Psychologische diagnostiek bij kinderen en jeugdigen

1
Psychologische diagnostiek bij kinderen en
jeugdigen

• Drs. Hanneke Visser van Balen Capaciteitsgroep
  Ontwikkelingspsychologie

2
Kenmerkend voor diagnostiek bij kinderen

• Te maken met kind, maar ook met ouders en
  leerkrachten (wie heeft er een probleem?)
• Kinderen zijn volop in ontwikkeling
• Instrumentkeuze
• Verhouding spelen-presteren

3
Het hypothesen-toetsend model

• 1. Aanmelding
• 2. Klachten inventariseren
• 3. Clusteren van probleemgedrag
• 4. Hypothesen formuleren
• 5. Psychodiagnostisch onderzoek (hypothesen
  toetsen)
• 6. Conclusies en advies

4
Waarom HTM?

• Systematisch werken
• om kokerkijken te voorkomen

5
4 soorten hulpvragen

• Wat is er met dit kind aan de hand?
  (onderkennend)
• Wat is de oorzaak van het probleemgedrag?
  (verklarend)
• Hoe kan dit kind geholpen worden? (indicerend)
• En daaraan voorafgaand soms nog
• Hoe moet ik verwoorden wat ik ervaar?
  (verhelderend)

6
Casus Corine

• Leeftijd 86 jaar
• School groep 1-2-3-4-4
• Gezin moeder (36), vader (37), Marleen
  (14), Jan- Jaap (10), Corine (8) (ouders
  gescheiden)
• Aanmelder moeder
• Setting afdeling Psychologie van een
  streekziekenhuis

7
1. Reden van aanmelding

• Hoofdpijnklachten
• Bedplassen (enuresis nocturna)

8
2. Klachten inventariseren

• Het gesprek

9
3. Clusteren

• Cognitief functioneren
• Werkhouding
• Sociaal functioneren
• Emotioneel functioneren
• Lichamelijk functioneren
• ? hoofdpijn, enuresis nocturna

10
4. Hypothesen opstellen

• Op grond van de literatuur!
• Hoofdpijn migraine
• Enuresis nocturna lichamelijke oorzaak
• Hoofdpijn - cognitieve overeising

11

• Hoofdpijn/enuresis nocturna faalangst
• Hoofdpijn/enuresis nocturna
• laag zelfbeeld
• Hoofdpijn/enuresis nocturna -ervaren stressvolle
  familieomstandigheden

12
5. Het psychodiagnostisch onderzoek

• Cognitieve overeising
• ? WISC-III
• Faalangst
• ? ZAT, VAK, observatie
• Laag zelfbeeld
• ? ZAT, CBSK, tekeningen, dierkeuzetest
• Ervaren familieomstandigheden
• ?FRT

13
Zinnen Aanvul Test (ZAT)

• Bijvoorbeeld
• Ik..
• Het leukste vind ik..
• Op school.
• Meisjes
• Ik houd niet van..

14
Competentie Belevingsschaal voor Kinderen (CBSK)

• Schalen
• 1. Schoolvaardigheden
• 2. Sociale acceptatie
• 3. Fysieke verschijning
• 4. Sportieve vaardigheden
• 5. Gedragshouding
• 6. Zelfwaardering

15
Bijvoorbeeld

• Sommige kinderen zijn tevreden over hoe ze eruit
  zien
• Maar
• Andere kinderen zijn niet tevreden over hoe ze
  eruit zien
• Een beetje waar voor mij?
• Helemaal waar voor mij?

16
Vragenlijst voor Angst bij Kinderen (VAK)

• Schalen
• 1. Falen en kritiek
• 2. Het onbekende
• 3. Verwondingen of kleine dieren
• 4. Gevaar en dood
• 5. Medische zaken

17
Bijvoorbeeld

• Niet bang, een beetje bang of erg
• bang?
• Voor de klas iets moeten vertellen
• Straf krijgen van moeder
• Geesten of spoken
• Slangen
• Ziek worden op school

18

• Familie Relatie Test (FRT)
• Bender Gestalt Test

19
Dierkeuzetest

• Bijvoorbeeld
• Vlieg tijger slang rijpaard
• Hond- stier vlo duif
• Konijn ooievaar koe arend
• Beer hengst gans - pauw

20
Problemen bij toetsing

• Schijnbaar tegenstrijdige resultaten
• Net op het randje
• Interpretatie van projectief materiaal
• ? Weging van resultaten.

21

• 6. Conclusies en advies