R

1

• RÖNESANSTA RESIM VE HEYKEL
• Yeniçagin mantigi önce resim sanatinda
  biçimlenmeye basladi. Öbür dünyanin mekânsiz,
  temsili biçimlenmesine, Rönesansta mekân
  anlatiminda kullanilan perspektifin geregi yoktu.
  Çünkü yeniçagda bakis, insanin görüs açisiydi ve
  bu bir noktadan bakis, optik görüntüyü zorlayan
  perspektife gereksinim duyuyordu. Böylece doga
  görüntüsü biçimlenecek nesne oluyordu. Rönesans
  bu nedenle yenidünya görünüsüne paralel olarak
  bilimsel perspektifi ortaya koyacakti.
• Ortaçagin dikey Gotik biçimi yerine yatay biçimi,
  sonsuzluk yerine ölçü, çok parçalilik yerine
  sakin, dünyevi yapi tarzi ortaya çikiyordu.
  Yeniçagin amaci bu dünya sorunlarinin çözülmesi
  idi. Doga bilginleri, kesiflere çikan cesur
  kaptanlar ve mucitler hep bu dünyanin kazanilmasi
  görüsünde idiler. Insan anatomisinin kesfedilmeye
  baslanmasi, yeni bilim dallarinin ortaya çikisi
  hep bu döneme rastlamaktadir.
• Mimar ve heykelci Bruneleschi (13771446) ilk kez
  bilimsel bakis noktasina göre perspektif bilimini
  ortaya koyuyordu. Gerçi antik çagda Pompeide
  paralel perspektif bilinmekte idi ve kaçis
  noktalari kesfedilmisti. Ancak bu buluslar
  resimde kullanilmamis idi.

2

• 14. Yüzyilda matematikte bir hamle yapiliyordu ve
  bakis noktasi arastirmanin merkezi oluyordu.
  Resimde kaçis noktasini bulan ilk ressam
  Ambrogio Lorenzetti Teblig adli resminde (1344)
  zemini kaçis noktasina göre belirliyordu.
• Gerçi perspektif olarak mekâni anlatmak için ilk
  öneriler ressam Giottodan 1300 yillarinda
  geliyordu ama artik perspektifin bilimsel olarak
  kurallari olusmaya baslamisti. Bu dönemde boya
  teknikleri de gelisme yolunda idi.

3

• Yeni ve kararli renkler resme girmeye basladi.
  Italyan ressamlarinin çagdaslari Hollandali bir
  ressam olan Van Eyck hem perspektif kullaniminda
  hem de renklerin kullaniminda önemli eserler
  veriyordu. Ancak Kuzey Avrupada perspektifin
  etkisi 1500li yillarda görülmeye baslanacaktir.
  Van Eyck, o güne kadar hep profilden yapilan
  portre resmine, ilk defa yarim yandan görünüsü
  getirmistir. Italyada profilden portre yapma
  gelenegi 15. Yüzyil ortalarina kadar devam
  etmistir.
• Kuzey Avrupali ressamlardan Albert Dürer,
  resimlerindeki mekân hatasini kaldirmak amaciyla
  perspektifi ögrenmek üzere gizlice Italyaya
  gitmisti. Bu siralarda perspektifin dilden dile
  ulasan, gizli bir bilim ve sir olarak saklandigi
  anlasiliyor.
• Doga gözlemine dayanarak figürün optik hacmini
  yakalama, Rönesans sanatçilarinin tümünde
  görülmektedir. Dünyada ilk kez insan figürü optik
  görüntülü bir mekânda resmedilmisti. (Optik
  görüntü Gözümüzün gördügü gerçekligin resme
  aktarilmasidir)
• Yeni figür, Ortaçagin kutsal öte dünyasi yerine,
  bu dünyanin gözleme dayali bir mekân dünyasinda
  ele alinmaktadir. Ortaçagin gerçegi Vahyi Ilahiye
  dayaniyordu. Yeniçagin yöntemi ise bilgi idi.
  Böylece insani tanima felsefesindeki gerçeklik,
  ortaçagin felsefesi olan nominalizm ile çatisma
  halindedir.

