Witam Panstwa na wykladzie z MAKROEKONOMII II, :)…

1
Witam Panstwa na wykladzie z MAKROEKONOMII II,
)
2
Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest
zaliczenie cwi-czen. ABY ZALICZYC CWICZENIA,
musicie Panstwo na cwi- czeniach i na KOLOKWIUM
zdobyc odpowiednia liczbe punktów.
3
Reguly gry (MAKRO II na studiach dziennych
SGH)1. Aby zaliczyc semestr, wystarczy zebrac
50 ze 100 mozliwych do zdobycia punktów. 100
punktów mozna zarobic, piszac sprawdzian z
wykladu i literatury, czyli tzw. KOLOKWIUM.
Punkty czekaja na Panstwa równiez na cwiczeniach.
Prowadzacy rozdaje je np. za a/ celne
wypowiedzi, b/ odpowiedzi na pytania, c/
rozwiazywanie zadan. Punkty przeliczane sa na
oceny zaliczeniowe wedle takiej oto tabeli
4
2. Zdobywaszy zaliczenie, mozna przystapic do
egzaminu ABY ZDAC EGZAMIN, wystarczy zdobyc
50 punktów (do wziecia jest znowu 100 punktów).
Przelicza sie je na ocene wedle tej samej tabeli.
W czesci ustnej egzaminu, która ma forme
krótkiej roz-mowy, biora udzial studenci chcacy
poprawic swa ocene (np. z 4 na 5). W wyniku tej
rozmowy ocena moze zostac podwyzszona lub
ob-nizona.
5
ZRÓDLA WIEDZY 1. WYKLAD
6
ZRÓDLA WIEDZY 1. WYKLAD 2. CWICZENIA
7
ZRÓDLA WIEDZY 1. WYKLAD 2. CWICZENIA3.
SERWIS INTERNETOWY www.podstawyekonomii.pl/makro
ekonomia2/
8
MAKROEKONOMIA II Wykorzystuje podreczniki 1.
R. Dornbusch, S. Fischer i R. Startz
Macroeconomics, McGraw-Hill 2003. 2. G. Mankiw
Macroeconomics, Worth Publishers 1994. 3. D.
Miles, A. Scott Macroeconomics, John Wiley
Sons, Inc. 2005. 4. M. Gärtner Macroeconomics,
Pearson Education Limited 2003. 5. M. Burda,
Ch. Wyplosz Macroeconomics. A European Text,
Oxord University Press 2009 (5th edition).
Zakladam opanowanie przez studentów podstaw
makroekonomii (zob. np. B. Czarny Podstawy
ekonomii, PWE 2011). Skrypt do wykladu jest
dostepny w internecie.
9
MAKROEKONOMIA II SPIS TRESCI 1. RACHUNKOWOSC
SPOLECZNA 2. KONSUMPCJA 3. INWESTYCJE 4. RYNEK
PIENIADZA 5. WZROST GOSPODARCZY I 6. WZROST
GOSPODARCZY II 7. MODEL IS-LM I 8. MODEL IS-LM
II 9. ZAGREGOWANA PODAZ, PLACE, CENY I BEZROBOCIE
10. TEORIA PARYTETU SILY NABYWCZEJ 11. POLITYKA
GOSPODARCZA W GO I 12. POLITYKA GOSPODARCZA W GO
II Uwaga! Na ostatnim wykladzie w semestrze,
czyli tuz przed egza-minem, ), odbedzie sie
kolokwium z makroekonomii II. Warszawa, 6
pazdziernika 2011 r. Boguslaw
Czarny
10
UWAGA!Do kolokwium i do egzaminu obowiazuje
znajomosc CALEGO skryptu internetowego i
dodatkowo - INFORMACJI PRZEKA-ZANYCH LUB
WSKAZANYCH NA WYKLADZIE.
11
RACHUNKI MAKROEKONOMICZNE
12
1. PRODUKT KRAJOWY BRUTTO I SPOSOBY JEGO
OBLI-CZANIA. 1.1. PKB SUMA WYDATKÓW NA DOBRA
FINALNE. Aby obliczyc wynik rocznej pracy
spoleczenstwa w gospodarce otwartej, sumujemy
roczne wydatki na nowe dobra finalne. To sie
nazywa WYDATKOWA METODA (ang. expenditure
approach) liczenia PKB. Chodzi o wydatki
konsumentów na konsumpcje, C, wydatki firm na
inwestycje, I, wydatki panstwa na zakup dóbr, G,
wydatki zagranicy na dobra wytworzone w naszym
kraju, X. Pomniejszona o zakupy dóbr
zagranicznych (import, Z) suma tych wydatków
stanowi produkt krajowy brut-to (PKB, Y). Y C
I G X - Z.
13
1.2. PKB SUMA DOCHODÓW CZYNNIKÓW PRODUKCJI W
danym okresie suma wartosci kupionych przez
konsumentów, firmy, panstwo i zagranice nowych
dóbr finalnych równa sie sumie dochodów
wlascicieli czynników uzytych w celu
wyprodu-kowania tych dóbr. A zatem PKB mozna
równiez obliczyc, sumu-jac te dochody. To sie
nazywa DOCHODOWA METODA (ang. income approach)
liczenia PKB. Oto jej uzasadnienie.
14
Roczny utarg producentów dóbr finalnych sklada
sie z 1. zysku wlascicieli kapitalu
rzeczowego 2. plac pracowników 3. kosztów
rzeczowych. Te koszty rzeczowe stanowia utarg
producentów dóbr posrednich pierwszego rzedu,
potrzebnych do wytworzenia dóbr final-nychA.
Jednak utarg ten równiez sklada sie z 1. zysku
wlascicieli kapitalu rzeczowego 2. plac
zatrudnionych pracowników 3. kosztów
rzeczowych, czyli utargu producentów dóbr
posrednich drugiego rzedu, zu-zywanych do
produkcji dóbr posrednich pierwszego rzedu.
Takze ten utarg sklada sie z zysku, plac i
kosztów rzeczowych trzeciego rzedu. Itd.
------------------------------- A Zakladam, ze
nie istnieja inne koszty rzeczowe.
15
Posuwajac sie w glab procesu produkcji
dowolnego dobra fi-nalnego, odkrywamy w koncu, ze
producent dóbr posrednich kolejnego rzedu nie
zuzywa dóbr posrednich. Wartosc tych dóbr
posrednich ostatniego rzedu w calosci sklada
sie z dochodów wlascicieli czynników.
16
W EFEKCIE KAZDA CZASTKA WARTOSCI DÓBR FINAL-NYCH
JEST ZYSKIEM, PLACA LUB WYNAGRODZENIEM
WLASCICIELI DÓBR POSREDNICH OSTATNIEGO RZEDU,
CZYLI BOGACTW NATURALNYCH (ZIEMI).
17
Kazda czastka wartosci dóbr finalnych jest
zyskiem, placa, czyli wynagrodzeniem pracy lub
wynagrodzeniem wlascicieli dóbr posrednich
ostatniego rzedu, czyli bogactw naturalnych
(ziemi).
U P D F
Z P UPDP1
Z P UPDP2
Z P UPDP3
.........
Z P UPDPO
Z P
gdzie UPDF - utarg producenta dobra finalnego.
Z zysk. P place. UPDP1 - utarg producentów
dóbr posrednich pierwszego rzedu. UPDP2 -
utarg producentów dóbr posrednich drugiego
rzedu. UPDP3 - utarg producentów dóbr
posrednich trzeciego rzedu. UPDP0 - utarg
producentów dóbr posrednich ostatniego rzedu,
czyli bogactw naturalnych (ziemi).
18
1.3. PKB SUMA WARTOSCI DODANEJ W GOSPODARCE. PKB
mozna takze obliczyc METODA PRODUKCYJNA (ang.
production approach), sumujac powstajaca w
gospodarce wartosc dodana (ang. value added).
WARTOSC DODANA jest róznica wartosci sprzedanych
dóbr i kosztu kupionych w celu ich wyprodukowania
dóbr posrednich. Na rysunku tworzonej przez
kolejnych producentów war-tosci dodanej
odpowiadaja zsumowane zysk i place powstajace
przy produkcji, kolejno, dóbr finalnych, dóbr
posrednich pierwsze-go rzedu, dóbr posrednich
drugiego rzedu itd. Poniewaz utarg pro-ducentów
dóbr posrednich ostatniego rzedu, UPDPO, sklada
sie wy-lacznie z wartosci dodanej, to suma
wartosci wytworzonych na ry-sunku dóbr finalnych
jest równa sumie wartosci dodanej powstalej w
trakcie tego procesu produkcyjnego.
19
2. PRZYPLYWY I ODPLYWY (ang. injections,
leakages). Jak wiemy, zsumowawszy wynagrodzenia
wlascicieli czynników, powstale przy produkcji
dóbr finalnych i dóbr posrednich, Y2,
potrzebnych do produkcji dobr finalnych,
otrzymamy wartosc dóbr finalnych powstalych w tym
okresie, Y1 Y1Y2. Obrazem powstawania i
podzialu PKB na dochody wlascicieli czynników
produkcji jest model RUCHU OKREZNEGO WY-DATKÓW I
DOCHODÓW W GOSPODARCE.
20
2.1. RUCH OKREZNY WYDATKÓW I DOCHODÓW W GOSPO-
DARCE.
OZNACZENIA C wydatki gospodarstw domowych na
konsumpcyjne dobra finalne S oszczednosci Z
import X eksport I prywatne inwestycje Td
podatki bezposrednie G wydatki panstwa na
zakup dóbr B zasilki wyplacane przez panstwo
(NT Td B) podatki netto Y1 suma wydatków
na dobra wchodzace w sklad PKB Y2 równa
wydatkom na dobra wchodzace w sklad PKB suma
dochodów wlascicieli czynników Yd dochód do
dyspozycji gospodarstw domowych.
21
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y
Y
- NT

