B?nh D?ch t? v?t (Duck plague, Duck virus enteritis, Pestis anatum)

1
B?nh D?ch t? v?t (Duck plague, Duck virus
enteritis, Pestis anatum)
2
Gi?i thi?u chung

• B?nh DTV là m?t b?nh TN c?p tính lây lan nhanh do
  1 lo?i VR gây nên ? v?t, ngan, ng?ng, thiên nga
• Ð?c trung c?a b?nh là thành m?ch b? t?n thuong,
  xu?t huy?t co quan, niêm m?c du?ng tiêu hóa b?
  phá h?y, b?nh tích ? các co quan lympho
• B?nh gây thi?t h?i dáng k? do t? l? ch?t cao,
  gi?m s?n lu?ng tr?ng

3
L?ch s? và d?a du b?nh

• Nam 1923, Baudet báo cáo 1 v? d?ch c?p tính gây
  xu?t huy?t x?y ra trên dàn v?t nuôi t?i Hà lan
• Tuy không phân l?p du?c m?m b?nh nhung dã xác
  d?nh nguyên nhân gây b?nh do 1 lo?i m?m bênh qua
  l?c gây nên
• Sau dó, nhi?u ? d?ch dã ghi nh?n ? Hà lan
• Lúc d?u ngu?i ta tu?ng là b?nh do VR tuong t? nhu
  Fowl plague (influenza) gây nên
• Sau này Bos b?ng th?c nghi?m ch? gây b?nh du?c
  trên v?t, không gây b?nh th?c nghi?m du?c cho gà,
  b? câu, th?, chu?t lang ? KL nguyên nhân gây
  b?nh không ph?i do VR cúm, mà do 1 lo?i VR khác
  gây b?nh ? v?t, g?i là Duck plague
• B?nh x?y ra ? t?t c? các noi trên TG Trung
  Qu?c, Pháp, B?, ?n Ð?, Thái Lan, Anh, Canada,
  Hungary, Úc, Vi?t nam
• VN b?nh gây thi?t h?i dáng k?

4
Can b?nh

• B?nh DTV do VR h? Herpesvirus, thu?c b? Alpha
  herpesvirus gây nên
• VR có c?u trúc nhân ADN
• VR không gây ngung k?t h?ng c?u cung nhu không
  h?p ph? h?ng c?u
• Hình thái
• VR có hình c?u, kích thu?c capsid t? 91 93 nm
  nhân 61 nm, h?t virus 126 129 nm (h?t VR tru?ng
  thành có th? có kích thu?c l?n hon 156 384 nm)
• VR có v? b?c lipid bên ngoài

5
Can b?nh

• Trong co th?, VR nhân lên tru?c tiên ? niêm m?c
  ?ng tiêu hóa, d?c bi?t ? th?c qu?n sau dó di
  chuy?n d?n túi Fabricius, tuy?n ?c, lách và gan
• Các t? bào bi?u mô và d?i th?c bào c?a các co
  quan là noi VR nhân lên
• Tính ch?t nuôi c?y
• VR nhân lên trên môi tru?ng t? bào xo phôi gà, t?
  bào th?n ho?c gan phôi v?t gây b?nh tích t? bào
• VR nhân lên khi nuôi c?y trên màng nhung ni?u
  phôi v?t 9 14 ngày tu?i
• VR có th? thích nghi trên phôi gà sau 1 vài l?n
  c?y trên phôi v?t

6
Can b?nh

• S?c d? kháng
• VR m?m c?m v?i các ch?t tan m? nhu ete, cloroform
• VR b? phá h?y 10/56C 90 120/50C
• Nhi?t d? phòng 22C/ 30 ngày
• pH 3 và 11, VR nhanh chóng b? b?t ho?t

7
Truy?n nhi?m h?c

• Loài v?t m?c b?nh
• Trong thiên nhiên, v?t, ngan, ng?ng, thiên nga
  m?n c?m v?i b?nh
• VR có th? nhân lên trên phôi gà và gà 2 tu?n tu?i
• Không th?y ghi nh?n b?nh ? các loài d?ng v?t có
  vú
• M?t s? loài th?y c?m khác cung m?c b?nh
• Con v?t m?c b?nh ? m?i l?a tu?i, có th? t? 7 ngày
  ? tru?ng thành

8
Truy?n nhi?m h?c

• Lây lan
• Lây tr?c ti?p do ti?p xúc v?i gia c?m b?nh
• Lây gián ti?p qua du?ng tiêu hóa (th?c an, nu?c
  u?ng), ho?c qua du?ng hô h?p
• B?ng th?c nghi?m, có th? gây b?nh qua du?ng
  mi?ng, nh? mui, tiêm tinh m?ch, tiêm xoang phúc
  m?c, tiêm du?i da ho?c qua h?u môn
• Ðu?ng du?i da yêu c?u 1 lu?ng VR nh? nh?t d? gi?t
  ch?t ÐVTN
• Ðu?ng mi?ng c?n nhi?u VR nh?t
• Qua d?ng v?t chân d?t, VR có th? truy?n qua máu
• Ðu?ng truy?n d?c phân l?p du?c m?m b?nh t?
  tr?ng gia c?m b?nh và dã gây b?nh th?c nghi?m

9
Truy?n nhi?m h?c

• Mùa v?
• B?nh thu?ng x?y ra vào mùa hè
• Thu?ng x?y ra ghép v?i các b?nh THT gia c?m, viêm
  gan v?t do VR
• Ch?t ch?a can b?nh
• Trong co th? máu tim gan, lách d?ch ti?t
• Ngoài môi tru?ng noi ch?a ch?t bài xu?t, bài
  ti?t nhu n?n chu?ng, sân choi, bãi chan th?

