Massacultuur: ENGAGEMENT

1
Massacultuur ENGAGEMENT
2
Gorilla girls
De Guerrilla Girls Is een groep kunstenaars die
met een masker van een gorilla op, aandacht
vragen voor misstanden in de kunstwereld maar ook
in de politiek. Als het geweten van de
kunstwereld verspreidt de groep posters,
circulaires en briefkaarten met kritische
uitspraken en statistische gegevens over de
beperkte deelname door vrouwen in het
kunstbedrijf. Zonder daaraan bekendheid te
ge- ven nemen ze zitting in tijdschriftredacties
en museumdirecties.
Afbeelding 1
3
Gorilla girls
Op openingen en symposia verschijnen ze
onverwacht, volgens de 'hit en run' methode
waarbij de leden gorillamaskers dragen. Zij komen
ook in het geweer tegen censuur, zoals in 1990
bij het verbod op de tentoonstelling van de
inmid- dels overleden homoseksuele fotograaf
Robert Mapplethorpe. Bekijk de poster van
afbeelding 1. 1 Leg uit wat de boodschap van de
poster is. Betrek hierbij zowel aspecten van de
afbeelding op de poster als de tekst. De
Gorilla-girls dragen altijd een gorillamasker
tijdens hun acties, hun echte iden- titeit is
onbekend. De Gorilla girls waren erg succesvol in
het genereren van media-aandacht voor hun
acties. Er is veel over geschreven en gepraat. 2
Beredeneer in hoeverre hun anonimiteit bijdraagt
aan hun succes. 3 Verklaar de keuze voor de naam
Gorilla-girls en het dragen van gorilla maskers.
4
Robert Mapplethorpe Ken Goody en Robert
Sherman, 1984
Afb.2
5
De fotos van Robert Mapplethorpe, waarin
hoofdzakelijk homoseksuele mannen figureren
riepen bij een groot publiek weerstanden op. De
blik van de fotograaf op zijn onderwerp varieert
van rauw tot zacht en teder. 4 welke sfeer
spreekt uit afbeelding 2? Welke visie van de
fotograaf op dit onder- werp kun je hieruit
afleiden? De twee mannen van afbeelding 2 zijn
een liefdespaar. 5 waaruit blijkt dat de twee
mannen bij elkaar horen? Noem twee aspecten.
6
Benetton is een kledingmerk. In de jaren 80 werd
dit merk wereldberoemd dank- zij de
reclamecampagnes op billboards. Een voorbeeld van
zon Benettonreclame Is afbeelding 3 hieronder.
De persoon in bed heeft aids, de mensen er
omheen zijn familie van de patient. De fotograaf
refereert hier bewust aan beelden/verhalen die
bijna alle mensen al kennen. 6 Aan welk
beeld/verhaal refereert de fotograaf hier? Noem
twee aspecten waar- uit de referentie
blijkt. Critici van deze advertentie zeiden dat
,,het persoonlijk leed van de patient misbruikt
wordt door de commerciele bedoelingen van het
kledingmerk. 7 Ben jij het met deze critici eens?
Beargumenteer je antwoord.
lt afbeelding 3
7
Een recente advertentie van Benetton beeldde Paus
Benedictus XVI kussend af met Imam Sheikh Ahmed
el-Tayeb. Deze advertentie past daarmee in de
traditie van het merk om het bewustzijn rond
maatschappelijk gevoelige kwesties te verhogen.
lt afbeelding 4
8 Leg uit om welke maatschappelijke gevoeligheid
het gaat op afbeelding 4. Het Vaticaan reageerde
woedend op de advertentie van afbeelding 4 en
beriep zich op het portretrecht van de paus om
de advertentie te verbieden. Waarschijnlijk heeft
het Vaticaan echter andere redenen om de foto te
verbieden. 9 Bedenk twee andere redenen voor het
Vaticaan om de foto van afb.4 te willen
verbieden. Betrek actuele maatschappelijke
kwesties bij je antwoord!
8
De Amerikaanse fotografe Nan Goldin maakte er
vanaf de jaren 80 een gewoon- te van om haar
dagelijks leven, met vrienden op polaroids vast
te leggen. Ze werd later wereldberoemd met deze
fotos, waarop zijzelf te zien is een maand
nadat ze door een vriendje in elkaar
geslagenwas, of vrienden die de liefde
bedrijven. Bekijk afbeelding 5, van Goldin zelf,
een maand nadat ze in elkaar geslagen is.
lt afb.5

• De manier van fotograferen en belichten versterkt
  het directe karakter van de
• foto. Leg dit uit aan de hand van twee aspecten
  van de vormgeving van afb.5.