Y

NTT

B

2
d
2
d

S E K T O R P R Y W A T N Y Dochód ze
sprzedazy czynników (Y2Y1) gospodarstwa domowe
przeznaczaja na podatki netto (NT), na konsumpcje
(C) i na osz-czednosci (S). Prywatne
przedsiebiorstwa dokonuja inwestycji, I. S E K
T O R P U B L I C Z N Y Panstwo podatkami
bezposrednimi (Td) i posrednimi (Te) zabiera
wlascicielom czynników czesc ich dochodów.
(Zakladam, ze panstwo nie ma dochodów z
wlasnosci, i ze podatki posrednie sa równe zeru,
Te0). Panstwo kupuje dobra wytworzone przez
firmy (G) i roz-daje pieniadze zasilkami (B).
(Zasilki sa wyplacane tylko gospodar-stwom
domowym NTTd-B to podatki netto, NTtY, gdzie
t to stopa opodatkowania netto). Z A G R A N
I C A Zagranica kupuje dobra w naszym kraju to
jest eksport (X). My kupujemy dobra za granica
to jest import (Z). (Zakladam, ze im-port dotyczy
tylko dóbr konsumpcyjnych i jest czescia C
ZKSIY, gdzie KSI to krancowa sklonnosc do
importu).
22
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

1. Konsumenci nie wydaja calych dochodów na
konsumpcje dóbr wytworzonych w kraju... ODPLYWY
Z RUCHU OKREZNEGO dochody gospodarstw
do-mowych, które nie sa wydawane na krajowe dobra
konsumpcyjne. 2. Produkty finalne od
przedsiebiorstw kupuja nie tylko gospodars-twa
domowe za dochody ze sprzedazy czynników...
PRZYPLYWY DO RUCHU OKREZNEGO - dochody
przedsie-biorstw, które nie sa wydatkami
gospodarstw domowych sfinanso-wanymi dzieki
sprzedazy czynników.
23
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

ODPLYWY oszczednosci (S), podatki netto (Td-B),
import (Z). PRZYPLYWY inwestycje (I), wydatki
panstwa na dobra (G), eksport (X).
Oczywiscie istnieja inne odplywy (np. wysylane do
ojczyzny zarob-ki gastarbeiterów pracujacych w
naszym kraju) i przyplywy (np. przesylane do
kraju zyski zagranicznych filii naszych firm).
Pomi-jamy je, chcac uproscic analize.
24
2.2. RÓWNOSC PRZYPLYWÓW I ODPLYWÓW.
Z naszego modelu ruchu okreznego wynika, ze
przyplywy ZAWSZE równaja sie odplywom. Przeciez
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

