Cykl koniunkturalny

1

• Cykl koniunkturalny zjawisko wystepowania w
  gospodarce wahan róznych mierników ekonomicznych
  charakteryzujacych poziom koniunktury, wokól
  rosnacego trendu wzrostu gospodarczego,
  analizowanego w dlugim okresie. Najczesciej tymi
  zmiennymi sa PKB, zatrudnienie, ceny, wielkosc
  eksportu i importu, wskazniki rynku kapitalowego,
  naklady inwestycyjne i zapasy przedsiebiorstw,
  dochody i wydatki ludnosci, obroty i zyski
  przedsiebiorstw.

2
(No Transcript)
3

• Faza ozywienia
• rosna produkcja, zatrudnienie, inwestycje,
  popyt, ceny
• maleje bezrobocie
• Faza szczytu (peak)
• koniec wzrostu, ww. wielkosci utrzymuja sie na
  wysokim poziomie
• Faza kryzysu
• rosnie bezrobocie
• maleja produkcja, zatrudnienie, inwestycje,
  popyt, ceny
• Dno (trough)
• koniec spadku, ww. wielkosci pozostaja na niskim
  poziomie

4

• Krótkie, (cykle Kitchina), trwajace 2-4 lata,
  zwiazane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak
  równiez z rozliczaniem operacji bankowych
• Srednie,
• Cykle Juglara, trwajace 8-10 lat, zwiazane ze
  zmianami wydatków inwestycyjnych, Produktu
  Narodowego Brutto, inflacja i bezrobociem
• Cykle Kuznetsa, trwajace od 15-23 lat, zwiazane z
  akumulacja czynników wytwórczych w dlugim okresie
  (inwestycje, budownictwo, migracje)
• Dlugie, (Cykle Kondratiewa), trwajace 40-60 lat,
  zwiazane z odkryciami lub waznymi innowacjami
  technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania
  sie (elektrycznosc, silnik parowy, koleje,
  komputery, internet)

5

• Cech charakterystyczne obecnych cykli
  koniunkturalnych
• Skrócenie ich dlugosc zawiera sie w przedziale
  5,5 9,0 lat
• Nastapilo zróznicowanie wystepuje faza duzej
  dynamiki wzrostu 3 - 5 lat, a nastepnie faza
  malej dynamiki wzrostu 2,5 - 4 lat
• Intensywnosc cykli byla stosunkowo mala

6
Globalizacja

• W ekonomii termin ten oznacza glównie zjawiska
  zwiazane z liberalizacja wymiany handlowej lub
  wolnym handlem.
• W szerszym znaczeniu odnosi sie do rosnacej
  integracji i wspólzaleznosci miedzy jednostkami
  dzialajacymi globalnie na platformie spolecznej,
  politycznej czy ekonomicznej.
• Zrodlo wikipedia.pl

7
Globalny rynek walutowy

• 4 biliony obrotu dziennie (kwiecien 2007)
• Rynek obligacji rzadowych USA 300 mld USD
• Obroty NYSE lt 10 mld USD
• Rynek walutowy
• Spot 1000 mld USD
• Pochodne (OTC) 2076 mld USD
• Wysoka koncentracja
• Kilka glównych walut ( - 86, - 37, -
  16,5, - 15, PLN 0,2, RBL 1,3)
• Kilka glównych miejsc obrotu (mimo iz rynek
  dziala OTC 24h)
• wysoka koncentracja graczy

