40 jaar (Bouw) Akoestiek

1
40 jaar (Bouw) Akoestiek

• Eddy Gerretsen

2
40 jaar (Bouw) Akoestiek

• hoe het begon
• hoe het was en is
• hoe het zal worden
• slotopmerkingen

3
Hoe het begon studie in Delft

• 48 jaar geleden met Natuurkunde gestart
• al gauw in studentenhuis De Bolk, andere
  spoorzijdevaak lang wachten, maar er werd
  gewerkt aan een viaduct

• nu verdwijnt het viaduct en komt er een
  tunnelPaul de Vos verhaalt over treinperikelen

4
Hoe het begon studie in Delft

• tijdens de bouw op De Bolk laag frequent geluid
  en trillingen van heien en treinen
• kamerindeling aangepast akoestische interesse
  gewekt?

• Wist toen niet dat dit nu speerpunten van TNO
  onderzoek zijn, Sven Lentzen vertelt er meer over

5
Hoe het begon studie in Delft

• koos voor afstuderen de werkgroep Akoestiek van
  prof. Kosten en dr. van Wulfften Palthe
• kandidaats-onderwerp betrof zaalakoestiekwerkt
  het velum in de Aula voldoende als klankkaatser
  (april 1969)

• afstudeeer onderwerp betrof luistercomfort
  (oktober 1970)
• meen dus te mogen zeggen dat ik vandaag40 jaar
  in de Akoestiek werkzaam ben en een bijdrage heb
  gegeven aan enkele ontwikkelingen
• daarna nooit meer wat aan zaalakoestiek
  gedaan,mooi dat Renz van Luxemburg u en mij zal
  bijpraten

6
Hoe het begon start bij TNO - TPD

• in 1971 aangenomen als prullebak bij
  Geluidwering,sinds dien veel leuke, wisselende
  onderwerpen

• geluidoverdracht buiten, stille
  bussen,beoordeling industriegeluid,uitlaatlaatde
  mpers, meetmethoden, moto-cross,
  band-wegdekgeluid, .

• kan hier alleen enkele hoogtepunten
  aanstippen,maar vrijwel bij alle onderwerpen
  vormt rekenen / modelleren een belangrijk
  onderdeel

7
Hoe het was motto

• Er is niets zo praktisch
• als een goed rekenmodel
• vrij naar Manfred Heckl

8
Hoe het was uitlaatgeluid modelleren en dempers
optimaliseren
1972 1990Uitlaatgeluid schepen, locomotieven,
bussen, industriële installaties en ... recent
compressoren!
9
Hoe het was geluidoverdracht buiten modelleren
1975-1980invloed bodem, wind, schermen - eerste
berekeningen op PDP-8
10
Hoe het was geluidoverdracht buiten modelleren
dikke zwarte lijn lage bron boven
grasland nu zelfde beeld
11
Hoe het was geluidoverdracht buiten modelleren
nu net zo makkelijk met meewind en bij
complexe geometrie
12
Hoe het was motocross dempers, meetmethoden,
geluidoverdracht

• 1984-1987
• geluidoverdracht beperken
• relevante emissiemeetmethode
• bronmaatregelen dempers

13
Hoe het was band-wegdekgeluid interactie
modelleren

• 1995-2005 TRIAS, Kropps model als uitgangpunt

14
Hoe het was band-wegdekgeluid wegdek modelleren
15
Hoe het was bij toeval ook Bouwakoestiek

• begon in 1971 bij Jan Kramer op de
  kamer,verantwoordelijk voor de Bouwakoestische
  metingen
• Jan Tukker werkte al aan rekenmodel
  geluidoverdracht,maar het model was niet
  reciprook en dat moest wel!
• daarover veel discussie op Jans (en dus mijn)
  kamer
• ik moest me er op den duur wel mee bemoeien,en
  zo ist gekomen

16
Hoe het was Bouwakoestiek - de rode draad door
40 jaar

• vanaf 1972 meewerken aan normen en
  praktijkrichtlijnenin NEN-cie met G.J.
  Kleinhoonte- van Os, later ook internationaal
• na verschijnen Bgg en Bouwbesluit gewerkt
  aanopzet voor een nieuwe versie van NEN 1070
• vanaf 1972 ook onderzoek naar rekenmodellen
  voorSBR en VROM
• Europese normalisatie vanaf 1989 als gevolg van
  de Richtlijn Bouwproducten (CPD)

17
Hoe het was Bouwakoestiek - effecten van geluid

• buurgeluid minstens zo hinderlijk als
  verkeersgeluid
• te weinig aandacht voor geluidhinder door buren
• kwaliteitseisen feitelijk in 50 jaar nauwelijks
  aangepast

18
Hoe het was Bouwakoestiek - effecten van geluid

• typerende relatie voor alle bronnen door rekening
  te houden met broneigenschappen
• kwaliteitsklasse / rapportcijfer stap van 5 dB
• 20 per klasse tot halvering per klasse

19
Hoe het was Bouwakoestiek - kwaliteitsklassen
NEN 10701999
luchtgeluidcontactgeluidbuitengeluidinstallatie
geluid
gewenste kwaliteit
goede basis kwaliteitsklasse woningen
wettelijk minimum
20
Hoe het was Bouwakoestiek - kwaliteitsklassen in
Europa
quality levels in Europe courtesy of Birgit
Rasmussen

• komende vier jaar poging tot Europese
  harmonisatieCOST-action TU 901 en CEN/TC126 WG4

