Sj

1
Sjálfstætt fólk - efnisútdráttur

• 1. hluti Landnámsmaður Íslands

2
Kólumkilli

• Fornar sagnir eru um Albogastaði í Heiði.
• Þar var forðum kirkja helguð Kólumkilla, írskum
  munki og særingamanni, sem kom fyrir landnám.
• Gunnvör húsfreyja stundaði morð á ferðamönnum um
  1600. Hún var tekin af lífi og dysjuð á hálsinum
  vestan bæjarins.
• Draugagangur varð síðan á bænum, því að Gunnvör
  reið húsum.

3
Jörðin

• Albogastaðir voru nefndir Veturhús, í eigu
  Útirauðsmýrar.
• Bærinn hafði verið í eyði frá 1750 í 150 ár.
• Bjartur kemur með gulu, lúsugu tíkina og skírir
  staðinn Sumarhús.
• Hann hafði verið vinnumaður á Útirauðsmýri í 18
  ár.
• Hann átti fyrir fyrstu afborgun af jörðinni og á
  25 ær. Hann bollaleggur um not af bæjarlæknum.

4
Brúðkaup I

• Það var haldið í Niðurkotinu. Rósa Þórðardóttir
  giftist Bjarti. Presturinn séra Guðmundur var
  góðkunnur fyrir fjárkyn sitt.
• Tveir synir Þórðar og konu hans höfðu drukknað,
  sonur og dóttir höfðu farið til Ameríku, tvær
  dætur voru giftar í sjávarplássum, en Rósa var
  yngst.
• Hún hafði verið í vist á Útirauðsmýri, sem var
  stórbýli sveitarinnar.

5
Brúðkaup II

• Húsfreyjan og skáldkonan á Útirauðsmýri var gift
  Jóni hreppstjóra.
• Þau eiga soninn Ingólf Arnarson Jónsson og
  dótturina Auði.
• Lýst er fátækum bændum úr sveitinni, sem eru
  Einar skáld í Undirhlíð, Þórir í Gilteigi (sem á
  dætur), Ólafur í Ystadal, sem er fróðleiksfús, og
  seinna bætist fjallkóngurinn við.
• Eftir snubbótta athöfn er veisla og maddaman
  flytur ræðu um verðleika bændafólks og sveitar.

6
Skýjabrok

• Bjartur og Rósa halda heim í Sumarhús.
• Hún vill kasta steini í dys Gunnvarar en hann
  bannar það.
• Rósa telur að reimt sé á staðum.
• Bjartur kemur með dylgjur um samband Rósu og
  Ingólfs á Útirauðsmýri.

7
Leyndarmál

• Bjartur kemst að því fyrstu nóttina að Rósa er
  ekki hrein mey.
• Hann grunar að hún sé ófrísk eftir Ingólf.
• Rósa neitar öllu og grætur.
• Hann aumkast yfir hana því að hann veit að
  kvenkynið er aumara en karlkynið.

8
Draumar

• Bjartur hugsar til þess að eftir 12 ár verði hann
  búinn að borga jörðina (121830 ár).
• Rósa er lasin, hún kastar upp.
• Hana langar mjög í kjöt og mjólk. Bjartur segir
  að frjáls maður geti lifað á soðningu.
• Bjartur telur nauðsynlegt að koma sér upp
  fjárstofni sem fyrst. Hann hlustar ekki á Rósu og
  telur að hún sé hjartveik.

9
Hjartveikin - þurrkur

• Rósa verður æ máttfarnari og Bjarti þykja
  matarvenjur hennar undarlegar, hún fær sér
  hafragraut, einnig er hún honum fráhverf.
• Rósa reynir að komast að Útirauðsmýri til að
  kaupa mjólk en kemst ekki nema að dys Gunnvarar.
• Rósa veiðir ál og étur hann í staðinn fyrir úldna
  steinbítinn.
• Bjartur og Rósa vinna dag og nótt til að bjarga
  heyjum. Loks hnígur hún niður og sofnar.

10
Skógarför

• Hópur fólks úr sveitinni kemur á sunnudegi í
  skemmtiferð upp að Sumarhúsum. Í hópnum er
  Ingólfur Arnarson Jónsson.
• Rósa felur sig því að henni finnst hún líta svo
  illa út. Bjartur dregur hana fram.
• Ingólfur veiðir mikið yfir daginn, bæði fugl og
  fisk, og kallar Sumarhús matarkistu.
• Fólkið söng og var kátt.

