns)
• Diskoa Storage description SATA controller. ATA
  Disk 500GB. logical name /dev/sda
• Volume0. Description Windows FAT
  volume. Logical name /dev/sda1. Version FAT32

10
4.-Gure hardware guztia, banaketa horretan ondo
dabilen jakitea.

• -Ze arazorekin aurkitu ahal naizen jakitea
  Arkitektura eta Hardware-a
• https//help.ubuntu.com/community/SupportedArchite
  ctures
• https//help.ubuntu.com/11.04/installation-guide/i
  386/hardware-supported.html
• https//wiki.ubuntu.com/HardwareSupport
• http//www.linux-laptop.net/

11
5. Banaketa egokiena aukeratu

• -Egoera arruntean Hemengo pausuak jarraitu.
• http//www.ubuntu.com/download/ubuntu/download
• -Baina egoera berezietan ...

12
5. Banaketa egokiena aukeratu
ISO guztietatik zein aukeratu behar dut?
(Arkitektura ezberdinak Intel386, AMD64,
PowerPC, ARM ...) http//ftp.oleane.net/ubuntu-
cd/10.04 Ubuntu arkitekturaren arabera https//he
lp.ubuntu.com/11.10/installation-guide/i386/hardwa
re-supported.html i386 IA-32 (Intel
Architecture, 32-bit), beste izen hauek ere
erabiltzen dira x86 edo x86-32 gauza bera
adierazteko, ia ordenagailu guztientzako
baliagarriak. 64 biteko prosezadore batzuntzako
ere balio du, adibidez AMD Athlon 64-bit amd64
Intel 64 edo AMD64 hartzen ditu, beste izen hauek
ere erabiltzen dira x86-64 edo x64. Arkitektura
hauek hartzen ditu AMD64 eta Intel EM64T.
Adibidez Athlon64, Opteron, EM64T Xeon... Baina
EZ da bateragarria Athlon AMD familiarekin eta
beren aurrekoekin.
13
5.-Banaketa egokiena aukeratu
powerpc bateragarria powerpc prozesadoreekin,
hau da, Apple Macintosh G3, G4 eta G5
prosezadoreekin, baita Mac eramangarriekin (iBook
eta PowerBook), IBM/Motorola PowerPC... ARM
chip arkitektura berezia dute. Ezaugarri
nabarienak Kontsumo eta tenperatura baxukoak
dira. Transistore gutxiago eta efizientzia handia
leku txikietan Netbook, PDA, MP3 edo
mugikorreratarako...
14
5.-Banaketa egokiena aukeratu

• Ubuntu/Kubuntu/Xubuntu/Edubuntu
• Desktop/Server
• DVD/CD/Alternate CD
• Intel 386/AMD64/PowerPC/ARM

15
5.-Banaketa egokiena aukeratu
Ubuntu, GNOME mahaigainekoa erabiltzen du.
Kubuntu, KDE mahaigainekoa erabiltzen du.
Xubuntu, Xfce mahaigainekoa erabiltzen du.
Edubuntu, ikastolentzako prestatua.
Ubuntu Studio, multimedia profesionala (audio,
bideo eta grafikoekin lan egiteko prestatua)
Ubuntu Netbook Edition netbooks eta pantaila
txikiko eramangarrientzako edo Intel Atom
prosezadorentzako. Ubuntu ARM Edition
pantaila txikiko gailuentzako. Ubuntu
Server, mahaiganeko barik eta segurtasun handia
eskeintzen du zerbitzu guztietan.
16
Ze ISO aukeratzen dut? Desktop / Server /DVD / CD
/ Alternate CD
Burn your CD or create a USB drive Desktop CD
Live CDak ubuntuko sistema memorian kargatzen du,
eta bertatik instalatuta egongo balitz bezala lan
egin ahal dugu. Probatu ostean instalatu nahi
izan ezkero, mahaigainean dagoen ikonoan klik
eginez instalazioa abiarazten da era erraz batean
(instalación estándar). Alternate CD
Instalatzeko orduan arazoren bat izan ezkero,
grafika ez dela kargatzen edo. Orduan CD berezi
hau erabiltzen da. Instalazio honek aukera asko
eskeintzen ditu eta testu eran instalatzen da.
Baina instalazio prosezua bukatu ostean, GNOME
mahaiganekoa instalatuta geratzen da.
17
Ze ISO aukeratzen dut? Desktop / Server /DVD / CD
/ Alternate CD
Server CD zerbitzarietan erabiltzen den
bertsioa. Hurrengo zerbitzuetan etenkin handia
izateko optimizatuak fitxategi zerbitzari, web
zerbitzari, posta zerbitzari bezala eta abar ...
Hau kernel egokiago batekin eta sistema grafiko
barik datoz. DVD pakete gehiago sartu ahal dira,
hizkuntza ezberdinetako pakete guztiak eta
Desktop CD eta Alternate CD bertsioak sartzen
dira.
18
ISOak grabatu

