Tam Zamanında Üretim

1
TAM ZAMANINDA ÜRETIM

• Yrd. Doç. Dr. Hikmet MARASLI
• KSÜ IIBF Isletme Bölümü
• http//drhikmet.wordpress.com

2
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERI VE KANBAN SISTEMI

• Tam Zamaninda Üretim Sistemi (TZÜ), sifir stok
  bulunmasini öngören bir sistemdir.
• Tam Zamaninda Üretim Sistemi, toplam kalite
  kontrolü ve müsteri tatmininin saglanmasi
  amaciyla zamaninda üretim yapilmasini
  saglamaktadir.
• TZÜ Büyük bir organizasyon disiplini
  çerçevesinde çalisma ilkesine dayanmaktadir.
• TZÜ sadece stoklardaki degisimin dengelenmesini
  degil, ayni zamanda isletme kültürünün de
  degisimini öngörmektedir.
• TZÜ uygulama yönüyle sadece üretim ve stok
  islemlerinden ibaret olmayip, ayni zamanda
  isletme fonksiyonlarinin bütün özelliklerini de
  kapsamaktadir.

3
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERI VE KANBAN SISTEMI

• TZÜ Sistemi üretim için gerekli olan stoklarin
  gerektigi anda ihtiyaç noktasinda bulunmasini
  saglayan ve sifir stogu hedefleyen bir stok
  yönetim sistemidir.
• Üretilecek mallarla ilgili üretim islemlerini ve
  üretimi, istenilen miktarda, istenilen kalitede
  ve istenilen zamanda üretmeyi saglayan bir üretim
  sistemidir.

4
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERININ TEMEL ILKELERI

• 1. Zaman Israfinin ve Gecikmelerin Önlenmesi
• Üretim miktari ve üretim zamani ile üretim
  islemleri dengelenerek, zaman israfinin ortadan
  kaldirilmasi. Böylece üretimin sadece optimum
  zamanda yapilmasinin saglanmasi.
• 2. Beklemelerin Önlenmesi
• Üretim sirasinda esnek isçi ve ekipman kullanarak
  is istasyonlarini yönüyle dengeleyerek
  beklemelerin önlenmesi.
• 3. Tasima Sisteminin Iyilestirilmesi
• Fabrika düzenleme sistemini ve fabrika yerini
  fabrika içi ve fabrika disi tasimalari en kisa
  sürede ve en iyi sekilde yapacak sekilde
  kurulmasini saglamak. Böylece fabrika sisteminde
  tasima sirasinda meydana gelebilecek kayiplarin
  önlenmesi.

5
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERININ TEMEL ILKELERI

• 4. Üretim Islemlerinin Iyilestirilmesi
• Üretilecek bir parçanin üretim isleminin gerekli
  olan en iyi islem olmasi ve islemin sirasinin
  dogru olmasi. Böylece islemlerin en küçük
  parçalara ayrilarak hizli bir sekilde yapilmasi
  saglanir.
• 5. Stoklarin Dengelenmesi
• Üretilecek mamullerin üretiminde kullanilacak
  parça stoklari is istasyonlari arasindaki is
  akisi dengelenerek, gecikmeler önlenerek, isgücü
  egitimi yapilarak dengelenir. Bu duruma bagli
  olarak gereksiz ve asiri stoklar önlenir.
• 6. Üretim Için Gerekli Hareketlerin Dengelenmesi
  
• Üretim sirasinda gerekli hareketlerin düzenli ve
  en ekonomik sekilde yapilmasi saglanir.
  Hareketlerin en verimli ve en ekonomik sekilde
  yapilmasi için mekanik ve otomatik olarak
  hareketler düzenlenir. Böylece gereksiz, yanlis
  ve tehlikeli hareketler önlenir

6
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERININ TEMEL ILKELERI

• 7. Kalitesiz ve Defolu Üretimin Önlenmesi
• Üretim islemlerinin kalitesi yükseltilerek
  kusurlu mallarin üretimi önlenir. Islemler,
  hatasiz parça hatasiz üretim ilkesine göre
  yapilir. Böylece otomatik olarak kaliteli islem
  sonucu kaliteli üretim yapilir.
• Günümüzde ise, TZÜ sistemleri, basit bir stok
  yöntemi olmanin ötesinde, bir yönetim olarak ele
  alinmaktadir.
• TZÜ uygulama stratejisini anlayabilmek için
  amaçlarini incelemek gerekmektedir.
• TZÜ "gerekli parçalari, gerekli miktarda, gerekli
  oldugu yerde ve zamanda, dogru kalitede üretmek"
  olarak tanimlanabilmektedir. Buna göre, TZÜ
  felsefesi sermaye, ekipman ve isgücü gibi üretim
  kaynaklarinin kullaniminin en iyilesme konusunda
  basit ve etkin bir üretim sisteminin
  isletilmesidir. Bunun dogal sonucu olarak,
  "müsterilerin kalite ve teslim ihtiyaçlarini en
  düsük üretim maliyetlerinde karsilayabilecek bir
  üretim sisteminin gelistirilmesi mümkün
  olacaktir.