(1) Y1 C I G X Z. (2) Y1 Y2.
? IGX SNTZ. (3) Y2
S C NT.  
25
W modelu ruchu okreznego odplywy ZAWSZE równaja
sie przyply-wom
(1) Y1 C I G X Z. (2) Y1 Y2.
? I G X S NT
Z. (3) Y2 S C NT.   Natomiast w modelu
keynesowskim w stanie krótkookresowej
nierównowagi gospodarki suma planowanych
wydatków Ipl Gpl Xpl MOZE róznic sie od sumy
planowanych dochodów Spl NTpl Zpl. (Ludzie
chca wydac mniej lub wiecej, niz wynosza ich
dochody). Faktyczne inwestycje, I, i
oszczednosci, S, róznia sie wtedy od
plano-wanych, Ipl i Spl, co zapewnia równosc
odplywów i przyplywów.
26
3. ZASTOSOWANIA RÓWNANIA I G X S NT
Z. Z równosci odplywów i przyplywów,
IGXSNTZ, wynikaja wazne wnioski, dotyczace
stosunku wielkosci wystepujacych w nim zmiennych,
czyli STRUKTURY GOSPODARKI. Umozliwiaja one
interpretacje tego, co dzieje sie w gospodarce.
27

• 3.1. BILANS WYDATKÓW I DOCHODÓW SEKTORA
  PRYWAT-NEGO, SEKTORA PUBLICZNEGO I ZAGRANICY.
•  
• I G X S NT Z
• (S I) (G NT) (X Z)
  (1)
•  
• Poslugujac sie nawiasami, pogrupowalem zmienne w
  pary. Oto ich interpretacja
• (GNT) róznica wydatków publicznych i wplywów z
  opodatkowa-nia netto (stan budzetu panstwa).
• (XZ) - róznica eksportu i importu (stan bilansu
  handlowego).
• (SI) róznica dochodów i wydatków sektora
  prywatnego.

28
  DYGRESJA (SI) róznica dochodów i wydatków
sektora prywatnego. Co to znaczy? Y2CSNT to
dochody sektora prywatnego (gospodarstw domo-wych
i przedsiebiorstw) (ich podzial opisuje dolna
czesc modelu ru-chu okreznego). CINT to
wydatki sektora prywatnego (gospodarstw domowych
i przedsiebiorstw) (raz jeszcze przyjrzyj sie
modelowi ruchu okrezne-go...). Zatem róznica
dochodów i wydatków sektora prywatnego równa sie
(CSNT) - (CINT) (S-I). KONIE
C DYGRESJI
28
29
Czego dowiadujemy sie z równania (1)
(S I) (G NT) (X
Z)? Otóz ewentualnej nadwyzce dochodów nad
wydatkami sektora pry-watnego (S-I) nad jego
wydatkami ODPOWIADA nadwyzka wydatków sektora
publicznego i (lub) zagranicy nad ich dochodami.
To ustalenie pozwala lepiej zrozumiec procesy
zachodzace w gospo-darce (zob. nastepne slajdy).
30
Informacji o zmiennych z równania
(SI)(GNT)(XZ) dostar-czaja krajowe systemy
rachunkowosci spolecznej (ang. national in-come
accounts). Oto przyklad z 1999 r. poszczególne
wielkosci wy-razono w PKB

Np. pomysl o Irlandii. Co wlasciwie dzialo sie
tu z nadwyz-ka dochodów sektorów prywatnego i
publicznego nad ich wydat-kami?
31
A co powiesz
o Francji i Hiszpanii? Jak kraje te finansowaly
deficyt budzetowy?
32
Jednak np.
Portugalia i Grecja finansuja deficyt budzetu
srodkami zagranicznymi...
33
Zas Stany
Zjednoczone, które równiez sa dluznikiem
swia-taA, maja nadwyzke, nie deficyt budzetu.
Srodki zagraniczne sluza tu finansowaniu nadwyzki
prywatnych inwestycji nad oszczednos-ciami
obywateli. -------- A Z-Xgt0 zatem amerykanski
deficyt handlowy jest finansowany m. in. emisja
krajo-wych papierów wartosciowych dla zagranicy.
34

•  
• 3.2. OD CZEGO ZALEZY WIELKOSC INWESTYCJI W
  KRA-JU?
•  
• I G X S NT Z
• ?
• S (NT G) (X Z) I. (2)
• Czego dowiadujemy sie o gospodarce z równania
  (2)? Otóz, okazuje sie, ze wielkosc inwestycji w
  kraju, I, zalezy od wielkosci tzw. osz-czednosci
  narodowych S(NTG) i salda bilansu handlowego
  (XZ).