8
Koncentracja obrotu instrumentami finansowymi
Zródlo BIS, 2007, Triennial Central Bank Survey,
December 2007
9
Rozwój rynków finansowych (w bln )
w bilionach USD 1980 1993 2000 2005
PKB globalne (nominalne) 10.1 24.4 31.7 44.5
Globalna kapitalizacja rynku obligacji 4.0 22.3 36.0 58.0
- rzadowe papiery dluzne 2.0 10.6 14.0 23.0
- prywatne papiery dluzne 2.0 11.7 22.0 35.0
Globalna kapitalizacja rynku akcji 3.0 14.3 32.0 44.0
Globalne depozyty bankowe 5.0 16.4 25.0 38.0
Aktywa funduszy hedgingowych n.a. 0.1 0.5 1.5
Aktywa funduszy emerytalnych n.a. 5.3 10.3 17.9
Globalny rynek instrumentów pochodnych n.a. 94.2 109.5 355.5
Rezerwy walutowe Banków Centralnych 0.4 0.9 1.9 4.2
Aktywa SWF (sovereign wealth funds) N/A N/A N/A 2.1-2.5
Zrodlo K.Rybinski. Miedzynarodowy system
finansowy i globalizacja. www.rybinski.eu
10
Powiazania finansowe
w ciagu 10 lat banki zagraniczne pozyczyly 10
BLN USD z rynku USA 5 BLN euro z rynku euro
11
Subprime i CDO

• Kredyty subprime - udzielane kredytobiorcom o
  podwyzszonym ryzyku kredytowym (NINJA) - 2006 r
  20 kredytów to subprime
• Od lat 90 dzieki kredytom subprime ponad 11 mln
  amerykanów (mniej zamoznych) kupilo dom
• Banki i niebankowe instytucje finansowe licza na
  wzrost wartosci nieruchomosci (zabezpieczenia
  kredytu) ceny nieruchomosci stale rosna
• Banki przesuwaja dzwignie poza bilans SPV,
  fundusze sekurytyzacyjne tzw outsourcing
  dzwigni ryzyko przesuniete poza bilans banku
  (fundusz, SPV),
• dochody z marz sprzedaz uslug finansowych do
  parabanków
• brak pokrycia kapitalu
• pozbycie sie ryzyka kredytowego
• Sekurytyzacja zwieksza akcje kredytowa ponad
  mozliwosci wynikajace z wielkosci posiadanego
  kapitalu

12

• CDO emituja SPV w efekcie sekurytyzacji
  wierzytelnosci z kredytów hipotecznych, które SPV
  kupuja na r. wtórnym
• Finansowanie skupu wierzytelnosci poprzez emisje
  przez SPV bonów komercyjnych ABCP (asset backet
  commercial paper)
• Fundusz SPV zamienia sie w bank - finansuje sie
  na r. depozytowym !!!
• SPV nie podlega nadzorowi bankowemu (kapital SPV
  2 wartosci aktywów !!!)
• Emisja 2,7 BLN USD CDO (2000-2007) Dochód
  narodowy Wloch 40 podazy obligacji skarbowych
  USA
• Ryzyko kredytowe przechodzi na nabywców CDO

Inwestorzy instytucjonalni fundusz emerytalny w
Norwegii
Spólka celowa SPV
Bank
Ryzyko kredytowe Nowe kredyty
Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe
sekurytyzacja
Kapital
Kapital
13
Subprime i CDO

• Instrumenty niewystandaryzowane nieplynne
• Bardziej plynne byly pochodne na CDO, które
  umozliwialy czesciowa wycene
• Brak sprawozdawczosci na rynku OTC instrumentów
  pochodnych
• 80 wzrostu przychodów agencji ratingowej Moodys
  2005-2006 pochodzila z ratingu produktów
  strukturyzowanych (m.in. CDO)
• przy wycenie zmiennosc szacowano dla okresów gdy
  ceny rosly

14
Perfect storm

• Banki centralne interweniuja na rynku
  pienieznym
• Zalamanie CDO spadek cen na gieldach
  inwestorzy ograniczaja straty sprzedajac akcje
• Wzrost ryzyka w banku - banki zaostrzaja
  polityke kredytowa
• Spadek cen nieruchomosci w USA spadek popytu
  w gospodarce recesja

15
(No Transcript)
16
Ofiary

• Fannie i Freddie - 7.09
• Lehman Brothers - 14.09 (za duzy by upasc ?)
• Efekt domina
• AIG 16.09
• Islandia - 8.10

17
W tym czasie w Polsce

• Okres VIII 2007- IX 2008
• Naplyw kapitalu na rynki wschodzace
• Umocnienie sie PLN wzg. USD i euro

