L02 P

1
L02 Përcaktimi i standardeve për marrje në punë
të punëtorëve

• Prof.as. Avdullah Hoti

www.valmirnuredini.tk
2
Hyrje (1)

• Marrja në punë aktivitet kryesor i dep të
  personelit
• Por kjo ndikon në produktivitetin e gjithë
  kompanisë
• Si të merremi me të?
• Skenari
• Një kompani që prodhon kompjuter
• Merr porosi me telefon përmes agjentëve të
  shitjes
• Porositë barten tek dep i prodhimit, i cili e
  monton kompjuterin sipas specifikave që kërkon
  konsumatori
• Agjentët e shitjes janë personat ndërmjetësues në
  mes të kompanisë dhe konsumatorëve
• PYETJA çfarë punëtorë duhet të merren në punë
  për agjent të shitjes? Çfarë aftësish duhet të
  kenë ata?

www.valmirnuredini.tk
3
Hyrje (2)

• Përmbledhje e bisedës në bordin e kompanisë
• SMITH agjentët janë persona kyç për kompaninë,
  duhet të punësohen persona me aftësi të larta,
  nuk duhet kursyer në këtë drejtim
• RICARDO Megjithatë nuk pajtohem se duhet paguar
  shumë
• MARSHALL Duhet paguar shumë këta persona
• KEYNES Por, si të sigurohemi që kemi punësuar
  personin e duhur?

3
www.valmirnuredini.tk
4
Hyrje (3)

• Çështjet që diskutohen
• A janë personat me kualifikime të larta personat
  e duhur për kompaninë?
• A duhet të ndikohet marrja e punëtorëve në punë
  nga situata financiare në të cilën gjendet
  kompania?
• Si të vendosen standardet/kualifikimet për marrje
  në punë?
• Sa punëtorë duhet të merren në punë?
• Çfarë informatash të përdoren për marrjen në
  punët?

4
www.valmirnuredini.tk
5
Trade-off në mes punëtorëve me shkathtësi të
larta dhe atyre më pak të kualifikuar (1)

• Supozojmë se kemi informata perfekte
• A është më mirë
• të punësohen personat me kualifikime të larta,
  pavarësisht kostos, apo
• personat që kushtojnë më lirë, pavarësisht
  kualifikimeve?
• Asnjëra nga zgjidhjet nuk është perfekte
• Nëse zgjidhet alternativa (1)
• kërkesa rritet për punëtorë me kualifikime të
  larta,
• Rritet diferenca në paga në mes të H-S dhe L-S
• Bie paga për punëtorë L-S dhe rritet për punëtorë
  H-S
• Në ekuilibër firmat ndahen në mes atyre që
  punësojnë H-S dhe atyre L-S

5
www.valmirnuredini.tk
6
Trade-off në mes punëtorëve me shkathtësi të
larta dhe atyre më pak të kualifikuar (2)

• Shembull krahasimi i produktivitetit të
  punëtorëve me shkollë të mesme dhe atyre me
  fakultet
• Nga të dhënat, firma mund të analizojë nivelin e
  shitjes dhe të arsimimit të agjentëve të shitjes
  (Tab. 2.1)
• Tab.2.1 Raporti 11.28 punëtorët me fakultet
  janë mesatarisht 28 më produktiv se ata me
  shkollë të mesme.
• A është niveli arsimor indikator i mirë i
  produktivitetit të punëtorëve?
• Tab.2.2 Raporti 11.50 ata me fakultet kanë
  marrë pagë mesatarisht 50 më të lartë

6
www.valmirnuredini.tk
7
7
www.valmirnuredini.tk
8
8
www.valmirnuredini.tk
9
Trade-off në mes punëtorëve me shkathtësi të
larta dhe atyre më pak të kualifikuar (3)

• Shembull krahasimi i punëtorëve me sh.m. dhe
  atyre me fakultet
• Fitimet e pritura të firmës
• Nëse firma punëson punëtorë me fakultet, ajo
  realizon shitje
• (1.88 mil.vit)/12156,944 shitje/muaj
• Nëse punëson punëtorë me shkollë të mesme
• (1.47 mil.vit)/12122,917 shitje/muaj
• Për të arritur 1 mil shitje/muaj
• 1,000,000 / 156,944 mil.vit6.3 pun. me
  fakultet
• 1,000,000 / 122,917 mil.vit8.1 pun. me sh.m.