11
Gangnamenn

• Bjartur ætlar í leitir. Rósa neitar að vera ein
  heima og Bjartur nær í gimbrina Gullbrá og skilur
  hana eftir hjá henni.
• Gangnamenn koma, Rósa verður glöð að hitta föður
  sinn. Spjallað er saman yfir kaffi. M.a. er
  drepið á Þórarin í Urðarseli og fjölskyldu hans
  (kemur síðar við sögu Bjarts).
• Fjallkóngurinn dregur fram brjóstbirtu og Einar
  fer með skáldskap. Bjartur hefur aðeins áhuga á
  rímum. Minnst er á almanakið. Bjartur fer svo
  burt með hinum.

12
Síðsumarnótt

• Rósa er ein heima með kindinni Gullbrá.
• Veður er mjög slæmt og Rósa verður æ myrkfælnari
  og getur ekki sofið. Hún átti eina kind og var
  tæplega skrifandi.
• Þegar morgnar fyllist Rósa hugrekki.
• Hún hatar Gullbrá, slátrar henni við lækinn með
  ljá og gengur frá kjötinu.
• Hún eldar sér nú kjötmáltíð. Það var hennar
  fyrsti hamingjudagur í hjónabandinu.

13
Læknisdómar - Skáldkonan

• Bjartur rekur í kaupstað 20 dilka, þar af fara 12
  upp í jarðarskuldina, og nær í meðal handa Rósu.
  Hann sér að Rósa lítur nú betur út.
• Maddaman á Útirauðsmýri heimsækir Rósu. Hún spyr
  hvenær Rósa eigi von á sér, en henni bregður
  mikið við.
• Maddaman segir Rósu að hún sjálf hafi fengið
  hreppsnefndina til að samþykkja að þau Bjartur
  mættu kaupa jörðina.
• Rósa er mjög fálát við maddömuna.

14
Kveðjur

• Bjartur slátrar einni gamalá í búið. Hann leitar
  vandlega að Gullbrá, sem finnst ekki.
• Bjartur ákveður að fara í 3ja daga leit inn að
  Bláfjöllum. Rósa er kvíðin en Bjartur telur engar
  líkur á að barn hans fæðist strax.
• Hann bannar Rósu að fara á aðra bæi en skilur
  tíkina eftir hjá henni.
• Þau kveðjast fremur hlýlega, hann kyssir hana og
  kallar hana rósina sína, henni vöknar um augu.

15
Eftirleit

• Bjartur heldur í átt að Bláfjöllum, liggur í
  skúta, en næsta dag stefnir í stórhríð og hann
  ætlar sér að finna gangnakofa.
• Við Jökulsá á Heiði sér hann þrjú hreindýr og
  vill handsama tarfinn.
• Hreindýrið steypir sér til sunds í ána með Bjart
  á bakinu.
• Leikurinn berst niður eftir ánni, sem er mjög
  köld.

16
Rímnakvæði

• Bjarti tekst að kasta sér af heindýrinu upp á
  ísskör við austurbakka fljótsins. Að næsta bæ er
  15 stunda gangur, hann fjarlægist Sumarhús.
• Bjartur liggur í fönn í mikilli stórhríð, en
  kveður rímur sér til hita og kemst við illan leik
  til byggða á bæinn Brún, þar er honum vel tekið.
• Bjartur hefur miklar áhyggjur af sauðkindum
  sínum.

17
Heimkoma

• Á fimta degi frá brottför kemur Bjartur heim.
  Bærinn er á kafi í fönninni.
• Lík Rósu liggur á gólfinu, henni hefur blætt út
  eftir fæðingu. Hann þerrar af líkinu blóðið eftir
  föngum.
• Tíkin yljar nýfæddu barni með lúsugum líkama
  sínum.
• Ástandið er svo slæmt að Bjartur neyðist til að
  leita hjálpar.

