CHUY

1
CHUYÊN Ð? KH?I UÐ?I CUONG V? B?NH UNG THU

• HDKH
  NTH
• TS.QUÁCH TH? C?N NGUY?N QU?C
  DUNG
• PGS.TS.NGUY?N TU TH?

2
Ð?T V?N Ð?

• Ung thu là m?t b?nh du?c loài ngu?i nói d?n r?t
  s?m nhung cho d?n nay ung thu v?n là m?t v?n d?
  còn dang du?c ti?p t?c nghiên c?u b?i vì ngu?i ta
  cung chua bi?t m?t cách d?y d? v? nguyên nhân, co
  ch? b?nh sinh và các phuong pháp di?u tr? hi?n
  nay chua mang l?i hi?u qu? cao d?c bi?t là ung
  thu dã ? giai do?n mu?n.
• Ung thu là b?nh lý ác tính kh?i d?u t? s? d?t
  bi?n c?a t? bào. Khi b? kích thích b?i các tác
  nhân sinh ung thu nhu hoá ch?t, tia phóng x?,
  virus, t? bào b? d?t bi?n, tang sinh m?t cách vô
  h?n d?, vô t? ch?c, không tuân theo các co ch?
  ki?m soát v? phát tri?n c?a co th?.

3

• Ða s? các b?nh ung thu thu?ng có bi?u hi?n m?n
  tính, có quá trình phát sinh và phát tri?n lâu
  dài qua nhi?u giai do?n tr? m?t s? nh? ung thu ?
  tr? em ti?n tri?n nhanh do d?t bi?n gien t? lúc
  bào thai.
• Theo UICC (T? ch?c ch?ng ung thu qu?c t?) thì t?
  l? ung thu tr? em là 1/600.
• Các ung thu ngu?i l?n d?u qua giai do?n ti?m tàng
  có khi hàng ch?c nam, d?c bi?t là ung thu tuy?n
  giáp, ung thu c? t? cung, ung thu da...

4

• Can b?nh khó này là gánh n?ng s?c kh?e ? các nu?c
  phát tri?n cung nhu các nu?c dang phát tri?n.
  Trên th? gi?i, vi?c phòng ch?ng ung thu ngày càng
  phát tri?n c?c nhanh và có tính chi?n lu?c g?m
  vi?c phòng ng?a, phát hi?n s?m, di?u tr? và cham
  sóc nâng d?. Công tác di?u tr? là m?t n?i dung
  th?t quan tr?ng.
• Hi?n nay, v?i nh?ng hi?u bi?t m?i dây v? sinh
  h?c ung thu, quan di?m v? m?t li?u pháp toàn di?n
  x? lý ung thu, g?m vi?c ph?i h?p nhu?n nhuy?n
  ph?u - x? - hóa tr? (hay s? ph?i h?p da mô th?c
  di?u tr? ) du?c xem là h?p lý nh?t.
• T?i nu?c ta, công tác phòng ch?ng ung thu m?i b?t
  d?u du?c quan tâm nhi?u, ngành ung bu?u h?c còn
  m?i m?.Chúng tôi vi?t chuyên d? Ð?i cuong v?
  b?nh ung thu v?i m?c tiêu
• Tìm hi?u tình hình chung c?a ung thu hi?n nay.

5
N?I DUNG
6
NH?NG Ð?C TÍNH CHUNG C?A B?NH UNG THU

• Ung thu là b?nh lý ác tính c?a t? bào, khi b?
  kích thích b?i các tác nhân sinh ung thu, t? bào
  tang sinh m?t cách vô h?n d?, vô t? ch?c không
  tuân theo các co ch? ki?m soát v? phát tri?n c?a
  co th?.
• Ða s? b?nh ung thu hình thành các kh?i u. các
  kh?i u ác tính xâm l?n vào các t? ch?c lành xung
  quanh gi?ng nhu hình "con cua" v?i các càng cua
  bám vào các t? ch?c lành trong co th? ho?c gi?ng
  nhu r? cây lan trong d?t.
• Các t? bào có kh? nang di can t?i các h?ch b?ch
  huy?t ho?c các t?ng ? xa hình thành các kh?i u
  m?i và cu?i cùng d?n t?i t? vong.

7

• Tính ch?t b?nh ung thu hay tái phát dã làm cho
  di?u tr? b?nh khó khan và ?nh hu?ng x?u d?n tiên
  lu?ng b?nh.
• Ða s? ung thu là b?nh có bi?u hi?n m?n tính, có
  quá trình phát sinh và phát tri?n lâu dài qua
  t?ng giai do?n.
• Tr? m?t s? nh? ung thu ? tr? em có th? do d?t
  bi?n gen t? lúc bào thai, còn ph?n l?n các ung
  thu d?u có giai do?n ti?m tàng lâu dài, có khi
  hàng ch?c nam không có d?u hi?u gì tru?c khi phát
  hi?n th?y du?i d?ng các kh?i u.
• Khi này kh?i u s? phát tri?n nhanh và m?i có các
  tri?u ch?ng c?a b?nh. Tri?u ch?ng dau thu?ng ch?
  xu?t hi?n khi b?nh ? giai do?n cu?i.

8
2. NH?NG ÐI?M KHÁC BI?T C?A CÁC LO?I B?NH UNG THU

• 2.1. Khác nhau v? nguyên nhân
• Qua các nghiên c?u d?ch t? h?c c?a R.Doll và
  Petro trên 80 tác nhân sinh ung thu là b?t ngu?n
  t? môi tru?ng s?ng. Trong dó hai tác nhân l?n
  nh?t là 35 do ch? d? u?ng (gây nhi?u lo?i ung
  thu du?ng tiêu hóa) và kho?ng 30 ung thu do
  thu?c lá (ung thu ph?i, ung thu du?ng hô h?p trên
  .v.v).
• Các tác nhân khác bao g?m nhi?u lo?i nhu Tia
  phóng x? có th? gây ung thu máu, B?c x? t? ngo?i
  có th? gây ung thu da, Virut Epstein - Barr gây
  ung thu vòm h?ng, u lymphô ác tính Virút viêm
  gan B(HBV),... Nhi?u lo?i hóa ch?t du?c s? d?ng
  trong công nghi?p, trong th?c ph?m, trong chi?n
  tranh, các ch?t th?i ra môi tru?ng nu?c và không
  khí là tác nhân c?a nhi?u lo?i ung thu khác
  nhau...

9

• 2.2. Khác nhau v? ti?n tri?n c?a b?nh
• B?nh ung thu thu?ng xu?t phát t? hai lo?i t? ch?c
  chính c?a co th?
• - T? các t? bào bi?u mô c?a các t?ng, các co
  quan (ung thu bi?u mô).
• - T? các t? bào c?a t? ch?c liên k?t trong co
  th? (các sarcoma). Ung thu c?a co quan t?o huy?t
  (máu, h?ch lymphô) là m?t d?ng d?c bi?t c?a ung
  thu t? ch?c liên k?t (Hematosarcoma).
• Lo?i ung thu bi?u mô thu?ng di can theo du?ng
  b?ch m?ch t?i các h?ch khu v?c.
• Lo?i ung thu liên k?t (xuong, ph?n m?m) thu?ng di
  can theo du?ng máu t?i các t?ng ? xa (gan, ph?i,
  xuong).

