7. apr

1
Inngrip Seðlabanka Íslands og áhrif þeirra á
gengi krónunnar

• 7. apríl 2003
• Þórarinn G. Pétursson Gerður Ísberg
• Hagfræði- og peningamálasvið
• Seðlabanki Íslands
• Skoðanir okkar en þurfa ekki að endurspegla
  skoðanir SÍ

2
Hvað eru inngrip?

• Þegar seðlabanki fer inn á gjaldeyrismarkað og
  kaupir eða selur gjaldeyri er talað um inngrip
  seðlabanka
• Almennt er þó gerður greinarmunur á því hvort
  bankinn fer inn á markaðinn til að hafa áhrif á
  gengi gjaldmiðla eða ekki
• Í þessari grein eru slík viðskipti ekki
  skilgreind sem inngrip

3
Framkvæmd inngripa

• Aðgerðir í peningamálum endurspeglast ávallt í
  breytingum á efnahagsreikningi seðlabankans
• Hefðbundnar markaðsaðgerðir virka t.d. þannig að
  bankinn kaupir innlend verðbréf og á móti eykst
  grunnfé sem veldur því að peningamagn í umferð
  eykst og markaðsvextir lækka
• Að öðru óbreyttu ætti gengi krónunnar að lækka,
  enda hefur hlutfallslegt framboð gjaldmiðilsins
  verið aukið

4
Framkvæmd inngripa

• Seðlabankinn getur náð fram sömu áhrifum með því
  að kaupa erlend verðbréf í stað innlendra (þ.e.
  með því að kaupa gjaldeyri)
• Gjaldeyrisforðinn stækkar og á móti eykst grunnfé
• Peningamagn eykst, vextir lækka og gengi
  krónunnar lækkar
• Aðgerðin er í eðli sínu nákvæmlega eins og um
  hefðbundna markaðsaðgerð væri að ræða
• Mikilvægt að hafa í huga að það eru ekki
  gjaldeyriskaupin sjálf sem valda veikingu heldur
  aukið peningamagn og lækkandi vextir

5
Stýfð og óstýfð inngrip

• Ofangreind inngrip eru kölluð óstýfð
• Seðlabankinn getur einnig stýft inngripin þannig
  að á sama tíma og hann kaupir erlend verðbréf þá
  selur hann innlend
• Grunnfé breytist því ekki neitt og þar með ekki
  peningamagn í umferð né innlent vaxtastig
• Það eina sem breytist er samsetning eignasafns
  Seðlabankans
• Spurningin er því hvort stýfð inngrip hafi
  einhver áhrif

6
Hvað segja fræðin?

• Áhrif á áhættuálag innlendra verðbréfa
• Eignasamsetning seðlabanka og almennings breytist
• Kaup á erlendum verðbréfum stækkar forða en á
  móti dregur úr innlendri verðbréfaeign bankans
• Innlend verðbréfaeign almennings eykst á móti
• Hann er hins vegar einungis viljugur til að auka
  við eign sína á innlendum bréfum ef verð þeirra
  lækkar, þ.e. ef gengi innlends gjaldmiðils lækkar
• Þarf ófullkomna staðkvæmd milli innlendra og
  erlendra bréfa
• Ef fullkomin staðkvæmd skiptir heildareign bara
  máli

7
Hvað segja fræðin?

• Vísbending um peningastefnu í framtíð
• Ef seðlabankar hafa yfir að ráða meiri
  upplýsingum um stöðu efnahagsmála og eigin
  viðbrögð
• Stýfð inngrip geta gefið vísbendingu um skoðun
  bankans á stöðu gjaldmiðilsins og hvert hann
  telur heppilegt að hann stefni
• Þannig gætu inngrip gefið vísbendingu um aðgerðir
  í peningamálum í framtíð sem hefðu strax áhrif á
  gengið í gegnum gengisvæntingar