18
Útirauðsmýri

• Vinnumenn á Útirauðsmýri höfðu bjargað fé Bjarts
  þegar veðrið versnaði. Hann er mjög feginn því og
  spyr hvernig fénu líði.
• Vinnukonur spyrja eftir Rósu en hann verst
  fregna.
• Í einrúmi talar hann við maddömuna og
  hreppstjórann og segir þeim tíðindin.
• Bjartur reynir ekki að ræða neitt teljandi um
  faðerni barnsins. Hann segist vera lagnari að
  tala um lambféð en mannkynið. Hann biður um
  aðstoð við að koma lífi í barnið.

19
Lífið

• Sama kvöld fer Guðný ráðskona með Bjarti upp í
  Sumarhús.
• Hún laugar barnið og tekst að lífga það við,
  eftir að tíkinni hefur verið fleygt niður
  stigann.
• Bjartur ákveður að sú litla skuli heita Ásta
  Sóllilja.

20
Erindagerðir

• Oddviti sveitarinnar bendir Bjarti á að
  skynsamlegt sé að bregða búi úr því að hann sé
  orðinn kvemannslaus.
• Bjartur fer til séra Guðmundar og talar við hann
  um greftrun Rósu.
• Hjá séra Guðmundi eru þær Finna, á fertugsaldri,
  og móðir hennar Hallbera. Bjartur mundi eftir
  honum Þórarinum heitnum. Með honum hafði gamla
  konan búið í fjeritigi ár. Ákveðið er að þær
  fari í Sumarhús.

21
Líkmenn

• Líkmenn eru Einar í Undirhlíð, Ólafur í Ystadal,
  Þórður í Niðurkotinu og fjallkóngurinn.
• Þeir ræða m.a. um aflífun hvolpa og kálfa.
• Þórður vill fara með eitthvað gott yfir líki
  dóttur sinnar.
• Hann raular 25. passíusálm, sem endar á vísunni
  Son guðs ertu með sanni.
• Svo er farið með faðirvorið, en Bjartur beygði
  sig ekki fyrir órímaðri bæn.

22
Moldarágángar - Eftirmæli

• Þeir komu loks með líkið í ófærðinni að
  Útirauðsmýri eftir að farið var að rökkva.
• Kona hreppstjórans kom ekki í kirkjuna.
• Presturinn hafði hraðann á en flutti þó stutta
  ræðu um sauðkindina, sem hefði gert þjóðinni
  bölvun frá upphafi.
• Þrír bændur sungu Allt eins og blómstrið eina
  yfir gröfinni.
• Einar í Undirhlíð orti eftirmæli, þrjú erindi.

23
Frostsins eldur

• Bjartur heldur heim í Sumarhús daginn eftir
  jarðarför Rósu, í miklum vetrarkulda.
• Með honum eru þær Finna og Hallbera.
• Nú finnst Bjarti hann vera kominn heim úr
  eftirleitinni. Hann var feginn að hafa þó kvatt
  Rósu áður en hann fór.
• Finna háttar hjá litla barninu. Gamla konan fer
  hins vegar með fornhelga bæn, sem átti að bægja
  öllu illu frá.

24
Sjálfstætt fólk

• 2. hluti Skuldlaust bú

25
25. Vetrarmorgunn I

• Ein 12-13 ár eru liðin síðan 1. hluta sögunnar
  lauk.
• Á heimilinu eru hjónin Bjartur og Finna, Hallbera
  gamla, Ásta Sóllilja (13 ára), Helgi og
  Guðmundur, og Nonni (7 ára). Nonni er nú
  sögumaður.
• Pabbi hans hafði farið niður í sveit með lík
  litla barnsins sem síðast dó.

26
Vetrarmorgunn II

• Samband Nonna við móður hans er innilegt.
• Ímyndunarafl Nonna er fjörugt. Hann persónugerir
  ýmis búsáhöld í huga sér og hlustar á þau tala
  saman. Hann skoðar líka kvistina í súðinni.
• Ásta Sóllilja og Nonni eru oft þreytt.
• Hann dreymir mat.

27
26. Dagur

• Lýst er daglegu lífi í Sumarhúsum.
• Hreppstjórinn kemur í heimsókn og býður Ástu
  Sóllilju að koma til náms að Útirauðsmýri.
• Kvenfélagið í sveitinni vill að Bjartur kaupi kú.
• Hreppstjórinn er fylgjandi stofnun kaupfélags í
  eigu bænda.
• Hreppstjórinn gefur Ástu Sóllilju tvær krónur.