10

• Thông thu?ng b?nh càng ? giai do?n mu?n càng hay
  có di can ra h?ch khu v?c và di can xa nhung dôi
  khi có di can r?t s?m th?m chí t? lúc chua phát
  hi?n th?y u nguyên phát.
• T?c d? phát tri?n c?a b?nh cung tùy thu?c vào
  t?ng giai do?n c?a b?nh. ? nh?ng giai do?n s?m
  (insitu, giai do?n 1) thu?ng ti?n tri?n lâu dài,
  ch?m ch?p nhung khi ? các giai do?n mu?n (giai
  do?n 3,4) ti?n tri?n thu?ng r?t nhanh và gây t?
  vong.
• Ung thu ? ngu?i càng tr? thu?ng ti?n tri?n nhanh
  hon ? ngu?i già.1

11

• 2.3. Khác nhau v? phuong pháp di?u tr?
• Trong y van có nói d?n m?t t? l? r?t nh?
  (1/10.000) ung thu t? kh?i. Có th? ? nh?ng co th?
  cá bi?t có h? th?ng mi?n d?ch t? di?u ch?nh, tiêu
  di?t du?c các t? bào ung thu sau khi dã phát
  sinh.
• Nhung trên can b?n n?u không di?u tr? thì ch?c
  ch?n b?nh nhân s? s?m d?n d?n t? vong. Càng di?u
  tr? ? giai do?n s?m càng có nhi?u co may kh?i
  b?nh.
• ? nh?ng giai do?n mu?n hon cung c?n di?u tr? d?
  có th? t?m th?i ?n d?nh ho?c kéo dài th?i gian
  s?ng ho?c làm gi?m các tri?u ch?ng c?a b?nh.

12

• M?i lo?i ung thu, m?i giai do?n có nh?ng phuong
  pháp di?u tr? khác nhau.
• - Ði?u tr? ph?u thu?t Thu?ng áp d?ng cho ung
  thu ? các giai do?n s?m, chua có di can.
• X? tr? Áp d?ng cho nh?ng ung thu ? giai do?n
  tuong d?i mu?n hon
• làm thu nh? b?t kh?i u d? d? m?
• di?t n?t nh?ng t? bào u t?i ch? và h?ch
  khu v?c mà khi m? nghi ng? không l?y h?t du?c
  (x? tr? sau m?, trong lúc m?...)
• áp d?ng ? các v? trí không th? m? du?c.

13

• Ði?u tr? hóa ch?t
• Tru?c dây thu?ng áp d?ng cho nh?ng lo?i
  ung thu có tính ch?t toàn thân ho?c ? giai do?n
  mu?n, có di can xa,
• nhung ngày nay m?t s? ung thu ? giai
  do?n s?m trên lâm sàng nhung tính ch?t ác tính
  cao, d? cho di can ho?c nghi có di can (ung thu
  vú, ung thu tinh hoàn, ung thu bu?ng tr?ng, ung
  thu rau...) ngu?i ta cung s? d?ng hóa ch?t d?
  phòng ng?a nh?m nâng cao hi?u qu? di?u tr?.
• - Ði?u tr? mi?n d?ch Có nhi?u th? nghi?m dã áp
  d?ng nhu di?u tr? kích thích mi?n d?ch không d?c
  hi?u, di?u tr? b?ng Interferon, các lymphokin và
  g?n dây là các nghiên c?u dùng kháng th? don dòng
  dã di?u tr? m?t s? b?nh ung thu có k?t qu? t?t.

14

• 2.4. Khác nhau v? tiên lu?ng b?nh
• Tiên lu?ng b?nh ph? thu?c r?t nhi?u y?u t? trên
  t?ng b?nh nhân, nh?ng y?u t? chính là
• - Giai do?n b?nh Càng s?m tiên lu?ng càng t?t
  và ngu?c l?i.
• - Lo?i b?nh Có ung thu tiên lu?ng t?t là
  nh?ng ung thu (d? phát hi?n, d? di?u tr?) nhu ung
  thu da, ung thu c? t? cung, ung thu vú, ung thu
  giáp tr?ng, ung thu khoang mi?ng, ung thu d?i
  tr?c tràng....
• Có nh?ng ung thu ? các t?ng quan tr?ng ho?c khó
  phát hi?n s?m, khó di?u tr?, tiên lu?ng thu?ng
  x?u nhu ung thu ph?i, gan, não, t?y, xuong...

15

• - Tính ch?t ác tính c?a t? bào ung thu cùng
  1 lo?i ung thu, cùng giai do?n lâm sàng nhung d?
  ác tính càng cao tiên lu?ng càng x?u.
• - Th? tr?ng ngu?i b?nh ? ngu?i già ung thu
  thu?ng ti?n tri?n ch?m hon nhung th? tr?ng y?u
  nên khó th?c hi?n du?c phác d? di?u tr? m?t cách
  tri?t d? nên càng già y?u tiên lu?ng càng x?u.

16
3. CÓ TH? PHÒNG NG?A ÐU?C NHI?U LO?I UNG THU

• Nhu trên dã d? c?p d?n tác nhân sinh ung thu ch?
  y?u là t? bên ngoài môi tru?ng(80) tác nhân n?i
  sinh r?t ít (ch? kho?ng 10). Vì v?y, phòng b?nh
  ung thu có hi?u qu? khi ngan ch?n các tác nhân do
  môi tru?ng tác d?ng vào d?i s?ng con ngu?i
• Ng?ng hút thu?c lá, ch? d? dinh du?ng v? sinh an
  toàn h?p lý, ch?ng l?m d?ng các hóa ch?t công
  nghi?p, ch?ng ô nhi?m môi tru?ng, phòng b?nh ngh?
  nghi?p... s? làm gi?m t? l? m?c ung thu.
• M?t s? lo?i ung thu có liên quan d?n virut dã
  du?c áp d?ng vacxin phòng b?nh nhu vacxin phòng
  viêm gan B, dang nghiên c?u vacxin phòng Esptein
  - Barr gây ung thu vòm h?ng và U lymphô...
• Ngoài ra các bi?n pháp di?u tr? t?n thuong ti?n
  ung thu, các bi?n pháp sàng l?c phát hi?n s?m m?t
  s? ung thu hay g?p (vú, c? t? cung, khoang mi?ng,
  d?i tr?c tràng...) là thi?t th?c làm gi?m t? l?
  m?c b?nh, gi?m t? l? t? vong do ung thu.

17
4. UNG THU LÀ B?NH CÓ TH? ÐI?U TR? KH?I KHI ?
GIAI ÐO?N S?M

• Tru?c dây có quan ni?m sai l?m m?c ung thu là vô
  phuong c?u ch?a, không du?c "dùng dao kéo" d?
  di?u tr? ung thu... Có th? nh?ng quan ni?m này
  b?t ngu?n t? ch? h?u h?t b?nh nhân ung thu khi
  du?c phát hi?n d?u ? giai do?n mu?n và m?t s? can
  thi?p ph?u thu?t sai k? thu?t ho?c khi không có
  ch? d?nh (ung thu vú giai do?n viêm c?p, ung thu
  dã lan tràn...)
• Trên th?c t? nhi?u ngu?i b?nh ung thu dã du?c c?u
  s?ng b?ng các phuong pháp di?u tr? khoa h?c, nh?t
  là khi du?c phát hi?n ? các giai do?n còn s?m.
  Hi?n nay ? các nu?c tiên ti?n tính trung bình có
  2 ngu?i b? ung thu thì có 1 ngu?i du?c ch?a kh?i
  (50).

18

• V?i nh?ng ti?n b? c?a khoa h?c k? thu?t, c?i ti?n
  các phuong pháp di?u tr?, d?c bi?t là áp d?ng các
  bi?n pháp sàng l?c phát hi?n s?m, ngu?i ta hy
  v?ng có th? ch?a kh?i t?i 3/4 s? ngu?i b?nh ung
  thu.
• Nhu v?y v?n d? chính không ph?i không có cách
  di?u tr? mà là di?u tr? ? th?i di?m nào. K?t qu?
  di?u tr? hoàn toàn tùy thu?c vào s? hi?u bi?t c?a
  ngu?i dân và di?u ki?n y t?.

