HC 7.1

1
HC 7.1 Glucosestofwisseling en
diabetes mellitus Gerald Vervoort, internist
2
HISTORIE
3
HISTORIE

• 250 vC
• Apollonius van Memphis
• gaf diabetes zn moderne naam

4
HISTORIE

• 1869
• Langerhans
• beschreef clusters van cellen (eilandjes) in
  de alvleesklier

5
HISTORIE

• 1889
• von Mehring and Minkowski
• induceerden DM in honden door verwijdering van
  de
• alvleesklier

6
HISTORIE

• 1921
• Banting en Best
• ontdekking van insuline

7
CLASSIFICATIE

• type 1 diabetes mellitus 10-15
• type 2 diabetes mellitus 80
• specific causes 5
• IDDM, NIDDM, type I / II, juvenile-onset
  diabetes, maturity-onset etc. etc.

8
CLASSIFICATIE

• type 1 diabetes mellitus
• destructie van pancreatische B-cellen
• autoimmuun (type 1A)
• idiopatisch (type 1B)
• absolute insuline-deficientie (moet insuline
  gebruiken)
• at risk voor diabetische ketoacidose

9
immuundysregulatie
omgevingsfactoren
IAA GADA, ICA
Interactie tussen genetische vatbaarheid en
resistentie
B-CEL MASSA
Verlies van 1e fase insulinerespons
Insulitis en B-cel schade
Glucose intolerantie
C-peptide afwezig
Overt diabetes
Pre-diabetes
Tijd
10

• Type 1 diabetes mellitus
• Klinisch dorst, polyurie, vermagering, neiging
  tot ketoacidose
• Associatie met HLA-DR3 en -DR4
• Antistoffen tegen eilandjes
• Afhankelijk van insuline
• (tools kliniek, C-peptide/insuline,
  antistofbepaling (anti-GAD))

11
Epidemiologie
12
Epidemiologie

• Type 1 diabetes mellitus
• Prevalentie 60.000
• Incidentie 580/jaar (0-14 jarigen)

13
CLASSIFICATIE

• type 2 diabetes mellitus
• klinisch geleidelijk begin, weinig/geen neiging
  tot ketoacidose,
• variabele mate van insulinedeficiëntie en
  -resistentie
• gerelateerd aan overgewicht (80-90)
• belangrijke genetische component
• (tools kliniek, familie-anamnese)

14
Relatie tussen B-celfunctie en insulinegevoelighei
d
Normaal
B-celfunctie
IGT
Type 2 diabetes
0
Insulinegevoeligheid
15
Diabetes type 2 en overgewicht
16
AK Saxena and R Chopra, Dialysis and
Transplantation 2004
17
BRFSS, 1985
BMI gt 30 kg/m2
No Data lt10 1014
1519 20-24 ?25
Source Behavioral Risk Factor Surveillance
System, CDC
18
BRFSS, 1986
BMI gt 30 kg/m2
19
BRFSS, 1987
BMI gt 30 kg/m2
20
BRFSS, 1988
BMI gt 30 kg/m2
21
BRFSS, 1989
BMI gt 30 kg/m2
22
BRFSS, 1990
BMI gt 30 kg/m2
23
BRFSS, 1991
BMI gt 30 kg/m2
24
BRFSS, 1992
BMI gt 30 kg/m2
25
BRFSS, 1993
BMI gt 30 kg/m2
26
BRFSS, 1994
BMI gt 30 kg/m2
27
BRFSS, 1995
BMI gt 30 kg/m2
28
BRFSS, 1996
BMI gt 30 kg/m2
29
BRFSS, 1997
BMI gt 30 kg/m2
30
BRFSS, 1998
BMI gt 30 kg/m2
31
BRFSS, 1999
BMI gt 30 kg/m2
32
BRFSS, 2000
BMI gt 30 kg/m2
33
BRFSS, 2001
BMI gt 30 kg/m2
34
BRFSS, 2002
BMI gt 30 kg/m2
35
BRFSS, 2003
BMI gt 30 kg/m2
36
BRFSS, 2004
BMI gt 30 kg/m2
No Data lt10 1014
1519 20-24 ?25
No Data lt10 1014
1519 2024 25
Source Behavioral Risk Factor Surveillance
System, CDC
37
BRFSS, 2005
BMI gt 30 kg/m2
No Data lt10
1014 1519 2024
2529 30
Source Behavioral Risk Factor Surveillance
System, CDC
38
(No Transcript)
39
(No Transcript)
40
Epidemiologie
Gemiddelde prevalentie (per 1.000) van diabetes
mellitus naar leeftijd en geslacht in een aantal
epidemiologische bevolkingsonderzoeken.
41
Epidemiologie

• Type 2 diabetes mellitus
• Prevalentie 500.000-800.000
• Incidentie 60.000/jaar
• Sterfte 30.000-40.000/jaar