4
Gherardo di Giovanni, Dante'nin ilahi
komedyasindan sahneler, bir ayin kitabindan
5

• Yeni figür, Ortaçagin kutsal öte dünyasi yerine,
  bu dünyanin gözleme dayali bir mekân dünyasinda
  ele alinmaktadir. Ortaçagin gerçegi Vahyi Ilahiye
  dayaniyordu. Yeniçagin yöntemi ise bilgi idi.
  Böylece insani tanima felsefesindeki gerçeklik,
  ortaçagin felsefesi olan nominalizm ile çatisma
  halindedir.
• Rönesansta gördügümüz bir baska yenilik ise
  portre resimleridir. Bu resimlerde ortaçagin
  idealize edilmis figürünün yerini, gerçekçi ve
  insan anatomisini disa yansitan hacim kazanmis
  resimler almistir.
• Ortaçagda bütün eserler müsterek ibadet içindi.
  Yeniçagda sanat eserleri kisiligini kazaniyor ve
  kiliseden yakasini kurtariyordu.

6
Donatello, Aziz Giorgio heykeli, Floransa 1415
-1416
7

• Rönesansin bir baska yeniligi ise tuvalin yani
  bez üzerine yapilan resmin bulunmasi idi. Ve ilk
  olarak Rönesansta sanatçi eserlerini kilisenin
  disinda zengin müsterilerine sunuyordu. Bu çagda
  ilgi duyulan bir baska resim dali ise agaç baski
  ve bakir üzerine oyma teknikleri ile çogaltilan
  resimlerdi. Özellikle bu yöntemler ile üretilen
  resimler kitap baski sanatinin gelismesine ve
  sanatin daha genis bir halk kitlelerine
  ulasmasini saglamislardir.
• 15. Yüzyil Rönesans heykelinin en önemli
  yaraticisi Donatello dur. (13861466) Donatello
  heykelde bir hat ve çizgi zarafetini degil iyi
  algilanan karakterleri yakalamaya çalisti.
  Donatello ilk dönem heykellerinin niteliklerini
  geç antikitenin sarkofajlarindan almistir.
  Eserlerinin birçogu taninmis kisilerin veya
  muzaffer kumandanlarin heykelleri idi.
• Sanat tarihçileri 13501500 arasini Proto
  Rönesans, 15001550 arasini Olgun Rönesans
  15501600 yillari arasina Geç Rönesans veya
  Manierist dönem derler.
• Zaman açisindan sayilari onlarca olan Rönesans
  sanatçilari ile ilgili olarak genis ve detayli
  bilgi vermek olanagimiz olmadigindan biz olgunluk
  dönemindeki ünlü sanatçilari tanitmakla
  yetinecegiz

8
Granduca Meryem'i 1505 dolaylari
9

• Zaman açisindan sayilari onlarca olan Rönesans
  sanatçilari ile ilgili olarak genis ve detayli
  bilgi vermek olanagimiz olmadigindan biz olgunluk
  dönemindeki ünlü sanatçilari tanitmakla
  yetinecegiz
• 16. yüzyilin ilk yarisinda Rönesans olgunluk
  dönemine ulasmistir. Bu dönemin büyük sanatçilari
  Leonardo, Raphael, Michalengelo ve Tiziano dur.
• Raphael tanrisal güzelligin en yüksek temsilcisi
  olarak kabul edilir. Onun resminde figürler form
  ve estetik olarak belli bir olgunluga erismis
  iken ulvi duygularda da çok üstün bir ifade sekli
  var idi. Raphael resimdeki gerçekligin yani sira,
  ifadelerde dini degerleri de önemsemistir.
  Raphael kendinden önce gelen ressamlarin bütün
  fizyonomi ve anatomi bilgisine sahipti ve
  bunlarin sentezini basari ile yapmisti. Fakat o
  bu dünyaya ait bilgi ve yetenegini, kutsal olanin
  emrinde kullaniyordu. O gerçegin üstünde olani
  gerçegi inkar etmeden olusturuyordu.

