Niveli i studimeve: Bachelor

1
Niveli i studimeve Bachelor
Lënda Etika në Kontabilitet dhe Auditim
Prof.dr.Muhamet Aliu
2
Ligjeratë

• Qëndrimet e më hershme dhe ato bashkëkohore mbi
  Etikën e Kontabilitetit dhe Auditimit

3
Përmbajtja

• Të kuptuarit tradicional për etikën në
  kontabilitet
• Kontributi i qasjes perspektive bashkëkohore për
  të kuptuarit tonë për etikën në kontabilitet.
• Marrëdhëniet në mes të pushtetit dhe etikës.
• Perspektiva e Michel Foucault's mbi etikën në
  kontabilitetit
• Kontributi i Jürgen Habermas në të kuptuarit tonë
  mbi etikën në kontabilitet.
• Qasja postmoderne në etikë si menyrë e vetme për
  praktikën kontabile.

4
THE BIG FOUR Katët të Mëdhejtë

http//www.pwc.com/ http//www.deloitte.com/ h
ttp//www.kpmg.com/ http//www.ey.com/
5
Përkushtimi për veprimet etike
Si ti bëjmë kontabilistët dhe auditorët etik?
Etika është shkenca mbi moralin (filozofinë e
moralit), e cila hulumton kuptimin dhe qëllimet e
normave morale, kriteret themelore për vlerësim
moral, si dhe njohuritë e përgjithshme dhe
burimet e moralit. Etika parasëgjithash i përket
filozofisë e cila i studjon sjelljet e njerëzve
të cilat mbështeten në aspekte të ndryshme
morale.
6
Qasjet tradicionale filozofike mbi etikën dhe
konceptimi i profesionit të kontabilitetit dhe
auditimit

• Qasjet filozofike tradicionale të ndërlidhura me
  etikën sipas Emmanauel Levinas mbështeten tek
  përceptimi i ekzistencës së njeriut dhe
  marëdhëniet në shoqëri. Ekzistencën tonë me të
  tjerët.
• Këta filozof kanë pretenduar se ky fakt
  historikisht ka ndihmuar njerëzit për të pasë një
  sjellje racionale dhe veprimet e tilla janë të
  natyrës të cilën e quajtën Etikë. Pra kjo ishte
  filozofia tradicionale mbi etikën që mbështet tek
  konceptimi Ekzistencën tonë me të tjerët.

7

• Duke u bazuar në konceptin e marrëdhënieve të
  individit me shoqërinë Ekzistencën tonë me të
  tjerët nuk duhet të jemi shumë të mençur për të
  vlerësuar se kontabilistët dhe auditorët nuk
  veprojnë si individ të ndarë nga shoqëria, ata
  janë në relacion të drejtpërdrejt me rrethin dhe
  shoqërinë

8

• Të kuptuarit apo përceptimi individual mbi
  profesionin
• Ne, si kontabilitë apo auditor nuk duhet ta
  shohim veten mbi të tjerët por as edhe të
  pranojmë të jemi të nënshtruar nga të tjerët.
  Andaj edhe ne e shohim punën tonë dhe ekzistencën
  tonë me të tjerët, qoftë si profesionist apo si
  anëtarë të kolektivit punonjës apo shoqërisë.
• Puna e jonë profesionale nuk duhet të na bëjë të
  jetojmë të izoluar, por ne duhet të kemi njohuri
  dhe aftësi për të kuptuar marrëdhëniet në mes të
  kontabilitetit dhe të etikës dhe të nxisim
  mundësitë e zhvillimit të një formë më të drejtë
  të kontabilitetit në praktikë.
• Këtë punë Aplikimin e etikës së kontabilitetit
  në praktikë, nuk duhet të presim që ta
  rregullojnë të tjerët por atë parimisht duhet ta
  bëjmë vetë. Ne më së miri e dimë se çka na duhet
  neve dhe çka iu duhet të tjerëve, apo çka presin
  të tjerët prej nesh.
• Kjo është qasje e re dhe bashkëkohore mbi
  profesionin!

