EKSTRAPULMONER TЬBERKЬLOZ

1
EKSTRAPULMONER TÜBERKÜLOZ

• Prof. Dr. Mahmut Oguz
• Çukurova Üni. Tip Fak. Radyoloji AD

2
TÜBERKÜLOZ-BEYAZ VEBA

• Insanlik kadar eskidir.Dünyada enfeksiyöz ölüm
  nedenleri arasinda birinci siradadir.
• Dünya Saglik Teskilati 1990-2000 yillari arasinda
  90 milyon yeni tbc olgusu ve 30 milyon Tüberküloz
  ölümü tahmin etmektedir.
• Dünya nüfusunun 1/3nün enfekte oldugu
  hesaplanmaktadir.

3
(No Transcript)
4
TÜBERKÜLOZ-BEYAZ VEBA

• Fitizis-ince hastalik olarak bilinir
• 70 yil süreyle insidansi devamli azalmis, 1980
  ortasindan itibaren dramatik olarak yükselmistir.
• Bu yükselmede I.V ilaç bagimliligi, HIV pozitif
  kisiler, göçmen ve mülteci kamplarinda kalabalik
  yasam, bakimevlerindeki yaslilar, ilaca dirençli
  basillerin prevalansinda artma gibi nedenler rol
  oynamistir.

5
TÜBERKÜLOZ-BEYAZ VEBA

• Ekstrapulmoner tutulum,HIV enfekte olmayan
  olgularda 10-15 oraninda, AIDS hastalarinda
  50nin üzerinde görülmektedir.
• AIDS hastalarinda mikobakterium avium gibi atipik
  mikobakteriler siktir.

6
SANTRAL SINIR SISTEMI TÜBERKÜLOZU

• ABDde klinik tüberkülozun 5-10unu olusturur.
• Çocuklarda daha sik ve virülandir.
• Aktif Tüberkülozdan ölen çocuklarin 20-60inda
  santral sinir sistemi tutulumu mevcuttur.

7
SSS TÜBERKÜLOZU

• Kazeifikasyon siddetli inflammasyon reaksiyonu
  olusturur.
• Bazal sisternalar civarinda belirgin olmak üzere
  subaraknoid araligi jelatinöz bir eksüda kaplar.
• Penetran arterlerde vaskulit görülür.

8
SSS TÜBERKÜLOZU

• Direkt grafilerde tüberkuloma kalsifikasyonlari
  ve hidrosefalide sutürlerde zorlanma görülebilir.
• BTde klasik triad bazal leptomeningeal
  boyanmalar, bazal ganglionlarda infarktlar ve
  hidrosefalidir.

9
(No Transcript)
10
(No Transcript)
11
(No Transcript)
12
SSS TÜBERKÜLOZU

• Infarkt görülmesi siktir (40-60)
• MR beyin sapi lezyonlarini daha iyi gösterir.
• BOS obstruksiyonu ekstraventriküler bölgede ve
  özellikle bazal sisternalar düzeyindedir.

13
(No Transcript)
14
(No Transcript)
15
BEYIN TÜBERKULOMU

• Genellikle 0.5- 3 cm çaptadir.
• Siklikla tektir, multipl veya kümeler seklinde
  olabilir.
• Siklikla periferik yerlesimlidir.
• Semptomatik ise çevreleyen vazojenik ödem
  mevcuttur.

16
(No Transcript)
17
(No Transcript)
18
(No Transcript)
19
(No Transcript)
20
(No Transcript)
21
(No Transcript)
22
(No Transcript)
23
BEYIN TÜBERKULOMU

• Santral nekroz kontrastla halkasal boyanma
  gösterir.
• Kazeifikayonun varligina ve miktarina göre T2de
  hipo veya hiperintens olabilir.