21
Hoe het was Bouwakoestiek - modelleren van
geluidoverdracht

• luchtgeluidisolatie tussen ruimten
• contactgeluidisolatie tussen ruimten
• geluidwering gevel
• geluiduitstraling gevels
• geluid van installaties
• galm in gangen e.d.
• rekenmodellen voor bouwelementen en totale
  overdracht

22
EN 12354 link tussen product en gebouw prestatie
Hoe het was Bouwakoestiek - Europese
activiteiten CEN/TC126/WG2

• airborne sound insulation part 1 - 2000
• impact sound insulation part 2 - 2000
• façade insulation (from outside) part 3 - 2000
• façade radiation (to outside) part 4 - 2000
• sound levels due to service equipment part 5 -
  2009
• sound absorption in rooms part 6 - 2003
• werken aan modellen maakte nieuwe
  product-meetnormen noodzakelijk voorzetwanden,
  knooppunten, constructiegeluid installaties ..

23
The making of ... EN 12354 1989-2009
24
Hoe het was EN 12354-12 lucht- en
contactgeluidoverdracht
beschouw verschillende onafhankelijke
overdrachtspaden totale overdracht is som van de
deeloverdrachten elk pad opwekking gt knooppunt
verzwakking gt afstraling
25
Hoe het was EN 12354-12 lucht- en
contactgeluidoverdracht

• Trillingoverdrachtsverzwakking knooppunten nieuw
  e grootheid Kij (vergelijkbaar met R voor
  elementen)
• pas reciprociteit toe afstraalfactor
  instraalfactor gt term verdwijnt!
• globale aanpak door element demping te
  verwaarlozen eenvoudige relaties voor elk
  overdrachtspad i gt j

26
Hoe het was EN 12354-12 invoergegevens voor
knooppunten
voorbeelden van gemeten snelheidniveauverschillen
in Nederland
nu veel onderzoeken elders in Europa, vooral voor
typische nationale bouwmethoden
27
Hoe het was EN 12354-5 geluidniveaus door
installaties

• grote variatie in bronnen
• aanstoting op meer manieren en meer punten
• ontvangruimte niet altijd naast bronruimte

• luchtgeluid in kanalen methoden beschikbaar
• luchtgeluid van bronnen methoden te ontwikkelen
• constructiegeluid bronnen problematisch

28
Hoe het is EN 12354-5 bronsterkte voor
constructiegeluid

• kracht niet algemeen genoegbronimpedantie en
  karaktersitiek vermogen bepalen (Wsc)

29
Hoe het is EN 12354-12 toepassen bij lichte
bouwsystemen
30
Hoe het is EN 12354 stand van zaken

• rekenmodellen zijn essentieel om bij nieuwbouw en
  renovatie woningen met akoestische kwaliteit te
  realiseren
• EN 12354 levert hiervoor een Europees raamwerk en
  een gemeenschappelijke Europese Bouwakoestische
  taal
• door een rekenmodel op te stellen wordt de
  behoefte aan product gegevens duidelijker en
  scherper omschreven
• nu aandacht voor licht bouwen en
  installatiegeluid, hier helpt COST Action 0702
  voor het Europees netwerken

31
Hoe het is EN 12354 exact of indicatief rekenen
EN 12354

• er zijn diverse rekenmodellen op basis van EN
  12354waaronder BASluco en BASutil
• ook voor de belangrijkste invoergegevens zijn er
  modellen ontwikkeld, zoals BASlab
• naast nauwkeurige berekeningen vaak ook
  indicatieve berekeningen nuttig en op zn minst
  illustratief voor te verwachten effecten
  Excel-versie

32
Hoe het zal worden voor jullie

• bij TNO zal onderzoek naar geluid en trillingen
  in en rond gebouwen belangrijk blijvenSusanne,
  Sven, Frans en anderen succes er mee en je
  weet me (straks) zo nodig te vinden
• hoop dat ook bij de TU/e de wens om er goed
  aandacht aan te blijven geven gestalte kan gaan
  krijgenHeiko, Renz waar wenselijk wil ik
  daarbij helpen
• voor leuke dingen blijf ik ook nog wel
  benaderbaarwaarschijnlijk als adviseur via
  Level Acoustics

33
Hoe het zal worden voor mij

• naar men zegt meer tijd voor .
• dankzij COST Actions nog verder afronden vanEN
  12354 en Europese kwaliteitsaanduiding gebouwen
• nog een paar jaar bijdrage aan cursussen (o.a.
  Antwerpen)
• meer tijd voor hobby toneelspelen bij de Flits -
  Microtheater
• meer tijd voor reizen en . in 2012 met Marijke
  een half jaar genieten in een huisje op Sicilië!

34
Slotopmerkingen

• TNO en collegas bedankt voor de geboden
  mogelijkheden en werksfeer
• Samen bouwen aan de kennis en de hulpmiddelen om
  een geluidwering met een betere kwaliteit te
  kunnen realiseren deed ik met plezier aan de
  TU/e bij FAGO/BPS
• De vele relaties bedankt voor de vaak boeiende
  opdrachten en prettige samenwerking
• Jammer dat overheid en TNO inmiddels onvoldoende
  het belang en nut erkennen van internationale
  normalisatie, wat betreft inhoud en nut van het
  netwerk

35
tot slot nog één keer mijn stokpaardjes
10log lg nu is het 2010.02.12.1500