9
Qasja perspektive bashkëkohore për të kuptuarit
tonë për etikën në kontabilitet

• Qasja bashkëkohore filozofike përaqet një
  perspektivë postmoderne dhe ajo shpesh njihet si
  perspektivë të re apo bashkëkohore mbi etikën.
• Teknikisht, këtë teori më së pari e kanë quajtur
  post-strukturalizëm.
• Siç mund ta imagjinoni nuk është zhvilluar ndonjë
  debat i madh në mes akademikëve në lidhje me
  dallimin mes postmodernizmit dhe
  poststrukturalizmit.
• Për dallim me filozofinë tradicionale morale
  (Ekzistencën tonë me të tjerët ), perspektivat
  postmoderne mbështeten mbi zhvillimin e një
  kritike dhe të një analize të marrëdhënieve
  ndërmjet individit - identitetit etik dhe
  pushtetit të tij (personal), ose më saktë për
  (mënyrën se si mund të veprojnë pushtetet për
  ndërtimin e individëve si subjekte etike).

10

• Në lidhje perspektivat bashkëkohore apo
  postmoderne kanë diskutuar mendimtar të shumtë
  por një mendimtar gjerman i quajtur Jürgen
  Habermas kritikon mënyrën se si disa perspektiva
  postmoderne duket se braktisin mundësitë e
  shumta të mendimit racional, dhe ai përpiqet për
  të luajtur një rol të arsyeshëm në adresimin e
  sfidave me të cilat ne përballemi si shoqëri.

11

• PERSPEKTIVAT Postmoderne
• Për konceptimin e etikës nga aspketi i
  perspektivës postmoderne, mendimtari tjetër
  gjerman i shekullit të nëntëmbëdhjetë filozofi i
  quajtur Friedrich Nietzsche, në thelb idenë e
  etikës e argumenton me faktin se perspektivat
  postmoderne janë vetë idetë e moralit dhe janë në
  kundështi me sjelljet jo etike.
• Nietzsche rrënjësisht sfidoi qasjen tradicionale
  dhe në fokusim të etikës shumë u mbështet në
  analiza konvencionale.
• Analiza Postmoderne mbështetet në faktorë
  themelorë që nxisin studimin e etikës individuale
  të qëndrueshme dhe që veprojnë drejt rrugës në të
  cilën nocionet e të mirës dhe të keqes të vijnë
  në ekzistencë (shprehje), pra larg nga pyetjet se
  si një individ duhet të sillet.

12

• Etika është parë në esencë si studim i veprimeve
  mbi norma apo perspektiva postmoderne duke u
  mbështetur apo duke e trajtuar çdo veprim në
  drejtim të asaj që është e pranueshme dhe e
  papranueshme.
• Për shembull, diskutimi në lidhje me të dhënat e
  prezantuara në Shënimet spjeguese dhe shpalosja e
  politikave kontabile dhe pasqyrave financiare. Në
  shënimet sqaruese duhet referuar vendosur edhe
  shënime të cilat tregojnë anët negative të
  biznesit dhe jo ajo të ngelë jashtë kuadrit të
  referimit, atëherë kur nocioni i etikës është
  brenda një konteksti të caktuar ose të diskursit.

13

• Pjesë e madhe e diskutimit në të cilin mbështetet
  filozofia e perspektivës postmoderne të etikës i
  referohet punës.
• Një nga kërkesat për të pasë ndikim më të madhe
  ky lloj i perspektivës në vitet e fundit ka
  ardhur nëpërmjet një intelektual francez të
  quajtur Michel Foucault.
• Foucault, ngriti çështjen si mund individët të
  bëhen subjekte etike?
• Ose, më konkretisht, të kuptuarit se njerëzit
  etik nuk krijohen vetë?
• Kështu ai reflekton mbi kushtet themelore etike
  që i lejojnë kodet morale të filozofisë
  konvencionale të jenë në funksion e ato i ka
  kategorizuar si kuadër themelor etik të
  shprehurta përmes katër elementeve të mëdha.

14
Katër elementet e kuadrit themelor etik
bashkëkohor

• Mjetet me të cilat ne ndryshojmmë veten për tu
  bërë etik vetë-imponojmë disiplinë, mjete dhe
  metoda
• Etika e Telos disciplinë personale etike për
  tipin e personit që ne synojmë që të jemi, kur ne
  sillemi moralisht
• Substancë etike ajo pjesë e vetes që është
  dominuese për gjykim etik
• Mënyra e nënshtrimit rrugët që përdoren për të
  nxitur individët që të njohin detyrimet e tyre
  morale.
• Për shembull, disa detyrime mund të jetë
  shkaktuar nga lutja fetare, ndërsa të tjerët mund
  të jenë shkaktuar nga konventat sociale
  (shoqërore), dhe shumë të tjerë nga analiza të
  arsyetuara.
• Foucault përdor termin e vetë disiplinës për të
  referuar një pushtet disiplinor që ne shpesh e
  ushtrojmë kundër vetes në mënyrë që të
  rregullojmë veprimet tona.