10

• Zaman açisindan sayilari onlarca olan Rönesans
  sanatçilari ile ilgili olarak genis ve detayli
  bilgi vermek olanagimiz olmadigindan biz olgunluk
  dönemindeki ünlü sanatçilari tanitmakla
  yetinecegiz
• 16. yüzyilin ilk yarisinda Rönesans olgunluk
  dönemine ulasmistir. Bu dönemin büyük sanatçilari
  Leonardo, Raphael, Michalengelo ve Tiziano dur.
• Raphael tanrisal güzelligin en yüksek temsilcisi
  olarak kabul edilir. Onun resminde figürler form
  ve estetik olarak belli bir olgunluga erismis
  iken ulvi duygularda da çok üstün bir ifade sekli
  var idi. Raphael resimdeki gerçekligin yani sira,
  ifadelerde dini degerleri de önemsemistir.
  Raphael kendinden önce gelen ressamlarin bütün
  fizyonomi ve anatomi bilgisine sahipti ve
  bunlarin sentezini basari ile yapmisti. Fakat o
  bu dünyaya ait bilgi ve yetenegini, kutsal olanin
  emrinde kullaniyordu. O gerçegin üstünde olani
  gerçegi inkar etmeden olusturuyordu. 

11
Leonardo da Vinci, Son Ziyafet tablosu, Santa
Maria delle Grazia Kilisesi yemekhane duvari  
12
.  
13

• Gerçekte de Leonardo çok az resim
  tamamlayabilmisti. Bazi eserlerini de ögrencileri
  çalismisti. Kendi elinde çiktigi bilinen üç
  eseri Kayaliklarda Meryem, Evliya Ana ve Mona
  Lisadir. 

14
Leonardo da VinciMona Lisa 1502 dolaylari  
15
Michalengelo, Ölen esir heykeli 1513
16

• 1507 de Italyayi isgal eden Fransa kirali XII.
  Louisnin hizmetine girer. Anatomi, hidrolik,
  kanatla uçus ve helikopter projeleri ile ugrasir.
  15131516 tarihlerinde Roma Vatikanda
  çalistiktan sonra 1517 de Fransaya gider ve 1519
  da orada ölür.
• Olgun Rönesansin yetistirdigi bir baska sanatçi
  da Michelangelodur. Bütün dünyasi yalnizca sanat
  olan bu insan gerçekten ölümsüz biçimlere varma
  olanagini yakalamis resim ve mimarlik alaninda
  büyük eserler vermistir. Ancak Michelangelo usta
  her seyden önce bir heykelci olarak tanimistir.
• Michelangelo'nun Sixtine kilisesi tavanlarina
  isledigi muazzam fresk figürleri bile
  heykellesmis insanlarin figürleridir.
  Figürlerdeki anatomik detaylar ve dinamizm ile
  tam bir heykelci niteligi gösterir Floransali bir
  aileden gelen sanatçi 1488'de ressam Domenico
  Ghirlandionun yanina çirak olarak girdi. Öte
  yandan bir heykelci olarak da Lorenzo
  Magnificonun kendi evinde açtigi akademisinde
  yetisiyordu. 1496 da Romaya geçti ve papa II.
  Julius le X. Leonun hizmetine girdi. Romada
  ihtirasli hareketlerin büyük formlarinda aranan
  detaylarin öncülügünü yapti.
• Bir sürü heykel ve tavan resmi siparisi aldi.
  Michelangelonun resimlerinde portre ve büste
  rastlanmaz. Onun konulari hep Musa gibi ölümsüz
  tarihi kisilikler ile ilgili idi. Michelangelo
  Sixtine kilisesi tavaninda yer alan bütün
  kompozisyonlarinda, bir anatomi gösterisi
  sunmustur. Luca Signorelli'den sonra görülen en
  büyük anatomi ustasidir.