8
Hvað segja fræðin?

• Vísbending um peningastefnu í framtíð
• Til að þessi vísbendingaráhrif virki þurfa þau að
  vera trúverðug, þ.e. inngripunum þarf um síðir að
  fylgja þau viðbrögð sem þau eru talin gefa
  vísbendingu um
• Stýfð inngrip eru því skv. þessu ekki sjálfstætt
  stjórntæki í raun eru það skilaboðin um
  framtíðarákvarðanir í peningamálum sem hafa áhrif
  á gengið í dag en ekki inngripin í sjálfu sér

9
Hvað segja fræðin?

• Samspil við virkni gjaldeyrismarkaðar
• Ef gjaldeyrismarkaður einkennist af hjarðarhegðun
  og sjálfsmagnandi væntingum fjárfesta geta
  myndast verðbólur sem inngrip geta sprengt, t.d.
  ef seðlabankanum tekst að leysa ákveðinn
  samræmingarvanda
• Einnig mögulegt að gjaldeyrispöntunin sjálf hafi
  áhrif, sérstaklega á markaði þar sem velta er
  lítil og þar sem markaðurinn einkennist af
  spíralmyndun

10
Hvað segir reynslan?

• Rannsóknir benda almennt til að staðkvæmd milli
  bréfa í helstu myntum sé mikil
• Áhrif hlutfallslegs framboðs verðbréfa á gengi
  gjaldmiðla virðast takmörkuð og fara minnkandi
  með minni höftum á gjaldeyrismörkuðum
• Geta þó skipt einhverju máli fyrir lítt þróaða
  gjaldeyrismarkaði og gjaldmiðla sem ganga lítt
  skiptum á alþjóðamörkuðum

11
Hvað segir reynslan?

• Erfitt að meta vísbendingaráhrif geta tekið
  langan tíma að koma fram
• Rannsóknir benda þó til að þessi áhrif geta verið
  fyrir hendi, sérstaklega ef inngripin eru vel
  skýrð og framkvæmd í samvinnu nokkurra seðlabanka

12
Almenn niðurstaða

• Áhrif stýfðra inngripa virðast í besta falli
  tilviljanakennd
• Virka stundum en yfirleitt eru áhrif takmörkuð
• Áhrifin yfirleitt tímabundin
• Fara minnkandi því oftar sem notuð
• Virka betur ef fleiri seðlabankar koma að
• Áhrif á flökt gjaldmiðla óljós
• Eykur frekar flökt en minnkar

13
Inngrip SÍ Umfang viðskipta
14
Inngrip SÍ Breytt aðkoma
15
Inngrip SÍ Breytt aðkoma
T-I mótunarár markaðarins Meginhlutverk að halda
markaðinum lifandi og tryggja vísi að virkri
verðmyndun á gjaldeyri. Einkennist af mikilli
viðveru bankans og litlum viðskiptum í hvert
sinn T-II Seinna mótunarskeiðið Bankinn enn
mikilvægur hluti markaðarins og daglegu
viðskiptaumhverfi viðskiptavaka T-III Tímabil
án afskipta T-IV Krónan undir þrýstingi Inn að
nýju en hlutverk breyst í grundvallaratriðum.
Einkennist af mikilli veikingu krónunnar og
tilraunum SÍ til að hemja hana og síðar að verja
vikmörk gengisstefnunnar T-V Tímabil sérstakra
viðskipta Engin bein inngrip en viðskipti við
sérstakar aðstæður sem tengjast ekki framgangi
peningastefnunnar og eru ekki hugsuð til að hafa
áhrif á gengi krónunnar
16
Inngrip SÍ Hlutverk og notkun

• Augljóst að hlutverk inngripa breyttist með
  breytingum á umgjörð peningastefnunnar
• Fastgengisstefna Meginhlutverkið að styðja hana
  og verja vikmörk
• Verðbólgumarkmið Mun minna hlutverk en þó
  möguleiki á að nota ef gengisþróun ógnar
  verðbólgumarkmiði eða fjármálalegum stöðugleika

