Osnovi na derivati

1
Osnovi na derivati namena, vidovi, cena

• Upravuvawe i zatita od rizici
• Rizici
• Terminski dogovori na devizni kursevi - forvardi
• Opcii
• Fjuers dogovori
• Svopovi
• Inovacija na pazarot za derivati

2
Upravuvawe i zatita od rizici

• Zoto hexirawe?
• Namaluvawe na rizikot so opcii
• Fjuers dogovori
• Terminski dogovori
• Svopovi
• Inovacija na pazarot za derivati

3
Zoto hexirawe ?

• to pretstavuva itnata kompanija vo biznisot?

A. Proizvodstvo na proizvodot efektivno i negova
prodaba za profit. B. pekulirawe so cenata na
eer, itarki i drugi imputi na proivodot.
Odgovor I dvete
4
Zoto hexirawe ?

• Primer - Onnex prodava surova nafta. Bideji
  nejzinite trooci se relativni fiksni,
  fluktuaciite vo prodanata cena na surovata nafta
  e predizvikaat neoekuvani dobivki ili zagubi.
• Kako Onnex moe da go namali ovoj rizik?

Onnex gubi pari koga cenite paaat.
Prihodi
Cena po barel
5
Rizik od devizen kurs
Primer Honda dizajnira nova kola vo Japonija vo
vrednost od JPY 1,715,000 (troociprofit). Po
devizen kurs od JPY101.18/USD1 voziloto se
prodava za USD 16,950 vo ?????????????. Dokolku
vrednosta na dolarot porasne vo odnos na jenot,
po devizen kurs JPY105/USD1, kolku bi iznesuvala
vrednosta na voziloto?
1,715,000 16,333 105
Vo sprotivno, dokolku jenot se razmenuva po
terminski diskont, vo Japonija bi se namalila
kupovnata mo.
6
Rizik od devizen kurs
Primer - Harley Davidson dizajnira motor vo
vrednost od USD12,000 (troociprofit). Po
devizen kurs od JPY101.18/USD1 motorot se prodava
za JPY 1,214,160 vo Japonija. Dokolku
vrednosta na dolarot porasne i devizniot kurs e
JPY105/USD1, kolku bi iznesuvala vrednosta na
motorot?
USD12,000 x 105 JPY1,260,000 (3.78 porast)
7
Terminski dogovori -Forvardi

• Terminski premii i terminski diskonti
• promptniot devizen kurs iznesuva JPY123.38/USD
  1,
• ednogodiniot terminskiot devizen kurs iznesuva
  JPY120.63/USD 1
• devizen kurs JPY/USD ?? ???? ?????????
• Terminska devizna transakcija e devizna
  transakcija meu dve strani vo koja edna deviza
  se prodava za druga po devizen kurs koj se
  dogovara denes za poramnuvawe na datum razlien
  od spot poramnuvaweto.Terminskiot devizen kurs
  obino e razlien od spot kursot i e odreden od
  razlikata na kamatite meu dvete devizi.

8
Terminski dogovori -Forvardi

• promptniot devizen kurs iznesuva ?PY123.38/USD
  1, a ednogodiniot terminskiot devizen kurs
  iznesuva JPY120.63/USD 1
• Praawe ????? ???? ? ?? ???? ?????? ?? ???????
  ???? ?????? ??????? ?? ????? ?? 100.000 ???. ???
  ?? ?????????
• ?) ?? ?????? ?????? ????
• ?) ?? ?????? ????????? ??????? ???/??? ?? 12
  ???.
• ?) ?? ?????? ? ?? ?????? ?????? ?? 12 ??????.

9
Terminski dogovori -Forvardi

• Terminski premii i terminski diskonti
• Primer Kakov e odnosot pomeu premijata i
  diskontot, dokolku promptniot devizen kurs
  iznesuva JPY123.38/USD 1, a ednogodiniot
  terminskiot devizen kurs iznesuva JPY120.63/USD
  1?

10
Terminski dogovori -Forvardi

• Terminski premii i terminski diskonti
• Primer Kakov e odnosot pomeu premijata i
  diskontot, dokolku promptniot devizen kurs
  iznesuva JPY123.38/USD 1, a ednogodiniot
  terminskiot devizen kurs iznesuva JPY120.63/USD
  1?
• Odgovor - Dolarot se prodava so 2.28 premija vo
  odnos na jenot. Jenot se prodava so 2.28 diskont
  vo odnos dolarot.

11
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• Osnovni odnosi

equals
equals
equals
equals
12
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• 1) Teorija na paritet na kamatna stapka
• Odnosot pomeu kamatnite stapki oslobodeni od
  rizik vo dve razlini zemji e ednakov na odnosot
  pomeu terminskite i promptnite devizni kursevi.