24
(No Transcript)
25
(No Transcript)
26
(No Transcript)
27
(No Transcript)
28
(No Transcript)
29
SSS TBCDE AYIRICI TANI

• Bakteriyel, viral, fungal menenjit
• Multipl emboliler
• Kollajen vasküler hastaliklar
• Meningeal metastaz
• Lenfoma
• Sarkoidoz

30
SPINAL TBC

• Genellikle intrakraniyel hastaliga eslik eder.
• Subaraknoid aralikta fokal obliterasyonlar sonucu
  BOSta lokülasyonlar izlenebilir.
• Kontrastli MRde nodüler ve lineer dural boyanma
  görülür.
• Komplikasyon olarak siringomyeli gelisebilir.

31
(No Transcript)
32
KEMIK VE EKLEM TBC

• Ekstrapulmoner tbc un 9.8ini olusturur.
• 50den azinda aktif pulmoner tbc mevcuttur.
• Vertebra tutulumu olgularin 50-70ini yapar
  (Pott hastaligi)
• Osteoartiküler tutulum 20-25inde görülür
  (agirlik tasiyan eklemler)
• Tübüler ve düz kemiklerde 10-15

33
TÜBERKÜLOZ SPONDILIT (POTT)

• Siklikla torako-lomber yerlesim gösterir
• Vertebra korpusunun ön kisminda plaga yakin
  baslar.
• Ilerleyen olgularda anterior vertebral korpusta
  kollaps-angülasyon-gibbus izlenir.
• Paraspinal abse gelisebilir.

34
TÜBERKÜLOZ SPONDILIT

• Disk araligi tutulumu geçtir.
• Reaktif skleroz veya periost reaksiyonu yoktur.
• Anevrizmal sendrom görülebilir.
• Skip lezyonlar izlenebilir.

35
(No Transcript)
36
(No Transcript)
37
(No Transcript)
38
(No Transcript)
39
(No Transcript)
40
(No Transcript)
41
(No Transcript)
42
(No Transcript)
43
(No Transcript)
44
(No Transcript)
45
(No Transcript)
46
(No Transcript)
47
(No Transcript)
48
(No Transcript)
49
TBC SPONDILIT-AYIRICI TANI

• Piyojenik spondilit
• Vertebral aktinomikoz
• Metastatik karsinoma
• Myeloma
• Osteoporotik kompresyon kirigi
• Lenfoma

50
OSTEOARTIKÜLER TBC

• Genellikle monoartikülerdir
• En sik tutulan kalça ve diz eklemleridir.
• Baslangiçta sinoviyal hipertofi, eklemde effüzyon
  ve kapsülde distansiyon izlenir.
• Periartiküler osteoporoz ve marjinal erozyonlar
  gelisir.

51
OSTEOARTIKÜLER TBC

• Eklem araligi daralmasi geçtir.
• Asetablumda kistik medial balonlasma görülebilir.
• Femur basinda Pertes benzeri fragmantasyon
  gelisebilir.

52
(No Transcript)
53
(No Transcript)
54
(No Transcript)
55
TBC OSTEOMYELITIS

• Tipik olarak metafiz tutulur.
• Kenarlari belirgin olmayan osteolitik fokus
  gelisir.
• Sekestrasyon, periost reaksiyonu, skleroz
  görülmez ya da minimaldir.
• Iyi sinirli kistik lezyon olarak görülebilir.

56
(No Transcript)
57
(No Transcript)
58
TBC OSTEOMYELITIS

• Düz kemikleri ekspanse edebilir.
• Falanksta spina ventoza adini alir.
• Kostalarin en sik görülen enfeksiyonudur.
• Tabulada yumusak tümör olarak görülebilir.
  pottun puffy tümörü.

