E-Business

1
E-Business
Ligjerata 1
USHT - Fakulteti Ekonomik

• Fisnik Dalipi, MSc

2
Literatura

• Electronic Commerce 2008 A Managerial
  Perspective, nga Efraim Turban David King Judy
  McKay Peter Marshall Jae Lee Dennis Viehland
• Versioni elektronik i librit ndodhet ne
  http//www.coursesmart.com/0132243318

3
Temat
Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business
4
Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business
5
Interneti

• Interneti përbëhet nga
• një numër i shumtë i kompjuterëve
• të cilët direkt apo indirekt janë të ndërlidhur
  mes veti
• aplikojnë protokol të njejt transmisioni (TCP/IP)
• ku shërbime mundet të ofrohen ose/dhe të
  shfrytëzohen,
• dhe një numër i madh i shfrytëzuesve të cilët nga
  kompjutorët e tyre apo vendeve të tyre të punës
  kanë qasje direkte në këto shërbime
• një numër i madh i rrjetave të tjera të cilat
  ndërlidhen nëpërmjet të ashtuquajturëve gateways
  (kompjuter për komunikim)

6
Intraneti
Extraneti
Interneti
7
Çka është intraneti?

• Kur përdoret Internet teknologjia për të krijuar
  një rrjet privat në kuadër të kompanisë atëherë
  kemi intranet.

• Mundëson transfer të menjëhershëm të teknologjisë
  ndërmjet lokacioneve
• Ofron informacione si psh çmimi, lista e
  inventarit, si dhe databaza tjeta për kompanin në
  tërësi.

8
Çka është Extraneti?

• Extraneti formohet kur kompania u lejon qasje
  edhe kompanive / individëve të jashtëm në faqet
  e intranetit.

• Klientët mund të porosisin on line
• Zvogëlohen harxhimi i fletëve
• Zvogëlohen gabimet
• Ofrohet shërbim më cilësor
• Shkurtohet koha e dorëzimit të mallit
• Mbështetje për distributorët

9
Arkitektura e Internetit TCP/IP

• Komunikimi/bartja e të dhënave ndërmjet sistemeve
  kompjuterike në internet realizohet nëpërmjet të
  të ashtuquajturit transmision control
  protocol/internet protocol-TCP/IP - me ndarje të
  të dhënave me madhësi të njejtë - të
  ashtuquajtura paketa të cilat munden të jenë me
  gjatësi të njejta apo të ndryshme.

10

• www (world wide web) rrjet kompjuteristik i
  bazuar në internet e cila lejon që individët nga
  një kompjuter të i qasen informatave të deponuara
  në ndonjë kompjuter tjetër.
• Sistem i serverëve të internetit i cili mbështetë
  dokumente special të formatuara.
• Këto dokumente janë të formatuara në markup
  language të ashtuquajturën HTML (Hyper Text
  Markup Language) e cila mbështet linke me
  dokumentet tjera si p.sh grafika, audio dhe video
  fajlle, e që nënkupton se mundet të kalohet prej
  një dokumenti në tjetër dokument vetëm duke
  klikuar në linkun gjegjës, dhe paraqet bazën e
  Web-it.
• Nuk janë të gjithë serverët e internetit pjesë e
  World Wide Web e cila poashtu nuk është sinonim i
  Internetit

11
(No Transcript)
12
(No Transcript)
13
Client-server arkitektura

• client-server-sistem në përpunimin elektronik të
  të dhënave paraqet apo quajm atë strukturë
  rrjetore ku resurset ofrohen nga një server
  qëndror (softver) e të cilave munden t u qasen
  të shtuquajturit client-ët (stacionet punuese)
• Serveri ofron një shërbim kurse clienti një
  spërfaqe punuese apo një interfejs të
  aplikacionit
• p.sh shfrytëzuesi i Web browserit bën
  kërkesat e clientit pë faqet(sajtet) nga serveri
  nëpër Webin e tërë.

14

• Peer to peer ndërlidhja/arkitektura
• Paraqesin/emrim sinonim për një komunikacion
  ndërmjet të barabartëve në një rrjetë
  kompjuterike
• Në një rrjetë të quajtur peer to peer të gjith
  kompjutorët janë të barabart dhe munden të
  kërkojnë shërbime dhe poashtu edhe të ofrojnë
  shërbime, pra kompjutorët munden në të
  njejtënkohë të shërbejn si stacione
  punuese/client/ por poashtu edhe të marin
  përsipër detyra nga rrjeti./server/

15
Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business
16
Definicione

• Electronic Commerce (EC) është procesi i blerjes,
  shitjes, transferit, ose shkëmbimit të
  prodhimeve, shërbimeve, edhe/ose informatave me
  ndihmën e rrjeteve kompjuterike, duke përfshirë
  këtu edhe Internetin
• Infrastruktura e EC është mjedis kompjuterik në
  rrjetë në selinë e kompanisë, shtëpi dhe qeveri
• E-Business përshkruan definimin më të zgjeruar të
  EC. Përfshin shërbimet e klientit si dhe veprimet
  ndërbiznesore. Shpeshherë përdoret si sinonim i
  EC.

