Medicamenteuze behandeling van autismespectrumstoornis

1
Medicamenteuze behandeling van autismespectrumstoo
rnis

• dr. Luc Roelen Indigo vzw.
• Houthalen
• 28 september 2010

2
Medicatie?

• Bij nazicht
• bij een minderheid van de diagnostische
  onderzoeken medicatievoorstel
• áltijd voorstel tot ondersteuning van gezin en
  kind

3
Medicatie?

• De diagnose op zich is géén reden tot het geven
  van medicatie

4
Waarom medicatie?

• Voor het behandelen van de basisproblemen?
• Sociale vaardigheden
• Communicatie
• Weerstand aan veranderingen, stereotypieën
• Resultaten eerder ontgoochelend

5
Waarom medicatie?

• Voor het behandelen van bijkomende problemen
• Angst
• Dwangmatig gedrag
• Agressie
• Psychose
• Stemmingsproblemen
• Aandachtsproblemen en hyperactiviteit
• Slaapproblemen

6
Wanneer medicatie?

• Voor álle aspecten is de niet-medicamenteuze
  aanpak prioritair.
• Therapie (gedrag, logopedie, communicatieve
  vaardigheden, )
• Aanpassen van de omgevingsfactoren

7
Wanneer medicatie?

• Als andere oorzaken uitgesloten zijn
• Als er geen evidente therapeutische technieken
  zijn die tot een oplossing op korte termijn
  leiden
• Als er een goede medische opvolging is

8
Wanneer medicatie?

• Kinderen met autismespectrumstoornis hebben wel
  eens andere reacties op medicatie
• Smallere therapeutische marge
• Lagere dosissen

9
Aanleiding om medicatie te geven

• Bij kinderen met verstandelijke beperkingen, in
  leefgroepen
• Meer medicatie tegen angsten
• Bij beter begaafde kinderen
• Op jonge leeftijd vooral omwille van
  aandachtsproblemen
• Later ook angsten, stemming

10
Aanleiding om medicatie te geven

• Angst en agressie
• Dwanghandelingen en dwanggedachten
• Aandacht en concentratie
• Stemmingsproblemen

11
Welke geneesmiddelen?

• Neuroleptica
• Antidepressiva
• Stemmingstabilisatoren
• Stimulantia

12
Angststoornissen en medicatie

• Angsten
• Dwanghandelingen en dwanggedachten
  (obsessief-compulsieve stoornis)

13
Angststoornissen en medicatie

• Klassieke oorzaak
• de onvoorspelbaarheid van de omgeving en de
  gebeurtenissen
• door de zwakke centrale coherentie
• Uiteraard
• Omgeving voorspelbaar maken
• Duidelijkheid bieden

14
Angststoornissen en medicatie

• Ook
• Rigiditeit
• Moeilijk omgaan met veranderingen
• Obsessies
• Agressie (opstandig gedrag)

15
Angststoornissen en medicatie

• Medicatie
• Bepaalde antidepressiva (SSRIs)
• Sertraline (Serlain), Paroxetine (Seroxat), ..
• Neuroleptica
• Risperidone (Risperdal), Olanzapine (Zyprexa),
  Aripiprazole (Abilify)
• Andere

16
SSRIs

• Selectieve Serotonine Re-uptake Inhibitoren

17
SSRIs

• Vaak eerste keuze in behandeling van
• Dwanghandelingen
• Dwanggedachten
• Angststoornissen
• Producten
• Paroxetine (Seroxat)
• Sertraline (Serlain)
• Citalopram (Cipramil)
• Escitalopram (Sipralexa)
• Fluoxetine (Prozac)

18
SSRIs

• Voordelen
• Vaak snel en degelijk effect
• Positieve invloed op stemming
• Nadelen
• (zeker in het begin) Stemmingswisselingen
• Aantal artikels waarin gewaarschuwd wordt voor
  zelfmoord bij adolescenten
• Eufore stemming
• Invloed op slaap- en eetpatroon

19
Alternatief

• Een aantal oudere antidepressiva gelden als
  bruikbaar alternatief
• Clomipramine (Anafranil)
• Meer neveneffecten

20
(atypische) Neuroleptica

• Andere naam antipsychotica
• Zijn
• Angstwerend
• Rustgevend
• Efficiënt in behandeling van agressie
• Werkingsmechanisme
• o.a. blokkeren van dopamine-receptoren
• Onduidelijk!

21
(atypische) Neuroleptica

• Voordelen
• Vaak efficiënt in lage dosis
• Maken een aantal kinderen ook algemeen socialer
• Nadelen
• Neveneffecten!