• ISOa baxatu
• Windows
• infraRecorder (GPLv3) programa librearekin
  iso iruditik grabatzea aukeratu.
  http//infrarecorder.org/?page_id5
• Linux
• k3b (Modu grafikoan)?
• cdrecord(Komandoen bitartez)?

19
Nola instalatu?

• http//sliceoflinux.com/2010/04/29/instalar-ubuntu
  -10-04-paso-a-paso/
• https//help.ubuntu.com/community/GraphicalInstall
  
• There is a video tutorial on this process at
  http//www.youtube.com/watch?vw8a-smrPlvEhd1
  (The example used in the video is Ubuntu 9.04.
  The process may be similar for other versions.)

20
Diskoa zatitu

• Lehenengo kanalarekin kablearen azkenengo
  muturrera lotuta dagoan diskoa, maisua deritzo
  eta /dev/hda bezala izendatzen da ( hda Hard
  Disk A)
• Lehenengo kanalarekin kablearen aurreneko
  muturrera lotuta dagoan diskoa, morroi deritzo
  eta /dev/hdb bezala izendatzen da ( hdb Hard
  Disk B)?
• Bigarren kanalarekin kablearen azkenengo
  muturrera lotuta dagoan diskoa, maisua deritzo
  eta /dev/hdc bezala izendatzen da ( hdc Hard
  Disk C)
• Bigarren kanalarekin kablearen aurreneko
  muturrera lotuta dagoan diskoa, morroi deritzo
  eta /dev/hdd bezala izendatzen da ( hdd Hard
  Disk D)?
• Aurreko guztia IDE motako disko edo cd-roma
  erabili ezkero da.

21
IDE
Maisuakablearen bukaeran MorroiaAurreneko
kablearekin.
22
ATA
23
Nola zatitu diska?

• Diskoa SCSI edo Serial ATA motakoa izan ezkero
• Disko gogorrak /dev/sda /dev/sdb ... (sda Scsi
  Disk A)?
• CD-ROMak /dev/scd0 /dev/scd1 (scd0 Scsi CD-rom
  0)?
• IDE disko batean egiten ditugun zatiak, horrela
  izendatzen dira
• /dev/hda1 ---gt Lehenengo zatia.
• /dev/hda2 ---gt 2ª
• /dev/hda3 ---gt 3ª
• /dev/hda4 ---gt 4ª

24
Nola zatitu diska?

• Hiru partizio mota daude
• Partizio primarioa Diskoaren banaketa gordin
  edo primarioak dira, disko batean asko jota 4
  partizio primario egon daitezke. Partizio taula
  baten menpe dago. Erabat formateaturiko disko
  fisiko batean, diskoaren espazio osoa hartzen
  duen partizio primario bat dago fitxategi sistema
  batekin. Sistema eragileak fitxategi sistema
  ikusten badu, izen logiko batekin agertuko zaigu
  partizioa.

25
Nola zatitu diska?

• Hiru partizio mota daude
• o Partizio hedatua Partizio primario
  baten papera hartzen duen beste partizio mota bat
  da bere barnean unitate logiko kopuru mugagabe
  bat izateko ahalmena du. Disko fisiko bakar
  batean 4 partizio primario izateko muga
  gainditzeko sortu zen. Disko bakoitzeko horrelako
  partizio bakarra izan dezakegu, eta partizio
  logiko izateko balio du soilik. Beraz, fitxategi
  sistema bat zuzenki onartzen ez duen partizio
  bakarra da.
• Unitate logikoa Partizio
  hedatuaren zati bat edo osoa hartzen du eta
  fitxategi sistema batekin formateatuko da (FAT32,
  NTFS, ext4,...), horrekin batera unitate bat
  egokitu zaio, baldin eta sistema eragileak
  partizio logikoak edo bere fitxategi sistema
  ezagutzen dituen.

