Temel Medikal Egitim

1

• Temel Medikal Egitim

2
Hücre ve Doku
3
Sitoloji

• Hücreler insan vücudunun temel yapitaslaridir
• Hücreleri inceleyen bilim dalina sitoloji denir
• Yapi ve görevleri birbirine benzeyen hücreler
  topluluguna doku denir
• Belirli bir görevi yerine getirmek üzere
  dokularin bir araya gelerek olusturdugu yapiya
  organ denir
• Organlarin bir araya gelerek olusturduklari
  yapilara sistem denir

4
Vücut Sistemleri

• Deri
• Kas ve Iskelet Sistemi
• Sinir Sistemi
• Endokrin Sistem
• Kardiyovasküler Sistem
• Solunum Sistemi
• Sindirim Sistemi
• Üriner Sistem
• Üreme Sistemi
• Bagisiklik Sistemi

5
Hücre

• Vücudu olusturan hücrelerin çogunun temel yapisi
  birbirine benzer
• Hücre zari
• Sitoplazma
• Çekirdek

6
Hücre Zari

• Hücreyi çepeçevre sarar
• Protein ve fosfolipidlerden olusur
• 3 katli bir yapidir
• Orta kat lipid
• Iç ve dis katlar protein

7
Sitoplazma

• Hücrenin organellerini ve sitoplazmik
  cisimciklerini içeren sivi kismidir
• Sitoplazmanin seffaf ve hemen hemen homojen olan
  temel iç maddesine protoplazma denir

8
Organeller

• Organeller özel fonksiyonlara sahip yapisal hücre
  elemanlaridir
• Baslica organeller
• Mitokondri
• Ribozom
• Endoplazmik retikulum
• Golgi kompleksi
• Lizozomlar
• Sentromer

9
Mitokondri

• Eritrositler hariç tüm hücreler sitoplazmalarinda
  mitokondri içerirler
• Mitokondriler hücre içi enerji metabolizmasinda
  çok önemli bir rol oynar
• Yaglarin yikimi, sitrik asit döngüsü ve oksidatif
  fosforilasyon için kullanilan tüm enzim
  sistemleri mitokondride bulunur
• Hücrelerin fonksiyonlarini sürdürmek için ihtiyaç
  duydugu enerjiyi saglayan ATP burada olustugundan
  bir nevi hücrenin enerji santralleridir

10
Mitokondri
Mitokondri
11
Ribozom

• Hücre membranina yapismis veya serbest sekilde
  bulunan elips seklinde organellerdir
• Demetler seklinde veya tek bulunabilirler
• Protein biyosentezi yaparlar

12
Endoplazmik Retikulum

• Sitoplazmada bulunan, hücre zarindan çekirdege
  kadar uzanan, zigzaglar yaparak uzanan kanallar
  sistemidir
• Iki tür endoplazmik retikulum vardir
• Agranüler ER
• Granüler ER üzerinde ribozomlari içerir
• Bazi maddelerin aktif ve pasif tasinimi için
  membran yüzeyini genisletirler
• Protein sentezine katilirlar
• Yüzeylerinde bazi reaksiyonlar için gerekli
  enzimleri barindirirlar

13
Endoplazmik Retikulum
14
Golgi Kompleksi

• Temel yapi tasi diktiozomdur
• Baslica fonksiyonlari
• Sekresyonlarin olusturulmasi
• Sekresyonlarin sitoplazmadan inklüzyon seklinde
  golgi veziküllerine girmesi
• Membran materyali üretimi
• Lizozomlarin yapimi ve olusturulmasi

15
Golgi Kompleksi
16
Protein Sentezi

1. Aminoasitlerin alimi
2. Enerji (mitokondri)
3. Protein sentezi (ribozom)
4. Tasinim (ER)
5. Degisim, konsantrasyon, inklüzyon veziküllerinin
   olusumu (golgi kompleksi)
6. Depolama ve tasima
7. Sekresyon

17
Lizozom

• 1 µm büyüklügünde, membranla çevrili, golgi
  kompleksi tarafindan olusturulan organellerdir
• Endojen ve eksojen maddelerin parçalanmasi, hücre
  içi sindirimden sorumludurlar