19
5. D?CH T? H?C UNG THU

• D?ch t? h?c là m?t khoa h?c nghiên c?u s? phân b?
  t?n su?t m?c ho?c ch?t d?i v?i các b?nh trong
  vùng v?i nh?ng y?u t? qui d?nh s? phân b? dó. ?ng
  d?ng r?t quan tr?ng c?a d?ch t? h?c trong vi?c
  l?p k? ho?ch và chi?n lu?c phòng ch?ng ung thu
  bao g?m phòng b?nh ban d?u và phát hi?n s?m ung
  thu.

20

• D?ch t? h?c bao g?m 2 b? ph?n ch? y?u là d?ch t?
  h?c mô t? và d?ch t? h?c phân tích
• - D?ch t? h?c mô t? mô t? b?nh tr?ng v?i s?
  phân b? t?n s? c?a chúng v?i các góc d? ch? th?
  con ngu?i, không gian và th?i gian trong m?i quan
  h? tuong tác thu?ng xuyên c?a co th? v?i các y?u
  t? n?i sinh, ngo?i sinh nh?m b?c l? ra nh?ng y?u
  t? can nguyên c?a b?nh trong qu?n th? d? có th?
  phác th?o, hình thành nh?ng gi? thuy?t v? quan h?
  nhân qu? gi?a y?u t? nguy co c?a b?nh.
• - D?ch t? h?c phân tích Có nhi?m v? phân
  tích, ki?m d?nh nh?ng gi? thuy?t hình thành t?
  d?ch t? h?c mô t? t? dó có nh?ng k?t lu?n rõ ràng
  v? nguyên nhân.

21

• 5.1. T? l? m?i m?c (incidence rate)
• Ðu?c tính b?ng s? tru?ng h?p ung thu m?i xu?t
  hi?n trong qu?n th? trên 100.000 dân tính trong 1
  nam. T? l? này có th? d? c?p c?a toàn b? ung thu
  cho toàn b? dân cu, ho?c v?i t?ng gi?i tính, ho?c
  cho t?ng nhóm tu?i, ho?c cho t?ng nhóm dân t?c,
  ho?c v?i nhóm ngu?i trong xã h?i. Ðây là cách
  tính t?t nh?t c?a t?n xu?t m?c ung thu .
• T? ch?c nghiên c?u ung thu qu?c t? IARC
  (International Agency for Research on Cancer) là
  co quan ghi nh?n tóm t?t l?i v? t? l? này trên co
  s? s? li?u ghi nh?n du?c t? các trung tâm

22

• Qua ghi nh?n ung thu hàng nam cho th?y, t?ng s?
  ca ung thu m?i m?c trên th? gi?i nhu sau Nam
  1980 6,4 tri?u Nam 1985 7,6 tri?u Nam 2000
  5,3 tri?u ung thu ? nam và 4,7 tri?u ung thu ?
  n?. Nam 2002 có 10,9 tri?u ngu?i m?i m?c ung thu
  và t? l? m?c hàng nam là 202/100.000 ? nam ,
  158/100.000 ? n?.
• T? l? m?i m?c thu?ng du?c dùng d? cung c?p nh?ng
  d? li?u v? s? xu?t hi?n ung thu trong qu?n th?
  dân cu, phân b? theo nhóm tu?i, gi?i tính và
  ch?ng t?c...Ngu?i ta có th? tính t? l? m?i m?c
  cho toàn b? dân cu ho?c t?ng b? ph?n c?a qu?n th?
  dân cu v?i nh?ng d?c trung phân b? khác nhau.

23

• Qua các b?ng th?ng kê ung thu trên th? gi?i và Hà
  N?i hàng nam, th?y có s? gi?ng nhau và khác nhau
  nhu sau
• - Gi?ng nhau v? t? l? các ung thu ? các v?
  trí ph?i, d? dày, vú, tr?c tràng, thân t? cung.
• - Nhi?u hon th? gi?i các ung thu gan, mi?ng
  h?ng, vòm mui h?ng, u lymphô, b?nh b?ch c?u.
• - Ít hon các ung thu ti?n li?t tuy?n, bàng
  quang, c? t? cung và th?c qu?n.
• So sánh Hà N?i (mi?n B?c) v?i mi?n Nam cung th?y
  có nhi?u di?m khác bi?t
• ung thu d? dày ung thu c?
  t? cung
• - Hà N?i 14
  6
• - TP HCM 2
  40

24

• - T? l? m?c thô 1 nam v?i t?t c? các ung thu
• Nam 112/100.000 dân/nam.
• N? 86,4/100.000 dân/nam.
• 2 gi?i 99/100.000 dân/nam.
• N?u dem so sánh t? l? m?c ung thu ? Vi?t Nam và
  m?t s? nu?c xung quanh (Thái Lan,Trung Qu?c,
  Singapore, Malayxia...) thì qua th?ng kê hãy còn
  th?p nhung n?u suy t? s? li?u ghi nh?n m?c ung
  thu c?a trung tâm t?i Hà N?i và thành ph? H? Chí
  Minh hàng nam thì u?c tính nu?c ta có kho?ng
  70.000 ca m?i m?c

25
Lo?i ung thu Nam Nam Nam N? N? N?
Lo?i ung thu S? tru?ng h?p ASR (T? l? m?c chu?n theo tu?i) Nguy co d?c trung (0-64 tu?i) S? tru?ng h?p ASR (T? l? m?c chu?n theo tu?i) Nguy co d?c trung (0-64 tu?i)
Khoang mi?ng 175.916 6,3 0,4 98.373 3,2 0,2
Vòm mui h?ng 55.796 1,9 0,1 24.247 0,8 0,1
H? h?ng 106.219 3,8 0,3 24.077 0,8 0,1
Th?c qu?n 315.394 11,5 0,6 146.723 4,7 0,3
D? dày 603.419 22 1,2 330.518 10,3 0,5
Gan 442.119 15,7 1,0 184.043 5,8 0,3
Thanh qu?n 139.230 5,1 0,3 20.011 0,6 0
Ph?i 965.241 35,5 1,7 386.891 12,1 0,6
H?c t? c?a da 79.043 2,8 0,2 84.134 2,6 0,2
U lympho ác tính không Hodgkin 175.123 6,1 0,3 125.448 3,9 0,2
B?nh Hodgkin 38.218 1,2 0,1 24.111 0,8 0,1
B?ng 1. T? l? m?c b?nh theo gi?i và lo?i ung thu
trên th? gi?i 2002.
26

• 5.2. T? l? t? vong (Mortality rate)
• Ðu?c tính b?ng s? ca t? vong do ung thu trên
  100.000 dân m?i nam.
• T? l? này cung du?c ph?n ánh cho toàn b? dân cu
  hay cho t?ng gi?i tính, nhóm tu?i...
• ? nhi?u nu?c, da s? ca t? vong do b?nh ung thu
  ph? thu?c dáng k? vào c?u trúc tu?i c?a y?u t?
  dân cu (s? gia tang c?a t? l? già, mà ph?n l?n
  ung thu g?p ? l?a tu?i này), và m?t m?c d? nào dó
  ph? thu?c vào nh?ng ti?n b? ch?n doán, nh? dó mà
  b?nh ung thu du?c ch?n doán tru?c lúc ch?t.
• ? m?t vài nu?c, t? l? t? vong do ung thu (? t?t
  c? các v? trí) ? nam cao hon ? n?, do nam gi?i có
  t? l? m?c ung thu khó ch?a kh?i cao hon (ph?i, d?
  dày, th?c qu?n, ti?n li?t tuy?n) trong khi dó
  nh?ng ung thu thu?ng g?p ? n? l?i thu?ng có tiên
  lu?ng t?t hon.Ví d? (vú, c? t? cung).

