Prodhimi, financimi, administrimi dhe shp

1
Prodhimi, financimi, administrimi dhe shpërndarja
e shërbimeve publike

• Tema 2

2
PËRMBAJTJA

• Kuptimi mbi ndërhyrjen e sektorit publik në
  sigurimin e shërbimeve publike
• Modelet e prodhimit dhe shpërndarjes të
  shërbimeve publike
• Reformimi i sektorit publik
• 4. Roli i sektorit privat

3
Ndërhyrja e sektorit publik në sigurimin e
shërbimeve publike

• Cili sektor duhet të ketë përgjegjësinë e
  sigurimit të shërbimeve publike?
• Cilat shërbime publike duhet të realizohen nga
  sektori publik?
• Cila fazë e sigurimit të shërbimit duhet të
  sigurohet nga sektori publik? Prodhimi?
  Financimi? Administrimi? Shpërndarja?

4
Ndërhyrja e sektorit publik në sigurimin e
shërbimeve publike

• Po sektori privat a mund të jetë i përfshirë në
  prodhimin dhe shpërndarjen e shërbimeve publike?
• A mund të kombinohen rolet? Në çmënyrë?

5
Cili quhet modeli më I mirë?

• Kriteri i vlerësimit të përshtatshmërisë së
  modelit varet nga fakti se sa modeli i
  përzgjedhur ndikon në rritjen e mirëqënies
  individuale dhe shoqërore për çdo anëtar të
  shoqërisë.

6
Çështë mirëqënia individuale?

• Mirëqenia individuale është rezultat i pasurisë
  dhe i të
• ardhurave të individit.
• Nëse simbolet ????? përfaqësojnë mirëqenien
  individuale
• (M), të ardhurat individuale nga paratë (P) dhe
  të ardhurat
• individuale nga kapitali (K) apo pasuria,
  atëhere ?????.
• Individi përfiton edhe nga të ardhurat dhe
  pasuria e
• shoqërisë nëpërmjet shërbimeve shoqërore të
  nevojshme
• për ekzistencën e tij, atëhere mirëqenia reale e
  individit
• është sa mirëqenia që ai krijon vetë (M) shumëzim
  
• koeficientin e përfitimit nga mirëqenia e
  përgjithshme (?)
• Mi M ? ?.

7
Çështë mirëqënia shoqërore?

• Ndërsa mirëqenia shoqërore e një grupi
• individësh përfaqësohet nga ?s ? ??? ??
• ?? ???n, dmth
• Ms ? Mi ??i, sa shuma
• e mirëqënieve individuale shumëzuar me
• koeficientin e përfitimit nga pasuria
• shoqërore.

8
Cilat janë burimet e mirq.indiv?

• Tregu i punës, nëpërmjet të ardhurave nga
• paga
• b) Pensionet private që përfshijnë sigurimin
  privat
• vullnetar si edhe kursimet individuale
• c) Mirëqënia vullnetare e cila krijohet në
  familje
• dhe jashtë saj, nëpërmjet kohës dhe donacioneve
• që individëtvullnetarisht i kushtojnë të tjerëve
  në
• shenjë bamirësie.

9
A është mall mirëqënia shoqërore?

• Mirëqenia sociale përfaqëson një tërësi
  shërbimesh sociale
• të cilat i ofrohen klientit sepse kërkohen prej
  tij.
• është mall, atëhere është e qartë se ekziston një
  treg, ku
• ky mall tregtohet me një çmim të caktuar që varet
  nga
• raporti i kërkesës me ofertën.
• Mirëqënia sociale nuk është një mall i zakonshëm.
  
• Mirëqënia sociale është mall publik sepse
  zotëron cilësitë
• që karaktërizojnë mallra të këtij lloji,
• Treg i veçantë faktor elementi- lojë politike,
  marëdhëniet
• reciproke ndërmjet votuesve dhe politikanëve.

10
A duhet të përfshihet sektori publik në sigurimin
e shërbimeve publike?

• Shërbimeve publike - çdo shërbim që sigurohet për
  një numër të madh qytetarësh, në të cilin
  ekziston një rrezik potencial për dështim të
  tregut

23 November 2005
Child poverty
11
A duhet të përfshihet sektori publik në sigurimin
e shërbimeve publike?

• Sektorit publik - tërësia e institucioneve që
• marrin përgjegjësinë e sigurimit të shërbimeve
  publike.
• Organizatat publike - pjesëzat përbërëse të
  sektorit publik.