28
27. Kvöld 28 Bókmentir

• Ásta Sóllilja vill fara að Útirauðsmýri og læra
  kristindóm.
• Bjartur neitar alveg en ætlar sjálfur að stauta
  með henni og leyfa henni að koma með sér í
  kaupstað þegar vorar. Ásta Sóllilja grætur.
• Bjartur kennir henni að lesa á Jómsvíkinga-rímur
  og síðan á Bernótusrímur.

29
29. Sækýrin

• Kýr er flutt í Sumarhús í snjónum.
• Bjartur er ekki hrifinn, krefst þess að fá að
  borga kúna og reiðir fram peninga.
• Allt hitt heimilisfólkið er ánægt með kúna,
  einkum þó Finna, sem rís úr rekkju og fer að
  sinna henni.
• Börnin taka að hressast þegar þau fá mjólk.

30
30. Stórmenni

• Hreppstjórinn kemur í heimsókn ásamt Ingólfi og
  Auði, börnum sínum.
• Hreppstjórinn vil endurgreiða Bjarti kýrverðið
  því að kýrin var gjöf frá kvenfélaginu. Bjartur
  tekur ekki við fénu.
• Ingólfur er á atkvæðaveiðum og vill að Bjartur
  styðji sinn flokk, sem m.a. vill stofna
  kaupfélög.
• Bjartur lætur ekki sannfærast og verður loks
  reiður.

31
31. Um saung

• Fuglar eru komnir, þeir syngja, kýrin er leyst
  út.
• Finna og Nonni litli gæta Búkollu saman í
  haganum. Þetta eru hamingjudagar, þau mæðginin
  ræða margt.
• Hún segir honum sögur af huldufólki sem hjálpar
  mannfólki sem átti erfitt.
• Móðir hans kennir honum að syngja Frændi, þegar
  fiðlan þegir ...

32
32. Um heiminn I

• Ásta Sóllilja baðar sig í dögginni um vornótt og
  fer næsta dag í kjól móður sinnar yfir heiðina
  með Bjarti í kaupstað. Hún sér hafið.
• Bjartur verslar við Bruna (Túliníus Jensen), þótt
  búið sé að stofna kaupfélag.
• Þau fara í bókabúð, en Örvar-Odds saga er ekki
  til, svo að Bjartur kaupir Mjallhvíti handa
  henni.
• Þau gista á gistihúsi í Firði. Þar eru ýmsir menn
  að drekka og láta ófriðlega.

33
32. Um heiminn II

• Bjartur og Ásta Sóllilja sofa í sömu koju.
• Henni er kalt, hún hjúfrar sig að föður sínum.
• Bjartur snertir hana en hvar?
• Bjartur áttar sig og hrindir henni frá sér. Hann
  rýkur út.
• Ásta Sóllilja fær sektarkennd og grætur. Hún fer
  út á eftir honum, í rigninguna.
• Þau halda heim en talast varla við.

34
33. Kúgun mannanna I

• Hreppstjórinn kemur því til leiðar að Fríða
  verður vinnukona hjá Bjarti.
• Fríða talar mjög mikið, en slíkt hefur ekki
  tíðkast í Sumarhúsum.
• Ásta Sóllilja les Mjallhvíti og hrífst mjög af
  sögunni.
• Mikil vinnuharka er við heyskapinn í Sumarhúsum,
  börnin vinna 16 klst. vinnudag.

35
33. Kúgun mannanna II

• Ömmunni gengur illa að vekja börnin og reka þau
  niður í mýrina að vinna. Fríða kallar Bjart
  þrælahaldara.
• Smám saman hafa orð Fríðu um kúgun mannanna áhrif
  á börnin, einkum Helga.
• Þetta er mikið óþurrkasumar. Matseðill í teignum
  er hinn sami, saltkeila, rúgbrauð, vatnsgrautur,
  blómur. Á eftir svaf Bjartur í fjórar mínútur.

36
34. Stórviðburðir

• Nú birtist gestur, sunnanmaður, sem fær að tjalda
  í landi Bjarts, vill veiða og á peninga.
• Búkolla ber kálfi og heimilisfólkið hrífst af
  honum, nema Bjartur. Næstu daga hefur kýrin
  kálfinn með sér í hagann.
• Bjartur slátrar kálfinum á sunnudegi, en við það
  leggst Finna í rúmið. Bjartur færir Bruna
  kaupmanni efni í steik.
• Svona sker hann ykkur öll, sagði Fríða gamla.