35
S (NT G) (X Z) I. TO ZASKAKUJACE
Poprawie bilansu handlowego (X-Z) PRZY
STALYCH OSZ-CZEDNOSCIACH NARODOWYCH, S(NTG)
towarzyszy zmniejszenie sie inwestycji
prywatnych, I. Natomiast pogorszeniu sie
bilansu handlowego PRZY STALYCH OSZCZEDNOSCIACH
NARODOWYCH towarzyszy zwiekszenie sie
prywatnych inwestycji. JAK TO MOZLIWE?
36
S (NT G) (X Z) I. Otóz np.
pogorszenie sie bilansu handlowego oznacza 1.
spadek eksportu, X, i (lub) 2. wzrost importu, Z.
Ad. 1. Mniej niz do tej pory naszych
oszczednosci narodowych S(NTG) ucieka za
granice, finansujac nasza nadwyzke bilansu
handlowego. Pozostajac w kraju, te oszczednosci
powoduja wzrost zapasów lub wzrost prywatnych
inwestycji produkcyjnych (czyli wzrost
inwestycji, I).A Ad. 2. Wieksza niz do tej pory
czesc oszczednosci narodowych S(NTG)
zagranicy przybywa do kraju, finansujac nasz
rosnacy deficyt bilansu handlowego, a przy
okazji takze rosnace inwes-tycje sektora
prywatnego.B ------------------------- A Gdyby
te krajowe oszczednosci finansowaly wydatki
panstwa, oszczednosci narodowe wbrew zalozeniu
nie bylyby stale, lecz zmniejszylyby sie. B
Gdyby te zagraniczne oszczednosci finansowaly
wydatki panstwa, oszczed-nosci narodowe wbrew
zalozeniu nie bylyby stale, lecz zmniejszylyby
sie.
37
3.3. ZWIAZEK PRZYCZYNOWY A ZALEZNOSC
STRUK-TURALNA.
Mechaniczne poslugiwanie sie równaniem przyplywów
i odplywów skutkuje bledami. I G X S
NT Z ? I S NT G Z X. (3)
Czyzby zwiekszenie podatków, NT, o 1 mld zl
powodowalo wzrost inwestycji o 1 mld zl? Wszak
ISNTGZX? Zwolennik takiego pogladu
zaklada, ze wzrost podatków NT o 1 mld nie zmieni
innych niz inwestycje, I, przyplywów i odplywów.
Tymczasem...
38
3.3. ZWIAZEK PRZYCZYNOWY A ZALEZNOSC
STRUK-TURALNA.
Mechaniczne poslugiwanie sie równaniem przyplywów
i odplywów skutkuje bledami. I G X S
NT Z ? I S NT G Z X. (3)
Czyzby zwiekszenie podatków, NT, o 1 mld zl
powodowalo wzrost inwestycji o 1 mld zl? Wszak
ISNTGZX? Zwolennik takiego pogladu
zaklada, ze wzrost podatków NT o 1 mld nie zmieni
innych niz inwestycje, I, przyplywów i odplywów.
Tymczasem...
analiza równania (3) ujawnia, ze wzrost NT moze
skutkowac np. takim samym wzrostem G (bez zmiany
I) lub równym co do wielkosci bezwzglednej
spadkiem S (znowu bez zmiany I). W obu
przypadkach równanie ISNTGZ X pozostanie
prawdziwe, a inwestycje sie nie zwieksza.
39
DEFICYTY BLIZNIACZE (ang. twin deficits) to
wystepujace jedno-czesnie deficyt budzetowy i
deficyt handlowy. Dyskusje o przyczynach
powstania deficytów blizniaczych w USA w koncu XX
w. dostarczaja przykladu, wynikajacych z mylenia
zalez-nosci strukturalnej i zwiazku
przyczynowego, sporów, towarzysza-cych
wykorzystaniu równania przyplywów i odplywów.
40
Dla jednych deficyt budzetowy w Stanach byl
przyczyna deficytu handlowego. Ich zdaniem
zrównowazenie handlu zagranicznego wymagalo
usuniecia deficytu budzetowego. Wszak I G
X S NT Z ?
(X Z) (S I) (NT G). (4)
A zatem im mniejsze (NTG), tym ceteris
paribus mniejsze (XZ)!
41
Inni sadzili, ze to spowodowany protekcjonizmem
Europy i Japonii deficyt handlowy byl przyczyna
deficytu budzetowego. Wszak I G X S NT
Z ? (NT -
G) -S I (X Z). (5) A zatem, im
mniejsze (X-Z), tym ceteris paribus mniejsze
(NTG)!
42
Jeszcze inni uwazali, ze to niedostatek
prywatnych oszczednosci spowodowal deficyt
handlowy. Wszak I G X S NT Z ?
(X Z) (S I)
(NT G). (6) A zatem, im mniejsze (S I),
tym ceteris paribus mniejsze (X Z)!
43
Kto ma racje w takich sporach, zalezy od natury
zwiazków przyczy-nowych zmiennych z równania
przyplywów i odplywów (np. zwiaz-ków (XZ), (SI)
i (NTG).
44
Dla jednych deficyt budzetowy w Stanach byl
przyczyna deficytu handlowego. Wszak I G X
S NT Z ?
(X Z) (S I) (NT G). (4) A zatem im
mniejsze (NTG), tym ceteris paribus mniejsze
(XZ)!
Otóz deficyt budzetowy (NTG)lt0 rzeczywiscie
MOZE byc przyczyna deficytu handlowego (XZ)lt0.
Np. ekspansywna polityka fiskalna i deficyt
budzetowy moga doprowadzic do zwiek-szenia sie
produkcji, Y, i przy danej krancowej sklonnosci
do im-portu, KSI - importu, Z. Efektem moze byc
deficyt bilansu handlo-wego.
45
Inni sadzili, ze to spowodowany protekcjonizmem
Europy i Japonii deficyt handlowy byl przyczyna
deficytu budzetowego. Wszak I G X S NT
Z ? (NT -
G) -S I (X Z). (5) A zatem, im
mniejsze (X-Z), tym ceteris paribus mniejsze
(NTG)!
Deficyt handlowy (X - Z)lt0 MOZE okazac sie
przyczyna deficytu budzetowego (NT G) lt 0.
Np. duzy import, Z, moze za-stepowac produkcje
krajowa, Y, powodujac zmniejszenie sie wply-wów z
opodatkowania, NT (NT tY), i deficyt
budzetu.
46
Jeszcze inni uwazali, ze to niedostatek
prywatnych oszczednosci spo-wodowal deficyt
handlowy. Wszak I G X S NT Z ?
(X Z) (S I)
(NT G). (6) A zatem, im mniejsze (S I),
tym ceteris paribus mniejsze (X Z)! Male
prywatne oszczednosci (SI)lt0 MOGA spowodowac
deficyt handlowy (X-Z)lt0. Np. spadek
oszczednosci, S, moze oznaczac du-za konsumpcje,
C, i duze wydatki zagregowane, AE, produkcje, Y,
i import, Z. Efektem moze byc zatem deficyt
bilansu handlowego.

47
Jeszcze inni uwazali, ze to niedostatek
prywatnych oszczednosci spo-wodowal deficyt
handlowy. Wszak I G X S NT Z ?
(X Z) (S I)
(NT G). (6) A zatem, im mniejsze (S I),
tym ceteris paribus mniejsze (X Z)! Male
prywatne oszczednosci (SI)lt0 MOGA spowodowac
deficyt handlowy (X-Z)lt0. Np. spadek
oszczednosci, S, moze oznaczac du-za konsumpcje,
C, i duze wydatki zagregowane, AE, produkcje, Y,
i import, Z. Efektem moze byc zatem deficyt
bilansu handlowego. Oto wniosek ZEBY
USTALIC, KTO MA RACJE, TRZEBA ZBADAC ZACHO-WANIE
ODNOSNYCH ZMIENNYCH. (NP. CZY NAPRAWDE KONSUMPCJA
I IMPORT ROSLY, POWODUJAC POGORSZE-NIE SALDA
BILANSU HANDLOWEGO?

