Electrical Energy Sector

1
Electrical Energy SectorManagement of
Multinationals
6 Kasim 2002 Bogaziçi Üniversitesi
2
Gündem

• Elektrik Sektörünün Genel Durumu
• Dünya
• Türkiye
• Enerjisaya Genel Bakis
• Yatirim Projelerine Yaklasim
• Proje Gelistirme Sürecine Makro Düzeyde Bakis

3
Dünyada Elektrik Sektörü
4
Bölgesel Tüketim (mtep)
Bölge 1971 1997 2010E 2020E CAGR
OECD Kuzey Amerika 140 313 380 422 1.3
OECD Avrupa 99 212 284 333 2.0
OECD Pasifik 34 94 116 132 1.5
Transition Ekonomiler 62 90 124 179 3.0
Gelismekte Olan Ülkeler 41 278 518 780 4.6
1997-2020E
5
Beklentiler

• 2020 yilina kadar Dünya elektrik tüketim artis
  hizi ortalama 2.8 olacaktir,
• Azalan rezervler ve çevrenin korunmasina daha
  büyük önem verilmesi nedenleriyle, fosil
  yakitlarin yerini alacak teknolojilere öncelik
  verilecektir,
• Piyasalarin liberallesmesi devam edecektir,
• Merkezi üretim modelinden (centralized power),
  tüketimin oldugu yerde üretim modeli (distrubuted
  power) yayginlasacaktir,
• Kaliteli ve güvenilir elektrik daha kritik hale
  gelecektir (enformasyon teknoloji dünyasi).

6
Üç Önemli Enerji Hedefi
Ulasilabilirlik (accessibility) Kabul
edilebilirlik (availability) Kullanilabilirlik
(acceptability)
7
Türkiyede Elektrik Sektörü
8
Yillik Ortalama 8lik Büyüme
Kaynak 2000 TEAS, 20012002 ETKB, 2005-2020 ETKB
APK 2000 tahmini
9
Tüketim Hala Çok Düsük
Kisi Basina Elektrik Tüketimi (kwh/kisi)
OECD 7,841
Almanya 6,480
Ispanya 4,940
Yunanistan 4,409
Türkiye 1,473
Suriye 1,346

Dünya 2,280
Kaynak WEC Turkish National Commitee 1999 Energy
Report
10
Serbest Piyasaya Geçis

• Piyasanin yaklasik 80i devletin tekelinde
• Elektrik sektörünün, 3 Mart 2001 tarihinde çikan
  4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanunu ile serbest
  rekabete açilmasina karar verildi
• Serbest piyasa 3 Eylül 2002 tarihinde islemeye
  basladi.

11
Liberal Yapiya Geçis Amaci

• Elektrik enerjisi piyasasinda verimliligi
  (isletme ve yatirim) artirmak ve maliyetleri
  azaltmak için rekabetin saglanmasi,
• Enerji sektörünün mali açidan sürdürülebirliligini
  n temin edilmesi için maliyeti yansitan
  fiyatlarin olusturulmasi,
• Mal ve hizmet kalitesinin arttirilmasi,
• Yerli ve yabanci özel sektörün piyasalara
  girisinin saglanmasi,
• Yatirim kararlarinin serbest piyasada alinarak,
  arz güvenliginin saglanmasi.

