DID

1
DIDÁCTICA DA CONSTRUCIÓN PERSOAL E IMPERSOAL DE
INFINITIVO
2
DIDÁCTICA DA CONSTRUCIÓN PERSOAL E IMPERSOAL DE
INFINITIVO

• Imos estudar a construción persoal e impersoal de
  infinitivo a través de seis fases

• Fase 1ª Ubicación
• Fase 2ª Recoñecemento
• Fase 3ª Verbos determinantes
• Fase 4ª Tradución
• Fase 5ª Mutación
• Fase 6ª Orixe, evolución e razón do nombre

3
Fase 1ª Ubicación Como saber que estamos diante
deste tipo de construción?

• Cando nos atopemos cunha oración de infinitivo da
  que o verbo determinante estea en voz pasiva e
  non se trate dun verbo deponente. Exemplo

SI Dicitur Homerum caecum fuisse. NON Piso
pollicetur Caesarem iturum.
Verbo pasivo
Verbo deponente
4
Fase 2ª Recoñecemento E como distinguir se é
impersoal ou persoal?

• IMPERSOAL
• Se se dan conxuntamente dúas circunstancias
• Que o verbo pasivo en forma persoal estea en
  terceira persoa do singular.
• Que na frase haxa un acusativo suxeito do
  infinitivo.

• PERSOAL
• Sempre que o verbo determinante non estea en
  terceira persoa do singular.
• Tamén cando, ao estar o verbo determinante en
  terceira persoa do singular, non haxa na frase un
  acusativo suxeito do infinitivo.

Solem e mundo tollere videntur qui amicitiam e
vita tollunt.
Dicitur Homerum caecum fuisse.
Druidum disciplina in Britannia reperta atque
inde in Galliam translata esse existimatur.
5
Fase 3ª Verbos determinantes Que verbos
determinantes adoitan usarse?
w

• Videtur parece, semella
• Fertur/dicitur dise, disque
• Existimatur/putatur pénsase
• Traditur sábese por tradición
• Auditur/audiebatur óese/ouvíase
• Iubetur/iussum est ordénase/ordenouse

6
Fase 4ª Tradución Como traducir?

• Ambas as dúas construcións tradúcense da mesma
  maneira, como se fose impersoal, é dicir, como se
  se tratase dunha oración de infinitivo con
  suxeito en acusativo.
• Vexamos un exemplo

7
Dicitur Homerum caecum fuisse / Dicitur Homerus
caecus fuisse

• Comézase por traducir o verbo determinante
  seguido de que

Preme o teu rato para avantar na presentación
Dicitur dise que

• Tradúcese logo o suxeito do infinitivo e, por
  fin, o infinitivo na forma persoal que lle
  corresponda máis os seus complementos

Homerum caecum fuisse/Homerus caecus fuisse
Homero foi cego.
8
Fase 5ª De perfeccionamiento Como se transforma
unha construción impersoal a persoal e viceversa?

• TRANSFORMACIÓN DE IMPERSOAL A PERSOAL
• Comézase por pasar a nominativo do seu
  mesmo xénero e número- a palabra que aparece na
  construción impersoal en acusativo suxeito do
  infinitivo se na impersoal houbese algún
  adxectivo concertando co dito suxeito incluído i
  participio se se trata dun infinitivo composto-,
  este adxectivo ou participio tamén se pasará a
  nominativo
• Impersoal Dicitur Homerum caecum fuisse

Preme no teu rato para avantar na presentación
Acusativo, suxeito do infinitivo
Adxectivo que concerta co suxeito.
Ambos pasan a nominativo
Homerus caecus
9

• Polo demais, se a persoa e número resultante do
  novo suxeito non coincidise coa 3ª persoa do
  singular do verbo determinante, modificarase este
  para facelo concertar

Impersoal Dicitur Homerum caecum fuisse
Preme no teu rato para avantar na presentación
O verbo determinante non precisa cambiar neste
exemplo, pois o seu novo suxeito Homerus- é un
nominativo singular.
Persoal Dicitur Homerus caecus fuisse
Nun exemplo como o seguinte, si tenríamos que
cambiar o verbo determinante
Impersoal Hostes adesse nuntiatur / Persoal
Hostes adesse nuntiantur
Acusativo, suxeito de adesse
Nominativo, suxeito de nuntiantur e de adesse.
10
Fase 5ª De perfeccionamiento Como se transforma
unha construción impersoal a personal e viceversa?

• TRANSFORMACIÓN DE PERSOAL A IMPERSOAL
• O procedemento é o inverso. Comézase por
  poñer o verbo determinante en 3ª persoa do
  singular do mesmo tempo, se non o estivese logo,
  a palabra en nominativo expresa ou elíptica- que
  facía de suxeito do dito verbo pasa a acusativo
  do seu mesmo número para que sexa agora suxeito
  do infinitivo finalmente faise o mesmo (pásase a
  acusativo do seu mesmo xénero e número) os
  adxectivos ou participios que acompañasen a ese
  suxeito

Nominativo, a concertar con Aristeus
Preme no teu rato para avantar na presentación
Persoal Aristeus olei inventor fuisse dicitur
3ª persoa do singular, con Aristeus como suxeito
Nominativo, suxeito de dicitur
3ª persoa do singular, coa oración de infinitivo
como suxeito
Impersoal Aristeum olei inventorem fuisse dicitur
Acusativo, a concertar con Aristeum
Acusativo, suxeito de fuisse
11
Fase 6ª Orixe, evolución e razón do nome Como
surxe a construción persoal e por que se chama
así?

• Pártese, na súa orixde, de verbos
  declarativos (decir, contar, saber...) que en
  activa -máis que nada na 3ª persona do singular
  ou plural as máis das veces (di/din,
  conta/contan...) poden eventualmente adoptar a
  construcción impersoal, no senso de non contaren
  cun suxeito definido
• Dicunt Suevos centum pagos habere
• Din que os Suevos teñen cen aldeas

Preme no teu rato para avantar na presentación
Pois ben, se transformamos a oración en pasiva, a
oración de infinitivo, lóxica e gramaticalmente,
pasa a ser suxeito do dito verbo declarativo
Dicitur Suevos centum pagos habere
12

• Agora ben, a tendencia do latín a suprimir o
  impersoal provocou que o acusativo suxeito do
  infinitivo- pasase a nominativo suxeito,
  gramaticalmente só, non lóxicamente, do verbo
  declarativo-, que queda así convertido
  artificialmente en persoal. Esta construción
  persoal é, con moito, a máis frecuente en latín
  clásico. Quedaría, pois, finalmente así a nosa
  construción orixinal
• Dicuntur Suevi centum pagos habere.
• Esta construción chámase tamén construción de
  infinitivo con nominativo.