9
De foto van afbeelding 6 heeft als titel Gilles
arm. We zien de arm van een vriend van Nan
Goldin. Deze vriend, Gilles, zou niet lang nadat
de foto van afbeelding 6 is genomen overlijden
aan aids. De foto van afb.6 heeft een minder
direct karakter dan afb.5. 11 Leg uit waardoor
dat komt. Betrek de voorstelling van afb.6 bij je
antwoord.
lt afb.6
10
Op afbeelding 7 zie je het Marine Corps War
Memorial uit 1954 in Arlington (VS). Dit monument
is gewijd aan alle militairen die sinds 1775
sneuvelden in dienst van de Amerikaanse Marine.
De bronzen beeldengroep is ontworpen door Felix
de Weldon. Het Marine Corps War Memorial is erop
gericht de toeschouwer te imponeren. 12 Leg
voor zowel de voorstelling als de vormgeving uit
hoe het beeld van afb.7 de toeschouwer
imponeert.
Afb.7 gt
11
Het ontwerp van het Marine Corps War Memorial
vana fb.7 is gebaseerd op de foto van afbeelding
8 (volgende slide) van de Amerikaanse fotograaf
Joe Rosenthal. Te zien is de landingsoperatie van
de Verenigde Staten op het Japanse eiland Iwo
Jima ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
Bekijk afb.7 en afb.8. De groepering van de
soldaten in het ontwerp van de Weldon (afb.7
)wijkt af van de foto van Rosenthal. 13
Beschrijf waarin de groepering door De Weldon
verschilt van de foto en geef aan welke
symbolische betekenis het daardoor krijgt.
Rosenthal won voor zijn foto de Pullitzer
Prize, een prestigieuze prijs voor
nieuwsfotografie. Al snel na de eerste publicatie
(1945) ontstond er veel discussie over de
authenticiteit van de foto, Rosenthal zou de foto
van afb.8 geensceneerd hebben.14 Leg uit
waarom het ensceneren van oorlogsfoto's veel
discussie oproept.
12
Afb.8 gt
13
Kienholz Portabel War Memorial Monument
Het draagbaar oorlogsmonument stelt de waanzin
van de oorlog aan de kaak. Het gewone leven gaat
zn gangetje terwijl er altijd wel ergens een
vreselijke oorlog wordt uitgevochten. Dit
oorlogsmonument voorziet in de herdenking van al
die oorlogen. Het is niet alleen verplaatsbaar,
maar ook inwisselbaar voor toekomstige oorlogen.
Nieuwe militaire conflicten kunnen als een
wisseltrofee bijgeschreven worden. Een
twijfelachtige eer voor het Amerikaanse
buitenland- beleid.
Afb.9
14
15 Leg uit hoe de titel Portable War Memorial
van afb. 9 een commentaar levert op het
Arlington War Memorial van afbeelding 7. Betrek
beide werken in je antwoord.
Kienholz maakte het Portable War Memorial in 1968
toen de kritiek op de Ameri- kaanse betrokkenheid
bij de oorlog in Vietnam steeds meer
toenam.Kienholz zei dat hij de beschouwer een
spiegel wil voorhouden om zo een beter begrip te
kweken voor wat 'ons' (als cultuur) beweegt,
motiveert. Ook zegt hij dat het kunstwerk
gelezen kan worden als een boek van links naar
rechts. Op afbeelding 10 op de volgende slide
zie je een verdeling van het Portable War
Memorial in vier delen. In elk deel gebruikt
Kienholz een of meer symbolen om zijn idee over
te dragen.
15
Afb.10 gt
1
2
4
3

• Bekijk afbeelding 10 hierboven.
• Geef per deel aan welke symbolen Kienholz
  gebruikt en geef aan waar deze
• symbolen voor staan.