12
Eski-Yeni Yapi Karsilastirmasi
Parametre Eski Yapi Yeni Yapi
Yapi Tek Alici-Tek Satici Ikili Anlasmalar Dengeleme Pazari
Tüketici Ayirim Yok Serbest Olan ve Olmayan
Tüketici Tarifeleri Tek Tip Çoklu
Fiyatlandirma Maliyeti Yansitmayan Maliyeti Yansitan
Sübvansiyon Çapraz Dogrudan Gelir Destegi
Pazara Giris Fizibilite Alma veya Ihale Lisans
Düzenleme ETKB, Bagli ve Ilgili Kuruluslar Enerji Piyasasi Düzenleme Kurumu (EPDK)
Kamunun Rolü Denetim Isletme Yatirim Denetim Isletme Gerekirse Yatirim
Piyasa Riskleri Devlette Piyasa Aktörlerinde
Özellestirme 3096 çerçevesinde (YID,YI,IHD) 4046 çerçevesinde ÖIB
Yönetisim Yok Var
ABye Uyum Yok Var
13
Enerji Sektörüne Bütünsel Bakis
14
Enerjisa
15
Misyonumuz
Öncelikle Sabanci Grubunun enerji ihtiyaçlarini
sürekli ve kaliteli sekilde saglayacak tesisleri
planlamak, insa etmek ve isletmek, ve Enerji
sektöründe yer almak üzere dogabilecek firsatlari
degerlendirmek.
16
Elektrik Sektöründe Varligimiz
Izmit 120 MW
Çanakkale 65 MW
Adana 120 MW
Mersin 65 MW
Toplam 370 MW Üretim Kapasitesi Türkiye Elektrik
Üretiminin Yaklasik 2si
17
Üretim Tesislerimiz
Kentsa Santrali
Mersin Santrali
Adana Santrali
Çanakkale Santrali
18
Sektördeki Yerimiz
Otoprodüktörler arasindaki Pazar payimiz 13
19
Geçmisimiz
Kurulus Nisan,1996
Izmit Santrali Ilk Elektrik Üretimi Ekim, 1997
Çanakkale Santrali Ilk Elektrik Üretimi Agustos, 2002
Adana Santrali Ilk Elektrik Üretimi Eylül, 2002
20
Stratejinin Bir Parçasi Yatirimlar
Strateji, bir organizasyonun arzuladigi
amaçlarina nasil ulasacagini gösteren, yön
veren, birlestirici ve bütünleyici, bir oyun
planidir. Yatirimlar bu oyun plani içerisinde,
eyleme dönük bir aktivite olarak önemli bir rol
oynar.
21
Yatirim Yönetim Felsefesi

• Yatirim yönetimi sistemi stratejik yönetim
  anlayisi olup, bu felsefe içinde kullanilan
  stratejik planlama
• Sinirli kaynaklar,
• Sürdürülebilir rekabetçi avantaj,
• Gelecege odakli bakis açisi,
• Proaktif yaklasim,
• Uzun vadeli hedefler,
• Gelecek firsatlar ve tehlikeler,
• Sistemli bir inceleme, degerlendirme ve karar
  alma aliskanligi,
• gereksinimlerini karsilamak üzere kullanir.