18
IX 2008
Banki sciagaja kapital na rynki macierzyste 10
BLN USD i 5 BLN euro
19
Glówni winowajcy ?
Angelo Mozilo , CEO Countrywide Financial
Corporation - nr 1 subprime. Calkowite
wynagrodzenie 200106 ok. 470 milionów
20
Pomoc rzadu USA
Chcac ochronic niewinnych mozna byc zmuszonym do
ratowania winnych. Zródlo Stephen King,
Independent , September 13, 2007
21
Ekspansja kryzysu

• Recesja w strefie euro
• w 2009 r zakladany najwiekszy spadek PKB Niemiec
  od chwili powstania
• Poglebienie deficytu budzetowego
• Obnizenie ratingu Hiszpanii, Grecji i Portugalii
• Poza strefa euro
• spadek kursu walutowego (Polska, Szwecja),
• podwyzki stóp procentowych (Dania)
• kombinacja powyzszych (Wegry)
• Kto jeszcze ma toksyczne aktywa ?
• Kiedy ustabilizuja sie najwazniejsze rynki
  finansowe
• Jaki skutek odniosa programy pomocowe

22
Ekspansja kryzysu

• Kryzys finansowy a Polska
• Spowolnienie gospodarcze
• Mozliwe problemy z równowaga platnicza i
  budzetowa
• Problemy matek instytucji finansowych
  dzialajacych w Polsce (AIG, AIB, Citi, RBS)
• Oslabienie zlotego problem opcji walutowych
• Wyzsze biezace ryzyko zwiazane z wejsciem do
  strefy euro - problemy z utrzymaniem warunków
  eurokonwergencji
• Wzrost bezrobocia, zle nastoje konsumenckie

23
Ekspansja kryzysu

• Z badan TNS OBOP Doswiadczenie i przewidywanie
  kryzysu wynika
• 6 proc. gospodarstw domowych w Polsce stracilo na
  spadku wartosci akcji na gieldzie
• 16 proc. dotknely spadki wartosci srodków
  gromadzonych w funduszach emerytalnych
• 11 proc. musialo zaplacic wyzsze raty kredytów
• 4 proc. mialo trudnosci z uzyskaniem kredytu w
  banku
• ALE
• az 80 Polaków obawia sie pogorszenia sytuacji
  finansowej
• 47 Polaków boi sie kryzysu gospodarczego
• co trzeci Polak boi sie utraty pracy

24
Nikt tego nie przewidzial ?

• Hyman Minski (1919-1996) Establishing as
  Unstable economy, New haven London Yale
  University Press 1986
• Hedge financing- bank wymaga aby aktualna
  wielkosc dochodów pozyczkobiorcy byla
  wystarczajacym zródlem splaty odsetek i rat
  kapitalowych
• Speculative loans bank wymaga, by aktualna
  wielkosc dochodów pozyczkobiorcy byla
  wystarczajaca do splaty odsetek. Zaklada, ze
  dochody klientów beda rosnac dzieki czemu splaca
  takze raty kapitalowe
• Ponzi loans pozyczki udzielane pozyczkobiorcom,
  którzy nie sa w stanie splacic odsetek. Udzielane
  gdy wzrost wartosci aktywów umozliwia
  refinansowanie pozyczki pod zastaw rosnacych cen
  nieruchomosci (NINJA)
• Charles Ponzi czlowiek który wymyslil piramide
  finansowa w USA (postal reply coupons 1920 r)

25
Efekty kryzysu

• Systematyczny (dlugotrwaly) proces zmniejszania
  dzwigni
• Wzrost deficytów budzetowych a w przyszlosci
  wzrost podatków
• Nizsze stopy zwrotu z inwestycji
  bezpieczniejsze inwestycje
• Mniejsza liczba innowacji finansowych
• Przyszlosc jest mniej przewidywalna niz sie
  wszystkim wydaje
• Rynek ryzyka nie ma zdolnosci do samoregulacji
• Nie wyciagnieto wniosków z poprzednich kryzysów