22
(atypische) Neuroleptica

• Neveneffecten
• Gewichtstoename
• Gevoeligheid voor diabetes op lange termijn
• Averechtse reacties, met toename van angsten
• Extrapyramidaal syndroom
• Speekselvloed,

23
(atypische) Neuroleptica

• Producten
• Risperdal (vloeibare vorm)
• Dosis tot 0.05 mg/kg (start met 0.01 mg/kg)
• Zyprexa
• Dosis tot 0.3 mg/kg (start met 0.05 mg/kg)
• Dipiperon (vloeibare vorm)
• Solian, Seroquel,

24
(atypische) Neuroleptica

• Producten
• Risperdal (vloeibare vorm)
• Dosis tot 0.05 mg/kg (start met 0.01 mg/kg)

25
(atypische) Neuroleptica

• Abilify
• nieuwste in de reeks
• veelbelovend
• Veel minder risico op gewichtstoename, wellicht
  geen stijging diabetesrisico
• Dosis tot 0.5 mg/kg (start met 0.1 mg/kg)

26
(atypische) Neuroleptica

• Proberen af te bouwen als situatie langere tijd
  stabiel is

27
(atypische) neuroleptica

• antipsychotica
• Essentieel in de behandeling van psychose
• Jongeren met autismespectrumstoornis lopen meer
  risico op psychotische stoornissen

28
Benzodiazepines

• Alprazolam (Xanax)
• Lexotan, Frisium, Tranxene, Temesta, ...
• Neveneffecten!
• Slaperigheid
• Paradoxale reacties
• Psychische en fysieke afhankelijkheid na enkele
  weken inname.
• Bij stoppen dervingsverschijnselen

29
Behandeling van dwang

• Ook topiramaat (Topamax)
• Anti-epilepticum

30
Stemmingsproblemen

• Depressie
• Als medicatie SSRIs
• Bij stemmingswisselingen
• Opletten met antidepressiva
• Eventueel stemmingsstabilisatoren
• bv. Depakine, Tegretol, neuroleptica
• Deze worden ook wel eens gebruikt in de
  behandeling van dwang

31
Aandachtsproblemen

• Combinatie autismespectrumstoornis en
  concentratieproblemen frequent
• Vaak anders dan bij kinderen met ADHD te veel
  aandacht voor details tegenover te oppervlakkig

32
Aandachtsproblemen

• Medicatie?
• Stimulantia (methylfenidaat)
• Producten Rilatine, Rilatine MR en Concerta
• Wat gevaar voor hyperfocussen, superveel
  aandacht voor details en accentueren van
  autismespectrumstoornis

33
Aandachtsproblemen

• Rilatine ong. 4 uur
• Rilatine MR ong. 8 uur
• Concerta ong. 12 uur
• Dosis 0.7 mg/kg/dag ( 20 bij langwerkende)

34
Aandachtsproblemen

• Atomoxetine (Strattera)
• Geen inslaapproblemen
• Minder eetlustproblemen
• 24-uurswerking
• Dosis 1.2 tot 1.5 mg/kg per dag
• Hoge prijs ( 3.3 per dag)!!

35
Aandachtsproblemen

• Strattera
• Onderzoeken met kinderen met autismespectrumstoorn
  is gunstig
• Bij 75 verbetering van
• Aandacht
• Agitatie
• Sociale interesse
• Stereotiep gedrag
• Repetitief taalgebruik

36
Slaapproblemen

• Bij 1 op 3 kinderen met autismespectrumstoornis
• Oorzaken
• Emotionele problemen
• Angsten
• Uitstel van slapen door dwang
• Klassieke slaapmiddelen zijn te vermijden
• Eventueel SSRI of lage dosis neurolepticum
• Melatonine

37
Andere problemen?

• Meer epilepsie bij kinderen met ASS
• Soms met ongewone symptomatologie
• Agressie
• Stereotiep gedrag
• Bij twijfel onderzoek met EEG
• Behandeling anti-epileptica

38
Andere producten?

• Secretine
• Gastro-intestinaal hormoon
• in behandeling voor maag-darmproblemen en leek
  beterschap te geven van sociale vaardigheden en
  communicatie
• 500 kinderen met autismespectrumstoornis
  onderzocht
• Niet effectief
• Nog andere producten worden uitgeprobeerd geen
  duidelijk effect

39
Toekomstperspectief?

• Nieuwe neuroleptica
• bv. Paliperidone (Invega) niet overtuigend
• Cholinesterase-inhibitoren
• Gebruikt in behandeling van Alzheimer
• Studies met galantamine (Reminyl) efficiënt tegen
  
• Agressie
• Concentratieproblemen
• Donepezil
• Nog veel onderzoek nodig, ook naar
  langetermijngevolgen van de medicamenteuze
  behandeling bij autismespectrumstoornis

40
Medicatie

• Kan héél belangrijk zijn
• Maar altijd
• eerst aanpak
• eerst omgeving

41
Meer info - contact

• dr. Luc Roelen
• Indigo vzw
• Pronkenbergstraat 29C
• 2550 Kontich
• 03-457 70 96
• info_at_indigovzw.be
• roelen.luc_at_telenet.be