BLOK 3

1
Wplyw zwierzat na psychike czlowieka

• BLOK 3
• Poszukiwanie mechanizmów wplywu zwierzat na QL
  opiekunów

2
Podstawowe zalozenia

• Istnieja dwa sposoby powiazan posiadania zwierzat
  z dobrym stanem zdrowia
• posiadanie zwierzat wplywa posrednio na zdrowie
  przez ulatwianie pozytywnych relacji miedzy
  ludzmi
• posiadanie zwierzat bezposrednio przyczynia sie
  do lepszego zdrowia

3
Dwa podejscia

• Relacje czlowiek zwierze tworza sie na
  podstawie zapozyczen relacji czlowiek czlowiek
• Relacje czlowiek zwierze ksztaltowane sa
  odrebnie przez ludzi (Herzog i Burghardt, 1987)

4
Dwa podejscia

• W pierwszym przypadku bazuje sie na wiedzy
  dotyczacej ludzkiego przywiazania i wsparcia
  spolecznego,
• W drugim przypadku - nowosc relacji
  czlowiek-zwierze ma ujawnic nowe wlasciwosci
  relacji czlowiek-czlowiek.

5
Kategorie i funkcje ludzkich relacji spolecznych

• Klasyczne relacje czlowiek-czlowiek to
• relacje dziecko rodzic
• relacje rodzic dziecko
• relacje dziecko-dziecko
• relacje dorosly-dorosly o charakterze seksualnym
• relacje rodzenstwo-rodzenstwo
• relacje przyjaciel-przyjaciel

6
Kategorie i funkcje ludzkich relacji spolecznych
cd.

• We wszystkich rodzajach relacji istnieja rózne
  odrebne psychobiologiczne substraty.
• W literaturze czlowiek-zwierze dominuje typ 1
  przywiazania wzglednie typ 2 opiekuna.

7
Wiez i przywiazanie

• W literaturze spotyka sie czesto pojecia wiezi
  czy przywiazania, ale rzadko sa dokladnie
  zdefiniowane. W waskim technicznym znaczeniu
  przywiazanie to bliska relacja, bazujaca na
  uczuciu bezpieczenstwa dziecka w stosunku do
  rodzica (szczególnie matki) (Bowlby, 1969).
  Szerzej obejmuje relacje zwiazane z poczuciem
  bezpieczenstwa (Ainsworth, 1989)

8
Wiez i przywiazanie

• Definicja wiezi jest szersza niz przywiazania.
  Wiez to relacja oparta na uczuciu przyciagania
  jednej osoby przez druga relacja bardzo
  indywidualna (Bowlby, 1979). Wiez jest tym co
  bardziej w potocznym znaczeniu kojarzy sie
  ludziom z relacja bliskiej przyjazni

9
Wiez i przywiazanie

• Relacje rodzic-dziecko zdaniem etologów i
  psychologów bardzo dobrze oddaja relacje
  czlowiek-zwierze, gdyz relacja ta wykazuje
  podobna asymetrie jesli idzie o róznice w
  procesach myslowych czy umiejetnosciach
  jezykowych.

10
Wiez i przywiazanie

• Zdaniem Klaus i Kennell, (1976) istnieje krótki
  okres krytyczny kiedy wiez rodzic-dziecko sie
  ksztaltuje. Jest to proces szybkiego uczenia sie
  niepodobny do relacji przywiazania sie dziecka do
  rodzica.
• Relacja opieki bedzie archetypiczna dla dziecka

11
Teoria przywiazania bazuje na dwóch zasadach
(Bowlby,1969)

• Zasada I przywiazanie jako system motywacyjny
• Zachowania zwiazane z przywiazaniem dziecka do
  rodzica sa kontrolowane przez motywacje o
  podstawach biologicznych. Brak bezpieczenstwa,
  bedzie powodowal wzrost zachowan okazujacych
  przywiazanie, gdyz dziecko nie jest w stanie
  wplywac na zagrozenie braku bezpieczenstwa

12
Teoria przywiazania bazuje na dwóch zasadach
(Bowlby,1969)

• Zasada II Wewnetrzna praca
• Pierwsze etapy przywiazania mlodego osobnika
  zaczynaja sie dzieki organizacji dotychczasowych
  doswiadczen i oczekiwan dotyczacych spolecznych
  interakcji.

13
Teoria przywiazania bazuje na dwóch zasadach
(Bowlby,1969)

• Dzieki temu powstaja schematy poznawcze zwiazane
  z relacjami interpersonalnymi, relacja
  przywiazania moze teraz zmieniac obiekty.
• Uksztaltowane schematy poznawcze determinuja
  przebieg interakcji spolecznych.