9
www.valmirnuredini.tk
10
Trade-off në mes punëtorëve me shkathtësi të
larta dhe atyre më pak të kualifikuar (3)

• Shembull krahasimi i punëtorëve me sh.m. dhe
  atyre me fakultet
• Kostoja e punësimit të 8,1 punëtorëve me sh.m më
  1990
• (a) 8.1 pun X 6.82 për orë x 172 orë/muaj
  9,766 muaj
• Kostoja e punësimit të 6.3 punëtorëve me fakultet
  më 1990
• (b) 6.3 pun X 10.25 për orë x 172 orë/muaj
  11,495 muaj
• Për të pasur shitje 1 mil, firma mund të
  punësojë (a ) ose (b)
• Strategjia firma punëson punëtorë me sh.m. pasi
  kushtojnë më lirë

10
www.valmirnuredini.tk
11
Principet për vendosjen e standareve të aftësive

• Vlejnë principet e shembullit të mëparshëm
• Punësohen ata që kushtojnë më lirë
• Por nëse ata me fakultet dhe ata me sh.m.
  kushtojnë njësoj, kompania punëson ata me
  fakultet
• Supozojmë
• Qc autputi për punëtorë me fakultet
• Qh autputi për punëtorë me sh.m.
• Wc paga për punëtorë me fakultet
• Wh paga për punëtorë me sh.m.
• Është më efektive të punësohen me sh.m. nëse
• Wh/Qh lt Wc/Qc 0.87 lt 1.15
• Për 1 shitje, punëtorët me Fakultet paguhen
  0.0087 ndërsa ata me sh.m. paguhen 0.0115
• Zgjedhet punëtori me kosto më të ulët për njësi
  të produktit

11
www.valmirnuredini.tk
12
Principet për vendosjen e standareve të aftësive

• Për të vendosur çfarë punëtorë të merren në punë,
  mund të përdoret edhe kjo qasje
• Qc/Qh lt Wc/Wh
• Ana e majtë raporti i autputit
• Ana e djathtë raporti i pagave
• Firma zgjedh punëtorë me fakultet, nëse raporti
  në autput (në anën e majtë të ekuacionit) është
  më e madhe se raporti në paga (në anën e djathtë
  të ekuacionit)

12
www.valmirnuredini.tk
13
Principet për vendosjen e standareve të aftësive

• Shembull
• Zgjedhja e punëtorëve në Hotelin Days Inns
• Punësimi i punëtorëve për tu përgjigjur në
  telefonata për rezervime
• Fillimisht punëtorë të rinj pa përvojë por edhe
  me kosto të ulët
• Rritja e pagës së këtyre punëtorëve e ka shtyrë
  kompaninë të shqyrtojë se çfarë punëtorë të
  punësojë
• Alternativë punësimi i punëtorëve të vjetër në
  moshë, por me pagë më të lartë se të punëtorëve
  të rinj
• Pas krahasimit të kostos dhe autputit të
  punëtorëve të rinj dhe atyre të moshuar, kompania
  ka ardhur në përfundim
• Punëtorët e vjetër kalojnë më shumë kohë në
  telefon se punëtorët e rinj
• Punëtorët e vjetër arrijnë të bëjnë më shumë
  rezervime për kohën e kaluar në telefon,
• Edhe pse kushtojnë më shumë, ata i sjellin
  kompanisë shumë më tepër fitim se punësimi i
  punëtorëve të rinj pa përvoj
• Kompania punëson punëtorë të vjetër në moshë

13
www.valmirnuredini.tk
14
Situata financiare e kompanisë dhe punësimi i
punëtorëve