48
4. INNE RACHUNKI MAKROEKONOMICZNE BUDZET PANSTWA
I BILANS PLATNICZY. Dwa inne rachunki
makroekonomiczne BUDZET PANSTWA i BILANS
PLATNICZY uzupelniaja i uszczególawiaja
informacje o przyplywach i odplywach zawarte w
modelu ruchu okreznego.
49
BUDZET PANSTWA uzupelnia i uszczególawia
informacje o wy-datkach, G, i dochodach panstwa,
NT, oraz pokazuje, jak finanso-wany jest
ewentualny deficyt budzetowy.
50
BILANS PLATNICZY uzupelnia i uszczególawia
informacje o tran-sakcjach kraju z zagranica X i
Z oraz ujawnia sposób finansowania ewentualnego
deficytu handlowego.
51
4.1. BUDZET PANSTWA. Po pierwsze, budzet
panstwa uzupelnia i uszczególawia informacje o
wydatkach i dochodach panstwa, G i NT.
52
(No Transcript)
53
Po drugie, budzet panstwa pokazuje, jak
finansowany jest ewentu-alny deficyt budzetowy.
Ogólnie, deficyt budzetowy moze zostac pokryty
dlugiem (lub na krótka mete - sprzedaza majatku
panstwa). Panstwo moze zadluzyc sie w sektorze
prywatnym lub za granica albo samo u siebie,
wykorzystujac w tym celu panstwowy BANK
CENTRALNY G NT ?DPS ?DCB, gdzie (G
NT) to deficyt budzetowy ?DPS to zmiana stanu
dlugu panstwa u podmiotów sektora prywatnego i
zagranicy ?DCB to zmiana stanu dlugu panstwa w
banku centralnym.
54
(No Transcript)
55
4.2. BILANS PLATNICZY. BILANS PLATNICZY
uzupelnia i uszczególawia informacje o
tran-sakcjach kraju z zagranica, w tym o
transakcjach skladajacych sie na eksport i
import oraz ujawnia sposób finansowania
ewentualne-go deficytu bilansu handlowego.
Ogólnie, BILANS PLATNICZY stanowi rejestr
transakcji kraju z zagranica dokonanych w pewnym
okresie. Transakcjom ta-kim towarzyszy przeplyw
pieniadza zagranicznego (wyjatkiem jest np.
strefa euro).
56

• STRUKTURA BILANSU PLATNICZEGO.
• W uproszczeniu bilans platniczy sklada sie z 3
  czesci
• RACHUNKU OBROTÓW BIEZACYCH (ang. current
  account, CA),
• RACHUNKU OBROTÓW KAPITALOWYCH (ang. capital
  account, CP),
• RACHUNKU REZERW OFICJALNYCH (ang. official
  reserve account, OR).