27
Lo?i ung thu Nam Nam Nam N? N? N?
Lo?i ung thu S? tru?ng h?p ASR (T? l? m?c chu?n theo tu?i) Nguy co d?c trung (0-64 tu?i) S? tru?ng h?p ASR (T? l? m?c chu?n theo tu?i) Nguy co d?c trung (0-64 tu?i)
Khoang mi?ng 80.736 2,9 0,2 46.723 1,5 0,1
Vòm mui h?ng 34.913 1,2 0,1 15.419 0,5 0,0
H? h?ng 67.964 2,5 0,2 16.029 0,5 0,0
Th?c qu?n 261.162 9,6 0,5 124.730 3,9 0,2
D? dày 446.052 16,3 0,8 254.297 7,9 0,4
Gan 416.882 14,9 0,9 198.439 5,7 0,3
Thanh qu?n 78.629 2,9 0,2 11.327 0,4 0,0
Ph?i 848.132 31,2 1,4 330.786 10,3 0,5
H?c t? c?a da 21.952 0,8 0,0 18.829 0,6 0,0
U lympho ác tính không Hodgkin 98.865 3,5 0,2 72.955 2,3 0,1
B?nh Hodgkin 14.460 0,5 0,2 8.352 0,3 0,0
B?ng 2. T? l? t? vong theo gi?i và lo?i ung thu
trên th? gi?i 2002
28

• 5.3. T? l? m?c b?nh toàn b? (overall cancer Rate)
• Là con s? u?c tính v? s? ngu?i m?c ung thu (? t?t
  c? các v? trí ung thu hay g?p l?i ? m?t v? trí
  nào dó) nh?ng ngu?i này s?ng t?i m?t th?i di?m
  nh?t d?nh (t? l? m?c b?nh toàn b? t?i m?t th?i
  di?m ho?c vào m?t th?i di?m trong kho?ng m?t th?i
  gian xác d?nh )t? l? m?c b?nh toàn b? trong m?t
  kh?ang th?i gian.
• T? l? này dùng d? dánh giá gánh n?ng v? b?nh t?t
  c?a c?ng d?ng.
• Ðu?c tính b?ng t?ng s? ca ung thu trên 100.000
  dân n?u can c? vào s? dân nói chung ho?c du?c
  bi?u th? nhu m?t t? l? n?u can c? vào s? ca ung
  thu du?c th?ng kê ? b?nh vi?n. T? l? m?c b?nh
  toàn b? ph? thu?c vào t? l? m?c ung thu và kho?ng
  th?i s?ng trung bình c?a b?nh.

29

• 5.4. S? dao d?ng c?a t? l? m?i m?c
• S? khác bi?t v? t? l? m?i m?c c?a các lo?i ung
  thu d?c trung gi?a nh?ng qu?n th? ho?c gi?a nh?ng
  cá th? du?c xác d?nh b?i nh?ng y?u t? nhu ch?ng
  t?c, tôn giáo và thu?ng cung c?p nh?ng can c? có
  giá tr? trong vi?c di tìm nguyên nhân.
• 5.4.1. Tu?i
• Tu?i bi?u th? hi?u qu? tích luy qua quá trình
  ti?p xúc v?i các tác nhân sinh ung thu.
• Khi so sánh t? l? m?i m?c c?a các b?nh ung thu
  gi?a các qu?c gia dòi h?i các t? l? này ph?i du?c
  chu?n hóa theo m?t qu?n th? dân cu thu?n nh?t.

30

• 5.4.2. Gi?i tính
• T? l? m?i m?c d?c trung theo nhóm tu?i c?a h?u
  h?t các v? trí ung thu ? nam thu?ng cao hon ? n?
• 5.4.3. Ð?a lý
• M?i lo?i ung thu d?u có s? phân b? d?a lý riêng
  bi?t. Ch? s? c?a m?t s? lo?i ung thu du?c phân b?
  d?ng d?u trên th? gi?i còn các lo?i khác l?i có
  s? khác bi?t rõ r?t v? s? phân b? ? các vùng.
• N? Ung thu vú ? ph? n? da tr?ng (M?) có ASR là
  82,7 ? Nh?t có ASR c?a ung thu vú là 22.
• Ngu?i ta dã tính du?c r?ng 1/3 dân s? s? có nguy
  co m?c b?nh ung thu tru?c 75 tu?i ? h?u h?t các
  nu?c dang phát tri?n.
• 5.4.4. Các y?u t? khác
• Nhóm dân t?c, Tôn giáo, Hoàn c?nh xã h?i.

31
6. CO CH? SINH B?NH UNG THU

• 6.1. Co ch? gen
• Các gen dóng vai trò quan tr?ng trong quá trình
  phát tri?n ung thu bao g?m s? phân chia t? bào,
  bi?t hoá, t?o m?ch máu, xâm l?n và ch?t t? bào.
  Qúa trình này liên quan ch?t ch? d?n t?n thuong 2
  nhóm gen gen sinh ung thu (Oncogenes) và gen
  kháng ung thu (tumor suppressor genes), c? hai
  lo?i gen này luôn t?n t?i trong m?i t? bào bình
  thu?ng và dóng vai trò quan tr?ng trong ki?m soát
  quá trình sinh s?n t? bào, s? bi?t hoá t? bào và
  quá trình ch?t theo chuong trình c?a t? bào
  (Apoptose), d?ng th?i c? 2 gen này liên k?t ch?t
  ch? trong quá trinh sinh ung thu giúp cho s? ?n
  d?nh sinh h?c c?a co th?.

32

• Gen sinh ung thu t?ng h?p ra protein dóng góp
  vào sinh ung thu. Gen nay du?c phát hi?n cách dây
  hon 20 nam.
• Các gen sinh ung thu có th? thu?c nhóm các y?u
  t? tang tru?ng b? ho?t hoá b?t thu?ng (c-sis)
  các th? th? y?u t? tang tru?ng (HER2/neu và FMS
  ) các phân t? d?n truy?n tín hi?u t? bào (c-SRC,
  Ras, v cFMS) ho?c là các y?u t? sao chép c?a nhân
  t? bào (c-myc). B?t c? d?t bi?n ho?t hoá nào
  trong các gen v?a k? có th? làm gia tang d?n
  truy?n tín hi?u làm cho t? bào di vào chu k?
  không h?p lý, và có liên quan d?n s? sinh ung thu
  qua gia tang bi?u hi?n cyclin trong t? bào u.
• Ngoài ra, s? ho?t hoá CdK, CdC25, phosphataz dã
  cho th?y có s? ph?i h?p ho?t d?ng c?a gen sinh
  ung thu và s? bi?u hi?n quá m?c CdK trong các ung
  thu vú ? ngu?i.

33

• Trái v?i các gen sinh ung thu, các gen kháng ung
  thu mã hoá cho nh?ng protein ki?m soát phân bào
  theo hu?ng ?c ch?, làm chu k? phân bào b? d?ng ?
  m?t pha nào dó, thu?ng ? pha G1, các gen kháng
  ung thu còn có ch?c nang làm bi?t hoá t? bào,
  ho?c mã hoá t? bào ch?t theo chuong trình.
• Khi các gen kháng ung thu b? b?t ho?t do d?t bi?n
  s? làm bi?n d?i t? bào lành thành t? bào ác tính.
• Cho d?n nay ngu?i ta dã bi?t d?n các gen ?c ch?
  u g?m APC, BRCA1, BRCA2, NF1, NF2, WT1 và VHL,
  d?c bi?t gen RB và p 53 có ?nh hu?ng d?n chu k?
  t? bào.
• Gen RB ?c ch? chu k? t? bào b?ng cách g?n k?t v?i
  E2F1 và ngan c?n các gen này (gen c?n cho t? bào
  vào pha S
• Gen p53 ngan c?n chu k? t? bào b?ng cách ho?t hoá
  sao chép ra CK1, P21 d? ngan c?n s? ho?t hoá c?a
  CdK d? nó không th? phospho hoá RB.