17
Çfarë shitet/blihet

• Softver
• Hardver
• Libra
• Muzikë
• Dhurata
• Tiketa
• Tesha
• Informata
• Etj.

18
Definimi i EC nga perspektiva tjera

• Biznes proceset zëvendësim i proceseve fizike
  biznesore me informacionin
• Arsimimi EC është një mundësi e shkëlqyer për
  online trajnime dhe mësime në shkollë,
  universitet, dhe organizata tjera.
• Bashkëpunime EC paraqet vend takim për
  bashkëpunime inter-organizative dhe
  intra-organizative.
• Komuniteti Vendtakimi i komunitetit (shoqërisë)
  për online takime, komunikime dhe bashkëpunime
  (Facebook, Myspace, Twitter ...)

19
Tregjet elektronike

• Tregu është një rrjet ndërveprimesh dhe
  relacionesh ku shkëmbehen informatat, produktet,
  shërbimet dhe pagesat. Tregu i përfshin të gjitha
  transakcionet e nevojshme.
• Tregu elektronik është vendi ku blerësit dhe
  shitësit takohen elektronikisht.
• Në tregjet elektronike, shitësit dhe blerësit
  negociojnë, postojnë produkte, pajtohen për
  porositë dhe pastaj e përfundojnë transakcionin
  on apo offline.

20
Electronic Commerce është fushë interdisciplinare

• Marketing
• Informatikë
• Sjellje e klientit-psikologji
• Financa
• Ekonomiks
• Prodhim/Logjistik

• Menaxhimi i Sistemeve Informative
• Kontabilitet dhe auditim
• Menaxhment
• Etika biznesore

21
Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business
22
Definimi i E-Business

• E-business paraqet definim më të gjërë të EC, jo
  vetëm shitjen dhe blerjen e të mirave materiale
  dhe shërbimeve por edhe shërbimi ndaj klientëve,
  bashkëpunimi me biznes partnerët, e-mësimi
  (e-learning), si dhe transakcionet elektronike
  në organizatë.
• Sipas McKay dhe Marshall (2004), e-business
  paraqet shfrytëzimin e Internetit dhe
  teknologjive tjera informative për mbështetjen e
  tregtisë dhe për të përmirësuar performancën
  biznesore.

23
E-Business fokusohet në - Mediume të reja -
interneti dhe protokolet e tija paraqesin
mediumin më të përshtatshëm/volitshëm me çmime më
të favorshme apo më të lira për
bartje/shpërndarje - Lidhjet/mardhënjet
këmbimi i dokumenteve afariste,komunikimi dhe
transakcionet ndërmjet partnerët afarist si dhe
bashkpunëtorët - Integrimi realizimi i
ndërlidhjeve (interfejseve) elektronike ndërmjet
sistemeve ekzistuese (Legasy System) dhe
aplikacioneve të reja të bazuara në internet të
cilat për partnerët e ndryshëm janë të
arritëshme-accessible. Si rrjedhë e kësajë janë
të nevojshme përshtatjet në proceset interne të
ndërmarjes (Business Process Reengineering-BPR)
- Kooperimi bashkpunimi me partnerët.
Produktet komplementare të cilat në E-Commerce
aplikacionet ofrohen, e plotësojn ofertën
vetanake/personale në interes të maksimizimit të
dobisë- përfitimit të blerësve
24
Terminologjia e E-Businessit
E- Goverment

E- Busines
E- Procurement
E- Commerce
Klientët
Internet
Partnerët afarist/ Furnitorët
Extranet
Ndërmarja
Business-to-Business Business-to-Consumer Consumer
-to-Consumer
Business-to-Business
Supply Chain Management
Customer Relationship Management
Business intern (Bashkpunëtor)
Administrata dhe Qeverisja
Qytetarët/Ndërmarjet
Intreaktives E- Govermment
E- Policy (E-Governance)
25
Benefitet nga E-Business

• Benefitet për Kompanitë

• Shtrija e tregtisë në nivel kombëtar dhe
  ndërkombëtar
• Ulja e kostos për krijimin, procesimin,
  distribuimin, ruajtjen dhe nxjerrjen e
  informacioneve të shkruara në letër
• Zvogëlim të inventarit dhe stërmbushjes së depove
  duke praktikuar supply chain management
• Personalizimi i produkteve dhe shërbimeve që
  krijon përparësi në konkurrencë

26
Benefiet për Klientët

• Mundësi për klientët për të blerë apo për
  transakcione tjera 24 orë në ditë, nga cilido
  vend i globit
• Laramani ofertash
• Produkte dhe shërbime më të lira duke iu
  mundësuar klientëve të blejnë në disa vise duke
  bërë krahasime
• Shpërndarje e shpejtë e produkteve apo shërbimeve
  (sidomos produktet digjitale)
• Klientët pranojnë informata në sekonda e jo për
  disa ditë e javë
• Pjesmarrje në e-Ankande (e-Auctions, si psh eBay)
• EC lehtëson konkurencën, që rezulton në ulje
  çmimesh