57
RACHUNEK OBROTÓW BIEZACYCH stanowi (W
UPROSZ-CZENIU) rejestr transakcji kupna i
sprzedazy dóbr zawartych w danym okresie przez
podmioty krajowe i zagraniczne (CA X Z).
Wynikiem jest popyt netto podmiotów
zagranicznych na walute krajowa. Kiedy CAgt0,
wiecej waluty zagranicznej przy-plywa niz odplywa
do naszego kraju
58
RACHUNEK OBROTÓW KAPITALOWYCH rejestruje zmiane
ZASOBU NETTO AKTYWÓW ZAGRANICZNYCH, POSIADA-NYCH
PRZEZ PODMIOTY KRAJOWE, F A. (Krajowe zasoby
aktywów zagranicznych minus zagraniczne zasoby
aktywów kra-jowych). Skutkiem tej zmiany jest
popyt netto na pieniadz kra-jowy. Np. kiedy
CPgt0, wiecej waluty zagranicznej przyplywa niz
odplywa do naszego kraju, czyli zagranica
zwieksza posiadany zasób naszych aktywów, wiec
ZASÓB NETTO AKTYWÓW ZA-GRANICZNYCH POSIADANYCH
PRZEZ PODMIOTY KRA-JOWE, F, maleje. (?Flt0, to ?F
gt0 i CP -?F). --------------- A F moze
oznaczac np. lokaty oszczednosciowe w bankach,
papiery wartosciowe, fabryki.
59
RACHUNEK REZERW OFICJALNYCH rejestruje transakcje
banku centralnego dokonywane na rynku walutowym.
Takze one moga skutkowac popytem netto na
pieniadz krajowy, który pow-staje w wyniku
sprzedazy rezerw walutowych banku centralnego.
Np. kiedy ORgt0, wiecej waluty zagranicznej
wyplywa z banku centralnego niz do niego wplywa,
co oznacza, ze bank zmniejsza rezerwy walutowe,
RES. (?RESlt0, to ?RESgt0 i OR -?RES).
60
ZWIAZKI RACHUNKU OBROTÓW BIEZACYCH (CA),
RA-CHUNKU OBROTÓW KAPITALOWYCH (CP) i RACHUNKU
REZERW OFICJALNYCH (OR) Konstrukcja bilansu
platniczego sprawia, ze odplyw pieniadza
za-granicznego z kraju na jednym z rachunków
bilansu platniczego powoduje równy mu przyplyw
pieniadza zagranicznego na pozos-talych
rachunkachA. Jedynym zródlem finansowania
odplywu pieniadza na jednym rachunku jest wiec
przyplyw pieniadza zagranicznego na innym
rachunku. Z DEFINICJI saldo bilansu platniczego
wynosi zatem 0 CACPOR0. --------------------
------------------------ A W praktyce jest to
spowodowane obecnoscia w bilansie platniczym
do-datkowej pozycji bilansujacej SALDO BLEDÓW I
OPUSZCZEN (zob. przyklad polskiego bilansu
platniczego w 2007 r. na s. 70).
61
Skoro CACPOR0, to CA-?F-?RES0, wiec
XZ?F?RES. Równanie to opisuje sposób
finansowania deficytu lub rozdyspono-wanie
nadwyzki bilansu handlowego. XZ?F?RES Np.
deficyt bilansu handlowego bywa finansowany
zmniej-szeniem sie zasobu zagranicznych aktywów
netto (np. zakup przez zagranice krajowych
obligacji) i (lub) zmniejszeniem sie krajowych
rezerw walutowych w banku centralnym. Z kolei
nadwyzka bilansu handlowego moze sfinansowac
przyrost zasobu zagranicznych aktywów netto (np.
kupno zagra-nicznych fabryk) i (lub) zasilic
krajowe rezerwy walutowe w banku centralnym.
62
CA CP OR 0 ? CA -CP - OR
Przyjrzyj sie sposobowi finansowania deficytu
obrotów biezacych w róznych krajach. Pomysl np. o
Stanach Zjedno-czonych...
63
Uszczególowienie
64
Wczesniej BILANS PLATNICZY w Polsce mial nieco
inna struk-ture. Zwróc uwage na ciekawa pozycje
saldo niesklasyfikowanych obrotów biezacych.
Chodzi o saldo skupu i sprzedazy walut w ka-sach
banków plus saldo wplat i podjec z rachunków
bankowych osób fizycznych, które w przyblizeniu
odzwierciedla zmiany stanu oszczednosci
walutowych ludnosci.
Bilans platniczy w Polsce w 2001 r. (na dzien 31
grudnia, w mln dolarów)
RODZAJ TRANSAKCJI 2001 A. RACHUNEK BIEZACY
-7 166 Saldo platnosci towarowych
-11 675 Wplywy z eksportu towarówA 30
275 Wyplaty za import towarówA 41
950 Saldo uslug -976
Wplywy 3 988 Wyplaty
4 964 Saldo dochodów
-896 Wplywy
2 652 Wyplaty 3
548 Saldo transferów biezacych 1 986
Wplywy 2 644 Wyplaty
658 Saldo
niesklasyfikowanych obrotów biezacychB
4 395 B. OBROTY KAPITALOWE I FINANSOWE
2 980 Obroty kapitaloweC
-1 Obroty finansowe
2 981 Inwestycje bezposrednie -
saldo 6 928 Inwestycje
portfelowe - saldo 1 109
Pozostale inwestycje saldo -4 715
Pochodne instrumenty finansoweD
-341 C. SALDO BLEDÓW I OPUSZCZEN 3
763 RAZEM A-C -423 D. POZYCJE
FINANSUJACE 423
Oficjalne aktywa rezerwowe 440
Kredyty z MFW
0 Exceptional financingE -17 A
Dane NBP dotycza platnosci rejestrowanych przez
banki. Róznia sie one od danych GUS, które
powstaja na podstawie dokumentacji celnej. BW
przyblizeniu saldo skupu i sprzedazy walut w
kasach banków (transakcje bez klasyfikacji
statystycznej bilansu platniczego) plus saldo
wplat i podjec z rachunków bankowych osób
fizycznych. C Np. transakcje prawami wlasnosci
patentów. DTransakcje instrumentami finansowymi,
których cena zalezy od cen innych instrumentów,
towarów, wartosci indeksów rynkowych.E Transakcje
sektora rzadowego - restrukturyzacja zobowiazan.
Zródlo Dane NBP.
65
4.3. ROLA BANKU CENTRALNEGO. Przyjrzyjmy sie
jeszcze bankowi centralnemu... Uczestniczy on w
finanso-waniu zarówno deficytu budzetowego, jak i
deficytu bilansu handlowego. Jak to dziala?
Odpowiem, wykorzystujac uproszczony bilans banku
centralnego.
Jedyne PASYWA (ZOBOWIAZANIA) BANKU CENTRALNEGO
stano-wi gotówka w obiegu, M. AKTYWA BANKU
CENTRALNEGO moga przybrac dwie formy
panst-wowych papierów wartosciowych (dlugu
panstwa, DCB) oraz rezerw walu-towych, RES.
Aktywa musza sie równac pasywom (?M ?DCB
?RES).
66
Kiedy bank centralny kupuje panstwowe papiery
wartosciowe finansuje tym samym deficyt
budzetowy. Natomiast sprzedajac walute
zag-raniczna, bank centralny finansuje deficyt
bilansu handlowego.
67
ZRÓB TO SAM! Tak czy nie? 1. PKB obliczony
metoda dochodowa równa sie PKB obliczonemu metoda
wydatkowa, bo predzej czy pózniej przy produkcji
dóbr posrednich kolejnego rzedu zuzywane sa
jakies dobra finalne. Nie. Predzej czy pózniej
przy produkcji dóbr posrednich kolejnego rzedu
nie sa zuzywane dobra posrednie nastepnego rzedu.
2. Protekcjonizm Europy i Japonii moze okazac
sie przyczyna defi-cytów blizniaczych w Stanach
Zjednoczonych. 3. Deficyt budzetowy moze
zostac sfinansowany np. za pomoca za-granicznych
inwestycji bezposrednich. Tak, lecz tylko w
krotkim okresie. Nawet jesli rzad sprzedaje
zagranicy majatek produkcyjny, nie moze to trwac