13
Odnosi pomeu deviznite kursevi
Primer - Rabotite na proekt vo Avstralija ija
inicijalna vrednost e USD100,000. Pod
pretpostavka deka site okolnosti ostanuvaat
nepromeneti, Vie imate monost da dobiete
ednogodien zaem vo avstraliski dolari po kamatna
stapka od 6 ili ednogodien zaem vo amarikanski
dolari po kamatna stapka od 2.8. Promptniot
devizen kurs iznesuva AUD1.7518/USD 1.
Ednogodiniot terminski devizzen kurs iznesuva
AUD 1.8066 / USD 1. Koj zaem bi gi izbrale i
zoto? Ignorirajte gi transakcionite trooci.
14
Odnosi pomeu deviznite kursevi
Primer - Rabotite na proekt vo Avstralija ija
inicijalna vrednost e USD100,000. Pod
pretpostavka deka site okolnosti ostanuvaat
nepromeneti, Vie imate monost da dobiete
ednogodien zaem vo avstraliski dolari po kamatna
stapka od 6 ili ednogodien zaem vo amarikanski
dolari po kamatna stapka od 2.8. Promptniot
devizen kurs iznesuva AUD1.7518/USD 1.
Ednogodiniot terminski devizzen kurs iznesuva
AUD 1.8066 / USD 1. Koj zaem bi gi izbrale i
zoto? Ignorirajte gi transakcionite trooci.
Trook za zaemot vo USD USD100,000 x 1.028
USD102,800
Vrednost na zaemot vo AUD USD100,000 x 1.7518
AUD 175,180 exchange
AUD175,180 x 1.06 AUD 185,690 loan pmt
AUD185,690 /
1.8066 USD102,800 exchange
Dokolku kaj dvata zaemi se pojavee razlien
rezultat, vo toj sluaj postoi arbitraa!
15
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• 2) Teorija na oekuvawe na deviznite kursevi.

Teorija spored koja oekuvaniot prompten devizen
kurs e ednakov so terminskiot devizen kurs.
16
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• 3) Paritet na kupovna mo

Oekuvanata promena vo promptniot devizen kurs e
ednakva so oekuvanata razlika vo inflacijata
pomeu dve razlini zemji.
17
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• Primer
• Dokolku stapkata na inflacija vo SAD se
  pretpostavuva deka e iznesuva 0.8 ovaa godina,
  to znaeme za oekuvanata stapka na inflacija vo
  Avstralija?
• Prompten devizen kurs AUD1.7518/USD 1
• Ednogodien terminski devizen kurs AUD1.8066/USD
  1

solve for i
i .0395 or 3.95
18
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• 4) Meunaroden Fierov efekt

Oekuvanata razlika vo stapkite na inflacija e
ednakva so razlikata vo tekovnite kamatni
stapki. Isto taka nareeni realni kamatni stapki.
19
Odnosi pomeu deviznite kursevi

• Primer-Vrz osnova prethodnite primeri, pokaete
  ja ramnoteata pomeu kamatnite stapki i stapkite
  na inflacija.

20
Opcii

• Kupovni i prodani opcii
• to ja opredeluva vrednosta na opcijata

21
Terminologija vo vrska so opciite
Kupovna opcija Pravo da se kupi nekoe sredstvo po
odnapred utvrdena cena na ili pred datumot na
izvruvawe.

• Prodana opcija
• Pravo da se prodade nekoe sredstvo po odnapred
  utvrdena cena na ili pred datumot na izvruvawe.

22
Obvrski na opciite
  Kupuva Prodava
Kupovna opcija Pravo da go kupi sredstvoto Obvrska da go prodade sredstvoto
Prodana opcija Pravo da go prodade sredstvoto Obvrska da go kupi sredstvoto
23
Tipovi na opcii

• Postojat tri tipa na opcija
• 1. Amerikanski. Ovie opcii mu davaat pravo na
  sopstvenikot na opcijata no ne obvrska da kupi
  ili da go prodade osnovniot instrument na ili
  pred denot na istekuvawe na opcijata
• 2. Evropski. Ovie opcii mu davaat pravo na
  sopstvenikot na opcijata no ne obvrska da kupi
  ili da go prodade osnovniot instrument samo na
  denot na istekuvawe na opcijata
• 3. Egzotini. Ovie opcii imaat nekoi restriktivni
  instrumenti to ne gi sodrat prethodnite opcii
  call i put. Obino se vikaat Aziski opcii.