23 November 2005
Child poverty
12
Cilat janë format e përfshirjes sektorit publik?

• Ndërhyrja tek oferta
• Ndërhyrja tek kërkesa
• Përfshirja për shkak të paaftësisë për të paguar
  shërbimin

23 November 2005
Child poverty
13
Cilat janë format e përfshirjes sektorit publik?

• Përfshirja për shkak të mungesës së
  informacionit
• Përfshirja për shkak të respektimit të parimit të
  barazisë

23 November 2005
Child poverty
14
Cilat janë arsyet e përfshirjes sektorit publik?

• Arsyet për përfshirjen e sektorit publik
  ndryshojnë sipas tipologjisë së shërbimeve
  publike dhe influencojnë llojin e kërkuar të
  përfshirjes.
• Në disa shërbime të rëndësishme arsyet rrjedhin
  kryesisht nga oferta nga teknologjia. Kështu në
  transport si edhe në shërbimet e furnizimit me
  energji, ujë dhe gaz, në të cilat ekzistojnë
  elementët e rrjeteve dhe monopoleve natyrore,
  roli primar i sektorit publik është që të
  kapërcejë dështimin e tregut të konkurencës së
  lirë, dmth parandalimin e abuzimit me
  shpërndarjen e fuqive në treg.
• Kjo mund të marrë formën e kontrollit direkt mbi
  prodhimin dhe investimin, megjithëse shumë vende
  kanë privatizuar shërbimet në vitet e fundit. Por
  edhe nëse kapitalet zotërohen nga privatë, dhe
  shërbimet financohen nëpërmjet pagesave të
  individëve-konsumatorë për ato që ato zgjedhin të
  konsumojnë, ekziston nevoja për rregullimin e
  cmimeve.

15
Cilat janë arsyet e përfshirjes sektorit publik?

• Për shërbimet e tjera, arsyeja kryesore e
• ndërhyrjes lidhet me kërkesën.
• Atëhere kur nuk është e mundur që të
• merret kontribut direkt nga konsumatorët sic
• është rasti I mallrave publike të
• papërjashtueshme si mbrojtja e vendit apo
• forcimi I ligjit, qeveria financon
• drejtëpërsëdrejti shërbimin, duke paguar në
• emër të të gjithë qytetarëve.

23 November 2005
Child poverty
16
Cilat janë arsyet e përfshirjes sektorit publik?

• Zakonisht, qeveria edhe I prodhon këto
• shërbime, së paku në forcimin e ligjit dhe
• mbrojtjen e vendit, roli I qeverisë është
• themelor.

23 November 2005
Child poverty
17
Cilat janë arsyet e përfshirjes sektorit publik?

• Barazia në mundësinë e përdorimit?
• Barazia tek përdorimi i produktit?
• Qeveria ka përgjegjësinë e sigurimit të
• përdorimit të produktit

23 November 2005
Child poverty
18
A mund të gjykojmë mbi efektivitetin e shërbimeve?

• Efiçensa
• Përqindja e PBB që i kushtohet shpenzimeve për
• mirëqënien shoqërore (makro),
• Mënyra se si ndahen burimet ndërmjet përfitimeve
  në para
• me përfitimet në shërbime,(mikro)
• Funksionet e shtetit të mirq. në
  praktikë.(realizimi I funksioneve nxitëse)

19
A mund të gjykojmë mbi efektivitetin e shërbimeve?

• 2) Barazia -
• a)Mbështetja e nivelit të jetesës Reduktimi i
  varfërisë,
• Sigurimi i nivelit ekzistues të jetesës,
  Qëndrueshmëria e të
• ardhurave
• b)Reduktimi i pabarazisë Barazia vertikale -
  sistemi duhet të
• rishpërndajë të ardhurat në favour të grupeve me
  të
• ardhura më të ulta, Barazia horizontale
  diferencat në përfitime duhet të
• marrin në konsideratë moshën, madhësinë e
  familjes si edhe diferencat
• në trajtimin mjekësor për shkaqe të arsyshme si
  psh nëse pacienti ka
• anëtarë të tjerë të familjes në varësinë e tij.

20
A mund të gjykojmë mbi efektivitetin e shërbimeve?

• c)Integrimi social Dinjiteti - përfitimet në
  para
• dhe kujdesi shëndetsor duhet të
• shpërndahen me qëllim që të siguroijnë
• ruajtjen e dinjitetit të individit
• Solidariteti Social - përfitimet në para si
• edhe kujdesi shëndetsor duhet të nxisin
• Solidaritetin social.

21
A mund të gjykojmë mbi efektivitetin e shërbimeve?

• 3) Zbatueshmëria administrative
• Qartësia, thjeshtësia- Sistemi duhet të jetë i
• thjeshtë në funksionim dhe sa më pak i
• kushtueshëm nga pikëpamja administrative,
• me kosto sa më të ulët administrative
• Mungesa e abuzimit përfitimet duhet të jenë
• sa më pak të hapura ndaj abuzimit

22
Sektori Publik?

• Përbëhet nga aktivitetet ekonomike që
• kontrollohen nga qeveria, shumica e të
• cilave janë shërbime publike.
• Debate Kosto e lartë?Cilësi e ulët?
• Organizatat publikisht të kontrolluara mund
• tju mungojnë insiativat për të kontrolluar
• kostot ose sigurojnë cilësinë e shërbimit dhe
• të përgjigjen nevojave të qytetarëve.

23 November 2005
Child poverty
23
Organizatat publike?

• Organizatat publike - mekanizëm që shpërndan
  shërbime
• Publike,
• Problem Duke shpërndarë shërbimin mund të kenë
  informacion më të mirë se çdo agjensi qeveritare.
  