59
(No Transcript)
60
(No Transcript)
61
AYIRICI TANI

• TBC ARTRIT
• Romatoid artrit, piyojenik artrit, gut artriti
• TBC OSTEOMYELIT
• Eozinofilik granüloma, myeloma, sarkoidoz, primer
  ve metastatik granülomlar

62
GASTROINTESTINAL TBC

• Antitbc ilaçlardan önce ilerlemis pulmoner tbc
  olgularinin 70-80ninde görülürdü.
• 1919da yayimlanan Brown ve Sampsonun x-isini
  kullanimi raporu yaygin kabul gördü.
• Enfekte balgamin yutulmasindan gelistigi
  düsünülür ancak hematojen yolla olusabilir.
• Lenf nodlari, periton, intestinal traktus ve
  parankimatöz organlar tutulabilir.

63
ABDOMINAL LENFATIK TBC

• Abdominal tbc olgularinin 2/3 ünde görülebilir ve
  genellikle mezenterik ve peripankreatik basta
  olmak üzere multipl lenf nodu tutulumu mevcuttur.
• Tutulan barsak segmentini direne eden lenf
  nodlari atake edilir.

64
(No Transcript)
65
TBC PERITONIT

• Üç formu tanimlanmistir ancak birlikte
  olabilirler
• 1-Islak form
• 2-Kuru plastik form
• 3-Fibrotik fikse form
• Gelisen assit loküledir ve geç dönemde yüksek
  dansiteli olabilir.

66
(No Transcript)
67
(No Transcript)
68
INTESTINAL TBC

• En fazla tutulan kisim ileoçekal bölgedir.
• Erken dönemde spazm ve barsak hipermotilitesi
  (Stierlin bulgusu) mevcuttur.
• 5 mmden fazla duvar kalinligi patolojik kabul
  edilir.
• Enterik tutulum ülseratif, hipertrofik veya
  kombine olabilir.

69
(No Transcript)
70
INTESTINAL TBC

• Ileoçekal valv genellikle hem ince barsak hem
  kolonik tarafta tutulur ve genis olarak
  patülozdur (Fleischner bulgusu).
• Çekumda ileoçekal valve ait kitle görünümü ortaya
  çikabilir.
• Karakteristik olarak çekumda amputasyon,
  retraksiyon ve büzüsme sonucu konikal görünüm
  ortaya çikar.

71
INTESTINAL TBC

• Subhepatik bölgeye retrakte olan çekum ultrasonda
  psödoböbrek görüntüsü olusturabilir.
• Bölgesel adenopati, yüksek dansiteli assit, rijit
  kontrakte çekum, genis agizli ve kalin duvarli
  ileoçekal valve açilan fibrotik terminal ileum
  abdominal tbc için anlamli bulgulardir.

72
(No Transcript)
73
GIS TBC-AYIRICI TANI

• Enterik
• Crohn hastaligi, lenfoma, giardiazis, amibiazis,
  salmonella, sarkoidoz, periapandisiyel abse
• Peritoneal
• Peritoneal karsinomatozis, peritoneal
  mezotelioma, nontüberküloz peritonit

74
HEPATOSPLENIK TBC

• Genellikle miliyer formda, 0,5-2 mm çapta
  nodüller seklinde ortaya çikar ve karaciger ile
  dalaga granüler görünüm verebilir, nodüller
  kalsifiye olabilir.
• Makronodüler formu daha nadirdir periferik
  boyanma gösteren veya göstermeyen 1-3 cm çapta
  hipodens lezyonlar izlenir.
• MRde T1de balpetegi görünümünde hipointens,
  T2de hiperintens kitleler seklinde görülür.

75
(No Transcript)
76
(No Transcript)
77
(No Transcript)
78
(No Transcript)
79
GENITOÜRINER TBC

• Ekstrarenal tbcnin sik görünümlerindendir.
• Tek tarafli baslasa da genellikle bilateraldir.
• Hematojen yayilim sonucu renal korteksin
  kapillerlerinden baslar.
• Renal piramidler, pelvis, üreter, mesane ve erkek
  genital organlara yayilim gösterebilir.