42
Karakteristieken van type 2 diabetes mellitus
(DM2) bij jongeren (Bron ADA, 2000).
43
CLASSIFICATIE

• Specific causes of diabetes mellitus
• MODY (maturity onset diabetes of the young)
• tenminste drie generaties
• tenminste twee familieleden voor 25e jaar
• tenminste enige jaren zonder insuline behandeld

44
MODY 1
MODY 2
MODY 3
MODY 4
MODY 5
MODY 6
45
CLASSIFICATIE

• genetische defecten in insuline actie
• exocriene pancreas ziekten
• Cystic fibrosis
• Hemochromatosis
• (fibrocalculeuze) pancreatitis
• endocrinopathieën
• Cushing
• Acromegalie
• Pheocromocytoma
• Glucagonoma
• Somatostatinoma
• medicamenteus geïnduceerde diabetes
• tacrolimus/CsA
• thiazide/B-blokkers
• HAART

46
CLASSIFICATIE

• virus infecties
• zeldzame vormen van immuun-gemedieerde diabetes
• stiff-man syndroom
• anti-insuline receptor Ab
• genetische syndromen
• Wolfram syndroom (DIDMOAD)
• lipodystrofie-syndromen

47
Diagnostiek

• Diabetes mellitus
• klassieke symptomen (dorst, polyurie,
  gewichtsverlies, visusstoornissen)

diabetes mellitus nuchter 2 uur
veneus plasma gt7.0 gt11.1 capill bloed
gt6.1 gt11.1
48
Symptomen van diabetes mellitus

• dorst
• polydipsie
• polyurie
• gewichtsverlies
• verminderd gezichtsvermogen
• GEEN SYMPTOMEN!!

49
Behandeling van diabetes mellitus

• Type 1
• INSULINE

50
Behandeling van diabetes mellitus

• Soorten insuline
• ultrakort werkende insuline (insuline analogen)
• Novo RAPID / HUMALOG
• kortwerkende insuline Actrapid / Humuline
• langwerkende NPH-insuline
• Insulatard
• Humuline-NPH
• langwerkende insuline-analogen
• Glargine (Lantus)
• Detemir
• combinatie-insuline
• Mixtard / humuline 30
• Novomix etc.

51
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
52
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
53
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
SUR
54
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
55
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
56
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
-
Metformine
57
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
58
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
59
Behandeling van diabetes mellitus
Type 2 LEEFSTIJLINTERVENTIE!! insuline
incl. insuline-analogen sulfonylurea-derivate
n thiazolidinedionen meglitinides
biguanides alpha-glucosidase remmers
GLP-1/DPP-IV inhibitors
60
Complicaties van diabetes mellitus
61
Complicaties van diabetes mellitus

• RR van cardiovasculaire aandoeningen is twee tot
  vier keer hoger bij mensen met diabetes mellitus
• dit neemt progressief toe met iedere additionele
  risicofactor in vergelijking met mensen zonder
  diabetes van gelijke leeftijd, geslacht en
  etnische afkomst.
• RR relatieve risico is hoger bij vrouwen dan bij
  mannen.
• klassieke risicofactoren (LDL-cholesterol,
  hypertensie en roken alsmede geslacht)
  belangrijke determinanten zijn voor
  cardiovasculaire aandoeningen bij mensen met
  diabetes mellitus.
• Bovendien blijken additionele risicofactoren als
  albuminurie, glycemische controle, mate van
  insuline resistentie, fibrinogeen en subklinische
  atherosclerose (zoals verhoogde intima-media
  dikte (IMT) en "vascular stiffness") het
  individuele risico bij mensen met diabetes
  mellitus in ongunstige zin te beïnvloeden.

62
Diabetes Mellitus Type 2 en HVZ

• myocardinfarct gt40
• (I)CVA 10
• amputatie 12
• perifere vaatafwijkingen
• bij diagnose 8
• na 10 jaar 15
• na 20 jaar 45
• hypertensie gt75
• CV mortaliteit gt75
• 
  
  
• Bilo HJG, 2002

63
Complicaties van diabetes mellitus
64
Complicaties van diabetes mellitus
65
Complicaties van diabetes mellitus
66
Complicaties van diabetes mellitus
67
Complicaties van diabetes mellitus
Structural changes in diabetic microangiopathy
Thickening of basement membrane
Quantitative and qualitative changes of ECM
68
Complicaties van diabetes mellitus
Hyperglycemia
69
Complicaties van diabetes mellitus
Hypoglycemia
70
Medische aspecten bij onderzoeken en operaties
bij patiënten
Cave 30 van de patienten opgenomen in het
ziekenhuis heeft (een) diabetes (gerelateerd
probleem)
71
Medische aspecten bij onderzoeken en operaties
bij patiënten

• Cave
• stress
• nuchter / (sonde)voeding
• fysieke inspanning
• interactie met medicatie
• effecten van diabetes op herstel

72
Medische aspecten bij onderzoeken en operaties
bij patiënten

• CAVE
• let op frequente glucosecontroles
• let op bij overgang van infuus naar eigen
  medicatie
• let op als patient weer gaat eten / sondevoeding
  / TPV