34

• Cho t?i nay dã tìm ra trên 50 lo?i Oncogen. Có
  3 gi? thuy?t gi?i thích cho vi?c hình thành
  Oncogen.
• Oncogen là nh?ng gen d? phát tri?n t? bào, ho?t
  hóa nh? y?u t? tang tru?ng (growth factor). Do
  r?i lo?n co ch? di?u hành, y?u t? tang tru?ng
  ho?t hóa m?nh kích thích Oncogen sinh ung thu.
• Oncogen là nh?ng do?n DNA b? thuong t?n b?i tác
  nhân gây b?nh nhu hóa h?c, sinh h?c, v?t lý. Co
  th? dã s?a ch?a nh?ng DNA này nhung không hoàn
  h?o, nên cùng tác nhân ung thu, có ngu?i b? ung
  thu có ngu?i không b? ung thu.
• Oncogen cung có th? là do các genome c?a virus
  bom vào co th? ngu?i vì ngu?i ta dã xác d?nh th?y
  các Oncogen này gi?ng v?i DNA c?a virus. Ví d?
  Human Papilloma Virus/HPV (ung thu c? t? cung,
  ung thu duong v?t), Epstein Barr Virus/EBV (u
  lympho Burkitt) và Hepatitis B Virus/ HBV (ung
  thu gan).

35

• 6.2. Co ch? t? bào
• Ngu?i tru?ng thành bình thu?ng trung bình có
  kho?ng 1 tri?u t? t? bào xu?t phát t? m?t tr?ng
  du?c th? tinh. S? lu?ng t? bào m?i trong co th?
  du?c t?o ra b?ng s? lu?ng t? bào ch?t di và luôn
  gi? ? m?c h?ng d?nh (kho?ng 1012 t? bào ch?t m?i
  ngày và c?n du?c thay th?). Khi ung thu, t? bào
  sinh s?n vô h?n d? dã phá v? m?c h?ng d?nh (t?
  bào sinh nhi?u hon t? bào ch?t).
• M?i qu?n th? t? bào g?m 3 qu?n th? nh?
• - T? bào trong chu trình nhóm 1, sinh s?n liên
  t?c và di t? l?n gián phân này d?n l?n gián phân
  k? ti?p.
• - T? bào trong chu trình nhóm 2, t? bào cu?i cùng
  du?c bi?t hoá, d?i kh?i chu trình tang tru?ng,
  ch?t di không phân chia n?a (ch?t theo chuong
  trình)
• - Nhóm qu?n th? th? 3 là g?m t? bào ? giai do?n
  pha Go, không tang sinh, không theo chu trình,
  không phân chia. Các t? bào pha Go có m?t trong
  h?u h?t các mô nhu da s? t? bào trong gan, tu?,
  xuong ? pha Go. nh?ng t? bào Go có th? tr? l?i
  chu trình n?u có tác nhân thúc d?y thích ?ng.

36

• T? bào không ng?ng phân chia (Tc) t? l?n gián
  phân này (M) d?n l?n gián phân k? ti?p, qua các
  pha G1, S (t?ng h?p DNA), G2. M?t s? t? bào t?m
  th?i r?i kh?i chu trình t? bào d? di vào tr?ng
  thái G0 (thành ph?n không tang sinh), và có th?
  thoát kh?i tr?ng thái G0 nh? tác nhân thúc d?y
  thích ?ng gây phân bào.
• M?t s? t? bào khác vinh vi?n r?i kh?i chu trình
  t? bào, và tr? thành m?t ph?n c?a thành ph?n dã
  hoàn thành xong quá trình bi?t hóa. T? bào t?
  thành ph?n dã bi?t hóa cung nhu thành ph?n không
  tang sinh s? di d?n h?y di?t t? bào theo chu
  trình sinh h?c (Theo Tannock, 1992).

37

• Ung thu là b?nh lý ác tính c?a t? bào mà t? bào
  tang sinh vô h?n d? ngoài s? ki?m soát c?a co
  th?.
• Co ch? c?a tang tru?ng s? lu?ng c?a các qu?n th?
  t? bào có th? do chu trình t? bào du?c rút ng?n
  d?n d?n tang s? lu?ng t? bào du?c t?o ra trong
  m?t don v? th?i gian.
• Ho?c do gi?m v?n t?c t? bào ch?t di cung dua d?n
  k?t qu? có nhi?u t? bào du?c t?o ra hon.
• M?t co ch? khác là t? bào Go tr? l?i chu trình
  làm tang thêm s? lu?ng t? bào trong m?t don v?
  th?i gian. S? tang tru?ng c?a t? bào ung thu có
  th? có chu trình t? bào d?c trung b?i th?i gian
  nhân dôi, trong ung thu th?i gian nhân dôi t? bào
  và th? tích kh?i u r?t khác nhau. Có lo?i ung thu
  phát tri?n nhanh ví d? nhu limphôm Burkitt có
  th?i gian nhân dôi kho?ng 3 ngày, trong khi ung
  thu d?i tr?c tràng có th?i gian nhân dôi trên 600
  ngày

38

• S? tang sinh vô h?n d? c?a t? bào ung thu còn
  liên quan d?n co ch? m?t s? ?c ch? ti?p xúc t?
  bào bình thu?ng khi dang ? quá trình phân chia
  n?u ti?p xúc v?i t? bào bình thu?ng khác cung
  dang phân bào thì quá trình phân bào ch?m d?t.
  Trong ung thu co ch? này không còn. Các t? bào
  ung thu gi?m ho?c m?t tính k?t dính. T? bào ung
  thu có th? ti?t ra m?t s? enzym có th? gây tiêu
  collagen ? c?u trúc nâng d? c?a các mô.
• Có nh?ng gi? thuy?t khác nhau v? ngu?n g?c t? bào
  ung thu
• Thuy?t don dòng ung thu sinh ra t? m?t t? bào
• Thuy?t da dòng t? ch?c ung thu g?m nhi?u lo?i
  t? bào

39

• 6.3. Co ch? khác
• Các y?u t? vi môi tru?ng cung ?nh hu?ng d?n s?
  s?ng còn c?a t? bào ung
• R?i lo?n quá trình nhân dôi DNA nhu gi?m metyl
  hoá DNA Gen hMSH2, hMLH1 là nh?ng gen có ch?c
  nang ki?m soát s?a ch?a DNA, khi b? t?n thuong
  các gen này s? làm kém b?n v?ng DNA, thúc d?y d?t
  bi?n gen ung thu và gen kháng ung thu.
• R?i lo?n ki?m soát quá trình tang tru?ng cung có
  th? góp ph?n sinh b?nh ung thu.
• Sinh ung thu còn liên quan t?i co ch? suy gi?m
  mi?n d?ch ung thu hay g?p ? b?nh nhân nhi?m HIV
  ho?c nh?ng ngu?i dùng thu?c ?c ch? mi?n d?ch.

40
(No Transcript)
41
7. QUÁ TRÌNH TI?N TRI?N T? NHIÊN C?A UNG THU

• Ti?n tri?n t? nhiên c?a ung thu có th? chia thành
  2 giai do?n chính
• Giai do?n ti?n ung thu và ti?n lâm sàng chi?m
  75 th?i gian b?nh s? t? nhiên v?i 30 l?n nhân
  dôi d?t s? lu?ng 109 t? bào tuong duong v?i th?
  tích 1 cm3 tru?c khi xu?t hi?n các tri?u ch?ng
  lâm sàng.
• Giai do?n lâm sàng chi?m 25 th?i gian ti?n
  tri?n t? nhiên v?i s? xu?t hi?n các tri?u ch?ng
  lâm sàng

42

• Theo th? t? th?i gian quá trình ti?n tri?n t?
  nhiên c?a ung thu tr?i qua 6 giai do?n kh?i
  phát, tang tru?ng, thúc d?y, chuy?n bi?n, lan
  tràn và ti?n tri?n. Giai do?n ti?n tri?n bao g?m
  quá trình xâm l?n và di can.
• 7.1. Giai do?n kh?i phát
• 7.2. Giai do?n tang tru?ng
• 7.3. Giai do?n thúc d?y
• 7.4. Giai do?n chuy?n bi?n
• 7.5. Giai do?n lan tràn
• 7.6. Giai do?n ti?n tri?n (xâm l?n - di can)