15

• Shpesh kur kemi reflektuar në shprehjen pushtet,
  zakonisht mendojmë në terma të një individi apo
  grup individëve që ushtron pushtet ndaj një
  tjetri i individi ose në grupi më pak të
  fuqishëm.
• Natyrisht kjo mënyrë e pushtetit nuk është
  gjithmonë efektive sepse ato kundër të cilëve
  ushtrohet pushtet mund të rezistojë në shumë
  mënyra të ndryshme.
• Megjithatë, Foucault ishte i interesuar se si
  individët me dashje dhe për fat të mirë në shumë
  mënyra të ushtrojnë pushtet ndaj vetes së tyre.

16
Etika e Telos

• Karakteristika e dytë e konceptuar nga Foucault
  si Etika e Telos, ka të bëjë me llojin e
  personave që të synojmë që të jenë, kur vetë e
  disiplinojë veten në mënyrë që të sillen
  moralisht.
• Bëni një renditje të karakteristikave të një
  kontabilisti ose auditori të mirë ashtu si ju e
  mendoni më së miri.
• Ku e gjeni ju veten te ato karakteristika dhe si
  mendoni se sa prej tyre do të ndikojnë në
  veprimet e juaja, ndoshta të gjitha?
• Si e mendoni veten si një kontabilist ideal dhe
  lloji i tuaj a do të ndryshojë nga kontabilistët
  dhe auditorët që i shihni në rrugë apo nga ata të
  cilët paraqiten në media apo edhe në filma?

17
Etika e Telos

• E kemi mësuar se kontabilitetët dhe auditorët
  janë pjesë e subjekteve të cilat operojnë në
  kuadër të ekonomisë së tregut.
• Korporatat përgjithësisht i shikojmë si agjenci
  me përgjegjësi për vendin dhe shoqërinë dhe të
  cilat kryesisht kërkojnë që vazhdimisht në masë
  të mirë të maksimizojnë efikasitetin dhe pasurinë
  e aksionerëve të saj.
• Vendimet racionale ekonomike janë të justifikuara
  thjesht në aspektin e tyre për të ndikuar në
  aspektin financiar dhe në relzilim të fitimit.
• Ndërsa vendimet dhe kërkesat e tilla në cilin
  lloj të personit apo të kontabilistit do të
  kishin gjetur mbështetje?

18

• Si do ta përshkruani llojin ideal të
  kontabilistit të mirë për të portretizuar në
  materiale promovuese?
• A mendoni se ajo është e ndryshme për firma të
  ndryshme?
• Aspiratat pa dyshim do të jenë (burojnë) nga një
  përzierje komplekse e historive personale,
  ngritjeve profesionale e etike.
• Hulumtimet tregojnë se nocionet e efikasitetit
  dhe maksimizimit të pasurisë mund të jenë
  vendosur (ngulitur) brenda Telos kontabilitetit

19

• Sipas shumë studimeve është ardhë në përfundim se
  shumë kontabilistë dhe auditorë thjesht gjatë
  praktikës së tyre nuk kanë pasë konsideratë etike
  në të gjitha punët e tyre.
• Prandaj sipas Foucault në rastet përkatëse ka
  munguar nocioni mbi mënyrën e nënshtrimit sepse
  kontabilistët dhe auditorët nuk i kanë njohur
  detyrimet e tyre etike (morale)
• Për shembull, brenda punës së kontabilitetit,
  përgjegjësitë morale janë shkaktuar kryesisht
  përmes analizave ekonomike, prezantimeve jo të
  drejta të transaksioneve dhe gjendjes ekonomike e
  financiare të subjektit të caktuar

20

• Foucault për këtë arsye ka qenë i përcaktuar që
  të përdoret nocioni mbi mënyrën e nënshtrimit për
  të shqyrtuar se si duhet vepruar në kuptim të
  krijimit dhe për të ndërtuar e për të ruajtur
  subjektivititetin etik të veçantë të
  kontabilistëve dhe auditorëve.
• Kritikat drejtuar profesionistëve të
  kontabilitetit dhe auditimit bëhen për të
  reflektuar më saktësisht se si pushteti
  individual duhet të veprojë përmes etikës
  profesionale në mënyrë që t'i shërbejë interesave
  të veçanta.

21
Ju faleminderit për vëmendjeFundi i ligjëratës
21