37
35. Gesturinn

• Sunnanmaðurinn færir Ástu Sóllilju nýveiddan fisk
  og fugl. Hallbera gamla telur að nýmeti valdi
  ofsakláða.
• Næsta sunnudag eru þau Ásta Sóllilja og Nonni
  látin færa sunnanmanni mjólk. Ásta Sóllilja er
  mjög feimin. Maðurinn segir að sveitin sé falleg.
• Hún fylgist með tjaldinu og sér manninn stefna
  niður í sveit seint um kvöld.
• Hallbera biður að heilsa systur sinni fyrir
  sunnan.

38
36. Bygging

• Jón hreppstjóri og Ingólfur hafa stofnað
  kaupfélag í Firðinum. Verðstríð hefst, undirboð
  tíðkast og kaupfélagið keppir við Bruna. Enginn
  talar lengur um skuld.
• Bjartur ákveður að byggja nýtt fjárhús. Ásta
  Sóllilja hlakkar til að fá nýtt íbúðarhús.
• Bjartur kemur upp ærhúsi með járnþaki nú fer
  mykjan ekki út um sömu dyr og fólkið.
• Kaupfélagið innleiðir prósentur.

39
37. Eitt smáblóm

• Um haustið setur Bjartur fé á með djarfara móti.
• Fólkið þrífst óvenju vel þennan vetur.
• Kominn er í sveitina nýr prestur, sr. Theodór.
  Bjarti líst ekki á skoðanir hans á fjárbúskap.
• Sæst er á að Ásta Sólilja bíði eitt ár og fermist
  með Helga.
• Bjartur finnur blóðmarkaða kind í haganum.
• Eftir hlýja tíð finnur Nonni útsprunginn fífil í
  bæjarvegg. En svo hefst slæmt páskahret.

40
38. Stríðið

• Stórhríðin geisar í fimm daga.
• Taðan dugar ekki bæði handa fénu og kúnni.
• Nytin er að detta úr Búkollu. Dropinn úr henni
  nægir ekki handa fólkinu, þó að nú sé borðað
  einmælt.
• Féð er mjög ormaveikt.
• Finna vill að Bjartur fái lánað hey frammi í
  sveit, en hann er sjálfstæður og harðneitar.
• Finna segir honum að skera sig á undan kúnni.

41
39. Dauði á vorin

• Bjartur hefur nú misst 25 ær úr ormaveiki og
  vesöld. Kýrin er hætt að standa upp.
• Auður á Mýri kemur í heimsókn ásamt fylgdarmanni,
  fær að gista. Hún er á leið suður, ófrísk, ætlar
  að giftast tjaldgestinum frá sumrinu áður.
• Bjartur neyðir Helga til að koma með sér að skera
  kúna, gegn mótmælum Finnu, sem ekki lifir af.

42
Sjálfstætt fólk

• 3.hluti Erfiðir tímar

43
40. Á bæjarhellunni

• Síðustu bók lauk að vori. Þessi hefst um haustið.
  Finna er dáin.
• Helgi og Nonni taka tal saman. Helgi segir að sá
  dauði standi aldrei upp. Hann veit að mamma
  þeirra datt niður daginn sem Búkolla var skorin.
  Hann trúir á Kólumkilla en ekki huldufólk. Þeir
  vilja ekki hafa Guðmund bróður sinn með í
  samræðunum.
• Þeir vita að Ásta Sóllilja fékk kápu á engið
  þegar mamma þeirra fékk enga kápu.

44
41. Rottugángur 42 Vinstri vángi

• Bjartur finnur tvær kindur dauðar. Sú seinni
  hafði verið hengd.
• Bjartur neitar að trúa á drauga, kallar þetta
  rottugáng og fer fram í sveit og fær sér kött.
• Bjartur horfir á Ástu Sóllilju þvo sér og snyrta
  um kvöld.
• Ýmsar hugsanir bærast í hugum þeirra beggja.
• Bjartur fer tvær-þrjár ferðir á nóttu í
  fjárhúsið.