• Principi i mëparshëm vlen pavarësisht situatës
  financiare të kompanisë
• Viti 1978
• Paga me sh.m. 7.05 me fakultet 9.49 gt
  raporti 1/1.35
• Produkti me sh.m. 20,000 me fakultet 30,000
  gt raporti 1/1.5
• Nëse firma ka fitim prej 1 mil, cilin punëtorë
  shtesë e punëson?
• Me sh.m. 12 muaj x 176 orë/muaj x 7.05
  14,890
• gt fitimi margjinal 20,000 - 14,890 5,110
• ndryshimi në fitimin total 1,005,110
• Me fakultet 12 muaj x 176 orë/muaj x 9.49
  20,043
• gt fitimi margjinal 30,000 - 20,043
  9,957
• ndryshimi në fitimin total 1,009,957
• Nëse firma ka humbje prej 100,000, cilin
  punëtorë shtesë e punëson?
• Me sh.m. 12 muaj x 176 orë/muaj x 7.05
  14,890
• gt fitimi margjinal 20,000 - 14,890 5,110
• zvogëlimi i humbjes në 94,890
• Me fakultet 12 muaj x 176 orë/muaj x 9.45
  20,043
• gt fitimi margjinal 30,000 - 20,043 9,957
• zvogëlimi i humbjes në 90,043

14
www.valmirnuredini.tk
15
Konkurenca e jashtme dhe tregjet e punës

• Çfarë punëtorë të merren në punë?
• Ata që kushtojnë më lirë?
• Apo ata që prodhojnë më shumë?
• Vlen parimi sipas ekuacioneve të mëparshme
• Shembull
• Punëtorët amerikanë kushtojnë 2 herë më shtrenjtë
  se punëtorët koreanë
• Por, amerikanët janë 3 herë më efektivë se
  koreanët
• Firmat zgjedhin amerikanët, sepse krahasojnë
  raportet e kostos me produktivitetin
• Punëtori i lirë nuk është punëtori me kosto më të
  lirë
• Punëtori i shtrenjtë nuk është punëtori me kosto
  më të shtrenjë
• Zgjedhja e punëtorit varet nga raporti
  kosto/produktivitet
• Firma tenton të zgjedhë koston e ulët për njësi
  të produktit

15
www.valmirnuredini.tk
16
16
www.valmirnuredini.tk
17
Zgjedhja e vairablave të aftësive

• Cilat variabla të përdoren për përcaktimin e
  aftësive?
• Arsimi?
• Përvoja në punë? Në cilën punë?
• Përvoja tjetër e jetës?
• Evidenca
• Arsimi dhe përvoja në punë janë përcaktuese
  kryesore të produktivitetit
• Prandaj merren si variabla bazë
• Arsimi relevant
• Përvoja relevante
• Por, edhe gjatësia e të qenit i papunë

17
www.valmirnuredini.tk
18
Përshkrimi i teknologjisë së prodhimit

• Marrja në punë në situata të ndryshme
• Prodhimi i pavarur në mes të punëtorëve
• Punësohet personi me kosto më të lirë nën
  supozimin e autputit standard.

18
www.valmirnuredini.tk
19
Përshkrimi i teknologjisë së prodhimit

• Marrja në punë në situata të ndryshme
• 2. Produktiviteti i një punëtori varet nga
  aftësitë e punëtorit tjetër
• nevoja për kombinim optimal të punëtorëve në
  vendin e punës

19
www.valmirnuredini.tk
20
Punësimi i punëtorit të rrezikshëm

• Johnson kushton 100,000 në vit dhe sjell
  200,000 fitim
• I sigurtë
• Wilson kushton njëjtë, por sjell
• Fitim 500,000 me probabilitet 0.5
• Sjell humbje 100,000 me probabilitet 0.5
• Vlera e pritur
• Johnson 200,000 x 1 200,000
• Wilson (500,000 x 0.5) (-100,000 x 0.5)
  200,000

20
www.valmirnuredini.tk
21
Punësimi i punëtorit të rrezikshëm

• Cilin punëtorë të punësojë kompania?
• Indiferente në dukje të parë
• Por në afat të gjatë?
• Supozojmë se të dy punëtorët janë 30 vjeç dhe
  pritet të punojnë deri në moshën 65 vjeçarere
  (kanë edhe 35 vite pune përpara)

21
www.valmirnuredini.tk