14
Miejsce teorii przywiazania

• Badacze argumentuja, ze wiele romantycznych
  relacji jest u podstawy przywiazaniem.
• Mary Ainsworth sugeruje, ze pózniejsze relacje w
  zyciu doroslym sa oparte na wiezi emocjonalnej,
  bazujacej na trwalym zwiazku z wazna osoba.

15
Miejsce teorii przywiazania

• Pewne, lecz nie wszystkie wiezi emocjonalne
  oparte sa na przywiazaniu. Decydujacym czynnikiem
  w tej sytuacji jest poczucie bezpieczenstwa lub
  jego brak w sytuacji obecnosci/braku obecnosci
  partnera.

16
Miejsce przywiazania
17
Relacja czlowiek-zwierze jako przywiazanie

• Jest malo prawdopodobne by poczucie
  bezpieczenstwa bylo najwazniejsza rzecza w
  relacji czlowiek-zwierze.
• Chociaz oczywiscie duzy pies jest czynnikiem
  odstraszajacym w przypadku napadu ulicznego lub
  wlamania.

18
Relacja czlowiek-zwierze jako przywiazanie

• Skale do badania wiezi CENSHARE Pet Attachment
  Survey (Holcombe, Willims, i Richards, 1985),
  Lexinhton Attachment to Pets Scale (Johnson,
  Garrity i Stallones), Companion Animal Bonding
  Scale (Poresky, Henrix, Mosier i Samuelson, 1987)
  zawieraja pytania dotyczace potrzeby bliskosci
  zwierzat.

19
Relacja czlowiek-zwierze jako przywiazanie

• Itemy pytajace o przywiazanie sa porównywane z
  itemami sprawdzajacymi inne relacje spoleczne.
  Analiza czynnikowa, moze sugerowac, ze
  decydujacym czynnikiem jest nie przywiazanie, a
  pewnego rodzaju wiez emocjonalna.

20
Funkcje wsparcia w relacjach czlowiek zwierze

• Nie ma tu zalozen apriori mówiacych o tym co jest
  biologicznie motywowana potrzeba, ale teorie
  wsparcia i przywiazania maja ze soba cos
  wspólnego - element dostarczania zaspokajania
  jakis potrzeb (Sarason, Piece, i Sarason, 1990).

21
Obecnie najczesciej cytowane cechy/wymiary
wsparcia spolecznego to

• element emocjonalny (zdolnosc do kierowania uwagi
  na innych, opieka nad innymi, którzy sa pod
  naciskiem stresorów)
• element spoleczna integracji (uczucie, ze jest
  sie czescia grupy (rodziny, pracowników itp.)
  majacych wspólne cele)
• element szacunku (okazywanie respektu i szacunku
  dla innych, a takze wzgledem siebie)
• element instrumentalny (wykonywanie konkretnych
  zadan)
• element informacyjny (instruowanie, dawanie
  wskazówek)
• Potrzeba bycia potrzebnym

22
Przywiazanie, wsparcie, towarzyszenie

• Towarzystwo (towarzyszenie) teoretycznie rózni
  sie od wsparcia spolecznego (Rook,1990) nie
  oferuje wspierania, lecz daje satysfakcje z
  dzielenia przyjemnosci w rekreacji, relaksacji, i
  spontanicznym zachowaniu. Towarzyszenie moze
  rozwijac i wspomagac dobrostan psychiczny,
  podczas gdy wsparcie redukuje role stresorów.

23
Przywiazanie, wsparcie, towarzyszenie

• Istnieja dane pozwalajace kandydowac relacjom
  czlowiek zwierze do miana wsparcia spolecznego.
  Zwierze ma te przewage nad czlowiekiem ze jego
  miejsce w relacji jest bardziej trwale, mniej
  wrazliwe na strach zniszczenia zwiazku,
  okazywanie slabosci, emocji, lub nadmiernych
  oczekiwan.

24
Przywiazanie, wsparcie, towarzyszenie

• Niewatpliwie zwierzeta stac na dostarczanie
  instrumentalnego wsparcia.
• Wsparcie integrujace spolecznie po przez role
  zwierzat jako katalizatorów interakcji ludzkich
• Wazne jest to ze zwierzeta sa dostepne zawsze,
  zachowania sa przewidywalne, i nie oceniaja.

25
Przywiazanie, wsparcie, towarzyszenie

• Zwierzeta podnosza samoocene wlascicieli przez
  okazywanie zainteresowania, okazywania potrzeb,
  daja takze psychiczny komfort.
• Nie potrzeba zadnych spolecznych umiejetnosci by
  zwrócic uwage zwierzecia.