17
Inngrip SÍ Framkvæmd

• Nær eingöngu á stundarmarkaði
• 2 undantekningar 1 framvirk viðskipti og 1
  gjaldeyrisskiptasamningur
• Í báðum tilvikum sérstök viðskipti sem ekki falla
  undir bein inngrip
• Ekki á ákveðnum tíma dags
• Viðskipti skv. endurkaupaáætlun eru hins vegar
  alltaf fyrir opnun markaðar
• Þessi viðskipti falla heldur ekki undir bein
  inngrip

18
Inngrip SÍ Framkvæmd

• Seðlabankinn reynir almennt ekki með formlegum
  hætti að stýfa inngrip sín
• Fyrirkomulag endurhverfra viðskipta gerir það
  hins vegar að verkum að inngripin eru í raun að
  meira eða minna leyti stýfð
• 2001 Sala á gjaldeyri fyrir 29,5 ma.kr.
• SÍ stýfði sjálfur 4 ma.kr. með gjald.sk.samn.
• Bein inngrip því 25,5 ma.kr.
• Endurhverf viðskipti jukust um 22 ma.kr.
• Grunnfé dróst saman um aðeins 1,5 ma.kr.

19
Inngrip SÍ Áhrif inngripa
Gengið leitar yfirleitt fljótlega aftur í sama
farið Áhrifin eru því einungis skammvinn Þó
dæmi um langlífari áhrif þar sem þau hafa hitt á
tímabil mikillar óvissu á báða vegu Tekst að
snúa væntingum á sveif með bankanum Dæmi 21/6
2001. Hins vegar óljóst þar sem á sama tíma kom
yfirlýsing ríkisstjórnar um nýtt erlent lán og
nýtt fyrirkomulag á viðskiptavakt
20
Inngrip SÍ Áhrif inngripa
24/11 00 12 af veltu og vísitala lækkar um
2 26/1 01 40 af veltu og vísitala lækkar
lítillega 8/10 01 30 veltu og vísitala hækkar
aðeins Árangur virðist ráðast meira af aðstæðum
hverju sinni en umfangi viðskipta
21
Inngrip SÍ Áhrif inngripa
22
Inngrip SÍ Áhrif inngripa
23
Inngrip SÍ Áhrif inngripa
24
Inngrip SÍ Áhrif inngripa

• Til að meta áhrif inngripa á gengi krónunnar með
  formlegum hætti var metið eftirfarandi
  tölfræðilíkan fyrir tímabilið 1998-2001
• Sérstök gjaldeyrisviðskipti bankans í des. 2001
  voru ekki tekin með enda ekki talin bein inngrip

25
Inngrip SÍ Áhrif inngripa
26
Inngrip SÍ Áhrif inngripa

• Gengi krónunnar veikist að meðaltali eftir
  inngrip gefur til kynna að inngrip hafi ekki náð
  að koma í veg fyrir veikingu
• Vænlegra til árangurs ef inngrip eru stór og ná
  yfir nokkra daga
• Áhrif á flökt eru mismunandi eftir því hvort
  inngrip eru fyrir eða eftir víkkun og afnám
  vikmarka
• Fyrir víkkun virðast stór inngrip draga úr flökti
• Eftir víkkun virðast inngrip auka flökt en þó
  minna eftir að krónan fór á flot
• Áhrif á flökt eru áfram minni ef inngrip eru stór

27
Samantekt

• Áhrif inngripa Seðlabankans tiltölulega takmörkuð
  og til skamms tíma
• Ekki tókst að koma í veg fyrir veikingu krónunnar
  eða snúa henni við
• Ekki tókst að draga kerfisbundið úr flökti
• Bíður ekki upp á nýtt og sjálfstætt stjórntæki
  Vaxtabreytingar nauðsynlegar til að kalla fram
  gengisáhrif

28
Samantekt

• Á móti má hins vegar segja að nær ómögulegt er að
  segja hvað hefði gerst hefði bankinn ekki reynt
  þegar órói og óvissa var sem mest á markaðnum
• Veikingin hefði þannig getað orðið enn meiri án
  inngripanna
• Ekki útilokað að bankanum hafi tekist að hægja á
  veikingarferlinu þannig að meginþungi þeirra hafi
  ekki komið fram þegar ofþenslan var sem mest