T

1
TÜMÖR BELIRTEÇLERININ KLINIK TANIDA ÖNEMI

• Doç.Dr. Mustafa ALTINISIK
• ADÜTF Biyokimya AD
• 2006

2
Tümör (kanser), Vücudumuzun herhangi bir hücre
veya hücre toplulugunun kontrolsüz bir sekilde
çogalmasi, büyümesi, çevredeki ve uzaklardaki
dokulara yayilmasi (buna metastaz denir) sonucu
dokunun, organlarinin ve vücudun islev
görememesine yol açan, ve kötü huylu ise (malign)
ölüm ile sonuçlanan ciddi bir hastaliktir.
3
Kanser ve komplikasyonlarindan ölüm, Amerika ve
birçok bati ülkesinde kardiyovasküler
hastaliklardan sonra ikinci siradadir.
4
Kanser, uzun zamanli süreç ve dört zorunlu faz
boyunca gelisir -Indüksiyon fazi -Insitu faz
(lokal faz) -Invazyon fazi -Disseminasyon fazi
5
Kanserin, indüksiyon fazinda saptanmasi idealdir.
Ancak bilimsel olarak bu imkansizdir. Çünkü bu
fazda kiside hiçbir bulgu yoktur. Ikinci faz olan
insitu fazda kanseri yakalamak, ikinci ideal
seçenek olmaktadir. Çesitli vücut sivilarindaki
düzeyi tümörün varligi ve gelisimi ile iliskili
bir maddenin tümör belirteci (marker) oldugu
söylenebilir.
6
Bilim adamlari ve hekimler, özgül, güvenilir ve
kolaylikla belirlenebilir bir tümör belirteci
arayisini sürdürmektedirler. Ancak bu güne kadar,
bu özelliklerin tümünü içeren bir bilesik
bulunamamistir. Kanserli dokulardan kaynaklanan
ve çesitli vücut sivilarinda artan pek çok
biyolojik bilesik tümör belirteci olarak
kullanilabilmektedir.
7
Tümör belirteçlerinin siniflandirilmasi Protein
tümör belirteçleri Enzim tümör belirteçleri Hormon
tümör belirteçleri Küçük molekül agirlikli
bilesikler (sekrete edilen tümör
antijenleri) Hücre yüzey reseptörleri, hücre
markerleri
8
(No Transcript)
9
AFP Alpha Feto Protein Uygulama alanlari
Karaciger kanseri Yumurtalik kanseri Testis
kanseri Diger yükselme sebepleri Hamilelik
Kronik karaciger hastaligi
10
CEA Carcino Embryionic Antigen Uygulama
alanlari Kolorektal kanserler Meme kanseri
Akciger kanseri Mide kanseri Pankreas ve safra
kesesi kanserleri Tiroid kanseri Yumurtalik
kanseri Rahim kanseri Diger yükselme sebepleri
Sigara Alkol Mide, bagirsak sistemi,
karaciger, ve akcigerin iyi huylu patolojilerinde
11
PSA Prostat Specific Antigen Uygulama alanlari
Prostat kanseri Son yillardaki çalismalar
serbest/total PSA oraninin iyi huylu prostat
büyümesi ile prostat kanserini birbirinden
ayirmada yararli olmustur. Diger yükselme
sebepleri Mesane kateterizasyonu Prostat
biyopsisi Rektal tuse Prostat hipertrofisi
Idrar zorlugu Akut prostatit Prostat infarkti
12
(No Transcript)
13
PAP Prostatic Acid Phosphotase Uygulama
alanlari Prostat kanseri Diger yükselme
sebepleri Rektal tuse Prostat biyopsisi Iyi
huylu prostat büyümesi Akut prostatit Idrar
zorlugu
14
(No Transcript)
15
HCG Human Chorionic Gonadotropin Uygulama
alanlari Testis tümörleri Hidatiform mol
Koryokarsinoma Diger yükselme sebepleri
Marijuana içilmesi Primer testis yetmezligi
Hamilelik
Artmis serbest ß-HCG düzeyleri hem kemoterapinin
optimizasyonunda, hem de HCG bulunmayan
durumlarda önemlidir.
16
CALCITONIN Uygulama alanlari Medüller Tiroid
kanseri Diger yükselme sebepleri
Hiperparatiroidizm Böbrek yetmezligi Lösemi
Miyeloproliferatif bozukluklar Akciger kanseri
17
(No Transcript)
18
CA 125 Uygulama alanlari Yumurtalik kanseri
Endometrium kanseri Fallop tüp kanseri Diger
yükselme sebepleri Menstürasyon Hamilelik
Endometriozis, perikardit, pelvis enflamasyonu
Pankreatit, kronik karaciger hastaligi, siroz
Plevral, peritoneyal ve perikardiyal sivi
birikmesi Akciger kanseri Pankreas kanseri
Mide kanseri Kolorektal kanseri
19
CA 19 - 9 Uygulama alanlari Pankreas kanseri
Kolorektal kanseri Gastrik kanser Safra
yollari kanseri Diger yükselme sebepleri
Sarilik Mide, bagirsak kanalinda, pankresada,
karacigerde, safra kesesinde iyi huylu urlar
Diabetik nefropati Romatizmal hastaliklar
Yumurtalik kanseri Meme kanseri
20
CA 15-3 Uygulama alanlari Meme kanseri Diger
yükselme sebepleri Gögüste iyi huylu urlar
Kronik karaciger hastaligi Üriner enfeksiyonlar
Akut pankreas iltihabi Otoimmün hastaliklar
Yumurtalik kanseri Kolorektal kanserler
Akciger kanseri
21
ß-2-MIKROGLOBULIN Uygulama alanlari Multiple
Myoloma Hodgkin Lenfoma Diger yükselme
sebepleri Kronik enflamasyon hastaliklari Viral
hepatitler Enfeksiyöz mononukleozis
22
TPS Doku polipeptid spesifik antijeni
(Sitokeratin 18) Uygulama alanlari Meme,
yumurtalik, serviks, prostat, akciger ve
mide-bagirsak tümörlerinin izlenmesinde. Diger
yükselme sebepleri Mide-bagirsak hastaliklari
Akut, kronik karaciger hastaliklari Pankreas
hastaliklari Böbrek hastaliklari Doku
zedelenmesi Enflamasyon
23
Tümör belirteçlerinin klinik kullanim
amaçlari Neoplazi taranmasi Kanser tanisi
Kanserin siniflandirilmasi Prognozun
belirlenmesi Tedavi takibi Rekürrens takibi
Metastaz takibi...
24
(No Transcript)
25
Tümör belirteçlerinin tayini, spektrofotometrik,
nefelometrik, radyoimmünoassay (RIA), lüminesan
immünoassay (LIA) ve enzim immünoassay (EIA)
yöntemleri ile gerçeklestirilir.