26
Teoria Aktywnosci

• W teorii aktywnosci zdaniem gerontologów, choc
  ludzie sie starzeja to ich psychologiczne i
  spoleczne potrzeby nie ulegaja zmianie.
• Ci którzy potrafia na emeryturze byc aktywnymi
  znalezc substytut pracy i wyszukiwac nowe
  znajomosci w miejsce umierajacych przyjaciól sa
  bardziej zadowoleni z zycia. (Havighurst, 1968)

27
Teoria Aktywnosci

• Zdaniem Lemon, Bengston, i Peterson, 1972) jakosc
  relacji miedzyludzkich ma wieksze znaczenie od
  ilosci dla satysfakcji z zycia. Badania Longino i
  Karts (1982) dowodza zwiazku miedzy satysfakcja
  z zycia, a codzienna aktywnoscia z przyjaciólmi i
  rodzina.(choc sa wyjatki od tej reguly
  substytucyjnej Kart, 1982).

28
Badania

• Zwierzeta redukuja stres i zmniejszaja odczucie
  samotnosci. Siegel 1990 stwierdzil ze osoby
  obciazone stresem które nie mialy zwierzat
  wymagaly znacznie wiecej kontaktu fizycznego niz
  posiadacze zwierzat.

29
Badania

• Z kolei w Badaniach Ory i Goldberg (1983) wykryli
  ze posiadacze zwierzat do których byli
  przywiazani i nie- posiadacze byli bardziej
  zadowoleni z zycia niz posiadacze zwierzat do
  których nie odczuwano przywiazania.

30
Badania - przywiazanie

• Pierwowzór przywiazania miedzy dzieckiem a matka
  (Bolby, 1991) wlaczajac interakcje sensoryczne
  przy uzyciu wszystkich zmyslów, posluzyl do
  wykreslenia zmiennych do badania.

31
Badania - przywiazanie

• Samotnosc definiujemy jako nieprzyjemne
  subiektywne uczucie braku satysfakcji, gdy zycie
  spoleczne jest nie wystarczajace. Mierzono to za
  pomoca Revised Geriatric Center Morale Scale
• Stres to poruszenie, napiecie bedace rezultatem
  reakcji emocjonalnej - Revised Geriatric Center
  Morale Scale

32
Badania - przywiazanie

• Przywiazanie czlowiek-zwierze zdefiniowano
  bazujac na pracy Klausa i Kennell (1982) Visual
  sensory interaction prowadzacej studia nad
  spojrzeniami, jako hierarchiczna relacja miedzy
  czlowiekiem i zwierzeciem. Mierzono na podstwaie
  Keils Human-Animal Relationship Questionnaire
  (Keil, 1990).

33
Badania - przywiazanie

• Badania prowadzono pod katem 5 pytan
• Jaka jest relacja pomiedzy 1. Samotnoscia, 2.
  Stresem, 3. Wizualna interakcja spojrzeniami,
  4. Wygladem zwierzat, 5. Typem zwierzat do
  których ludzie starzy odczuwali przywiazanie.

34
Badania - przywiazanie

• Grupa badana skladala sie wylacznie z posiadaczy
  zwierzat, nalezacych do trzech samorzadowych
  programów dla ludzi starych. Wiek badanych to 60
  lat i wiecej, mieszkajacy bez lub z malzonkiem
  wieku lat 60 lub wiecej. Lacznie 127 osób.
  Najmniejsza jednorodna grupa badanych miala 29
  osób (wspólne posilki). 119 ludzi bralo udzial w
  programie aktywnosci dla ludzi starych
  organizowanym przez lokalny uniwersytet.

35
Badania - przywiazanie

• Studia byly prowadzone w szesciu gminach o
  charakterze wiejskim i miejskim o populacji do
  25,000 tysiecy mieszkanców. Dane byly zbierane na
  stolówkach, domach, domach opieki i za
  posrednictwem poczty.
• Rzetelnosc narzedzi Alfa Cronbacha 0,67 dla
  skali samotnosci, 0,74 dla skali stresu i 0,71
  dla przywiazania uwzgledniajac metode
  Spearman-Browna.

36
Badania - przywiazanie
37
Badania - przywiazanie
38
Badania - przywiazanie
39
Po przeprowadzeniu analizy regresji otrzymano wagi

• Wymienianie spojrzen r 0,17
• Posiadanie psa r 0,07
• Stres r 0,04
• Wyglad zwierzecia r 0,02