Standartlar ve Protokoller

1
Standartlar ve Protokoller

• Ars. Gör. Gülten ALIR
• alir_at_hacettepe.edu.tr

2
Plan

• Dijital Kütüphaneler
• Kodlama Standartlari
• Genel Kodlama standartlari
• ASCII
• Unicode
• Isaretleme standartlari
• SGML
• HTML
• XML
• Bibliyografik Bilgi Degisim Standardi (ISO
  2709/Z39.2 )
• Iletisim standartlari ve protokoller
• TCP/IP, FTP, HTTP
• Bilgi Erisim Hizmet ve Protokolü (ISO
  23950/Z39.50)

3
Dijital Kütüphane Nedir?

• Dijital ortamda depolanan ve ag araciligiyla
  erisilebilen, bütünlesik hizmetlerin verildigi
  (saglama, depolama, erisim, dagitim v.b) bilgi
  kaynaklari koleksiyonudur.

4
Dijital Kütüphane

• Dijital kütüphanelerin avantajlari
• Kullaniciya mekandan bagimsiz hizmet sunmakta
• Tarama yapma ve erisim açisindan kolaylik
  saglamakta
• Bilginin ve belgenin paylasimi ve dagitimini
  kolaylastirmakta, böylece hem ekonomik hem de
  sosyal yararlar saglamakta
• Güncel bilginin zaman kaybi olmadan sunulmasini
  saglamakta
• Bilgiyi her zaman ulasilabilir kilmakta, zaman
  kisitlamasi, kaynagin baska kullanicida
  bulunmasi, kaybolmasi ya da orijinal belgenin
  zarar görmesi gibi sorunlari ortadan kaldirmakta
• Yeni ve farkli formatlardaki bilgiyi sunabilmekte
  
• Kullanicilar kendi özel koleksiyonlarini
  olusturabilmekte

5
(No Transcript)
6
(No Transcript)
7
Dijital Kütüphaneler

• Neden standartlar?
• Birbirinden farkli veri yapilari, arama
  motorlari, arayüzler, belge yapilari
• Bilgilerin etkin paylasiminin avantajlari
• Bilgilerin iletiminin, korunmasinin ve
  güvenilirliginin saglanmasi

8
Standartlar ve Protokoller

• Standartlasmis yazilimlar sayesinde
• yazilim ve donanim degisiminden bagimsiz
  sistemler olusturmak
• uzun vadede bilgilerin kaliciligini saglamak
• karsilikli isbirligi saglamak

9
I Genel Kodlama Standartlari-ASCII

• ASCII-Amerika Bilgi Degisim Standart Kodu
  (American Standard Code for Information
  Interchange)
• Karakterler yedi bitden olusan dizilerle
  tanimlanir
• Örn A-1000001 ile tanimlanir (Alt65)

10
I Genel Kodlama Standartlari-Unicode

• Unicode (Tekbiçim Kod)
• 16 bitden olusan karakter dizisidir
• Her bir karakter tek bir (unique) rakamla
  tanimlanmakta
• Bir milyondan fazla karakter içermekte

Character Name
Ç LATIN CAPITAL LETTER C WITH CEDILLA
G LATIN CAPITAL LETTER G WITH BREVE
I LATIN CAPITAL LETTER I WITH DOT ABOVE
Ö LATIN CAPITAL LETTER O WITH DIAERESIS
Ü LATIN CAPITAL LETTER U WITH DIAERESIS
S LATIN CAPITAL LETTER S WITH CEDILLA
g LATIN SMALL LETTER G WITH BREVE
I LATIN SMALL LETTER DOTLESS I
s LATIN SMALL LETTER S WITH CEDILLA
11
(No Transcript)
12
II Isaretleme Standartlari

• Isaretleme standartlari, verilerin kurumlar
  arasinda farkli uygulamalara yönelik farkli
  arayüzlerin tasarimina gerek kalmadan verilerin
  degistirilebilmesine olanak saglar
• SGML, HTML, XML, Z39.2

13
...Isaretleme Standartlari-SGML

• SGML (Standard Generalized Markup Language)
• isaretleme dilidir
• elektronik dokümanlarin (web sayfalarinin)
  bölümlerinin bilgisayar tarafindan metin olarak
  algilanabilmesi için kodlanmasini saglar
• Dokümanlarin farkli platformlarda degisimi için
  dokümanin yapisini tanimlayan kurallar olusturur
• Webde yayin yapan herkes için kendi dilini
  olusturmasina gerek kalmadan, dünyaca geçerli
  standart bir dil kullanmalarina imkan verir
• tag adi verilen etiketler ile dokümanin
  tanimlanmasini ve elektronik olarak
  olusturulmasini saglar
• etiketler, elementlerin lt ve /gt arasinda
  kodlanmasidir
• DTD (Document Type Definition) kullanir