80
RENAL TBC

• Direkt grafilerde renal parankimde
  tüberkülomlari çevreleyen tas görünümünde ya da
  reniform konfigürasyonda kalsifikasyonlar
  izlenebilir.
• Erken hastalik döneminde güve yenigi
  görünümünde kaliksler, üst pol kalikslerinde daha
  fazla olmak üzere yerçekimine bagli dolus
  gösteren küçük kaviteler izlenebilir.

81
(No Transcript)
82
RENAL TBC

• Ilerlemis hastalikta kortikal skarlar,
  kaliektazi, kalikslerde distorsiyon ve yaylanma,
  infindibulum ve üretero-pelvik bileskede striktür
  ve oklüzyonlar, dolma defektine yol açan
  tüberkülomlar, hidronefroz, non-fonksiyone böbrek
  ve otonefrektomi görülebilir.
• Non-fonksiyone böbrek US, BT veya MR ile
  degerlendirilir.

83
(No Transcript)
84
(No Transcript)
85
ÜRETER VE MESANE TBC

• Erken hastalikta düzensiz güve yenigi seklinde
  üreter görünümü.
• Ilerlemis hastalikta striktürler, tirbison,
  tesbih tanesi, kursun boru görünümünde
  üreter.
• Distansiyon göstermeyen, küçük kalin duvarli
  mesane
• Üretero-vezikal bileske obstruksiyonu veya bazen
  reflü gösteren patuloz orifis

86
(No Transcript)
87
ÜRINER TBC-AYIRICI TANI

• Ksantamatoz pyelonefrit
• Papiller nekroz
• Komplike divertikül
• Mesanede sistozomiyazis
• Mesanede radyasyona bagli degisiklikler

88
(No Transcript)
89
ADRENAL TBC

• Dünyada primer adrenal yetmezligin en sik nedeni.
• Jeneralize tbcnin geç döneminde tutulum 55.
• Akut dönemde non-spesifik büyüme.
• Kronik hastalikta atrofi ve kalsifikasyon

90
(No Transcript)
91
LENF NODU TBC

• Özellikle çocuklarda ekstrapulmoner tbcnin en
  sik formu.
• En fazla servikal lenf nodlari tutulur.
• I.V kontrastla çevresel boyanma gösterebilir.
• Büyümüs, sert ve hassas olmayan lenf nodlari
  skrofula olarak adlandirilir.

92
LENF NODU TBC

• USde büyümüs lenf nodlari hipoekoik özelliktedir
  ancak kazeifikasyon nekrozu ve kalsifikasyonlar
  santral kisimda degisik akustik ekolar
  gösterebilir.
• BTde lenf nodlari düsük dansitelidir ve IV
  kontrastla periferik boyanma gösterir.
• Lenf nodlari konglomerat olusturabilir.
• Kalsifikasyonlarin varligi tbcyi düsündürür.

93
(No Transcript)
94
(No Transcript)
95
MEME TÜBERKÜLOZU

• Çok nadirdir.
• Ülserasyonlu veya ülserasyonsuz kitle seklinde
  ortaya çikabilir.
• Siklikla eslik eden aksiller lenfadenopati
  mevcuttur.
• Genç süt veren kadinda ayirici tanida akla
  gelmelidir.
• Mammografik bulgulari nonspesifiktir.
• MRde parankimal asimetri, mikroabseler ve
  kontrastla boyanan alanlar olarak izlenebilir.

96
(No Transcript)
97
SONUÇ

• Ekstrapulmoner tüberküloz gerek klinik gerekse de
  radyolojik olarak binbir surat gibi birçok
  hastaligi taklit edebilir.
• Yüksek riskli popülasyonlarda akla getirmek ve
  süphelenmek tanida ilk önemli adimdir.
• Ancak çok genis ve spesifik olmayan görüntü
  spekturumu nedeniyle kesin tani birçok durumda
  pozitif kültür ve biopsi sonucu konulabilir.