43
(No Transcript)
44
(No Transcript)
45
8. NH?NG B?NH UNG THU THU?NG G?P TRONG TAI MUI
H?NG

• 8.1.UNG THU AMIDAN
• ? M? ngu?i da den có xu hu?ng t? l? m?c cao hon
  ngu?i da tr?ng, nam m?c nhi?u hon n? t? 21 t?i
  51.
• Theo SEER là x?p x? 14 dân s? M? và t? l? tu?i
  chu?n c?a ung thu amidan ? ngu?i da tr?ng là 1.4
  cho nam và 0.4 cho n? nam 1993-1997. V?i ngu?i da
  den t? l? là 2.9 và 0.6, trên 100.000 ngu?i nam.
  T?t c? t? l? này là tiêu chu?n hóa cho dân s? th?
  gi?i t? 1993 1997.
• Ngu?c l?i , ? Trung Qu?c, t? l? c?a ung thu
  amidan là th?p, ví d? ? B?c Kinh noi có t? l? là
  0.1 cho nam và 0.0 cho n?.
• Ðáng quan tâm là ? H?ng Kông và Ðài Loan, noi ?nh
  hu?ng phuong Tây, t? l? cao hon 6-12 l?n ? B?c
  Kinh.
• Ch? m?t ph?n c?a Th? gi?i noi mà ph? n? cao hon
  nam là ? Philippin và ? Vi?t nam. Th?t dáng quan
  tâm, di?u này cung dúng cho dân Philippin ?
  California.

46

• Tiên lu?ng c?a ung thu amidan r?t x?u, thuong có
  di can xa, ti?n tri?n r?m r? và thu?ng gây t?
  vong sau 1 d?n 2 nam k? t? khi phát hi?n tri?u
  ch?ng lâm sàng.
• Ung thu amidan thu?ng g?p hai th? là Epithélioma
  (85) và Sarcoma (15) (Theo M. Portmann, Précis
  doto-rhinola ryngologie, 1982).
• 8.1.1. Épithélioma Amidan (ung thu bi?u mô
  amidan)
• Hay g?p ? nam hon n? (96 g?p ? nam ) và chi?m
  13 trong t?ng s? ung thu vùng tai-mui-h?ng (M.
  Portmann). Ru?u và thu?c lá là nh?ng y?u t? thu?n
  l?i cho s? phát sinh b?nh.

47

• Epithélioma amidan g?m 3 nhóm sau
• Ung thu bi?u mô gai có c?u s?ng ít nh?y c?m v?i
  tia x?
• Ung thu bi?u mô ki?u niêm m?c nh?y c?m v?i tia
  x?
• Ung thu bi?u mô không di?n hình và
  lymphoépithélioma nh?y c?m v?i tia x?
• 8.1.2. Sarcoma Amidan (ung thu t? ch?c liên k?t
  amidan)
• Sarcoma phát tri?n t? t? ch?c liên k?t mà ra, c?
  th? là t? t? ch?c lymphô nhu lymphocytome,
  lymphoblastome ho?c t? t? ch?c d?m nhu sarcoma
  xo (fibrosarcome) , sarcoma võng
  (réticulosarcome). C? hai lo?i này còn du?c g?i
  là lympho ác tính c?a amidan (lymphomes malins de
  lamygdale)

48
8.2. UNG THU THANH QU?N

• Ung thu thanh qu?n (UTTQ) là nh?ng u ác tính xu?t
  phát t? trong lòng thanh qu?n, t? l? thanh qu?n
  d?n b? du?i s?n nh?n.
• Ung thu dây thanh g?p nhi?u hon c?, r?i d?n ung
  thu ? vùng trên thanh môn, và hi?m hon là ung thu
  ? vùng du?i thanh môn.
• Tiên lu?ng c?a UTTQ r?t kh? quan.

49
(No Transcript)
50

• 8.2.1. Gi?i ph?u b?nh
• - UTTQ h?u h?t d?u thu?c v? lo?i ung thu bi?u mô
  (carcinoma) c?a du?ng th? trong dó g?p nhi?u hon
  c? là lo?i ít nhi?u dã bi?t hóa (t? bào gai), ít
  g?p hon dó là lo?i không bi?t hóa (t? bào dáy).
  L?p ph? ngoài c?a u có th? sùi ho?c thâm nhi?m
  làm dày niêm m?c, ho?c loét dáy g? gh? nham nh?.
• - Sarcoma thanh qu?n r?t hi?m, g?m sarcoma xo,
  sarcoma s?n, sarcoma lympho, sarcoma võng.

51

• 8.2.2. D?ch t? h?c
• - ? Vi?t Nam
• Cung nhu ? các nu?c Âu M?, ? Vi?t Nam ung thu
  thanh qu?n g?p nhi?u hon ung thu h? h?ng v?i t?
  l? x?p x? 3/1. So v?i t?ng s? ung thu du?ng tiêu
  hóa - hô h?p trên, UTTQ chi?m t? l? kho?ng 20 và
  d?ng hàng th? hai sau ung thu vòm. So v?i t?ng s?
  ung thu toàn thân, UTTQ chi?m t? l? kho?ng 3 và
  d?ng hàng th? chín. UTTQ don thu?n ? VN tuong d?i
  ít so v?i ung thu thanh qu?n-h? h?ng. Tu?i hay
  g?p nh?t t? 45 - 65 tu?i. Nam g?p nhi?u hon n?
  v?i t? su?t là 5/1. Ngh? nghi?p làm ru?ng b? m?c
  b?nh cao, chi?m t? l? d?n 95. Nông thôn g?p
  nhi?u hon ? thành th?.

52

• - ? Pháp
• Ung thu thanh qu?n chi?m 25 ung thu du?ng tiêu
  hóa-hô h?p trên, chi?m 2 t?t c? các lo?i ung
  thu, chi?m 5 ung thu ? nam gi?i. Nam gi?i chi?m
  93 K thanh qu?n.
• - ? M?
• Ung thu thanh qu?n chi?m ¼ c?a trong 45.000
  tru?ng h?p ác tính d?u c? du?c ch?n doán nam
  2007.

53

• 8.3.UNG THU H? H?NG
• Ung thu h? h?ng (UTHH) còn du?c g?i là ung thu
  ngo?i lai c?a thanh qu?n và thu?ng khu trú ?
  thanh thi?t, ? n?p ph?u thanh thi?t, ? xoang lê,
  ? sau s?n nh?n... Xoang lê là v? trí thu?ng g?p
  c?a UTHH.
• UTHH tru?c kia du?c coi là có tiên lu?ng r?t x?u,
  th?m chí có ngu?i không mu?n d?t ra v?n d? m?
  b?nh này vì cho r?ng có ch?y ch?a cung vô ích.
• Ngày nay, v?i nh?ng phuong ti?n di?u tr? hi?n
  d?i, tiên lu?ng c?a UTHH có thay d?i theo chi?u
  hu?ng t?t. Tuy v?y, so v?i ung thu thanh qu?n,
  UTHH v?n n?ng hon, kh? nang di?u tr? kh?i v?n ít
  hon.
• UTHH du?c chia làm hai lo?i ung thu b? thành
  thanh qu?n và UTHH th?c s?.

54
(No Transcript)
55

• 8.3.1. Gi?i ph?u b?nh
• Trên 95 là ung thu bi?u mô d?ng bi?u bì
  (carcinome épidermoide).
• Kho?ng 5 còn l?i bao g?m u lympo ác tính không
  hodgkin, K bi?u mô tuy?n.
• 8.3.2. D?ch t? h?c
• ? VN, ung thu h? h?ng chi?m t? l? ít hon ung thu
  thanh qu?n 3 l?n.
• Các y?u t? tuô?, gi?i, ngh? nghi?p, d?a du cung
  tuong t? trong ung thu thanh qu?n.
• ? Pháp ung thu h? h?ng chi?m 12 ung thu tiêu
  hóa-hô h?p trên.