• Ky dallim i lejon ato që të nxisin, prezantojnë
  qëllime që mund të mos
• përkojnë plotësisht me objektivat e shoqërisë.
• Modeli I vjetër I krijimit të një agjensie të
  sektorit publik e cila pritet që të realizojë
  objektivat e kërkuara e vetme, nuk pranohet më
  lehtësisht, pa shqetësim.
• Është thelbësore që të kuptohet se si mund të
  ndërtohen aktivitetet me
• qëllim që të shpërndahet informacioni korrekt nga
  agjentët e autorizuar
• për shpërndarjen dhe për të vendosur strukturat
  të tilla që inisiativat e
• ndërmarra nga agjentët të përkojnë me objektivat
  e shoqërisë.

24
Organizatat publike?

• Studimi I organizatave publike përcakton
  strukturat e përshtatshme për shpërndarjen e
  shërbimeve publike
• Cilat janë motivet e të punësuarve dhe si mund të
  maksimizohet përgjegjshmëria dhe përpjekjet e
  tyre?
• Si duhet të alokohen fondet tek organizatat kur
  blerësi i parë është qeveria?

23 November 2005
Child poverty
25
Organizatat publike?

• A duhet të krijojmë presion konkurues tek
  organizatat? Nëse po, kur duhet ta bëjmë këtë
  nëpërmjet presionit të tregut privat dhe kur
  nëpërmjet ushtrimeve udhëzuese të shoqëruara edhe
  nga financimet?
• A duhet të blejë qeveria shërbime apo edhe
  kapitale fizike?
• Kur është e përshtatshme që të bashkëpunohet me
  organizata fitim prurëse dhe kur me organizata jo
  fitim prurëse?

23 November 2005
Child poverty
26
Kufijtë e sektorit publik?

• Për të ilustruar kompleksitetin e çështjeve të
  pronësisë dhe kontrollit në prodhimin e
  shërbimeve publike, konsiderojmë një qeveri G e
  cila dëshiron që arsimi të sigurohet për një grup
  të caktuar konsumatorësh. Arsimi prodhohet duke
  përdorur dy elementë një shkollë(ndërtesa) dhe
  mësuesit. P është një kompani private. Në parim,
  secili nga format që vijojnë është e mundshme.

27
Kufijtë e sektorit publik?

• A. G zotëron shkollën, punëson mësuesit dhe
  prodhon arsimin.
• B. P zotëron shkollën, të cilën e ka marrë me
  qira nga G, punëson mësuesit, prodhon arsimin dhe
  e shet atë tek G.
• C. G zotëron shkollën, të cilën e ka marrë me
  qira nga P. P punëson mësuesit, prodhon arsimin
  dhe e shet atë tek G.
• D. P zotëron shkollën, punëson mësuesit, prodhon
  arsimin dhe e shet atë tek G.
• E. P zotëron shkollën, punëson mësuesit, prodhon
  arsimin dhe e shet atë direkt tek konsumatori.

28
Kufijtë e sektorit publik?

• A është qartësisht shpërndarje nëpërmjet sektorit
  public.
• D është model I prodhimit në formë private në
  bashkëpunim me qeverinë e cila nuk ka asnjë rol
• përveç atij të blerjes së shërbimit të siguruar
  nga sektori privat.
• E është organizimi krejtësisht privat I
  shpërndarjes së shërbimit(megjithëse qeveria ende
  
• mund të luajë një rol të konsiderueshëm në
  hartimin e standarteve, dhe P mund të jetë një
• organizatë jo fitim prurëse).

29
Kufijtë e sektorit publik?

• B dhe C është e vështirë që të përcaktohen. Në B,
  qeveria merr përsipër
• burimet, fizike dhe njerëzore. Qeveria ka të
  drejtën të kontrollojë këto
• burime dhe të vendosë se si duhet të përdoren ato
  për të prodhuar
• arsimin, I cili është subject I natyrës
  kontraktuale të huamarrjes së
• ndërtesës. Megjithëse ajo nuk zotëron kapitale
  fizike, ajo mund
• të ketë të drejtën e kontrollit për periudhën në
  të cilën shkolla është nën
• qiradhënie.
• Në këtë kuptim ne mund të themi se arsimi është
  prodhuar në mënyrë
• publike. Megjithatë nëse kontratat janë të
  pakompletuara, pronësia
• ushtron një influencë të fuqishme mbi produktin.
• Të njëjtat argumenta aplikohen edhe në rastin C.
  Arsimi është prodhuar
• në mënyrë private, por përsëri kjo varet nga
  natyra e kontratës së
• qiradhënies.

30
Debati mbi sektorin publik?

• Vini re se I gjithë debatipublike kundrejt
• privateështë kryesisht I vendosur nën
• kufizimin e pronësisë, jo të pronësisë së
• vetë kapitaleve fizike të cilat përcaktojnë
• nëse prodhimi është public ose privat.
• Debati qëndron në atë që kush ka të drejtën
• të kontrollojë substancën.
• Për këtë arsye struktura kontraktuale është
• e rëndëssishme.