bez konca... 4. Deficyt bilansu handlowego moze
zostac sfinansowany np. za po-moca dlugu
krajowego.
68
5. Splaty odsetek od zagranicznego zadluzenia
Polski rejestrowane sa na rachunku obrotów
kapitalowych bilansu platniczego. Nie. Te
platnosci rejestrowane sa na rachunku obrotów
biezacych (pozycja dochody (miedzynarodowe)).
6. Na poczatku roku w Fantazji aktywa zagraniczne
netto wynosily 500. Oczekiwany poziom eksportu i
importu byl równy odpo-wiednio 30 i 20. Bank
centralny nie planowal interwencji na rynku
walutowym. W efekcie realizacji tych planów zasób
aktywów za-granicznych netto w koncu roku
zwiekszyl sie o 20.
69
Zrób to sam! Zadania 1. Pewna gospodarke, która
nie utrzymuje kontaktów z zagranica w krótkim
okresie charakteryzuja takie dane Cpl0,8Yd
t0,2 Ipl12 Gpl51. Produkcja wyniosla 150,
nie ma zapasów. a) Ile wynosi wielkosc produkcji
odpowiadajaca równowadze? b) Oblicz wszystkie
przyplywy i odplywy. c) W nastepnym okresie
produkcja wyniosla 200 (ceteris paribus). Jeszcze
raz wypelnij polecenie b). a) AEpl 0,64Y63.
AEpl Y1. A zatem Y1 0,64Y1 63, wiec
Y1175. b) AEpl 0,64Y1 630,6415063159.
Skoro nie ma zapasów, to Snpl9. Poniewaz
Spl0,20,815024, wiec suma oszczednosci
planowanych i nie planowanych, S, jest równa
92433. NT0,215030. Poniewaz w
przedsiebiorstwach nie ma zapasów, wiec nie
pojawiaja sie inwestycje nie planowane. IIpl12.
Wydatki panstwa na dobra, G, sa równe 51. Zatem
SNT63 oraz IG63. Okazalo sie oto, ze MIMO
NIERÓWNOWAGI W GOSPO- DARCE przyplywy równaja
sie odplywom. c) Tym razem AEpl0,64 Y630,64
20063191. Wobec tego Inpl9, wiec I Ipl
Inpl 12921. G51. NT40. Spl0,20,820032,
czyli SSnplSpl03232. Zatem SNT324072
oraz IG215172. Jak sie okazuje MIMO
NIERÓWNOWAGI W GOSPODARCE przyplywy zno-wu
równaja sie odplywom.
70
2. Odwolujac sie do równosci SNTZIGX wskaz
bezposredni skutek zdarzen a, b, c, d, e. Opisz
przyczyny powodujace zmiane którejs zmiennej,
zapewniajaca zachowanie równosci odplywów i
przyplywów. Wskaz inna mozliwosc. a) Nowak
dodatkowo zaosz-czedzil 1000 zl. b) Sejm
zwiekszyl podatek dochodowy. c) Wzrosly wydatki
na policje. d) Niemcy kupuja mniej slaskiego
wegla.
71
3. Tablica zawiera informacje, które dotycza
sytuacji w Hipotecji (H) i Fantazji (F) w 2006 r.
(Dane podano w mld dolarów amery-kanskich).
Odwolujac sie do modelu ruchu okreznego, uzpelnij
brakujace liczby. 3.
Skoro w Hipotecji G-NT 6 i G 164, to NT
158. Inwestycje, I, w Hipotecji obliczymy,
wykorzystujac równanie przyplywów i odplywów I
G X S NT Z. I S NT Z G X 91
158 174 - 164 196 63. Saldo rachunku
obrotów biezacych wynosi w Hipotecji CA X Z
196 174 22. Natomiast w Fantazji G NT
874 888 -14 (nadwyzka budze-towa wynosi 14).
Oszczednosci sa tutaj równe S I G X NT
Z 414 874 542 888 501 441.
72
4. Wykorzystaj równanie przyplywów/odplywów dla
uzsadnienia opinii, które pojawialy sie w sporach
o przyczyny deficytów bliz-niaczych w USA
(wskaz odpowiednie zwiazki przyczynowe) a)
Deficyt budzetowy jest przyczyna deficytu
handlowego. b) Deficyt handlowy jest przyczyna
deficytu budzetowego. c) Zbyt male pry-watne
oszczednosci sa przyczyna deficytu handlowego. d)
Co nale-zaloby zrobic, aby ustalic, która z tych
opinii jest prawdziwa?
73
5. Odpowiadajac na pytania (a), (b) i (c),
wykorzystaj równanie przyplywow i odplywów a) Co
to znaczy Sektor prywatny osz-czedza wiecej,
niz wydaje na inwestycje, bo finansuje to panstwo
i (lub) zagranica.? b) Pokaz, ze (S-I)gt0 stanowi
nadwyzke docho-dów sektora prywatnego nad jego
wydatkami. c) Podaj przyklad sytuacji, w której
deficyt budzetu jest finansowany nadwyzka
pry-watnych oszczednosci nad prywatnymi
inwestycjami. d) W jaki sposób moze dojsc do
finansowania deficytu budzetowego nadwyz-ka
prywatnych oszczednosci nad prywatnymi
inwestycjami? 5. a) Z równania przyplywów i
odplywów wynika, ze (S-I)(G-NT)(X-Z), wiec
(S-I) moze byc dodatnie TYLKO WTEDY, gdy (G-NT)
(X-Z)gt0. Sektor prywatny moze zaoszczedzic
wiecej niz wydaje na inwestycje pod warunkiem, ze
sektor publiczny i zagranica wydaja LACZNIE
wiecej niz zabieraja z ruchu okrez-nego. b)
(S-I)gt0 rzeczywiscie oznacza nadwyzke dochodów
sektora prywat-nego nad jego wydatkami. Wszak
(Y2CSNT) to dochody sek-tora prywatnego, a
(CINT) to wydatki sektora prywatnego, a
(CSNT)-(CINT)(S-I). c) Oto taki przyklad
(S-I)gt0 i (G-NT)gt0 i (X-Z)0. Skoro
(S-I)(G-NT)(X-Z), wiec - przy (X-Z) 0 -
(G-NT) moze byc dodatnie tylko wtedy, gdy (S-I)
tez jest dodatnie. Czesc (lub calosc) (S-I)
finansuje wtedy nadwyzke G nad NT. d) Na
przyklad, panstwo emitujac obligacje moze
zadluzac sie u wlasnych obywateli.
74
 6. a) Równaniem opisz równosc przyplywów i
odplywów w gospodarce otwartej. Przeksztalc to
równanie tak, aby ujawnione zostaly b) Prywatne
i zagraniczne zródla finansowania deficytu
budzetowego. c) Publiczne i prywatne zródla
finansowania deficytu bilansu han-dlowego. d)
Rozdysponowanie oszczednosci narodowych.
Zinterpre-tuj równania z podpunktów (b), (c),
(d).
75
7. Przestudiuj budzet Polski w 2007 r. a) Wskaz
glówne zródla dochodów budzetu panstwa. b) Wskaz
glówne rodzaje wydatków. c) W jaki sposób
sfinansowano deficyt budzetowy w Polsce w 2007
r.? d) Jaki zwiazek ma taki sposób finansowania
deficytu z wydat-kami budzetu w przyszlosci? 7.
a) Glównym zródlem dochodów budzetu panstwa w
Polsce byly w 2007 r. podatki (87,3). b)
Chodzi o dotacje i subwencje budzetu panstwa
dla budzetow lokalnych (gminnych, powiatowych,
wojewódzkich) (45,0 wszystkich wydatków). c)
Dwa glówne zródla finansowania deficytu
budzetowego panstwa w Polsce w 2007 r. stanowily
zródla krajowe (69,4). Chodzilo o emisje dlugu
wewnetrznego (denominowane w zlotych panstwowe
papiery wartosciowe). Zródla zagraniczne
finansowaly deficyt w 30,6. d) Taki sposób
finansowania deficytu budzetowego spowoduje
dalszy wzrost wydatków budzetu na obsluge dlugu
publicznego w przyszlosci (w 2007 r. wydatki te
wynosily 10,9 wszystkich wydatków budzetu).
76
(No Transcript)
77
8. W jaki sposób nastepujace transakcje zostana