18
Sentrozom

• Nükleus yakinlarinda bulunurlar
• Hücre bölünmesi sirasinda olusan kromozomlarin
  ayrilmasinda rol oynar

19
Nükleus

• Eritrositler hariç tüm hücreler nükleus
  içerirler
• Sitoplazmadan çift katli zar ile ayrilir
• Nükleus, kromozomlarda bulunan DNA ile genetik
  materyalin bulundugu hücrenin ana organelidir

20
Hücre Bölünmesi

• Iki tip hücre bölünmesi vardir
• En sik görülen tip mitoz bölünmedir
• Hem sitoplazma hem de çekirdek iki esit hücre
  olusturacak sekilde ikiye bölünür, kromozom
  sayisi azalmaz
• Üreme hücrelerinde gözlenen özel bölünme tipi
  mayoz bölünmedir
• Kromozom sayisi yari yariya azalir

21
Hücre Bölünmesi
22
Histoloji

• Dokulari inceleyen bilim dalina histoloji denir
• Ayni yapi ve fonksiyona sahip hücrelerin meydana
  getirdigi yapiya doku denir
• 4 tip doku vardir
• Epitel dokusu
• Bag ve destek dokusu
• Kas dokusu
• Sinir dokusu
• Dokular bir araya gelerek organlari olusturur
• Bulundugu organ ile ayni fonksiyonu gösteren
  dokuya parankim denir

23
Epitel Dokusu

• Vücudun iç ve dis yüzeylerini kaplayan dokudur
• Temel olarak üçe ayrilir
• Örtücü epitel/yüzey epiteli
• Koruma
• Madde degisimi
• Salgi epiteli
• Salgi
• Duyu epiteli
• Dis ve iç uyaranlarin alinmasi

24
Yüzey Epiteli

• Iç ve dis yüzeyleri örter
• Kan damari içermez
• Bazal membran ile diger dokulardan ayrilir
• Yüzey epiteli dizilis ve tabakalanma durumuna
  göre siniflandirilir

25
Yüzey Epiteli
26
Yüzey Epiteli

• Basit skuamöz epitel Hücreler büyük, yassi ve
  birbirine sikica tutunmustur.
• Gazlara (akcigerin alveolar epiteli)
• Kolay çözünebilen maddelere (kan damari
  endoteli) karsi çok geçirgendir.
• Kübik epitel Hücreler küp seklindedir ve
  hücrelerin tüm kenarlari esit uzunluktadir.
• Böbrek tübülüs hücreleri
• Salgi bezi epiteli

27
Yüzey Epiteli

• Basit silindirik epitel Hücrelerin boylari
  enlerine göre uzundur.
• Ince barsak epiteli
• Yalanci çok katli (pseudostratifiye) epitel Tek
  katlidir, ancak bazi hücreler bazal membrana
  tutunmalarina ragmen yüzeye ulasamazlar.
• Siliyali solunum yolu epiteli

28
Yüzey Epiteli

• Tranzisyonel epitel Silindirik epitelin özel bir
  formudur. Daha çok degisken dolum kapasitesi
  olan organlarda bulunur.
• Mesane epiteli
• Çok katli (stratifiye) epitel en alt tabakada
  yer alan hücreler bazal membrana tutunur.
• Vücudun dis etkenlere maruz kaldigi yerlerde
  bulunur (deri vb.)

29
Bez Epiteli

• Genel olarak iki tiptir
• Endokrin bezler
• Kanallari yoktur
• Salgilar direk olarak kana verilir
• Tiroid, hipofiz, testis, ovaryum
• Ekzokrin bezler
• Kanallari vardir
• Salgilarini hücre içine ya da disina verirler
• Tükrük bezleri, gözyasi bezleri

30
Ekzokrin Bezler

• Ikiye ayrilirlar
• Endoepitelial bezler
• Yüzey epitelinde yer alan tek ya da birkaç
  hücreden olusan bezlerdir
• Goblet hücreleri
• Ekzoepitelial bezler
• Merokrin bezler salgilarini ekzositoz yolu ile
  yaparlar
• Seröz
• Müköz
• Karisik
• Apokrin bezler salgilama sirasinda sitoplazma
  kaybi olur
• Holokrin bezler hücre parçalanmasi ile salgilama
  yaparlar

31
Ekzoepitelial Bezler
32
Bag ve Destek Doku

• Vücut içerisinde bulunan hücreleri bir arada
  tutan onlari destekleyen, organlari saran dokuya
  bag dokusu denir.
• Vücudu bütün olarak ayakta tutan, saglamlastiran
  yapilari destekleyen dokuya ise destek doku denir.