45
43. Samtal við æðri öfl

• Nóg hey eru. En einn morgun finnur Bjartur tíu ær
  ýmist dauðar eða í andarslitrunum.
• Nonni segir Bjarti að Helgi sjái stundum
  einhverja undarlega veru nærri bænum.
• Helgi gefur óljósar skýringar.
• Bjartur veit ekki hverju hann á að trúa.

46
44. Að gánga 45. Um sálina

• Sögur af dularfullum atburðum í Sumarhúsum berast
  niður í sveitina.
• Margir forvitnir gestir koma í Sumarhús.
• Draugurinn kemur skilaboðum til fólks í gegnum
  Helga og Nonna.
• Kunningjar Bjarts og presturinn þiggja kaffi,
  ræða ýmis mál, erfiða tíma og um sálina.
• Bjartur rekur alla út og segist hafa gert boð
  fyrir réttvísina.

47
46. Réttvísi

• Nú endar draugagangurinn. Hreppstjórinn kemur en
  sýslumaður kemst ekki vegna veðurs.
• Nóg kjöt er til í Sumarhúsum.
• Helgi fer út í hríðina og hverfur.
• Hreppstjórinn talar við Hallberu gömlu um að
  réttast væri að leysa þetta heimili upp. Hún
  tekur upp hanskann fyrir Nonna litla.

48
47. Hægri vángi

• Haldin eru jól í Sumarhúsum.
• Ásta Sóllilja er með sektarkennd út af atburðinum
  í kaupstaðarferðinni. Hún tengir hann við dauða
  Finnu.
• Bjartur virðir fyrir sér vanga Ástu Sóllilju og
  tilkynnir henni svo að hann ætli í vinnu niðri í
  Firði.
• Hún kvíðir því mjög að þau börnin verði ein.

49
48. Ó púra oftími 49. Betri tímar

• Nonni og Gvendur tala saman. Nonni álítur að best
  sé að taka tóbak til að sætta sig við hlutina.
• Þeir stelast í lambatóbakið og verða fárveikir.
• Í Sumarhús kemur gestur, sem Bjartur hefur ráðið
  sem kennara barnanna.
• Kennarinn talar mjög vel um Ingólf Arnarson.
  Bruni (Túliníus Jensen) flutti burt fyrir jól.
• Bjartur er farinn að vinna hjá Ingólfi.
• Kennarinn er með námsbækur sem vekja fögnuð og
  aðdáun barnanna.

50
50. Skáldskapur 51. Guð

• Börnin eru hugfangin af lærdómnum.
• Gvendur er hrifinn af reikningi, Nonni af
  landafræði og Ásta Sóllilja af skáldskap.
• Veiðimaðurinn við Missisippi er nefndur, hann
  vekur athygli hennar.
• Kennarinn virðist eitthvað lasinn, er utan við
  sig, óglaður og hóstar mikið.
• Hann sendir bréf niður í Fjörð og biður Finsen
  lækni um meðal við hóstanum.

51
52. Óskastundin

• Meðal handa kennaranum kemur og hann tekur gleði
  sína á ný.
• Um nóttina vakna börnin við að kennarinn er
  alsæll og býður þeim að óska sér.
• Gvendur óskar þess að fé Bjarts dafni vel.
• Nonni óskar sér annarra landa. Kennarinn skrifar
  bréf og segir Nonna að koma því niður í Fjörð með
  fyrstu ferð.
• Kennarinn slökkti ljósið og tók Ástu Sóllilju.

52
53. Hið óumflýjanlega 54. Þegar maður á lífsblóm

• Ástu Sóllilju líður hörmulega, henni fannst sér
  hafa verið slátrað.
• Kennarinn er mjög lasinn og fullur
  samviskubits. Ásta Sóllilja huggar hann.
• Bjartur er á leið heim í Sumarhús. Þegar hann kom
  niður í Fjörð var Túliníus Jensen farinn á
  hausinn og horfinn úr landi með inneign Bjarts.
• Bjartur hafði neyðst til að fá sér vinnu hjá
  Ingólfi Arnarsyni í kaupfélaginu.