zarejestrowane we francuskim bilansie platniczym
(posluz sie przykladem bilansu platniczego ze
slajdu nr 63)? a) Mieszkaniec Francji kupil
austina mini wyprodukowanego w Wielkiej Brytanii.
b) Od niemieckiego banku z siedziba w
Niemczech mieszkaniec Francji kupil akcje
niemieckiego przedsiebiorstwa. c) Mieszkaniec
Francji zbudowal dom we Wloszech i zaplacil
mieszkancom Wloch za ich prace. d) Mieszkaniec
Francji wsparl finansowo Greenpeace w Hambur-gu.
e) Bankier z Francji przekazem przeslal euro
swojej córce w Berli-nie. f) Ten sam bankier
francuski przekazem przeslal euro ze swojego
rachunku bankowego w Berlinie na swój rachunek w
Paryzu. h) Algierski pracownik w Metz wyslal
pieniadze matce w Algierii.  i) Peugeot SA
wyplacil dywidende mieszkancowi Finlandii. j)
Banque de France kupil pewna ilosc dunskich
koron, zeby za-pobiec spadkowi kursu euro w
Kopenhadze. k) Francuz mieszkajacy w Alzacji
niedaleko granicy niemieckiej przemycil do domu
telewizor kupiony we Freiburgu w Niemczech.
78
9. Przestudiuj bilans platniczy Polski w 2001 r.
a) Wyjasnij róznice sald bilansu handlowego i
rachunku biezacego. b) Jaka role w finansowaniu
deficytu handlowego odegraly (i) Bank centralny?
(ii) Kapital zagraniczny? (iii) Zasoby obywateli
(np. oszczednosci walutowe)? c) Co powiesz o
wysokosci salda bledów i opuszczen? Spróbuj
wyjasnic jego poziom. 9. a) Salda bilansu
handlowego (eksport i import towarów) i rachunku
biezacego wyniosly odpowiednio (-11,675) i
(-7,166) mln dola-rów. Róznice tlumaczy m. in.
wysokie dodatnie saldo niesklasyfi-kowanych
obrotów biezacych 4,395 mln dolarów. Jak sie
okazuje, deficyt handlowy finansowany byl m. in.
zasobami obywateli. b) (i) Rola banku
centralnego byla niewielka. Oficjalne aktywa
rezer-wowe zmniejszyly sie o 440 mln dolarów.
Stanowilo to mniej niz 3,8 deficytu handlowego.
(ii) Saldo rachunku przeplywow kapitalowych
wynioslo 2,980 mln , co stanowi niespelna 25,6
deficytu bilansu handlowego. (iii) Znaczenie
zasobów obywateli (np. walutowych oszczednosci)
poka-zuje saldo niesklasyfikowanych obrotów
biezacych 4,395 mln (37,6 deficytu bilansu
handlowego). Przeciez kryje sie za nim - w
przyblizeniu saldo skupu i sprzedazy walut w
kasach banków (transakcje bez klasyfikacji
statystycznej bilansu platniczego) plus saldo
wplat i podjec z rachunków bankowych osób
fizycznych. c) Saldo bledów i opuszczen bylo
dodatnie i bardzo wysokie. Wynioslo ono 3763 mln
dolarów (okolo 32,2, deficytu bilansu
handlowego). Jego poziom mozna wyjasnic np.
nierejstrowanym przygranicznym handlem
zagranicznym.
79
Bilans platniczy w Polsce w 2001 r. (na dzien 31
grudnia, w mln dolarów)
RODZAJ TRANSAKCJI 2001 A. RACHUNEK BIEZACY
-7 166 Saldo platnosci towarowych
-11 675 Wplywy z eksportu towarówA 30
275 Wyplaty za import towarówA 41
950 Saldo uslug -976
Wplywy 3 988 Wyplaty
4 964 Saldo dochodów
-896 Wplywy
2 652 Wyplaty 3
548 Saldo transferów biezacych 1 986
Wplywy 2 644 Wyplaty
658 Saldo
niesklasyfikowanych obrotów biezacychB
4 395 B. OBROTY KAPITALOWE I FINANSOWE
2 980 Obroty kapitaloweC
-1 Obroty finansowe
2 981 Inwestycje bezposrednie -
saldo 6 928 Inwestycje
portfelowe - saldo 1 109
Pozostale inwestycje saldo -4 715
Pochodne instrumenty finansoweD
-341 C. SALDO BLEDÓW I OPUSZCZEN 3
763 RAZEM A-C -423 D. POZYCJE
FINANSUJACE 423
Oficjalne aktywa rezerwowe 440
Kredyty z MFW
0 Exceptional financingE -17 A
Dane NBP dotycza platnosci rejestrowanych przez
banki. Róznia sie one od danych GUS, które
powstaja na podstawie dokumentacji celnej. BW
przyblizeniu saldo skupu i sprzedazy walut w
kasach banków (transakcje bez klasyfikacji
statystycznej bilansu platniczego) plus saldo
wplat i podjec z rachunków bankowych osób
fizycznych. C Np. transakcje prawami wlasnosci
patentów. DTransakcje instrumentami finansowymi,
których cena zalezy od cen innych instrumentów,
towarów, wartosci indeksów rynkowych.E Transakcje
sektora rzadowego - restrukturyzacja zobowiazan.
Zródlo Dane NBP.
80
Test (Plusami i minusami zaznacz prawdziwe i
falszywe odpowiedzi) 1. A. PKB obliczony metoda
wydatkowa rózni sie od PKB obli-czonego metoda
dochodowa o wartosc inwestycji. B. Suma dochodów
czynników produkcji powstalych przy produk-cji
dóbr posrednich jest równa sumie wartosci dóbr
finalnych. C. W gospodarce zamknietej dobra
finalne to dobra konsumpcyj-ne, inwestycyjne i
dobra kupowane przez panstwo. D. PKB obliczony
metoda wydatkowa równa sie PKB obliczonemu metoda
dochodowa. A. NIE. B. NIE. C. TAK. D. TAK.
81
2. A. W zamknietej gospodarce bez panstwa
odplywami sa S i NT. B. W otwartej gospodarce z
panstwem przyplywami sa C, I, G, X. C. W
zamknietej gospodarce z panstwem odplywami sa S,
NT, X. D. W otwartej gospodarce z panstwem
odplywami sa S, NT. 3. W gospodarce
otwartej A. Warunkiem koniecznym wystapienia
deficytów blizniaczych jest nadwyzka inwestycji
sektora prywatnego nad jego oszczednos-ciami. B.
(S-I)(NT-G)(X-Z). C. Zródlem finansowania
deficytu budzetowego moze byc nad-wyzka
oszczednosci sektora prywatnego nad jego
wydatkami na inwestycje. D. S(NT-G)I(X-Z).
A. NIE. B. NIE. C. TAK. D. TAK.
82
4. Budzet panstwa A. Sklada sie m. in. z
rachunków obrotów biezacych i obrotów
ka-pitalowych. B. Zawiera informacje o odplywach
i przyplywach do ruchu ok-reznego. C. Jest
rejestrem transakcji kraju z zagranica zawartych
w pew-nym okresie. D. Ujawnia zródla
finansowania deficytu handlowego. 5. Bilans
platniczy A. Zawiera informacje o odplywach i
przyplywach do ruchu ok-reznego. B. Sklada sie
m. in. z rachunków obrotów biezacych i obrotów
ka-pitalowych. C. Jest planem wydatków i
dochodów panstwa w pewnym okresie. D. Ujawnia
zródla finansowania deficytu budzetowego. A.
TAK. B. TAK. C. NIE. D. NIE.
83
6. Bank centralny A. W trakcie operacji
otwartego rynku moze emitowac srodek platniczy.
B. Ma aktywa, którymi sa rezerwy walutowe i
papiery wartos-ciowe panstwa. C. W trakcie
interwencji na rynku walutowym moze emitowac
srodek platniczy. D. Ma pasywa, którymi sa
wszystkie wyemitowane banknoty i mo-nety.