Thema 1: Zintuigen

1
Thema 1 Zintuigen
5 Horen
5.1 Geluid
Voorbeelden
Besluit
Geluiden worden voortgebracht door een trillend
voorwerp. Deze trillingen zetten zich voort door
een middenstof
2
5 Horen
5.1 Geluid
Nagaan wat geluid is en wat een klankkast en
voorwerp onder invloed van geluid doen
Experiment

• Als je de stemvork in je hand vasthoudt en
  aanslaat dan

• hoor je weinig
• voel je de stemvork trillen

• Als je de stemvork op de klankkast zet en
  aanslaat, dan

• hoor je veel
• voel je de klankkast trillen

3
5 Horen
5.1 Geluid

• Als je een 2de stemvork in je hand vasthoudt en
  de eerste op de klankkast plaatst en aanslaat dan

• hoor je de eerste stemvork veel
• hoor je de tweede stemvork niet
• voel je de eerste stemvork wel trillen
• voel je de tweede stemvork niet trillen

• Als je beide stemvorken op twee verschillende
  klankkasten plaatst en aanslaat, dan

• hoor je de eerste stemvork veel
• hoor je de tweede stemvork veel
• voel je de eerste stemvork klankkast wel
  trillen
• voel je de tweede stemvork klankkast wel
  trillen

4
5 Horen
5.1 Geluid
Verklaring
Trillingen kunnen zich door de lucht verplaatsen
en andere voorwerpen doen meetrillen. Dit
verschijnsel noemen we resonantie
Besluit
Geluid wordt veroorzaakt door trillende voorwerpen
Geluid heeft een middenstof nodig om zich voort
te planten

• Vaste stof metaal
• gas lucht
• vloeistof water

Kenmerken geluidsgolven

• frequentie
• intensiteit

eenheid Hertz intensiteit dB
5
5 Horen
5.2 Het menselijk oor delen en functies
5.2.1 Het uitwendig oor (middenstof is lucht)
1
oorschelp
7
2
gehoorgang
8 9
2 a
oorsmeerkliertjes
2 b
oorhaartjes
2a
3
trommelvlies
6
4
gehoorbeentjes
2
1
3 4 5
5
buis van Eustachius
2b
6
inwendig oor
7
3 halfcirkelvormige kanalen
Uitwendig oor
midden oor
8
slakkenhuis
9
Evenwichts en gehoorzenuw
6
5.2 Het menselijk oor delen en functies
5.2.1 Het uitwendig oor (middenstof is lucht)
1
oorschelp
Trillingen opvangen en naar gehoorgang leiden
2
gehoorgang
2 a
oorhaartjes
Stofdeeltjes opvangen
2 b
oorsmeer
Trommelvlies soepel houden
3
trommelvlies
Meetrillen met geluidsbron ( resonantie)
7
5.2 Het menselijk oor delen en functies
5.2.2 Het midden oor (middenstof is
vast)(gehoorbeentjes)
trommelvlies
1
2
hamer
gehoorbeentjes
3
aambeeld
4
stijgbeugel
2
5
buis van Eustachius
3
4
1
Ovale venster
5
8
5.2 Het menselijk oor delen en functies
5.2.2 Het midden oor (middenstof is
vast)(gehoorbeentjes)
4a
hamer
4b
aambeeld
4c
stijgbeugel
Trilling trommelvlies verder zetten
en versterken
7
buis van Eustachius
Werkt drukverschil weg tussen de lucht in
middenoor en de druk aan de buitenkant van de
trommelvlies
9
5.2 Het menselijk oor delen en functies
5.2.3 Het binnen oor (middenstof is vloeistof)
1
voorhof
5
2
slakkenhuis
2
3
ovaal blaasje
1
4
rond blaasje
3
5
3 halfcirkelvormige kanalen
4
10
5.2 Het menselijk oor delen en functies
5.2.3 Het binnen oor (middenstof is vloeistof)
8
slakkenhuis
horen
9
3 halfcirkelvormige kanalen
10
Ovaal blaasje
11
Rond blaasje
evenwicht
11
5.2 Het menselijk oor delen en functies
Evenwichtszenuw gehoorzenuw
Uitwendig oor
middenoor
binnenoor
Gasvormige middenstof
vaste middenstof
vloeibare middenstof