53
55. Hörpudagar 56. Stóra systir

• Bjartur er að líta eftir fé á heiðinni þegar hann
  kemur auga á illa á sig komið lík unglingspilts.
• Hann kastar öðrum vettling sínum til líksins og
  fer.
• Nonni kemur að Ástu Sóllilju grátandi og reynir
  að hugga hana.
• Hann skilur ekki af hverju hún er að gráta en
  finnur til mikillar samúðar.

54
57. Drengurinn og löndin - 58. Rauðsmýrarfrúin
bíður ósigur

• Bjartur fær bréf. Það er frá móðurbróður Nonna í
  Ameríku, sem býður honum til sín.
• Nonni kveður. Hallbera gefur honum sína dýrustu
  eign, m.a. klút.
• Rauðsmýrarmaddaman skilar Ástu Sóllilju úr
  fermingarfræðslunni.
• Ásta Sóllilja er ófrísk, komin fjóra mánuði á
  leið.
• Bjartur verður fjúkandi reiður.

55
59. Það er ég

• Bjartur kemur heim seint um kvöld, er að hugsa um
  féð eins og venjulega.
• Hann slær Ástu Sóllilju, segir að hún sé ekki af
  sinni ætt og skipar henni brott.
• Hún fer áleiðis yfir heiðina og ætlar til
  mannsins em hún elskar.
• Hún heldur ennþá í ýmsa dagdrauma.
• Bjartur kemur að gamalli kind sem hefur eignast
  þrílembinga.

56
Sjálfstætt fólk

• 4. hluti Veltiár

57
60. Þegar Ferdinand var skotinn

• Þessi kafli gerist rúmum fjórum árum eftir að
  síðustu bók lauk.
• Bjartur, Einar í Undirhlíð, Krúsi á Gili, Þórir á
  Gilteigi og fjallkóngurinn spjalla, saman um
  fyrri heimsstyrjöldina sem nú geisar.
• Fjallkóngurinn segir að stríðið rísi ekki út af
  hugsjón, og helstu ófriðarlöndin, Frakkland og
  Þýskaland séu eiginlega sama landið, ekki einu
  sinni fjörður á milli, og líklega búi
  meinleysis-grey í báðum löndunum.

58
61. Trúmál

• Bjartur eykur bústofninn hægt og sígandi. Hann
  fer varlega í fjárfestingum þrátt fyrir góðæri í
  landinu vegna stríðs.
• Akbraut er lögð úr Firði, framhjá Sumar-húsum og
  fram í sveit.
• Hallbera gamla tórir og neitar að trúa á
  nýjungar.
• Kaupfélögin blómgast og bændamenning kemst í
  tísku.
• Bjartur reisir Gunnvöru bautastein.

59
62. Aðgaungumiðar

• Gvendur er orðinn 17 ára.
• Hreppstjórinn á leið um og býður Bjarti að kaupa
  af honum Sumarhús á 15 þús. krónur. Bjartur
  neitar.
• Gvendur fær bréf frá Nonna þar sem Nonni býður
  honum til Ameríku. Fargjaldið fylgir.
• Gvendur tilkynnir Bjarti að hann ætli til
  Ameríku.

60
63. Grettir vakir. 64. Samtal um draumalandið

• Gvendur fer. Bjartur biður hann að skila frá sér
  vísum til Ástu Sóllilju Grettir vakir föl við
  fell ...
• Gvendur bíður eftir skipinu niðri á Firði.
• Hann hittir Ástu Sóllilju og Björt dóttur hennar,
  sem er rúmlega 5 ára. Þau tala um það afl sem
  stjórnar Bjarti.
• Ásta Sóllilja segir Gvendi að Ingólfur hafi sagst
  vera faðir hennar. Hún vill að hann skili til
  Bjarts að hún sé trúlofuð nútímaskáldi.

61
65. Amríka 66. Stjórnmál

• Gvendur hittir mjög unga dóttur Ingólfs
  Arnarsonar og verður ástfanginn. Þau fara saman á
  hestum upp á heiði og hann missir af skipinu.
• Ingólfur Arnarson á í pólitískri baráttu við
  bankastjórann í Víkinni, sem er tengdasonur
  fjallkóngsins.
• Bjartur styður Ingólf og afþakkar lán sem
  fjallkóngurinn býðst til að útvega honum.

62
67. Gæðingurinn.