26
Nola zatitu diska?

• Disko gogorra
• 4 partizio primario izan ahal du gehienez.
• 4 partizio baino gehiago egin nahi izan ezkero, 3
  partizio primario eta 1 primaria hedatua sortu
  beharko dituzu. Eta hedatuaren gainean nahi
  dituzun unitate logikoak sortu.
• Linux eta Windows Sistema Eragileak fitxategi
  sistema ezberdina erabiltzen dute, linux EXT4 eta
  windows NTFS, partizio ezberdinetan joan behar
  direlarik.

27
Nola zatitu diska?

• Zenbatetan zatituko dugu?
• -Windows bat eta linuxen / , /home
  (erabiltzaileen datuak eta konfigurazio
  pertsonalak gordetzeko) eta swap memoria
  birtuala. /home linuxeko /etik ateratzea,
  abantail garbi bi ditu alde batetik Windows-etik
  datuak ateratzearen abantail bera du, hau da,
  windows berria instalatu nahi izan ezkero,
  windows berria gainean instalatu ezkero, datuak
  ez ditugu galtzen eta beste aldetik /home-en
  muntaketa pertsonalizatu (kuotak, journaling, )
  daiteke. Gainera erabili ahal ditugu 2 partizio
  berri baita linuxetik baita windows-etik
  atzitzeko, partizio bat NTFS/FAT32 datuak
  gordetzeko eta NTFS multimediako fitxategiak
  gordetzeko, FAT32 sistema fitxategiak fitxategi
  baten tamainan 4GBko muga du.

28
Nola zatitu diska?

• -Honela 6 partizio komendatzen ditugu windows,
  root, swap, home , dokumentuak eta multimedia,
  hau dela eta,primaria hedatu bat sortu beharko
  duzu, eta barruan logikoak.
• -Windows eta Mac OS, primaria batean joan behar
  dira. Linux, logika batean ere joan ahal da.
• Disko bat baino gehiago izan ezkero, arau berbera
  aplikatzen da, bigarren diskoarentzako.
• Informazio gehiago izateko
• http//www.dedoimedo.com/computers/gparted.html

29
Nola zatitu diska?

• -Honela 6 partizio komendatzen ditugu windows,
  root, swap, home , dokumentuak eta multimedia,
  hau dela eta,primaria hedatu bat sortu beharko
  duzu, eta barruan logikoak.
• -Windows eta Mac OS, primaria batean joan behar
  dira. Linux, logika batean ere joan ahal da.
• Disko bat baino gehiago izan ezkero, arau berbera
  aplikatzen da, bigarren diskoarentzako.
• Informazio gehiago izateko
• http//www.dedoimedo.com/computers/gparted.html

30
Nola zatitu diska?

• Zatiketa adibide bat
• Partizio primaria 1(/dev/sda1) NTFS gt
  Windows
• Partizio primaria hedatua 2(/dev/sda2)
  Hedatua (eta bere barruan hurrengo logikak...)?
• Lehenengo Unitate Logikoa (/dev/sda5)
  NTFSgt Multimedia
• Bigarren Unitate Logikoa (/dev/sda6)
  FAT/NTFS gt Dokumentuak
• Hirugarren Unitate Logikoa (/dev/sda7)
  EXT4 Linux (Root edo /)
• Laugarren Unitate Logikoa (/dev/sda8)
  EXT4 gt Home (Erabiltzailarearen Datuak)
• Bostgarren Unitate Logikoa (/dev/sda9)
  Swap (Memoria Birtuala)?
• Oharra Batzutan eramangarrietan partizio
  ikusezinak daude. Hauen helburua hardware txekeoa
  edo sistema berreskuratzea izan daiteke.

31
Nola zatitu diska?

• IDE bigarren disko bat izan ezkero, eta morroi
  bezala jarri ezkero /dev/hdb izena izango du. Eta
  beren lehenengo partizioa /dev/hdb1 izango da eta
  bigarrena /dev/hdb2.
• Linuxetik partizioak nola antolatuta dauden
  ikusteko, kontsola bat zabaldu eta fdisk
  /dev/hdX idatzi ostean, "p" informazioa ikusteko
  eta "q irtetzeko erabili.

32
Nola zatitu diska?

• Instalatzerakoan aurkitu ahal garean aukerak
  batzuk, hauek izan ahal dira
• a)Partiziorik gabeko zati librea izatea edo kendu
  ahal duzun partizio bat izatea.
• Kasu honetan Cdarekin instalazioko pasuak
  jarraituz, oso erraz egin daiteke.