7
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERININ TEMEL ILKELERI

• TZÜ'nün temelinde üretimde israfin önlenerek
  maliyetlerin azaltilmasi ilkesi yer almaktadir.
  Bir isletmede ancak tüm israfin önlenebildigi
  noktada tam zamaninda üretim gerçeklesecektir.
  Diger bir ifadeyle, tam zamaninda üretimin
  gerçeklesebilmesi israfin ne ölçüde
  engellenebildigine baglidir.
• TZÜ ürünün degerini artirmayan tüm unsurlari
  "israf" olarak tanimlamistir. Bu baglamda,
  hammadde ve nihai mamul stoklan ile süreç içi
  stoklar en önemli israf unsurlari olarak
  belirlenmislerdir. TZÜ stoklar ile stoklarin
  olusum nedenlerini ortadan kaldirmayi
  hedeflemektedir. Sonuçta ulasilmak istenen hedef,
  üretimin tüm asamalarinda israfi önleyerek
  maliyetleri azaltmaktir.
• TZÜ sistemlerinde de, diger üretim sistemlerinin
  nihai hedefleri mevcuttur, ancak TZÜ sisteminin
  en büyük farkliligi ve yeni olan tarafi,
  açiklanan bu nihai amaca ulasmanin her yönüyle
  benimsenmesidir.
• Bu arada gösterilen yogun çaba dolayisiyla TZÜ
  talep ve tedarik merkezlerini de içine alarak tüm
  üretim sistemine yayilmaktadir.

8
TAM ZAMANINDA ÜRETIM SISTEMLERININ TEMEL ILKELERI

• TZÜ, israfi ortadan kaldirmak için sürekli olarak
  sistemdeki problemlerin ortaya çikarilip
  çözümlenmesini özendiren tüm sisteme yayilmis
  yeni bir sistemdir. TZÜ, üretimin her asamasinda
  israfi ortadan kaldirabilmek için iki temel hedef
  belirlenmistir.
• -Hammadde, yari mamul ve mamul bazinda sifir
  stok,
• -Satin alinan ve üretilen parça ve mamullerde
  sifir hata.
• Bu ideal hedeflere ulasabilmek için isletme
  düzeyinde yürütülmesi gereken faaliyetler Toplam
  Kalite Yönetimi, Tam Zamaninda Satinalma ve
  Çizelgeleme / Kanban sistemi olarak sayilabilir.
  Burada önemli olan nokta, TZÜ sisteminin
  kurulmasi için gerekli olan bu alt sistemlerin
  kademeli olarak devreye sokulmasinin
  gerekliligidir. Çünkü TZU uygulamalarinda
  basarisizligin önemli etmenlerinden biri de top
  yekün uygulama girisimleridir.

9
TAM ZAMANINDA ÜRETIM Kanban Sistemi

• Kanban Japon dilinde kimlik karti anlamina
  gelmektedir. Uygulamada Kanban bir kart sistemi
  olarak bilinmektedir.
• Tam zamaninda üretim sistemi içerisinde Kanban,
  küçük stok parçalarinin üretim merkezlerine
  dagitiminda bir çekme gücüne sahip bulunmaktadir.
  
• Iki kartli Kanban ilk olarak Toyota üretim
  sisteminde parça stoklarinin üretim merkezlerine
  dagitiminin kontrolü amaciyla kullanilmistir.
• Kanban kartinin birincisi, parçalari üreten is
  merkezinden bu parçayi kullanan is merkezine
  parçalarin dengeli olarak aktarilmasini saglar.
• Kanban kartinin ikincisi ise, üretim Kanban
  karti olup, bu kart üretimde kullanilacak
  parçalarin en kisa süre içerisinde tedarik
  edilmesini saglamaktadir.

10
TAM ZAMANINDA ÜRETIM Kanban Sistemi

• Üretimde kullanilacak parçalarin tedarik edilmesi
  ile üretimde kullanim ve is akisi arasinda bir
  dengeleme yapilir.
• Kanban karti iki is merkezi arasindaki malzeme
  (parça) akisini düzenlemekte olup, düzenleme
  islemi üretimin tam zamaninda ve sifir stokla
  yapilmasini öngörmektedir.
• Sonuç olarak Kanban sisteminde hammadde, yedek
  parça ve mamul stoklari bulunmamaktadir.
• Kanban sistemi stoksuz bir üretim sistemi olup,
  planlama ve kontrol islemleri esasi çekme
  sistemidir. Kanban sistemiyle üretim
  yapilabilmesi için öncelikle o parçanin bir
  sonraki is istasyonu tarafindan kullanilmasi ve
  istenmesi gereklidir.

11
TAM ZAMANINDA ÜRETIM Kanban Sistemi

• Iki kartli Kanban sisteminin tersi tek kartli
  Kanban sistemidir. Toyota ve diger birkaç
  sirkette iki kartli Kanban Sistemi kullanilirken,
  tek kartli Kanban sistemi daha yaygin uygulama
  alanina sahip olup, bir çok kullanilmaktadir.
• Kanban Sistemi, ilk kez 1953 senesinde Toyota
  fabrikasinda uygulanmistir. Bu bakimdan yaklasik
  olarak 1970'lerin ortalarinda Japon
  isletmelerinde uygulanmaya baslayan TZÜ modelinin
  en eski ve en önemli parçasini olusturmaktadir.
  Kanban, basit bir tanimlama ile is akisinda
  kullanilan plastik, metal ya da tahtadan yapilmis
  bir karttir.
• Tipik bir Kanban karti 4x8 inç boyutlarinda olup
  asagidaki bilgileri kapsar

12
TAM ZAMANINDA ÜRETIM Kanban Sistemi

• Kullanim yeri, stok kaynagi veya izledigi yol,
• Parça kodu,
• Parça ismi,
• Parça tanimi,
• Kanban karti numarasi
• Kanban karti basina parça sayisi,
• Kanbanin genellikle üzerinde bulundugu kap veya
  kutunun kodu
• Kanbanin teslim edilecegi is istasyonunun konumu,
  kodu veya tanimi.