• oorschelp
• gehoorgang
• haartjes
• smeerklieren

• hamer
• aambeeld
• stijgbeugel

• 3 halfcirkelvormige kanalen

ovale venster

• ovaal blaasje
• rond blaasje

trommelvlies
evenwichtszintuig

• slakkenhuis met orgaan Corti

gehoorzintuig
Ronde venster
buis van Eustachius
vangt trillingen op en biedt bescherming
geleidt trillingen
vangt trillingen op
12
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.1 Het orgaan van Corti
1
zintuigcellen met wimpers
2
basaal membraan
3
3
dekmembraan
1
2
13
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.2 Schema werking van het gehoor
geluidsbron
luchttrillingen
Oorschelp (opvangen trillingen)
gehoorgang
Trommelvlies trilt mee (resonantie)
3 gehoorbeentjes trillen mee
14
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.2 Schema werking van het gehoor
ovale venster trilt mee
Vloeistof van slakkenhuis beweegt mee
Ovale venster
ronde venster
15
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.2 Schema werking van het gehoor
oorschelp
Ovaal blaasje
rondblaasje
trommeltrap
gehoorgang
middentrap
trommelvlies
trommeltrap
ovale venster
ronde venster
16
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.2 Schema werking van het gehoor
Vloeistof van slakkenhuis beweegt mee
17
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.2 Schema werking van het gehoor
1
2
5
3
4
1
voorhofstrap
4
basaal membraan
2
middentrap
5
Orgaan van Corti
3
trommeltrap
18
5.3.2 Schema werking van het gehoor
Vloeistof van slakkenhuis beweegt mee
voorhofstrap
Basaal membraan trilt mee
dekmembraan
Wimpers zintuigcellen worden tegen dekmembraan
gebogen, daardoor worden zintuigcellen geprikkels
trommeltrap
Basaal membraan
dekmembraan
Basaal membraan
19
5.3 Werking van gehoororgaan
5.3.2 Schema werking van het gehoor
Er ontstaan impulsen in gehoorzenuw
Gehoorzenuw stuurt impulsen naar hersenen
De hersenen (het gehoorcentrum)
Wij horen
20
5.3 Werking van gehoororgaan
Opmerking
gehoorschade
Waardoor kan gehoororgaan worden beschadigd?
1. Te sterke geluiden

• te luide muziek
• machines in de industrie

gezond
beschadigd
2. Oorsmeerproppen
Te diepe reiniging
3. Middenoorontsteking
Infectie van luchtwegen breidt zich uit via de
buis van Eustachius
4. Erfelijke aandoeningen

• middenoorhardhorendheid
• verbening van het ovale venster
• doofheid

21
5.4 Menselijk evenwicht
5.4.1 Bouw
Halfcirkelvormige kanalen
evenwichtszenuw
2
gehoorzenuw
kanaalverbreding
voorhofsholtes
slakkenhuis
1
1
Ronde en ovale blaasje statolietorgaan
positiezin
3 halfcirkelvormige kanalen ampullaorgaan
2
rotatiezin
22
5.4 Menselijk evenwicht
5.4.1 Bouw
3 halfcirkelvormige kanalen
ampulaire verdikkingen
ovaal blaasje
voorhof
statoliet-
orgaan
ovale venster
slakkenhuis
ronde venster
rond blaasje
23
5.4 Menselijk evenwicht
5.4.1 Bouw
statolietorgaan
ampullaorgaan
3
2
2
1
3
1
1
Zintuigcellen en wimpers
1
Zenuwuitloper
2
Gelatineus membraan
2
Gelatineus membraan
3
kalksteentjes
3
kanaal
24
5.4 Menselijk evenwicht
5.4.1 Bouw
evenwichtsorganen
Ronde blaasje Ovale blaasje
3 halfcirkelvormige kanalen
Ligt in 3 vlakken loodrecht op elkaar
25
5.4 Menselijk evenwicht
5.4.2 Werking van de evenwichtsorgaan
A Inleiding
B Werking van de blaasjes (statolietorgaan)
Werkt o.i.v. zwaartekracht
zintuighaartjes
geleiachtige massa
kalksteentjes
zenuwvezel
26
5.4 Menselijk evenwicht
5.4.2 Werking van de evenwichtsorgaan
C Werking van het ampullaorgaan
Traagheid van de vloeistof
Gelatineuse massa
zintuighaar
zintuigcel
zenuwvezel
27
5.4 Menselijk evenwicht
Waar?
In ovaal en rond blaasje
In de verbreding van de halfcirkelvormige kanalen
Principe steunt op zwaartekracht werkt in op
kalkkristallen
Werking?
Principe steunt op traagheid
Bij beweging hoofd vloeistof blijft achter op de
verplaatsing van de wand
Kristallen drukken op de wimpers van de
zintuigcellen
Ampullaorgaan buigt af in bepaalde richting
Prikkeling zintuigcellen
Prikkeling zintuigcellen
Impuls doorgeven naar hersenen via zenuwen
Impuls doorgeven naar hersenen via zenuwen
28
5.4 Menselijk evenwicht
Besluit?
In verbreding halfcirkelvormige kanalen
rotatiezin of dynamisch evenwicht
In ovaal en rond blaasje positiezin of statisch
evenwicht
geeft informatie over de stand van het hoofd
t.o.v. de zwaartekracht
geeft informatie over de bewegingen van je hoofd