33
Nola zatitu diska?

• Instalatzerakoan aurkitu ahal garean aukerak
  batzuk, hauek izan ahal dira
• b)Disko osoa windows-ekin egotea
• Datuen backup-a egitea.
• Diskoa txekeatu (Scandisk) Defragmentatu
• Eta Windows-en tamaina txikitu, hurrengo
  softwarea erabiliz
• Qtparted (knoppix)?
• Gparted(Live CD/USB Ubuntu)?
• Partition Magic (http//www.powerquest.com/partiti
  onmagic/)?

34
Instalatu

• USB/CD-ren bidez abiarazi (BIOSean ordena
  aldatuz)?
• Aukeratu-gtStart ubuntu eta gparted erabili
  Sistema-gtAdministrazioa-gtPartizio editorea
• 1.Txikitu Windows (ntfs)?
• 2.Sortu partizio hedatu bat, honen barruan sortu
  
• 2 partizio logikoak datuak eta multimedia
• Eta utzi 16 GB libre linuxentzako
• / 7 GB (se eta aplikazioentzako)?
• swap (RAMlt1GBRAMx2 2GB eta 4GB artean RAM/2
  eta RAM gt4GB 2GBko swapa)?
• /home (7 GB ,datuak, musika, konfigurazioa)?

35
Instalatu

• Eskuzko Partizioa (Aditu den batentzat)?
• /boot abio-sistema102 MB
• / (skriptak, konfigurazioa...) 500 MB
• /usr (Aplikazioak (2.58- 5GB)4GB
• /home Erabiltzaileen karpetak, bakoitzaren
  datuak, musika, konfigurazioak eta abar .... (7
  GB)
• /var bitakora (logak),posta,apt,yum,news... 4GB
• /tmp aldibaterako fitxategiak gordetzen dira 1GB
• /usr/local aplikazio lokalak 500 MB
• /optgainontzekoen aplikazioakNetscape,
  starOffice... 100 MB
• swap (RAMlt1GBRAMx2 2GB eta 4GB artean RAM/2
  eta RAM gt4GB 2GBko swapa)?

36
Instalatu

• Dakigunarekin idazmahian dagoan Install ikonoa
  klikatu
• Instalatzeko hizkuntza aukeratu Euskaraz edo
  Español
• Ordutegi guneaMadrid
• Teklatuaren hizkuntzaEspañol
• Administradorea izango den Erabiltzailearen
  kontua sortu eta ordenagailuaren izena.
• 16 Gb partizio librea aukeratu Ubuntu bertan
  instalatzeko.
• Paketeak instalatzen 30 '

37
Instalatu

• Amaitzen denean instalazioa, CD/USB-a atera eta
  abiarazi ordenagailua.
• Orain, GRUB agertzen da.GRand Unified Bootloader
  (GRUB), sistema eragile anitz dituzten
  ordenagailuak abiatzeko modua da. Normalean GRUB,
  MBR-a (Master boot record) disko gogorraren lehen
  sektorean kokatzen da.
• Abio gunean geldituta geratu ezkero, sakatu I
  erakusteko zerbitzu hori kargatu nahi dugun
  esateko.

38
Instalazioaren bukaeran

• Sistema eguneratu
• Sistema hautsi egiten badute, berehala jakiteko
  gunea ikusi http//www.ubuntu.com/usn

39
Beste aukera batzuk

• Makina birtuala erabili
• Vmware (linux eta windows)?
• Xen (FreeBSD, Linux, NetBSD)?
• Virtual PC (windows)?
• Wubi (windows)
• Live Cdak edo USBak

40
Beste aukera batzuk

• Wine Windowsen APIaren (Win16 eta Win32)
  berrezarpen aske bat da, hau da, Windowsen
  erabiltzeko eginak dauden programak Unixen
  familian exekutatzea ahalbidetzen duen proiektu
  bat. Honekin, MS-DOS, Windows 3.11, Windows 95,
  Windows 98, Windows ME, Windows NT, Windows 2000,
  Windows XP eta Windows Vistarako eginak dauden
  programak erabili ditzakegu. Winen erabiltzen
  diren Windows programak, bertako programak balira
  bezala lan egiten dute emulatzaileen ezaugarririk
  gabe, mahaigaineko aplikazioen antzeko
  itxurarekin. Oraindik dago aldaketa prozesuan
  sartuta eta ez da egokia erabilera orokorrerako.
  Hala ere, erabiltzaileek erabilgarria aurkitzen
  dute Windows programak jorratzeko... Adibidez
  sudo aptitude install wine
• wine explorer.exe