22
Enerjisa Yatirimlarinda Temel Hedef
Bir yatirimin gerçeklesebilmesi için, stratejik
yönetim hedeflerine uygun Deger Yaratma
potansiyeline sahip olmasi gerekir. Deger
yaratmada temel odak noktasi müsteri olup,
yatirimin endüstri ve beceri boyutunda deger
yaratma potansiyeli bulunmasi gerekmektedir.
23
Çadamer Projeleri
Enerjisa Çanakkale-Adana-Mersin (Çademer)
projeleri, Deger Yaratma felsefesi
dogrultusunda gelistirilmis ve uygulanmis
projelerdir. Herbir santral, Sabanci Holdingin
sahip oldugu ve büyük elektrik tüketimlerinin
oldugu fabrikalarin yanina insa edilmistir. Buna
göre Adana Santrali Dupontsa Sasa Mersin
Santrali Çimsa Çanakkale Santrali Akçansa fabrikal
arina direkt baglanti ile elektrik saglamaktadir.
24
Yatirima Bütünsel Bakis Ürün Ömür Süreci
ÜRÜN ÖMÜR SÜRECI
PROJE ÖMÜR SÜRECI
ISLETME ÖMÜR SÜRECI
Konsept
Tasarim Gelistirme
Uygulama Insaat
Kabul
Isletme
Bakim
Yenileme
Atik
25
Deger Ekleme-Degisiklik Maliyeti
Konsept
Tasarim
Uygulama
Kabul
Isletme
Deger ekleme potansiyeli
Degisiklik Maliyeti
26
Konsept-Tasarim-Gelistirme
Ön Fizibilite
Tahmini Maliyet
Kavramsal Tasarim
Hayir
Pazar-Satis
Finansman (Sermaye/Borç)
Evet
Detay Fizibilite
Yakit
Yasal Izinler/ Düzenlemeler
Mühendislik
Detay Rapor
Ekipman Ihaleler Sözlesmeler
Hayir
Finansman
Evet
ESA
Yakit Temini
Tasarim-Gelistirme
Yasal Izinler
Bakim/Onarim
27
Proje Ömür Süreci
Konsept Çalismasi
Gelistirme Çalismasi
Ön kavramsal tasarim (pazar, teknoloji, yatirim
maliyeti, yakit, yasal hükümler) Mali
fizibilite Ön stratejik degerleme (endüstri-beceri
analizi)
Pazarlama Faaliyetleri (müsteri portföyü olusumu,
ESS) Detayli Mühendislik Çalismasi (teknoloji
seçimi, saha seçimi, çevresel etki, ..) Yasal
Izin ve Sözlesmeler (ETKB tesis kurma
sözlesmesi, ÇED, Nakil, ...) Yakit Tedarik
Anlasmasi Kesin Mali Fizibilite Kesin Stratejik
Degerleme
28
Proje Ömür Süreci
Konsept Çalismasi
Gelistirme Çalismasi
Ön kavramsal tasarim (pazar, teknoloji, yatirim
maliyeti, yakit, yasal hükümler) Mali
fizibilite Ön stratejik degerleme (endüstri-beceri
analizi)
Uygulama
Pazarlama Faaliyetleri (müsteri portföyü olusumu,
ESS) Detayli Mühendislik Çalismasi (teknoloji
seçimi, saha seçimi, çevresel etki, ..) Yasal
Izin ve Sözlesmeler (ETKB tesis kurma
sözlesmesi, ÇED, Nakil, ...) Yakit Tedarik
Anlasmasi Kesin Mali Fizibilite Kesin Stratejik
Degerleme
Ihaleler (dökümantasyon, teklif alma- degerleme,
müzakereler, sözlesme) Finansman
Saglanmasi (özkaynak-kredi) Bakim Sözlesmesi
29
Proje Finansmani
Garantör Lokal Bankalar
Enerjisa
Arranger KfW
Geri Ödemeler
Kredi Anlasmasi
Ihracaat Kredi Temini
Kredi Çekisleri
Tedarik Anlasmasi
Hermes
Siemens BV Siemens Türkiye
NCM
Coface
30
Proje Ömür Süreci
Konsept Çalismasi
Gelistirme Çalismasi
Ön kavramsal tasarim (pazar, teknoloji, yatirim
maliyeti, yakit, yasal hükümler) Mali
fizibilite Ön stratejik degerleme (endüstri-beceri
analizi)
Uygulama
Pazarlama Faaliyetleri (müsteri portföyü olusumu,
ESS) Detayli Mühendislik Çalismasi (teknoloji
seçimi, saha seçimi, çevresel etki, ..) Yasal
Izin ve Sözlesmeler (ETKB tesis kurma
sözlesmesi, ÇED, Nakil, ...) Yakit Tedarik
Anlasmasi Kesin Mali Fizibilite Kesin Stratejik
Degerleme
Insaat
Ihaleler (dökümantasyon, teklif alma- degerleme,
müzakereler, sözlesme) Finansman
Saglanmasi (özkaynak-kredi) Bakim Sözlesmesi
Devreye Alma ve Testler
Proje Uygulama Ekibinin Olusturulmasi Mobilizasyo
n Ekipmanlarin Imalati, Sevki ve Montaji
Kabul Testleri Trial Run Performans Testleri ETKB
Kabul Testleri Take Over
3-4 yil (kombine çevrim santrali)
31
Kritik Basari Faktörleri

• Vizyon belirlenmeli
• Ihtiyaçlar çok iyi belirlenmeli
• Kapsam tarifi çok iyi yapilmali
• Constraintler çok iyi tanimlanmali
• Yasal ve bürokratik yapi iyi bilinmeli
• Sözlesmeler dikkatli hazirlanmali
• Is ortaklari ile stratejik ve kültürsel
  boyutlarda uyum saglanmali
• Sözlesmelere, bütçeye ve is planina uyum iyi
  takip edilmeli
• Performans hedefleri konmali, motivasyon yüksek
  tutulmali
• Disiplinlerarasi düsünebilecek/uygulayabilecek
  yönetim kadrosu olusturulmali, ekip çalismasi
  uygulanmali
• Becerikli ve yetkin insanlarla çalisilmali
• .........
• ........

32
(No Transcript)