Apoptosis (apo-ptosis) Yrd. Do

1
Apoptosis(apo-ptosis)Yrd. Doç. Dr. Izzet
YELKOVANyelkovan_at_cumhuriyet.edu.trTip
Fakültesi Tibbi Biyoloji AD
2
APOPTOSIS

• NORMAL FIZYOLOJIK KOSULLAR altinda meydana gelen
  bir hücre ölüm modelidir
• Eksilme/eksiltme ölümüdür falling off
• Programlidir programmed cell death
• adaptif bir özel mekanizmadir
• discrete phenomena
• Aktif bir süreçtir (process)
• ATP gerektiren olaylar zinciridir

3
NEKROSIS

• Patolojik hücre ölümüdür
• Fizyolojik sartlardaki asiri/beklenmeyen
  (ekstrem) degisikliklerden dolayi ölüm
• Örnegin hypoxia, fiziksel trauma, toksik
  kimyasallar, infeksiyonlar
• Hedef çogunlukla mitokondriler, DNA ya da
  Membranlar
• Uncontrolled generation of ROS
• Inflamasyon (agri, kizariklik, kabariklik, yara
  izi, vb.)

4
Apoptosis nerelerdedir ?

• normal hücre turnoveri
• doku homeostasisi
• embryogenesis
• immun toleransin induksiyonu ve devamliligi
• Sinir sisteminin gelisimi
• endokrin aracili doku atrofisi

5
Fizyolojik Önemleri
APOPTOSIS NEKROSIS

• en çok fizyolojik uyarimlar araciligi ile stimule
  edilir
• büyüme faktörlerinin yoklugu
• hücresel stres
• T-cell hedeflemesi
• viral induksiyon
• kimyasal indüksiyon

• fizyolojik olmayan uyarimlar nedeniyle
• komplement ataklari
• litik viruslar
• fiziksel travmalar
• hypoxia/ischemia
• metabolik zehirlenmeler

6
Histolojik Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• Hücreleri tek tek ve daginik dagilim ile etkiler
• inflammation yoktur (zira apoptoz parçaciklari
  fagositoz ile uzaklastirilir)

• Genellikle bitisik hücreleri etkiler
• inflamasyon vardir

7
NEKROSIS
APOPTOSIS
8
Morfolojik Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• sitoplazmanin ve mitekondrilerin hacimce
  büyümeleri (Na su girisi)
• membran bütünlügünün kaybolmasi
• vezikül olusumu yok

• Çekirdegin yogunlasmasi ve sitoplazmanin
  büzülmesi
• membranda kabarciklanmalar
• membrana tutunmus vesiküllerin ortaya çikmasi

9
Biyokimyasal Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• caspaselar (kaspaz) Ca-bagimli endonukleazlar
  gibi özel enzimler ile aktivasyon
• ATP gereksinilir

• iyon homeostasisi yok
• litik enzimler serbest kalir ve zarar verirler
• no enerji

10
(No Transcript)
11
Morfolojik Özellikler
APOPTOSIS NEKROSIS

• organeller ve mitokondriler bozulmaz
• Hücreler daha küçük parçalara bölünürler
• Kromatin kondanse olur ve sinirlari kaybolur

• organellerin olusturdugu bütünlük bozulur
• tamamen lizize ugrar ve hücre içerikleri dökülür
• kromatin parçalanir ve kondanse olur

12
APOPTOSIS

• PROTEAZLAR - KASPAZLAR
• moleküler giyotinler
• büyük bir aile memeli sistemlerinde 14 elemani
  var
• aktivasyon için özel bir sekilde kesim gerekir
• sistein proteazlar, hedef proteinleri Asp
  birimlerinden keserler
• C-ASP-AZ

13
APOPTOSIS

• KASPAZLAR Etki MEKANIZMALARI
• komsu hücreler ile olan baglantilari keser
• hücre iskeleti yeniden organize olur
  (transglutaminazlar)
• endonukleazlar aktive olur (DNA fragmentation)
• nukleer lamina çözünür (condensation)
• fagositosis için özel sinyaller üretilir (PS)
• metabolik islevlerin sonlandirilmasi için özel
  hedef proteinler aktive edilir

14
APOPTOSIS T-hücresinin kendini yikimi
T-hücre plasma membrani
15
KASPAZ CASCADE
Plasma Membrani
16
(No Transcript)
17
(No Transcript)
18
Apoptotik Sinyalde Mitokondrilerin Rolü
19
(No Transcript)
20
(No Transcript)
21
RB Tumor Suppressor proteini ve DNA hasarina
bagli Hücre döngüsü Checkpoint sinyal kontrolü
22
APOPTOZISIN REGÜLASYONU
23
(No Transcript)
24
Apoptosisin Aktivasyonu ve Inhibisyonu
SIGMA-ALDRICH
25
APOPTOSIS

• Bcl-2 AILESI
• Pro- ve anti-apoptotik proteinler
• Bcl-2 Homology domainleri içerirler (BH 1-4)
• BAX pro-apoptotik protein, mitokondrilerden
  sitokrom cnin salinmasini saglarlar
• Bcl-2 protein anti-apoptotik protein, sitokrom
  cnin salinmasini ve APAF-1in aktivasyonunu
  inhibe eder.

26
APOPTOSIS
APOPTOSIS
Bax/Bcl-2
CASP 9
ProCASP 9
APAF-1
Cyt. c
Bax
Bcl-2
Mitokondrial Dis Membrane
Cyt. c
27
APOPTOSIS
Hayatta Kalim Survival
Bax/Bcl-2
Apoptosis
28
AKT Signaling Pathway
29
APOPTOSIS
P53 GENOMUN GARDIYANI
M
G0
G2
G1
S
30
APOPTOSIS
P53 GENOMUN GARDIYANI

• p53 apoptosisi indüklerse
• çok yüksek düzeyde ifade edilir - DNA hasari çok
  olur
• Hücre S-fazini tamamlar (DNA replicated)

31
APOPTOSIS

• Bcl-2 ailesi üyesi BAD proteini
• Fosforile edilmediginde Pro-apoptotik
• anti-apoptotik Bcl-2 aile üyelerini inhibe eder
• hücreyi apoptoza duyarli hale getirir
• Fosforile edildiginde Inaktif dir

32
APOPTOSIS ve Ötesindekiler

• HiPER-AKTIVASYON
• nörodejeneratif hastaliklar (Parkinsons ve
  Alzheimers hastaligi)
• ischemia-reperfuzyon incinmeleri
• Seker, immun yetmezlik hastaliklari (AIDS)

• BASKILANMASI
• KANSER
• Otoimmun HASTALIKLAR

33
NEKROSIS
APOPTOSIS
34
(No Transcript)
35
APOPTOSIS