33
Bag Dokusu

• Bag dokusunu olusturan hücreler ikiye ayrilir
• Sabit hücreler
• Fibroblast rejenerasyondan sorumludurlar
• Fibrosit özel durumlarda fibrositlere dönüsürler
  
• Hareketli hücreler
• Lenfatik organlarda (dalak, bademcik, lenf
  dügümleri) bulunurlar
• Histiyosit

34
Bag Dokusu

• Bag ve destek dokusunda üç degisik tip lif
  bulunur
• Kollejen lifler yüksek gerilim gücüne sahiptir
• Retiküler lifler daha zayiftirlar, lenfatik
  organlarda bulunurlar
• Elastik lifler dalli olup, üç boyutlu görev
  yaparlar, arter duvari elastik liflerden
  zengindir.

35
Bag Dokusu
36
Bag Dokusu

• Mezenkim embriyonal bag dokusudur.
• Bebek anne karninda iken olusur
• Retiküler bag dokusu lenfatik organlarin ve
  kemik ilginin temel maddesini olusturur.
• Fibröz bag dokusu Bir çok damar ve sinir bu doku
  ile kaplidir. Organlari sarar.
• Adipoz bag dokusu hemen her yerde bulunur. Yag
  dokusudur.

37
Destek Doku

• Kartilaj dokusunu kartilaj hücreleri (kondrosit)
  olusturur.
• Üç çesit kartilaj dokusu vardir
• Hyalin saydamdir, eklemlerde, kaburgalarda
  bulunur
• Elastik elastik lif içerir, epiglottiste ve
  kulak kepçesinde bulunur.
• Fibröz Fibröz doku içerir, omurganin
  disklerini, diz ekleminin menisküslerini
  olusturur.

38
Destek Doku

• Kemik dokusu kemik hücreleri (osteoblast)
  tarafindan olusturulur.
• Osteoblastlar kemik matriksini olustururlar.
• Kemik matriksinin 1/3ü organik, 2/3ü ise
  inorganik maddelerden olusur.
• Vücutta bulunan kalsiyumun 99u kemik dokusunda
  bulunur.

39
Kas Dokusu

• Kasin kasilan en küçük birimine sarkomer denir.
• Sarkomerde kasilmayi meydana getiren iki tiplif
  bulunur
• Aktin
• Miyozin
• Aktin ve miyozin birbirlerinin üzerinde kayarak
  sarkomeri kisaltir.
• Kasilma sirasinda enerji olarak ATP kullanilir.

40
Kas Dokusu

• Insan vücudunda üç tip kas bulunur
• Düz kas
• Hücre çekirdegi ortadadir
• Yavas, ritmik, istem disi kasilir
• Çizgili kas
• Çekirdek hücrenin kenarindadir
• Istemli kasilirt, hizli kasilir, çabuk yorulur
• Kalp (miyokard) kasi
• Çizgili kastir, ancak çekirdegi ortada yer alir
• Istem disi kasilir

41
Sinir Dokusu

• Sinir dokusu nöron adi verilen sinir
  hücrelerinden olusur.
• Nöronlar bir araya gelerek sinirleri
  olustururlar.
• Her nöron hücre zari ile kaplidir ve çekirdegi
  vardir.
• Nöronlarin birbiri ile temas etmesini saglayan
  uzantilarina dentrit denir.
• Nöronlarin bölünebilme ve kendilerini
  yenileyebilme özelligi yoktur.

42
Sinir Dokusu

• Sinir dokusunu destekleyen bag dokusu hücrelerine
  Glia hücreleri denir.
• Glia hücreleri çogalabilir.
• Glial hücreler
• Astrositler kan-beyin bariyerini olustururlar
• Oligodendrositler miyelin olustururlar
• Epandimal hücreler beyinde bulunan bosluklarin
  içini döserler
• Mikroglialar fagositoz yaparlar
• Schwan hücreleri aksonlarin etrafinda
  bulunurlar

43
Sinir Dokusu
44
Kahve Molasi