16
Marc Bijl 9/11 666 777, 2010
Bijl maakte dit werk naar aanleiding van
de gebeurtenissen op 11 september 2001. De titel
van dit werk bevat symbolische ver- wijzingen. 17
Leg uit waar de cijfers 666 voor staan. 18 Leg
ook uit waar de cijfers 777 naar verwijzen. 19
Op welke wijze is deze getalssymboliek terug te
zien in het werk op afbeelding 11?
Afb.11 gt
17
Een guerrillakunstenaar wordt Bijl (40) genoemd.
Zelf gebruikt hij graag de term kunstactivist.
Sinds zijn afstuderen aan de Academie voor Kunst
en Vormgeving in Den Bosch, in 1997, trok hij
graffiti spuitend, stickers plakkend en leuzen
kalkend door de stad. Rotterdam eerst, toen
Berlijn, New York, en opnieuw Berlijn. Kapital
Krieg schreef hij met een eddingmarker op een
spiegel in de toiletten van het Joanneum
Landesmuseum in Graz. The world wont listen op
een gebouw naast de Frankfurter Kunstverein. Hij
plaatste een betonnen swoosh midden op een door
Nike gesponsord basketbalveld op Alexanderplatz,
zodat de spelers letterlijk zouden struikelen
over hun sponsor. In september 2002, een jaar na
9/11, spoot hij als een dief in de nacht het
woord TERROR op de zuilen van het Fredericianum
in Kassel, waar de volgende dag Documenta opende
Binnen was niet één kunstwerk te zien dat
verwees naar de terroristische aanslag in New
York. Ongelooflijk toch? Ik vond dat ik de
kunstwereld wakker moest schudden. Uit de
uitspraak Kapital Krieg spreekt Bijls politieke
voorkeur. 20 Om welke politieke voorkeur gaat
het? Leg je antwoord uit. Het is duidelijk dat
Bijl met zijn kunst maatschappelijke en politieke
themas en misstanden aan de kaak wil stellen. 21
Leg uit in hoerverre jij kunst hiervoor een
geschikt medium vindt. Noem zowel een argument
voor als een argument tegen.
18
Bijl zegt het zelf Ik weet niet meer wat goed
is, en wat kwaad een land binnenvallen omdat er
olie in de grond zit, of jezelf opblazen omdat
een ander niet in de juiste god gelooft? Ik kan
geen positie meer kiezen. 22 Leg uit hoe uit
het werk van afbeelding 11 de twijfel van Bijl
spreekt.
19
Sarah Lucas au naturel, 1994
Afb.12
20

• Heeft kunst daadwerkelijk een geslacht? In Au
  Naturel zien we het geslacht
• verbeeld aan de hand van gewone voorwerpen,
  zonder schuld of schaamte.
• De observaties van Lucas zijn van elke
  lieflijkheid en intimiteit ontbloot.
• Ze zijn rauw, koud en onpersoonlijk. Niet bepaald
  de kwaliteiten die met kunst
• door vrouwen worden geassocieerd. Ze staan er
  eerder diametraal tegenover.?Het werk van
  kunstenaressen wordt vaak in de feminiene context
  beschouwd,
• of het daar nu over gaat of niet. Dat bevalt
  Lucas niet. Ze wil dat latere gene-
• raties het onderwerp vrouw zijn (als kunstenaar)
  als actueel onderwerp onbe-
• last achter zich kunnen laten.
• De kunst van Sarah Lucas wordt vaak als
  feministisch bestempeld.
• 23 Wat houdt feminisme in?
• Welke feministische aspecten bevat het kunstwerk
  van afbeelding 12
• volgens jou?
• 25 Waarom verzet Sarah Lucas zich tegen het
  stempel feministische kunst?

21
Het werk van afbeelding 13 heeft de titel
chicken nickers (kip-onderbroek). 26 Leg uit
welke rol van de vrouw Sarah Lucas in dit werk
aan de kaak stelt. Benoem tenminste twee
aspecten van de voorstelling die je antwoord
onder- steunen
lt afbeelding 13