De Psychologie van Verandering

1
De Psychologie van Verandering
 

• Innerlijke Transitie

2
Transitie HOOFD hart - handen

• Hoofd inzicht in piek-olie, klimaat,
  ongelijkheid
• Handen voedsel, breien, dingen doen
• Hart emoties, reflectie, innerlijke transitie,
  spiritualiteit,

3
WAT WAS JOUW REACTIE ?

• Gevoel van verbijstering en onwerkelijkheid
• Irrationeel grijpen naar onhaalbare oplossingen
• Angst verlamming, afsluiting
• Nihilisme en/of overlevingsdrang
• Ontkenning complottheorieën
• Uitbundig optimisme
• Ik heb het altijd al gezegd syndroom
• Aanzet tot actie

4
Maatschappelijke reacties (M.Randall)

• Manisch winkelgedrag
• Risicovermijding
• Groei psychotherapeutische industrie

5
Afscheid van een tijdperk

• Fasen van het rouwproces
• Ontkenning
• Protest of boosheid
• Onderhandelen en vechten
• Depressie
• Aanvaarding
• Actie

6
Reacties op verlies
Techno-Fantasie ONTKENNING
Groen-techno stabiliteit (duurzame
ontwikkeling) MARCHANDEREN
Energie grondstoffen verbruik bevolking
vervuiling
Aarde- rentmeesterschap ACCEPTATIE
Pre-industriële cultuur in balans
Mad Max BOOSHEID
Historische Tijd
Toekomstige Tijd
Baby Boom
Achterkleinkinderen
Agrarische Revolutie 10.000 jaar geleden
Industriële Revolutie
7
Her-verbinden
weer verbonden bekrachtigd midden in het leven
ontworteldheid, machteloosheid ontkenning
verschuiving
angst, verdriet, boosheid, vertwijfeling
8
Een VERSLAVENDE LEVENSSTIJL?

• vastgeroeste gedragspatronen (roesvervulling)
• schadelijk
• moeilijk te veranderen
• niet (enkel) rationeel aan te pakken

9
Het afkickproces

• (FRAMES)
• De F staat voor Feedback, oftewel een eerlijk
  beeld geven van het probleem van de patiënt (zijn
  olieverslaving)
• de R voor Responsibility (eigen
  verantwoordelijkheid nemen)
• de A voor Advice (advies) over hoe daar mee om
  te gaan.
• de M voor menu van options, meerdere
  mogelijkheden om van je olieverslaving af te
  komen
• de E voor Empathy, oftewel in plaats van mensen
  te vertellen wat ze moeten doen, met mensen mee
  denken over wat ze kunnen doen
• en de S voor Self Efficacy (eigenwaarde),
  mensen het gevoel geven dat ze de stap kunnen
  maken

10
Toepassing in dialoog

• Bekrachtig de ander in zijn/haar gevoel van
  verdriet, boosheid, angst, onmacht, leegte en de
  eventuele inzet die daaruit of uit zijn/haar
  verhaal blijkt
•  Ik zie/hoor dat je 
•  getuigt van jouw bezorgdheid / gevoel voor
  rechtvaardigheid/enz 
• 2. Vraag de ander wat hij/zij graag zou zien
  veranderen aan die situatie of dat probleem
• 3. Vraag de ander wat hij of zij aan die
  verandering zou kunnen bijdragen en/of wat
  hij/zij nodig heeft om die bijdrage te (kunnen)
  leveren
• 4. Pas in laatste instantie en/of indien nodig of
  zinvol doe de ander een voorstel over
• wat hij/zij (nog) zou kunnen bijdragen aan
  die verandering
•  Als je nu eens  
•  Zou het helpen om  

11
Mijn innerlijke wereld
12
DUBBELE HOUDING VAN DE MENS
veilig ontspannen, oké om de wereld te
verkennen, alles is goed
onveilg vechten, vluchten of bevriezen
13
Ervaringen uit de kindertijd
Positieve ervaringen
Negatieve ervaringen

• genegeerd
• aangevallen
• hongerig
• bekritiseerd / waardeloos
• machteloos

• veilig, gekoesterd
• er is genoeg
• ik word gezien en gewaardeerd, geaccepteerd zoals
  ik ben
• ik doe er toe

14
reactie en aanpassing
positieve ervaring
negatieve ervaring
aangepast gedrag

• leer gedragingen die gedeeltelijk succes
  opleveren
• onderdruk herinnering aan goed-slecht
• moeite met gevoelens, plezier, creati-viteit,
  anwezigheid in het nu

• genegeerd
• aangevallen
• hongerig
• bekritiseerd / waardeloos
• machteloos

• veilig, gekoesterd
• er is genoeg
• ik word gezien en gewaardeerd, geaccepteerd zoals
  ik ben
• ik doe er toe

15
van ervaring naar wereldbeeld
goede realiteit
slechte realiteit
aangepaste houding

• ik moet me aanpassen om te worden geaccepteerd
• het is beter niet te voelen (pijn, boosheid,
  vreugde)
• ik verberg mijn creativiteit, plezier, openheid

• de wereld is veilig anderen kun je vertrouwen
• ik ben gewenst en geliefd om wie ik ben
• al mijn gevoelens zijn welkom en hebben waarde
• het leven is overvloedig en ondersteunt me

• de wereld wil me niet zoals ik ben
• er is niet genoeg
• anderen hebben de macht
• leven is gevaarlijk