14
Isaretleme Standartlari-HTML

• HTML (Hypertext Markup Language)
• SGML den türetilmistir ve alt kümesidir
• SGMLin sadelestirilmis seklidir
• Web tarayicisina sayfanin nasil görünmesi
  gerektigini söyler
• Sayfaya liste, tablo, sayaç, ses, görüntü v.b
  eklenebilir
• Microsoft Internet Explorer ve Netscape Navigator
  destekli
• Herkesin Webde yayin yapabilmesini saglar

15
(No Transcript)
16
(No Transcript)
17
Isaretleme Standartlari -XML

• XML (Extensible Markup Language)
• SGMLin alt kümesidir
• Genisletilebilir, platform bagimsiz, uluslararasi
  ve yerel kullanima imkan verir
• HTMLin sahip olmadigi tanimlama özellikleri ve
  sunumda esneklige sahiptir
• Özelliklerin sunumunda ayrintiya imkan verir
• Bütçe formlari, adres defterleri, teknik
  resimler, finansal isler v.b.

18
... Isaretleme Standartlari -XML

• ltbookgt
• lttitlegtMy First XMLlt/titlegt
• ltprod id"33-657" media"paper"gtlt/prodgt
• ltchaptergtIntroduction to XML
• ltparagtWhat is HTMLlt/paragt
• ltparagtWhat is XMLlt/paragt
• lt/chaptergt
• ltchaptergtXML Syntax
• ltparagtElements must have a closing taglt/paragt
• ltparagtElements must be properly nestedlt/paragt
• lt/chaptergt
• lt/bookgt

• Book Title My First XML
• Chapter 1 Introduction to XML
• What is HTML
• What is XML
• Chapter 2 XML Syntax
• Elements must have a closing tag
• Elements must be properly nested

19
Isaretleme Standartlari- Bibliyografik Bilgi
Degisim Standardi

• Bibliyografik Bilgi Degisim Standardi
  (Bibliographic Information Interchange) ISO 2709
  (ANSI Z39.2) )
• Son versiyonu 1996da gelistirilmistir
• Bibliyografik veri degisimi saglar
• Isletim sistemleri arasindaki veri degisimi için
  özel olarak tasarlanmistir
• Ortam ve format sinirlamasi bulunmamaktadir
• MARCda da kullanilmaktadir

20
III.Iletisim Standartlari ve Protokoller

• Temel Iletisim standartlari
• TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet
  Protocol)
• internetin temel protokolüdür
• bilgisayarlarin kimliklendirilmesini saglar
• FTP (File Transfer Protocol)
• iki bilgisayar arasinda dosya transferi saglar
• -istemci-sunucuseklinde çalisir
• HTTP (Hypertext Transfer Protocol)
• WWW temel protokolüdür
• Exploerer, Netscape gibi tarayicilar kullanilir

21
...Iletisim Standartlari ve Protokoller

• Bilgi Erisim Hizmet ve Protokolü (Information
  Retrieval Application Service Definition and
  Protocol Specification)- ISO 23950(Z39.50)
• bilgibilim alani ile ilgilidir
• bilgisayarlarin birbiri ile iletisim kurmasini
  saglar
• istemci sunucu iliskisiyle çalisir
• özellikle OPAClarda kullaniciya kolaylik saglar
  tek bir arayüzle birden fazla katalog tarama
  imkani verir
• toplu katalog olusturulmasi, kütüphaneler arasi
  ödünç verme ya da veritabaninin güncellenmesi,
  doküman siparisi gibi disari ile iliskili
  islemler ve taramalarda

22
Standartlar ve Protokoller

• Ars. Gör. Gülten ALIR
• alir_at_hacettepe.edu.tr

23
...Kayit Yapisi Standartlari (SGML)
bilesen
element

• ltnovelgt
• ltnoveltitlegtCrime and Punishmentlt/noveltitlegt
• ltauthorgtFyodor Dostoyevskilt/authorgt
• ltpartgt
• ltparttitlegtPart Ilt/parttitlegt
• ltchaptergt
• ltchptitlegtChapter Ilt/chptitlegt
• ltparagtOn an exceptionally hot eveninglt/paragt
• ltparagthe had been lucky enough to escapelt/paragt
• lt/chaptergt
• lt/paragt
• lt/novelgt

24
Z39.50
25
(No Transcript)