Opcje realne nowe mozliwosci w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych

1
Opcje realne nowe mozliwosci w podejmowaniu
decyzji inwestycyjnych
2
Literatura1. Copeland T.E., Keenan P.,
Valuation Measuring and Managing the Value of
Company, Wiley, 1995 (istnieje polski przeklad).
2. Trigeorgis L., Real Options, MIT Press,
1998.3. notatki i prezentacjawazne prace 4.
M.J. Brennan and E.S. Schwartz, Evaluating
Mineral Resource Investments, Journal of
Business, 58 pp. 135-157 (April 1985)
3
Podstawe wiekszosci procedur wyceny wartosci
zasobów zlóz stanowia techniki zdyskontowanych
przeplywów gotówkowych (Discounted Cash Flow,
DCF)
Wycena projektów inwestycyjnych
4
Wycena projektów inwestycyjnych

• Jesli
• NPV gt 0 podejmujemy dzialanie
• NPV lt 0 nie podejmujemy dzialania
• NPV 0 wtedy k IRR

5
Wycena projektu inwestycyjnego
Przyklad Zloze cynku mozliwosc eksploatacji 8
lat Koszt budowy kopalni I0 610 mln zl
Roczne wydobycie 100 tys. ton Koszt wydobycia
i przetworzenia rudy cynku 2000 zl/t Dzisiejsza
cena cynku 3500 zl/t Koszt kapitalu projektu k
20 rocznie Parametry stale w czasie
eksploatacji Roczny cash flow projektu 0,1
(3500-2000) 150 mln zl
6
Wycena projektu inwestycyjnego
Przyklad cd. Wartosc dzisiejsza projektu NPV
projektu NPV V0 I0 575,57 610,00
-34,43mln zl Projekt nalezy odrzucic !!
7
Wady metody DCF

1. koniecznosc prognozowania przeplywów gotówki,
   które musza stanowic wiarygodna prognoze na
   przewidywany okres eksploatacji zloza (przypadek
   KGHM S.A.)
2. koniecznosc dobierania odpowiedniego czynnika
   dyskontowego, dostosowanego do ryzyka
3. statycznosc metody (nieuwzglednianie
   elastycznosci decyzyjnej zarzadzajacych)
4. dysproporcja pomiedzy wartosciami NPV
   uzyskiwanymi z analiz DCF a wartosciami
   ustalanymi przez rynek

8
Obserwacje rynku surowców mineralnych

• wartosci przedsiebiorstw górniczych wycenione za
  pomoca analizy DCF sa zazwyczaj mniejsze od ich
  pózniejszych wartosci rynkowych
• na rynku surowców mineralnych wystepuje
  tendencja do sprzedazy zlóz nieudostepnionych o
  ujemnej badz zerowej NPV po dodatniej cenie
• niektóre ze zlóz o dodatniej NPV pozostaja
  jeszcze przez dlugie lata nie udostepniane

9
dlaczego tak sie dzieje ?
1) zle przyjmowana stopa dyskontowa? 2)
moze istnieje jakas dodatkowa wartosc, nie
uwzgledniana przez DCF?
kwestie te wyjasnia model wyceny opcji
realnych
10
Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnych
Opcja finansowa (kontrakt opcyjny) to umowa
miedzy nabywca a wystawca Prawo kupna lub
sprzedazy okreslonego waloru (tzw. instrumentu
bazowego) po okreslonej cenie w okreslonym czasie
w przyszlosci Modele wyceny dwumianowy,
Blacka-Scholesa
11
Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnych

• Opcja realna opcja na aktywach przedsiebiorstwa
  (opcja wbudowana w aktywa)
• Opcja realna to opcja wystepujaca w
  rzeczywistosci rynkowej, rozumiana jako
  elastycznosc w sensie podejmowania decyzji
  inwestycyjnych
• Posiadanie opcji realnej to mozliwosc wyboru,
  analogicznego do sytuacji zwiazanej z posiadaniem
  opcji finansowej
• zaplacenia okreslonej kwoty i uzyskania
  okreslonego stanu naszych aktywów badz
  nieczynienia czegokolwiek

12
Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnych

• Niektóre przyklady opcji realnych
• opcja kontynuacja programu inwestycyjnego (
  amerykanska opcja kupna)
• opcja rezygnacji z przedsiewziecia
• ( amerykanska opcja sprzedazy)
• opcja rozszerzenia skali przedsiewziecia
• ( amerykanska opcja kupna)
• opcja odlozenia w czasie przedsiewziecia
• ( amerykanska opcja kupna)

13
Opcje realne w wycenie projektów inwestycyjnych
14
Przyklady opcji realnych w górnictwie
prawdopodobienstwo znalezienia surowca
mineralnego p oczekiwane zasoby Q
obszar poszukiwan geologicznych
opcja na poszukiwanie
inwestycja w wiercenia poszukiwawcze
opcja na rozpoznawanie
obszar dokumentowania
inwestycja w wiercenia rozpoznawcze
czas
zasoby nieudostepnione
opcja na udostepnianie
inwestycja w roboty udostepniajace
zasoby udostepnione
inwestycja we wstrzymanie produkcji
inwestycja w rozwój
inwestycja w likwidacje
15
Porównanie terminologii opcji finansowych i opcji
realnych
Przyklad dla zloza niezagospodarowanego
16
Róznice pomiedzy opcja finansowa a realna

• w przypadku wiekszosci opcji realnych mamy do
  czynienia nie z opcja pojedyncza, a z sekwencjami
  opcji

• w przypadku opcji realnych nalezy wziac pod
  uwage czas potrzebny na zbudowanie waloru
  bazowego

• czas wygasniecia opcji realnych jest duzo
  dluzszy od czasu wygasniecia opcji finansowych

17
Model dyskretny wyceny opcji realnej

• Przyklad cd.
• Modelujemy zmiany cen cynku na rynku
• moze wzrosnac o u1,2 z p-bienstwem p0,5
• moze spac o d0,8 z p-bienstwem 1-p0,5
• Drzewo dwumianowe cen na rynku ? excel
• Zalózmy dodatkowo, ze stopa wolna od ryzyka r6

18
Model dyskretny wyceny opcji realnej
Przyklad cd. Modelujemy wartosc projektu w
kazdym wezle ? excel Wartosc miary
martyngalowej (prawdopodobienstwa
neutralizujacego ryzyko)
19
Model dyskretny wyceny opcji realnej
Przyklad cd. Rekurencja wsteczna prowadzi do
wyceny mozliwosci odroczenia projektu w
czasie Wartosc odroczenia gt 0 !!!!
20
Podsumowanie i wnioski

• przyklad zastosowania opcji realnej do wyceny
  projektu inwestycyjnego
• model dyskretny (warto porównac z metoda drzew
  decyzyjnych)
• uwolnienie od szacowania ryzyka i przeplywów
  gotówkowych

21
Pytania i odpowiedzi

• Odpowiedzi na pytania sluchaczy

22
(No Transcript)