10
Tri?u ch?ng

• Th?i gian nung b?nh 3 7 ngày
• Sau khi xu?t hi?n tri?u ch?ng, con v?t ch?t trong
  vòng 1 5 ngày
• V?t ch?t nhanh, d?t ng?t, t? l? ch?t r?t cao (5
  100)
• V?t d?, t? l? d? gi?m (25 40)
• V?t tr?ng sa d?ch hoàn
• Các tri?u ch?ng khác
• Mí m?t sung, dính, gi?m an, khát nu?c, xù lông,
  ch?y nu?c mui
• Vùng d?u, c? sung, m?m ? s? tay vào th?y gi?ng
  nhu qu? chu?i chín

11
Tri?u ch?ng

• Các tri?u ch?ng khác
• V?t ?a ch?y nhi?u, h?u môn b?n, dính b?t phân
  phân loãng, màu tr?ng xanh, mùi th?i kh?m, có th?
  có máu và màng gi?
• V?t b?nh không th? t? d?ng, li?t cánh (xã, bai
  cánh, chân), suy ki?t và ch?t
• N?u b?t bu?c chuy?n d?ng, run c?, d?u và toàn
  thân
• V?t 2 7 tu?n th?y gi?m an, m? màu xanh, viêm
  k?t m?c, ch?y nu?c mui có nhi?u d?ch nhày, h?u
  môn dính máu
• T? l? ?m dao d?ng tùy thu?c vào tu?i, tính b?êt,
  d?c l?c VR

12
B?nh tích

• Xác ch?t g?y
• T? ch?c liên k?t du?i da th?m d?ch và keo nhày,
  có xu?t huy?t
• Ð?u, c? v?t có hi?n tu?ng viêm th?y thung, tích
  d?ch
• Khí, ph? qu?n viêm, xu?t huy?t, t? máu, th?c qu?n
  l?m t?m xu?t huy?t
• Viêm ngo?i tâm m?c, xoang bao tim tích nu?c, có
  th? có xu?t huy?t ngo?i tâm m?c
• Ph?i viêm, t? máu

13
B?nh tích

• Gan t? máu
• Lách sung, t? máu ho?c xu?t huy?t
• Túi m?t cang, sung, d?ch m?t loãng
• Th?n b? t? máu n?ng
• Ru?t nm ru?t b? t? máu n?ng
• Có di?m, v?t xu?t huy?t
• B?nh n?ng th?y có n?t loét nh?, trên có ph? b?a
  màu tr?ng xám
• D? dày tuy?n, d? dày co xu?t huy?t
• Bu?ng tr?ng cang, có khi xu?t huy?t
• Có nhi?u tr?ng non b? d? hình, v?
• Màng não, viêm, xu?t huy?t

14
B?nh D?ch t? v?t

• V?t ?a ch?y n?ng, phân xanh, phân tr?ng

15
B?nh D?ch t? v?t

• V?t ?a ch?y n?ng, phân xanh, phân tr?ng

16
B?nh D?ch t? v?t

• Xu?t huy?t t? ch?c liên k?t du?i da

17
B?nh D?ch t? v?t

• Xu?t huy?t t? ch?c liên k?t du?i da

18
B?nh D?ch t? v?t

• Tim xu?t huy?t

19
B?nh D?ch t? v?t

• D? dày co loét

20
Ch?n doán

• Ch?n doán d?a vào DTH và TCBT
• Ch?n doán phân bi?t THT, VGV
• Ch?n doán virus h?c
• B?nh ph?m gan, óc, lách v?t nghi m?c b?nh
• Nghi?n v?i nu?c SL thành HDBF
• X? lý KS, ly tâm
• Gây b?nh cho v?t ho?c phôi v?t
• Ch?n doán HTH
• Ph?n ?ng trung hòa ch? s? trung hòa gt 1,75 (n?u
  VN index t? 0 1,5 ?không k?t lu?n con v?t m?c
  b?nh)
• ELISA
• PCR

21
Ði?u tr?

• Không có thu?c di?u tr? d?c hi?u
• Khi dàn v?t b? b?nh, có th? can thi?p vacxin tr?c
  ti?p vào ? d?ch
• Nh?ng v?t trong giai do?n ? b?nh ho?c dã b? b?nh
  ?ch?t ? tiêu di?t du?c ngu?n b?nh

22
Phòng b?nh

• V? sinh phòng b?nh
• Vacxin phòng b?nh
• Vacxin nhu?c d?c DTV dông khô ch? qua phôi v?t,
  pha t? l? 1/200
• V?t con tiêm 0,2 ml
• V?t l?n 0,5 ml
• Tiêm du?i da, MD 1 nam
• Nhu?c di?m không kh?ng ch? du?c b?nh lây qua
  tr?ng
• Vacxin nhu?c d?c DTV ch?ng Jansen, ch? qua phôi
  gà
• Tiêm cho v?t 1 2 tu?n tu?i, v?t d? (tiêm l?p
  l?i hàng nam)
• T? l? MD kho?ng 70
• Dùng can thi?p vào ? d?ch d?t hi?u qu? cao