• Haldinn er þingmálafundur á Útirauðsmýri. Gvendur
  mætir í þeirri von að hitta ástina sína, dóttur
  Ingólfs Arnarsonar. Hann hittir hana ekki þar.
• Gvendur rekst á stúlkuna í bíl skammt frá
  Sumarhúsum. Hún vill ekkert með hann hafa.
• Ingólfur segist munu senda Bjarti efni til
  húsbygginga og útvega honum lán.

63
68. Nútímaskáldskapur 69. Þegar maður er ekki
giftur

• Bjartur reisir þriggja hæða hús í Sumarhúsum.
• Bjartur og Gvendur fara í kaupstað.
• Bjartur sendir Gvend með vísur um stríðið til
  Ástu Sóllilju.
• Bjartur frestar því um sinn að flytja í nýja
  húsið, því að bæði vantar hurðir og húsgögn.
• Bjartur heldur ráðskonur fyrir sig og Gvend, þ.á
  m. Brynhildi, sem er kölluð Brynja.

64
70. Vaxtamál

• Afurðir bænda hrapa í verði, enda stríðinu lokið.
• Ingólfur Arnarson verður bankastjóri Þjóðbankans.
• Bjartur fær varla að taka út brýnustu nauðsynjar
  hjá nýja kaupfélagsstjóranum í Firði.
• Bjartur, Gvendur, Bera og Brynja flytja í nýja
  húsið þetta haust, en reykháfurinn virkar ekki.

65
71. Tröll á haustin 72 Þá hugsjónir rætast

• Brynja kemur úr kaupstaðnum hlaðin alls kyns
  varningi, þ. á m. kaffi og tóbaki.
• Bjart dauðlangar í tóbak en tekst að stilla sig.
• Hann skipar Brynju á brott.
• Í nýja húsinu er ótrúlega kalt. Bera gamla flytur
  út í fjós.
• Bjartur getur ekki lengur borgað af láninu.
• Ingólfur Arnarson er skipaður forsætisráðherra
  Íslands.

66
73 Hundar, sál o.fl.

• Selja á Sumarhús á uppboði fyrir skuldum.
• Bjartur ákveður að flytja í Urðarsel á
  Sandgilsheiði, jörð Hallberu, og ræðir málið við
  hana. Hún segir að þar sé fallegt sólarlag.
• Hann hittir Þóri í Gilteigi, hann er ekki
  gjaldþrota, því að dætur hans fóru ekki að
  heiman. Ólafur í Ystadal og Einar í Undirhlíð eru
  verr staddir.

67
Sjálfstætt fólk

• Sögulok

68
74. Annarra manna brauð

• Hreppstjórinn kaupir aftur beitarhúsin sín af
  Bjarti fyrir það sem á þeim hvílir. Hann efnir í
  baðstofu í Urðarseli og kemur í Fjörðinn ásamt
  Gvendi.
• Gvendur vill að þeir heimsæki Ástu Sóllilju, enda
  sé kærastinn hlaupinn frá henni.
• Framundan er verkfall, lögregla á leiðinni.
• Verkfallsmenn gefa Bjarti stolið brauð og kaffi.
  Hann segir að Gvendur geti orðið eftir hjá þeim
  til að berjast.

69
75. Rússakeisari fallinn

• Næsta morgun vaknar Bjartur í brakka
  verkamannanna og skilur Gvend þar eftir sofandi.
• Við götuna hittir hann stúlku sem er eins og Ásta
  Sóllilja, þetta er Björt.
• Hann fer inn í kofa Ástu Sóllilju, sem er
  brjóstveik, og segist taka þær mæðgur og litla
  barnið hennar með upp yfir. Hún klæðir sig.
• Hann segir að maður eigi aldrei að gefast upp, þó
  að allt hafi verið tekið af manni.

70
76. Blóð í grasi

• Um kvöldið eru þau í Sumarhúsum hjá ömmunni. Ásta
  Sóllilja segist vera risin upp frá dauðum.
• Næsta dag er lagt af stað í Urðarsel, í hripum
  eru reidd börnin tvö og gamla konan, níræð.
• Bjartur veltir um minnismerkinu um Gunnvöru.
• Ásta Sóllilja gengur með, en hnígur niður í
  heiðadrögunum og hóstar. Blóð rennur eftir slóð
  .... Bjartur tekur hana í fang sér og heldur
  áfram.