16
Vorming persoonlijkheid
potentieel
capaciteit voor het ervaren van potentieel en
pijn-plek zijn met elkaar verbonden
bewustzijn / veilige zone
overlevingsstrategie / aangepaste persoonlijkheid
pijn-plek
17
resulterende persoonlijkheid
Potentieel
kom daar niet!!
verdedigings-mechanismen houden potentieel en
pijn-plek buiten bewustzijn
bewustzijn / veilige zone
aangepaste persoonlijkheid
voel dat niet!!
pijn-plek
18
verslavingsgedrag
verbonden
bevredigd
krachtig
richting beoogd doel
ambitieus, workaholic
consumeren / eten / reizen
relatieverslaafd, TV
weg van pijn
isolatie
machteloos, waardeloos
leegte
19
verslavingsgedrag
bevredigd
krachtig
verbonden
snack, nieuwe kleren, exotische vakantie
volgende huwelijk, chat-partner / soaps
nieuwe baan
ambitieus, workaholic
consumeren / eten / reizen
relatieverslaafd, TV
niet leeg voelen
niet alleen voelen
niet machteloos voelen
isolatie
leegte
machteloos
Verslavingspatronen worden in stand gehouden door
twee drijfveren weg van pijn en zoeken naar
bevrijding. Deze drijfveren bevinden zich buiten
het bewuste. De oorzaak en oplossing worden
buiten gezocht, maar het probleem zit van binnen.
20
Wat ondersteunt heling?

• Acceptatie
• Overvloed
• Veiligheid
• Erbij horen
• Wijs gebruik van macht

Helings- impuls
Helings- impuls

• goede realiteit ontstaat als
• Pijn-plek en potentieel zijn geïntegreerd
• Ik ben veilig, gewenst, gewaardeerd, en ik hoor
  erbij

21
Wat versterkt de verdedigings-mechanismen?

• Kritiek of aanval
• Er is niet genoeg
• machtsmisbruik
• Niet geaccepteerd of gewaardeerd

Riskeer dat niet!!

• slechte realiteit ontstaat als
• Ik mag er niet zijn
• Ik ben niet veilig
• Ik kan niet krijgen wat ik nodig heb
• Ik kan niets veranderen aan de situatie

Voel dat niet!!
22
Wat gebeurt er bij Transitie-initiatieven?
praten over schoonheid, waarheid, liefde,
vertrouwen en verbinding
geiten-wollen-sokken onzin, irrationeel
potentieel
doen, planten, maken, bouwen, plannen, denken.
veilige zone
Kom op zeg, dit helpt ons niet verder!
pijn-plek
angst voor toekomst, pijnlijke gevoelens, wanhoop
23
en in de rest van de wereld?
Kunnen we ons een mooiere wereld voorstellen?
potentieel
veilige zone
Business as usual
pijn-plek
Collectieve pijn-plekken
24
binnen en buiten goede realiteit
de wereld is in harmonieus, overvloedig, een
paradijs
overvloed, verbondenheid, bekrachtiging,
acceptatie
wereldbeeld
kindertijd
beslissingen zijn inclusief en met oog op lange
termijn ? duurzaam
buitenwereld
relaties
authentiek gedrag, acceptatie van het zelf en de
ander
25
binnen en buiten slechte realiteit
schaarste?concurrentie disconnection from life
nature as resource and dustbin
isolatie, honger, niet geaccepteerd, gebrek aan
bescherming en waardering
wereldbeeld
kindertijd
kortetermijn winst, de ander is vijand,
hulp-bronnen exploiteren ? kapitalisme, leger
buitenwereld
relaties
niet authentiek, aangepast gedrag gebrek aan
zelfwaardering de ander is concurrent of
bedreiging
26
Innerlijke transitie wat hoe?
Gemeen-schaps rituelen
Inheemse/ volks-wijsheid
Groeps -dynamiek
veilige zone doen plannen maken
Psychologie, modellen voor verandering
Plekken om (jezelf) te zijn
Steungroepen
Emotioneel verdiepings-werk (JM)
27
Mogelijke aanpak
Slechte realiteit geloof Wat helpt of heelt? Goede realiteit creëren Voorbeelen van activiteiten
Er is niet genoeg Er is meer dan genoeg Maaltijden delen, ruil bijeenkomsten, gratis activiteiten vind manieren om dingen weg te geven!
Overmand worden Momenten creëren om vertwijfeling en mogelijkheden te ervaren Joanna Macy werk, steungroepen. Let op tekenen van burnout!
Onveiligheid Veilige plek creëren om plezier te hebben, creatief te zijn Steungroepen bouwen aan vertrouwen. Kunst, muziek-evenementen, verhalen vertellen
28
Mogelijke aanpak
Slechte realiteit geloof Wat helpt of heelt? Goede realiteit creëren Voorbeelen van activiteiten
Isolatie Je verbinden met anderen of met de natuur Groepsactiviteiten, nabesprekingen bij films, pluktochten, fietstochten, rituelen
Waardeloos voelen Ieders bijdrage waarderen Vier successen openbaar en tijdens vergaderingen. Publiceer verhalen, kunst, fotos, resultaten
Concurrentie Samenwerking Uitwisselingen, gedeelde projecten of werk, nieuwe relaties bouwen met andere groepen
Machteloosheid Bekrachtigen van eigen capaciteiten Oog hebben voor gelijkwaardige inbreng van ieder, nieuwe ideeën uit principe ondersteunen, begeleiden