17
MichalengeloSixtine Kilisesi tavan süsleri
1508-1512
18
MichalengeloSixtine kilisesi tavan resmi
eskizleri
19

• Italyada Venedik sehri önemli bir sanat merkezi
  olarak 1500 yillarindan sonra gelismistir ve
  Italyada rengin resme girisi bu yillarda
  Venedikli ressamlar tarafindan saglanmistir.
  Venedikte Carpaccio ve Giovanni Belininin
  ögrencisi olan Giorgione yavas, yavas eserleri
  ile hayati renklendiriyorlardi. Özellikle Venedik
  okulunun yetistirdigi sanatçilar renk ve isiga
  çok yeni tatlar ve canlilik katmislardi.
  Rönesans'in bu döneminde Tinterotto ve Tizaono
  eserleri ile Venedik kentinin renkçi sanatçilari
  arasina katiliyorlardi.
• Tiziano, Giovanni Bellini ve Giovani'nin etkisi
  altinda yetisti. Yaklasik yüzyil kadar yasadi ve
  vebadan öldü. Onun eserlerinde genellikle klasik
  duruslar gözlemlenir. Eserleri belli bir
  geometrik kompozisyon üzerine yapilmistir. Meryem
  ve çocuklar bir üçgen meydana getirirler. Uzun
  yasami süresince çok eser vermis verimli bir
  sanatçidir. Tiziano'nun resimlerinde anlari
  yakalama çabasi vardir. Bu nedenle bazi
  resimlerinde dondurulmus hareketler görülür. O da
  Giorgione gibi yatan kadin figürünü kullanmistir.
• Floransa ve Roma yeni formun güzelligini
  bulmuslardi. Venedik ise resmin renk, isik ve
  gölge içinde degerlendirilmesini sanata
  getirmisti. Tiziano, Rembrandt ve El Greco'dan
  önce resimdeki firça dokunuslarinin güzelligini
  kesfetmistir.

20
TizianoMeryem Oglu ile adli resminden ayrinti
21

• Coreggio (14891534) anlatim sekli ile ve
  kompozisyonlarindaki geometrik yerlesim ile barok
  dönemin habercisidir. Ressam duvar freskleri ve
  tavan süslemelerinde Isanin dogusu, göge
  yükselisi gibi konulari muhtesem bir ustalik ve
  yorum yetenegi ile anlatiyordu. Ancak
  resimlerinde el kol hareketlerinde abartiya
  kaçmis ve mantiksizliga dogru gitmistir.

22
Filippo BruneleschiFloransa Katedrali 14201436
23

• Rönesansin son dönemine Manierist dönem
  denmistir. Klasik dönem Italyada çok uzun
  sürmemistir. Klasik döneminin sonunda Rönesansin
  arastirici mantigi kaybedilmeye, hareket ve
  adalelerin abartisi agir basmaya baslamistir. Geç
  dönem Rönesansin sanatçilarinin eserlerinde içi
  bos bir form üretimi hakim olmaya baslamistir.
  Gotigin o dini duygusu sanki geri dönmüstür. Bu
  duygu ile klasik dönem ustaligi birbirine
  karisir. Böylece Hiristiyanligin yücelme duygusu
  Reformasyona tepki gibi yer, yer dirilmeye
  baslar. Bu hareket Rönesansin üzerine bir
  karanlik gibi çöker ve figürler resimde yer, yer
  gölgelerin içine gömülürler. Iste bu hareket
  sanat tarihinde manierizm basligi altinda
  incelenir.
• Manierizm tanim olarak Italyanca üslup anlamina
  gelen Manirea dan türetilmistir. Birçok büyük
  sanatçinin ürün verdigi bu dönemde genel olarak
  hakim olan ve bir S harfini andiran biçim ve
  kompozisyonlar 5. Yüzyildan itibaren Bizans ve
  Misirda daha sonra Islam sanatinda görülen
  akantus yapraklarinin bir soyutlamasi olan
  motifleri çagristirir. Bin yil süreye yakin
  unutulmus olan bu motif, Rönesansin gücünü
  kaybetmesi ile ortaya çikar. Bu noktada Barok
  sanatin dogusuna tanik oluruz.
• KaynakçaDünya Sanat Tarihi, Adnan Turanî,
  Remzi Kitabevi.Sanatin Öyküsü, E.H Gombrich,
  Remzi Kitabevi.Art in Renaissance Italy,
  J.T.Paoletti G.M. Radke Laurence King Publiishing