27
Benefitet për Shoqërinë

• Shumë njerëz qasen nga shtëpitë e tyre, duke
  reduktuar udhëtimet, e kjo redukton trafikun
  nëpër rrugë dhe ndotjen e ajrit
• Shitja e disa produkteve/shërbimeve me çmime më
  të lira paraqet satisfakcion për të varfërit
• Lehtësohet shpërndarja e shërbimeve publike me
  kostë të ulur, rritet efektshmëria dhe rritet
  kualiteti i tyre

28
PËRSE?

• Qasje 24/7
• Ofron komunikim 2 anësor
• Qasje të pakufishme
• Mbështetje e ecurive aktuale biznesore

29
Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business
30
Tre kategori të
mardhënieve Një ndarje e vrazhdë e E-biznesit në
thelb mundë të jetë në ofertues dhe kërkues të
e-vlerave/produkteve,dhe nga kjo del se si
ofertues dhe kërkues kryesisht paraqiten
ndërmarjet (Business), Institucionet
publike(Government) si dhe konsumatorët privat
Consumers. Duke kombinuar, apo nga kombinimi i
këtyre tri grupeve fitojmë apo rezultojnë sfertat
tipike për e-biznesin. Business-to-Business
B2B mardhënjet afariste ndërmjet ndërmarjeve të
cilat gjinden në shkallë të ndryshme të zixhirit
vleror Business-to-Consumer B2C mardhënjet
afariste ndërmjet ndërmajeve dhe konsumatorëve
(konsumatorët munden të jenë ndërmarje apo
ekonomitë shtëpiake Consumer-to-Consumer
C2C mardhënjet afariste ndërmjet konsumatorëve
Government to-Business G2B Ka të bëjë dhe
aplikohet kryesisht në transakcionet nga sfera e
furnizimeve publike e posaqërisht me procedurat e
tendereve.
31

• E-Procurement- paraqet mbështetjen elektronike të
  procesit të furnizimit (blerjes) të një
  ndërmarjeje nëpërmjet mediumeve të reja, dhe
  organizohet në suaza të Supply Chain Management
  (SCM).
• E-Organinization- koncentrohet në mbështetjen
  elektronike të komunikimit intern ndërmjet
  bashkëpunëtorve të një ndërmarjeje me ndihmën e
  mediumeve të reja.
• Qëllimi i E-Organinization është që në
  momentin e duhur bashkëpunëtorve të dhënat e
  ndërmarjes të i ofrohen në formë të
  përshtatëshme, si dhe bëjë implementimin e Know
  how të bashkëpunëtorve në sistemet iformatike

32

• E-Government (E-Policy/E-Qeveria)
• E-Government - përshkruan detyrimin/detyrën e
  shtetit,të vendosjes/realizimit të kushteve
  themelore për aplikimin efektiv të mediumeve
  elektronike në shoqëri, si dhe shfrytëzimin të
  këtyre mediumeve në procesin e furnizimeve
  publike, në shërbimin e ndërmarjeve dhe të
  qytetarëve.
• E-Government- përbëhet nga dy dimenzione
• 1. paisja e ekonomisë nacionale me
  kornizat e nevojshme ligjore (të mundësoj
  e-biznesin) dhe
• 2. shfrytëzimin e e-biznesit me
  shpenzime të pranueshme në realizimin e
  detyrimeve të shtetit (vënien në përdorim të
  e-biznesit)

33

• Customer Relationship Management (CRM)
• CRM paraqet qasje apo koncept menaxherial,
  icili kryesisht është i derjtuar kah plotsimi i
  nevojave dhe satisfakcioni i konsumatorëve/blerësv
  e. Qëllimi i vërtet i cili fshihet pas CRM
  masave/aktiviteteve, është rritja e
  lidhjes/mvarshmëris së konsumatorëve/blerësve për
  ndërmarjen dhe produktet e saja
• Supply Chain Management (SCM)
• SCM paraqet qeverisje integrale të të gjithë
  zinxhirit furnizues duke filluar nga blerja e
  lëndëve të para nëpërmjet përpunimit të tyre, e
  deri te hedhja respektivisht reciklimi i tyre.

34
ERP Enterprise Ressource Planning

• ERP paraqet softuer aplikativ i nevojshëm apo që
  shfrytëzohet për të koordinuar dhe menaxhuar të
  gjitha resurset, informatat,dhe funksionet nga të
  dhënat e përbashkëta të memoruara
• Një ERP-Sistem paraqet një softuer kompleks
  aplikativ që ka për qëllim mbështetjen e
  planifikimit të resurseve të një ndërmarjeje të
  tërësishme

35
Thank You!

• PYETJE???