26
Efekty kryzysu

• Zmiany legislacyjne
• stworzenie scentralizowanego nadzoru w UE nad
  rynkami finansowymi
• zwiekszenie nadzoru nad rynkiem hipotecznym,
  instytucjami parabankowymi, agencjami
  ratingowymi,
• Zwiekszenie przejrzystosci operacji
  pozabilansowych banków
• Zwiekszenie nadzoru nad rynkiem produktów
  strukturyzowanych i rynkiem pochodnych OTC
• Powstanie izb rozliczeniowych dla CDS
• Pozytywy
• Globalizacja pomogla przetrwac kryzys straty
  rozlozyly sie na wiele instytucji rozproszenie
  ryzyka
• Banki w wiekszosci mialy kapital na pokrycie strat

27
Warto pamietac (Cykl)
Zródlohttp//www.stockcharts.com/
28
Warto pamietac (Cykl)
Szczyt Recesji
Ekspansja
Stabilizacja
Spowolnienie
Oczekiwania konsumenckie
Ozywaja
Rosna
Spadek
Ostry spadek
Produkcja przemyslowa
Bliska minimum
Rosnie
Stabilna
Spada
Stopy procentowe
Spadaja
Bliskie minimum
Rosna gwaltownie (Rzad)
"Szczytuja"
Stopy zwrotu
Ponizej przecietnych
Normalne/Rosnace
Stabilne
Stabilne/spadkowe
29
Warto pamietac (analiza Cash Flow)
30
Warto wiedziec Plynna granica

• Ksiegowosc kreatywna manipulacja
• przedstawienie danych tak, zeby tworzyly jak
  najkorzystniejszy wizerunek
• Ksiegowosc agresywna oszustwo
• rozmyslny zamiar defraudacji, sztuczne zawyzanie
  zysków

Zródlo Artur Sierant, Notoria
31
Warto wiedziec co jest w modzie?

• Zmiana zasad ksiegowania
• Transakcje z podmiotami powiazanymi
• Polityka tworzenia rezerw
• Uznanie przychodów
• Zonglerka kapitalami

Zródlo Artur Sierant, Notoria
32
Warto wiedziec Zmiana zasad ksiegowania

• Spólki dokonuja korekty wstecz kosztów
  wytworzenia produkcji sprzedanej, aby poprawic
  wynik za poprzednie okresy. Na przyklad czesc
  wydatków zwiazanych z produkcja jest ksiegowana
  jako koszt rozwoju produktu (element wartosci
  niematerialnych i prawnych) i amortyzowana
  liniowo przez 5 lat lub rozliczane
  proporcjonalnie do sprzedawanego nakladu

Zródlo Artur Sierant, Notoria
33
Warto wiedziec Transakcje z podmiotami
powiazanymi

• Sprzedaz na magazyn do spólek córek
• Ukrywanie kosztów w spólkach córkach
• Transakcje matka córka, które sa potem odwracane

34
Warto wiedziec Transakcje z podmiotami
powiazanymi
35
Warto wiedziec Polityka tworzenia rezerw

• A wlasciwie polityka nie tworzenia rezerw.
• Duze odpisy w jednym okresie a nastepnie
  sukcesywne rozwiazywanie rezerw dla poprawienia
  wyniku
• Po zmianie Zarzadu tworzenie rezerw jest
  obowiazkowe
• Elbudowa Prospekt (2004), strona 133 - 139

36
Warto wiedziec Zonglerka kapitalami

• Tworzenie i likwidowanie pozycji kapitalowych.
• Pozytywne skutki przepuszczane przez RZiS.
• Negatywne skutki odnoszone bezposrednio na
  kapital wlasny bez przepuszczania przez RZiS.
• Banki sa mistrzami swiata w tej dziedzinie.

37
Zródla informacji
Zródlo R. W. Mills, Dynamika Wartosci
Przedsiebiorstwa dla Udzialowców, ODDK 2005
38
Koszt kredytu

• Do wyznaczenia kosztu kredytu brutto
  wykorzystujemy wewnetrzna stope zwrotu IRR,
  uwzgledniajac wszystkie koszty zwiazane z
  pozyskaniem kredytu
• W celu uwzglednienia w koszcie kredytu, kosztów
  utraconych mozliwosci wyznaczamy zmodyfikowana
  wewnetrzna stope zwrotu MIRR, zakladajac przy tym
  stope reinwestycji np. na poziomie ROA