24
Vrednost na opcijata

• Komponenti na cenata na opcijata
• 1 - Osnovna cena na akcijata
• 2 - Cena na izvruvawe
• 3 - Osetlivost na prinosite od akcija (standardna
  devijacija na godinite prinosi)
• 4 - Datum na izvruvawe na opcijata
• 5 - Segana vrednost na parite(diskontna stapka)

25
Opcii na finasiski sredstva

• Varanti - Pravo da se kupat akcii od kompanijata
  spored dogovorena cena pred odreden datum.
• Konvertibilna obvrznica- Obvrznica koja imatelot
  moe da ja zameni za odreden broj na akcii.
• Otpoviklivi obvrznici- Obvrznica koja moe da
  bide otkupena od strana na emitentot pred datumot
  na dostasuvawe po odredena kupovna cena.

26
Finansiski fjuersi

• Cel (Hexirawe) - Da se sozdade sprotivna reakcija
  pri promena na cenite, od vaata gotovinska
  sostojba.
• Stoki (sredstva) - Ednostavno, bideji ovie
  vidovi na sredstva se definitivni.
• Finansii - Poteko, bideji ovie vidovi na
  sredstva ne se definitivni.
• Taka to, mora da se obidete da ja pribliite
  vaata pozicija so fjuersi so pomo na "Stapki
  na hexirawe".

27
Terminski dogovori

• Terminski dogovor- Dogovor za kupuvawe ili
  prodavawe na odredeno sredstvo vo idnina po
  odnapred dogovorena cena.
• Terminskite dogovori se "naraani" fjuers
  dogovori. Tie imaat odreden iznos i datum na
  vanost za ispolnuvawe na potrebite na kupuvaot.

28
Svopovi

• Svop - Aranman pomeu dve dogovorni strani za
  razmena na eden parien priliv za drug.

Fixed rate pmt
LIBOR pmt
Company
Swap Dealer
LIBOR pmt
29
Primer - Kamaten svop
Dostapni zaemi Aaa Pret. Baa Pret.
Fiksna stapka na zaem 10 11.5 Varijabilna
stapka na zaem 7.25 7.50
Svop Aaa Pret. pozajmuva 1mil fiksen zaem -10
Baa Pret. pozajmuva 1mil varijabilen zaem -
7.5 Aaa pretpostavuva pmts na varijabilen zaem -
7.5 Baa pretpostavuva pmts na fiksen zaem 10.75
30
Primer - Kamaten svop
Dostapni zaemi Aaa Pret. Baa Pret.
Fiksna stapka na zaem 10 11.5 Varijabilna
stapka na zaem 7.25 7.50
Aaa Benefit Pay Fix _at_ -10.00 Get Fix
_at_ 10.75 Pay Var _at_ - 7.50 Var Sav _at_
7.25 Net Benefit .50
31
Primer - Kamaten svop
Dostapni zaemi Aaa Pret. Baa Pret.
Fiksna stapka na zaem 10 11.5 Varijabilna
stapka na zaem 7.25 7.50
Aaa Benefit Baa Benefit Pay Fix _at_ -10.00 Pay
Var _at_ - 7.50 Get Fix _at_ 10.75 Get Var _at_
7.50 Pay Var _at_ - 7.50 Pay Fix _at_ -10.75 Var
Sav _at_ 7.25 Fix Sav _at_ 11.50 Net Benefit
.50 Net Benefit .75
32
Valutni svopovi

• Slino na kamatnite svopovi
• Ist vid na zaem samo razlina valuta
  ZOTO?
• Primer
• Imate investicija vo Japonija
• Proektot e finansiran so amerikanski obvrznici
• Barate SVOP partner za da emulirate (potkrepite)
  so Japonski obvrznici
• Java Yahoo Glavnica
• JPY zaem 11 12 USD 1 mil
• USD zaem 8 11.1 or JPY120

33
Valutni svopovi

• primer - prodoluva
• Java pozajmuva USD1mil - 8
• Yahoo pozajmuva JPY120mil - 12
• Intl. Bankata organizira svop (razmena)
• Java razmenuva 8 USD zaem za 10.3 JPY zaem
• Yahoo razmenuva 12 JPY zaem za 10.4 USD zaem
• Vkupno oekuvan profit (11.1-8) - (12-11)
  2.1

34
Valutni svopovi

• primer - prodoluva
• benefit za Java
• USD zaem 8 - 8 0
• JPY zaem 11 - 10.3 .7 neto dobivka .7
• benefit za Yahoo
• USD zaem 11.1 - 10.4 .7
• JPY zaem -12 12 0 neto
  dobivka - .7
• benefit za bankata
• USD zaem 10.4 - 8 2.4
• JPY zaem - 12 10.3 -1.7 neto dobivka
  .7

35
Inovacii vo derivativite

• Kreativniot um e edinstvenata preka za novi
  derivati. Duri i derivati na vremenska prognoza
  se pojavija vo poslednive godini.

Primer TV mrea saka da go namali rizikot od
pojava na dod za vreme na sportski nastani, pri
to bi se namalile prihodite od reklamirawe.
Koja moe da bide drugata strana na vakviot
dogovor?