Cyflwyniad i Gymdeithaseg Fydeang

1
Cyflwyniad i Gymdeithaseg Fydeang

• Beth yw'r diffiniadau o ddatblygiad a sut maent
  yn datgelu barnau ar werth? (Addaswyd o S Moore)

2
Cyflwyniad i Gymdeithaseg Fyd-Eang

• Mae cymdeithasegwyr byd-eang yn canolbwyntio ar y
  perthnasoedd rhwng ac o fewn gwledydd, yn enwedig
  gwahaniaethau economaidd a chymdeithasol.
• E.e. yn 1997, roedd gan 1/5ed ran gyfoethocaf
  poblogaeth y byd incwm 78 gwaith yn fwy na'r
  1/5ed ran dlotaf.

3
Y byd sydd wedii ddiwydianeiddio yw'r
cyfoethocaf (h.y. Gogledd America, Gorllewin
Ewrop, Japan ac Awstralasia.) Y byd sydd heb ei
ddiwydianeiddio yw'r tlotaf (h.y. y rhan fwyaf o
Affrica, De a Chanol America, isgyfandir India
a'r rhan fwyaf o Ddwyrain Asia)
4
Mae'r nodweddion canlynol wedi cael eu defnyddio
i raddio gwledydd yn nhermau datblygiad neu
gynnydd

• Graddio ar sail Gwahanol Fydoedd
• Y Byd Cyntaf (gwledydd cyfalafol y Gorllewin)
• Yr Ail Fyd (y gwledydd comiwnyddol gynt)
• Y Trydydd Byd (y byd sy'n datblygu)
• Anfantais wedi dyddio oherwydd cwymp yr Undeb
  Sofietaidd ac rydym i gyd yn yr un byd!
• Graddio ar sail ddaearyddol
• Gogledd a De
• Mantais - mae hwn yn rhoi braslun cyflym
• Anfantais - mae'n anghywir yn ddaearyddol gan fod
  llawer o wledydd wedi'u diwydianeiddio yn y de
  e.e. Awstralia

5
Graddio gwledydd yn ôl eu cyfoeth

• Gwledydd cyfoethog
• Gwledydd tlawd
• Mantais - mae'n dangos anghydraddoldebau cyfoeth
  rhwng gwledydd
• Anfanteision i) mae'n cuddio anghydraddoldebau
  cyfoeth o fewn gwledydd.
• ii) Nid yw'n dangos cynnydd cymdeithasol e.e. y
  cynnydd mewn disgwyliad oes hyd yn oed os nad
  ywr wlad yn un gyfoethog

6

• Graddio datblygiad neu gynnydd ar sail economaidd
  a diwydiannol
• MEDCs- Gwledydd Mwyaf Economaidd
  Ddatblygedig
• NICs- Gwledydd Newydd eu Ddiwydianeiddio
• FCCs- Cyn Wledydd Comiwnyddol
• LEDCs- Gwledydd Llai Economaidd Ddatblygedig
• LLEDCs - Gwledydd Lleiaf Economaidd Ddatblygedig
• Graddio datblygiad neu gynnydd o safbwynt
  ffeministaidd
• Y Pedwerydd Byd - mae hwn yn cynnwys yr holl
  fenywod mewn byd patriarchaidd (Ffeministiaeth
  Radicalaidd)
• Y Pumed Byd mae hwn yn cynnwys menywod sy'n
  cael eu defnyddio fel gweithlu rhad
  (Ffeministiaeth Sosialaidd)

7
Dau brif ddull o fesur datblygiad

• Datblygiad fel lles economaidd

2 Datblygiad fel lles cymdeithasol
8
Datblygiad fel lles economaidd e.e. CGC (GNP)

• Cynnyrch Gwladol Crynswth
• Defnyddir hwn gan economegwyr, swyddogaethwyr,
• llunwyr polisi a'r Dde Newydd i ddangos sefyllfa
  gwledydd
• yn nhermau datblygiad
• Manteision - yn caniatáu cymariaethau rhwng
  gwledydd
• Anfanteision -
• Gall data fod yn annibynadwy (ac felly nid yw'n
  gymaradwy)
• Mae'n anwybyddu cynhyrchu mewnol ar gyfer
  treuliant mewnol a'r economi anffurfiol
• Mae'n cuddio anghydraddoldebau o fewn gwledydd

9
Mesur Lles Cymdeithasol

• Lluniodd y Cenhedloedd Unedig y mesurau Mynegai
• Datblygiad Dynol (HDI) e.e. cyfraddau
  llythrennedd
• oedolion, disgwyliad oes ar enedigaeth ayb.
• Ystyrir y rhai sydd ar frig y mynegai hwn fel y
  rhai mwyaf datblygedig yn nhermau lles
  cymdeithasol. E.e. y disgwyliad oes yn yr Unol
  Daleithiau yw 76.4 blynedd ac yn Nigeria 51.4
  blynedd.
• Ond mae'n bosibl i wledydd fod â CGC isel ond HDI
  uchel e.e. Ciwba

10
Dylanwad y Gorllewin ar ddiffiniadau a
chanfyddiadau o ddatblygiad neu gynnydd

• Gellir dadlau bod barnau diwydiannol, cyfalafol
  a phatriarchaidd y Gorllewin yn dylanwadu ar
  ddatblygiad oherwydd
• ei fod yn ethnosentrig
• mae ganddo farn negyddol am werthoedd
  diwylliannol gwledydd sy'n datblygu. (e.e.
  teuluoedd estynedig)
• mae'n ystyried bod diwydiannaeth y gorllewin yn
  berffaith ac mae'n anwybyddu ei broblemau ei hun
  megis tlodi a llygredd

11

• mae'n ystyried bod Democratiaeth y Gorllewin yn
  well na modelau datblygiad sosialaidd
• 5 mae'n creu problemau yn y byd sy'n datblygu
  e.e. colli mamwlad ac anghydraddoldebau mewnol
• mae'n mabwysiadu 'dull cynhwysfawr tuag at
  wledydd sy'n datblygu ac yn anwybyddu amrywiaeth
  rhyngddynt ac o'u mewn
• fe'i hystyrir yn ffug gan feirniaid oherwydd mai
  ei brif nod yw ecsbloetio a darostwng yn hytrach
  na chynorthwyo'r byd sy'n datblygu. O ganlyniad,
  mae'r bwlch rhwng gwledydd cyfoethog a thlawd yn
  ehangu
• (Serch hynny, mae'n ymddangos bod economïau'r
  Teigrod Asiaidd wedi dilyn model datblygu'r
  Gorllewin yn llwyddianus)

12
Modelau datblygiad/cynnydd eraill

• Y rhai sydd â'u gwreiddiau yng nghredoau
• crefyddol y byd sy'n datblygu e.e. Islam
• Y rhai sy'n gweld rhyddhad rhag y Gorllewin fel y
  prif lwybr i gyfeiriad datblygiad neu gynnydd
• Gwrthod democratiaeth ac economeg yn null y
• Gorllewin e.e. Gwledydd sosialaidd megis
  Ciwba.
• Lleol/wedi'u canoli ar bobl, lle mae'r gymuned
  leol yn cael llais a grym ynghylch ei chynnydd ei
  hun.