56

• ? M? s? xu?t hi?n c?a ung thu h? h?ng trên
  100.000 m?i nam theo gi?i và ch?ng t?c là
• H? h?ng
  Xoang lê
• Ðàn ông da tr?ng 0,4
  0,9
• Ðàn ông da den 0,8
  2,3
• Ðàn bà da tr?ng 0,2
  0,2
• Ðàn bà da den 0,2
  0,5

57

• 8.4. UNG THU TH?C QU?N
• Ung thu th?c qu?n là kh?i u ác tính xu?t phát t?
  ?ng th?c qu?n, h?u hêt là ung thu bi?u mô d?ng
  thu?ng bì tr? do?n 1/3 du?i th?c qu?n hay g?p ung
  thu bi?u mô tuy?n.
• Ung thu th?c qu?n tiên lu?ng x?u, m?c dù có nhi?u
  ti?n b? trong ph?u thu?t và tia x? nhung k?t qu?
  di?u tr? v?n th?p, s?ng 5 nam không vu?t qua 10
• 8.4.1. Gi?i ph?u b?nh
• Ð?i th? thu?ng g?p Ung thu th?c qu?n ? do?n
  trong l?ng ng?c 1/3 gi?a , 1/3 du?i và do?n Tâm
  v?.

58

• Các U ? do?n trên và gi?a th?c qu?n trong l?ng
  ng?c n?m trong ph?n h?p c?a trung th?t nên d? xâm
  nhi?m vào các t?ng c?a trung th?t nhu khí-ph?
  qu?n, quai d?ng m?ch ch? ,th?n kinh qu?t ngu?c,
  ?ng ng?c...
• Các U ? do?n du?i th?c qu?n và Tâm v? do là ?
  ph?n r?ng c?a trung th?t nên ch?m có hi?n tu?ng
  xâm nhi?m vào các co quan trong trung th?t. N?u
  có phát tri?n thì thu?ng xâm nhi?m vào màng ngoài
  tim, co hoành, d? dày
• U cung thu?ng l?i vào lòng th?c qu?n ho?c xâm
  nhi?m làm h?p lòng th?c qu?n, b? m?t có th? sùi
  và loét.

59

• Vi th?
• Cacinoma t? bào v?y (Squamous cell carcinoma)
  Chi?m kho?ng 95 các Ung thu th?c qu?n.
• Cacinoma th? tuy?n (Adeno carcinoma) chi?m
  kho?ng 2,5-8 các Ung thu th?c qu?n nguyên phát.
• M?t s? lo?i Ung thu tuy?n khác hi?m g?p Ung
  thu t? bào nh? không bi?t hoá, Cacinoma nang d?ng
  tuy?n (Adenoid cystic carcinoma), U s?c t? ác
  tính (Malignant melanoma)...Cacino-sarcoma
  (Carcino-sarcoma) là lo?i có h?n h?p các t? bào
  c?a Cacinoma t? bào v?y và Sarcoma t? bào thoi ác
  tính.
• Sarcoma th?c qu?n v? lý thuy?t có th? g?p
  Leiomyosarcoma

60

• 8.4.2. D?ch t? h?c
• Ung thu th?c qu?n là m?t b?nh hay g?p ? nam gi?i,
  tu?i trên 40 .
• Theo s? li?u c?a vi?n K Hà N?i, t? l? ung thu
  th?c qu?n tang d?n theo tu?i, nhung r?t hi?m g?p
  ? ngu?i du?i 40 tu?i. B?nh thu?ng g?p nh?t ? 1/3
  gi?a th?c qu?n (47), ít g?p ? 1/3 trên (17), ?
  do?n du?i ch? chi?m 36 nhung kh? nang ph?u thu?t
  du?c cao nh?t
• ? Hoa k? t? l? phát hi?n m?i Ung thu th?c qu?n
  hàng nam là 6/100.000, nam 2006 t? l? m?c m?i là
  14.550 và ch?t do ung thu th?c qu?n là 13.770,
  trong khi dó có t?nh t?i Trung qu?c (Henan) t? l?
  b? Ung thu th?c qu?n trong qu?n th? là 0,9.

61
(No Transcript)
62
(No Transcript)
63

• 8.5.UNG THU VÒM MUI H?NG
• Ung thu vòm mui h?ng, còn g?i là ung thu vòm h?ng
  (UTVH), là kh?i u ác tính phát sinh t? bi?u mô
  vùng h?ng mui. UTVH có 3 d?c di?m là ch?n doán
  mu?n, tri?u ch?ng mu?n c?a các co quan lân c?n,
  ti?n tri?n âm th?m kín dáo. Cho nên trong các
  lo?i ung thu du?ng hô h?p trên, UTVH là lo?i dáng
  nghi ng?i nh?t.
• 8.5.1. Gi?i ph?u b?nh
• Ð?i th?
• - Hình thái Th? sùi 82. Thâm nhi?m 10. Loét
  2. Th? ph?i h?p 6.
• - V? trí Thành bên 50. Thành trên sau 40.
  Thành du?i 10. Riêng ung thu ? thành tru?c c?a
  vòm du?c x?p vào K mui.

64

• Vi th? 2 lo?i l?n nhu sau
• - Lo?i 1 K bi?u mô t? bào gai bi?t hóa còn
  g?i là CS (Carcinome spinocellulaire).
• - Lo?i 2 K bi?u mô không bi?t hóa (chi?m da
  s?) và ít bi?t hóa còn du?c g?i chung là UCNT
  (Undifferentiated Carcinome of Nasopharyngeal
  Type). Trong lo?i n?y còn có u lai cang
  lympho-epithelioma, r?t hi?m g?p.
• Trong UTVH, K bi?u mô (carcinome) chi?m t?i
  90-95, cho nên ngu?i ta thu?ng g?i UTVH là K
  bi?u mô c?a vòm mui h?ng (NPC naso-pharyngeal
  carcinoma).
• Trong lúc dó K liên k?t (sarcome) ch? chi?m có
  5-10 và nay l?i du?c x?p vào lo?i b?nh h? th?ng.
  

65

• 8.5.2. D?ch t? h?c
• S? phân b? theo tu?i G?p t? 3 - 84 tu?i, trong dó
  40 - 60 tu?i chi?m trên 50.
• S? phân b? theo gi?i Nam g?p nhi?u hon n? v?i t?
  su?t là 3/1.
• S? phân b? theo d?a du và ch?ng t?c
• Trên th? gi?i
• ? Châu Âu, UTVH r?t hi?m g?p (? ngu?i b?n x?),
  chi?m t? l? kho?ng 1 t?ng s? các lo?i ung thu
  toàn thân và kho?ng 2 ung thu du?ng hô h?p và
  tiêu hóa trên.
• Theo Hi?p H?i Qu?c T? Ch?ng Ung Thu (UICC), hi?n
  nay trên th? gi?i dã hình thành rõ ràng 3 khu v?c
  d?a lý khác nhau có t? l? m?c b?nh UTVH hoàn toàn
  khác nhau.
• Vùng có nguy co cao nh?t là mi?n Nam Trung Qu?c
  và ph?n l?n các nu?c Ðông Nam Á v?i t? l? 20 -
  30/100.000 dân, tuong ?ng v?i dân da vàng.
• Trung Qu?c t?i Qu?ng Ðông t? l? b?nh trên 100.000
  dân là 30-50. Thu?ng h?i t? l? du?i 5/100.000.

66

• ? Vi?t Nam
• UTVH r?t ph? bi?n, chi?m t? l? kho?ng 10-12 t?ng
  s? các lo?i ung thu toàn thân. UTVH d?ng hàng d?u
  trong các ung thu tai mui h?ng và d?u m?t c?
  d?ng hàng th? 4-5 trong nhóm 6 lo?i ung thu hay
  g?p nh?t ? VN (d? dày, gan, vú, ph?i, vòm h?ng,
  t? cung).
• - UTVH có t? l? gi?m d?n t? d?ng b?ng B?c B? vào
  mi?n Trung.
• - S? phân b? theo ngh? nghi?p Ngu?i m?c b?nh da
  s? là làm ru?ng, nông thôn (53), cán b? 36,
  thành th? 8.

67
(No Transcript)
68

• 8.6. UNG THU VÙNG HÀM-MUI-XOANG (Ung thu sàng
  hàm)
• Ðây là tên b?nh d? ch? ung thu xu?t phát t? các
  vùng gi?i ph?u xuong hàm trên, Mui và Xoang. B?nh
  hay g?p trên lâm sàng thu?c chuyên khoa Tai Mui
  H?ng, nhung liên quan d?n các chuyên khoa lân c?n
  nhu M?t, Rang Hàm M?t và Ngo?i th?n kinh.
• 8.6.1. Gi?i ph?u b?nh
• Hay g?p nh?t là lo?i ung thu bi?u mô lát (chi?m
  trên 80).
• Còn lo?i ung thu liên k?t (sacoma) thì ít g?p.

69

• 8.6.2. D?ch t? h?c
• Ung thu vùng Hàm - Mui - Xoang ch? chi?m kho?ng
  1 t?ng s? ung thu nói chung, b?nh có th? g?p ?
  m?i l?a tu?i, nhung ch? y?u t? 40-60 tu?i. T? l?
  ung thu mui xoang nhu sau
• - 60 ung thu xoang hàm
• - 20 ung thu h?c mui,
• - 15 ung thu xoang sàng,
• - 4 ung thu vùng ti?n dình mui .
• - ch? kho?ng 1 ung thu xoang trán ho?c xoang
  bu?m.
• Sébileau chia v? trí t?n thuong gi?i ph?u b?nh ra
  làm 3t?ng t? th?p d?n cao T?ng 1, II, III v?i 3
  th? Ung thu h? t?ng ki?n trúc, trung t?ng ki?n
  trúc và thu?ng t?ng ki?n trúc. U ? v? trí càng
  cao tiên lu?ng b?nh càng n?ng.

70
(No Transcript)
71
(No Transcript)
72

• 8.7. UNG THU TAI
• 8.7.1. Ung thu tai ngoài
• Thu?ng g?p ung thu bi?u mô (epithelioma).
• Có th? g?p
• - Ung thu t? bào gai (Epithélioma
  spino-cellulaire) ti?n tri?n nhanh, di can s?m,
  r?t hay g?p trong ung thu tai ngoài
• - Ung thu t? bào dáy (Epithélioma
  baso-cellulaire) ti?n tri?n ch?m, ít di can vào
  h?ch, ít g?p hon
• - Sarcoma r?t hi?m, thu?ng khu trú ? dái tai, ít
  di can h?ch

73
(No Transcript)
74

• 8.7.2. Ung thu tai gi?a
• Carcinoma B?nh nhân thu?ng là ngu?i l?n tu?i
  (Theo M. Portmann thu?ng g?p trên 40 tu?i).
• Sarcoma Sarcoma tai thu?ng g?p ? tu?i thi?u
  niên ho?c thi?u nhi.

75

• 8.8. U ÁC TÍNH NGOÀI DA LINH V?C TAI MUI H?NG
• U t? bào dáy (Basalium )
• U t? bào gai (Spinalium)
• Ung thu s?c tô (Malignes Melanom)
• Ung thu h?ch Lympho (Malignes Lymphome)
• Leukaemie
• U th?n kinh th? giác (Olfactoriusneurom)
• U ung thu co vân (Rhabdomyosarcom)

76

• 8.8.1. Ung thu t? bào dáy (basalcellepitheliom,
  basacellcarcinom, ulcusrodens)
• Basaliom là m?t b?nh u da t? bào dáy thu?ng ác
  tính ? ngu?i l?n tu?i (t? 50-80 tu?i). U phát
  tri?n ? da, t?i m?t v? trí nào dó r?i xâm l?n các
  co quan lân c?n di vào thâm nhi?m phá h?y xuong,
  s?n...
• V? v? trí 86 n?m vùng d?u m?t c?, trong dó 26
  ? mui, 19 vùng trán ho?c vùng thái duong, 16 ?
  má, 14 vùng c?nh m?t (thu?ng ?ì khóe m?t), 11
  là tai và vùng c?nh tai.
• Th?c t? lâm sàng ngu?i ta dã ghi nh?n các u n?m
  ngay trên tháp mui hay bi?u hi?n ác tính nh?t.

77

• 8.8.2. Ung thu t? bào gai (Spinocellulaires
  Carcinom, Spinaliom, tachelcellkrebs)
• Là b?nh u da trên tháp mui, vùng c?nh mui và d?u
  m?t c?, d?ng hàng th? hai sau basacellcarcinoma.
• Gi?i nam m?c b?nh g?p 5 l?n so v?i n?. L?a tu?i
  thu?ng g?p t? 70-80 tu?i.
• T?n thuong phát tri?n xâm l?n, thâm nhi?m, phá
  h?y và di can h?ch.
• 8.8.3. U s?c t? ác tính (Malignes Melanom)
• Là lo?i ung thu da hay g?p nh?t có tiên lu?ng r?t
  x?u, có t? l? kho?ng 1-2 ngu?i trên 100 ngàn dân
  s?.
• N? nhi?u hon nam, v?i t? l? N? / Nam 2 / 1.
  Tu?i t? 20-60 tu?i. 10 ? vùng d?u m?t c?
  (thu?ng ? m?t ho?c trên vùng m?ng da d?u).
•  

78
(No Transcript)
79
(No Transcript)
80
K?T LU?N

• Ða s? ung thu là b?nh có bi?u hi?n m?n tính, có
  quá trình phát sinh và phát tri?n lâu dài qua
  t?ng giai do?n. Tr? m?t s? nh? ung thu ? tr? em
  có th? do d?t bi?n gen t? lúc bào thai.
• Trên 80 tác nhân sinh ung thu là b?t ngu?n t?
  môi tru?ng s?ng, 10 là n?i sinh do dó có th? d?
  xu?t phuong pháp phòng ng?a .
• Tiên lu?ng b?nh ph? thu?c r?t nhi?u y?u t? trên
  t?ng b?nh nhân, nh?ng y?u t? chính làGiai do?n
  b?nh, lo?i b?nh,tính ch?t ác tính c?a t? bào ung
  thu và th? tr?ng ngu?i b?nh d?a vào dó d? l?a
  ch?n phuong pháp di?u tr? cung nhu tu v?n cho
  b?nh nhân cung nhu thân nhân b?nh nhân.

81

• V?i nh?ng ti?n b? c?a khoa h?c k? thu?t, c?i ti?n
  các phuong pháp di?u tr?, d?c bi?t là áp d?ng các
  bi?n pháp sàng l?c phát hi?n s?m, ngu?i ta hy
  v?ng có th? ch?a kh?i t?i 3/4 s? ngu?i b?nh ung
  thu.
• D?ch t? h?c là m?t khoa h?c nghiên c?u s? phân b?
  t?n su?t m?c ho?c ch?t d?i v?i các b?nh trong
  vùng v?i nh?ng y?u t? qui d?nh s? phân b? dó. ?ng
  d?ng r?t quan tr?ng c?a d?ch t? h?c trong vi?c
  l?p k? ho?ch và chi?n lu?c phòng ch?ng ung thu
  bao g?m phòng b?nh ban d?u và phát hi?n s?m ung
  thu.

82

• CÁM ON TH?Y CÔ VÀ CÁC B?N
• ÐÃ CHÚ Ý L?NG NGHE!