EFICIENCIA ENERX

1
EFICIENCIA ENERXÉTICA NA EDIFICACIÓNEmérito
Freire SambadeInega
Santiago de Compostela, 19 de xuño de 2013
2
1. ANTECEDENTES

• A enerxía é un ben necesario e de enorme
  importancia para o desenvolvemento económico e
  social dos pobos. A maior parte das actividades
  humanas están ligadas ao uso da enerxía.
• O noso modelo social está baseado nunha
  utilización intensiva da enerxía. Moitas veces
  non reflexionamos sobre os custos enerxéticos,
  ambientais, nin sobre o esgotamento das fontes
  enerxéticas.
• Os seus usos, tanto globais como locais teñen
  incidencias ambientais de gran significado.
• O actual concepto de DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE, no
  primeiro mundo, perfilouse vencellado ás
  inquedanzas ambientais motivadas polos efectos
  dun desenvolvemento industrial e comercial
  incontrolado.
• A enerxía incide na calidade de vida e na
  competitividade das industrias.
• Dos 7.000 millóns de persoas que habitamos a
  Terra
• 2.000 millóns non acceden á electricidade.
• 1.200 millóns non dispoñen de auga potable.

3
2. COBERTURA DA DEMANDA MUNDIAL DE ENERXÍA
2006 (Mtep) 2011 (Mtep)
Carbón 3.139 28,4 3.724 30,3
Petróleo 3.944 35,7 4.059 33,1
Gas 2.549 23,1 2.906 23,7
Nuclear 635 5,7 599 4,9
Hidroeléctrica 687 6,2 792 6,4
Outras enerxías renovables 94 0,9 195 1,6
TOTAL 11.048 100,0 12.275 100,0
Mtep Enerxía equivalente á producida na
combustión dun millón de toneladas de petróleo
cun poder calorífico de 10.000kcal/kg.
Fonte BP Statistical Review of World Energy

• O 92 das fontes enerxéticas son NON renovables
  gt TENDENCIA ESCASEZ PROGRESIVA.
• Concentración xeográfica en zoas moi conflitivas
  (Golfo Pérsico, ex repúblicas soviéticas,..)
• Consumo de combustibles fósiles fonte de
  contaminación.
• No período 2006-2011 o consumo mundial de enerxía
  incrementouse nun 11,1.

4
2.1 DISTRIBUCIÓN DA DEMANDA MUNDIAL DE ENERXÍA
(2011)
Mtep
Estados Unidos 2.773 22,6
China 2.613 21,3
U E - 27 1.691 13,8
Xapón 478 3,9
Rusia 686 5,6
India 559 4,5
Sur e Centroamérica 643 5,2
Outros 2.832 23,1
TOTAL 12.275 100,00
Fonte BP Statistical Review of World Energy
Mtep Enerxía equivalente á producida na
combustión dun millón de toneladas de petróleo
cun poder calorífico de 10.000kcal/kg.
- Salientar o forte peso do consumo da UE-27
(13,8) a nivel mundial, soamente superado por
Estados Unidos e China.
5
3. A DEPENDENCIA ENERXÉTICA NA EU-27
Tipo de fonte 1990 1990 1990 2010 2010 2010
Tipo de fonte Autóctona Importada-Exportada Enerxía Autóctona Autóctona Importada-Exportada Enerxía Autóctona
Carbón 368 81 81,2 163 110 58,3
Petróleo 129 536 21,4 97 574 16,2
Gas natural 162 135 55,1 156 276 35,3
Nuclear 205     237    
Renovables 70 0,2 99,5 167 - 8,0 96,8
Outros 7     11    
Electricidade   3,3     0,3  
Total 943 755 56,6 831 952 47,2
UNIDAD Mtep

Fonte La Energía
en España 2011

• No 2010 a UE-27 cubre con produción interna o
  47,2 do consumo de enerxía primaria.
• Zona de elevado consumo enerxético e forte
  dependencia do exterior.

5
6
4. DEPENDENCIA ENERXÉTICA DE ESPAÑA
Tipo de fonte 2000 2000 2000 2011 2011 2011
Tipo de fonte Autóctona Importada-Exportada Enerxía Autóctona Autóctona Importada-Exportada Enerxía Autóctona
Carbón 8.341 12.564 39,9 2.287 10.169 18.4
Petróleo 224 64.513 0,4 101 58.216 0,2
Gas natural 148 15.068 1,0 45 28.885 0,2
Nuclear 16.211 100,0  15.024 100,0 
Renovables 6.886 100,0  13.472 100,0 
Outros    
Electricidade   382   -524  
Total 31.811 92.526 25,6 30.929 96.746 24.2
UNIDAD ktep
Fonte La Energía en España 2011

• España presenta unha forte dependencia enerxética
  do exterior.
• Importa mais das ¾ partes da enerxía primaria que
  consume e o petróleo representa a metade da
  demanda enerxética.

7
5. CONSUMO EN ESPAÑA DE ENERXÍA FINAL
2000 (ktep) 2011 (ktep) 2000-2011
Carbón 2.114 2,4 1.614 1,7 -23,7
Produtos petrolíferos 54.872 61,6 50.379 54,1 -8,2
Gas natural 12.377 13,9 13.327 14,3 7,7
Electricidade 16.207 18,2 21.744 23,3 34,2
Renovables 3.468 3,9 6.174 6,6 78,0
Outras
TOTAL 89.038 100,0 93.238 100,0 4,7
ktep Enerxía equivalente á producida na
combustión de 1000 toneladas de petróleo cun
poder calorífico de 10.000kcal/kg.
Fonte La Energía en España 2011
8
5.1. EVOLUCION DO CONSUMO DE ENERXÍA FINAL EN
ESPAÑA (ktep)
Durante o período 1990-2007 a demanda de enerxía
final incrementouse nun 70,0, e comezou a
diminuír no ano 2008 como consecuencia da
ralentización da economía e as políticas de
aforro.
9
5.2. EVOLUCIÓN DO CONSUMO DE ENERXÍA ELÉCTRICA
ESPAÑA
Durante o período 1990-2008 a demanda de enerxía
eléctrica incrementouse nun 113,6, .
10
5.3. CONSUMO DE ENERXIA FINAL POR SECTORES ESPAÑA
(2010)
ktep
Industria 33.131 34,0
Transporte 36.461 37,4
Usos diversos 27.984 28,7
TOTAL 97.576 100
Fonte La Energía en España 2011
11
5.4. EVOLUCIÓN PREZOS DA ENERXÍA EN ESPAÑA
12
6. COMENTARIOS AO ESCENARIO ENERXÉTICO ACTUAL
A UE ten unha dependencia enerxética do 50,
senón se toman medidas, no 2030 chegará ao 70
Aforro enerxético
DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE
SOLUCIÓNS
Enerxías renovables
Diversificar as fontes de enerxía
13
8. NORMATIVA DE REFERENCIA A NIVEL DA UE

• Directiva 2002/91/CE
• Obriga a regular un procedemento para o cálculo
  da eficiencia enerxética, tanto en edificios
  novos como existentes
• Regula a obriga de inspeccións periódicas a
  instalacións térmicas por eficiencia enerxética,
  non por seguridade

• Directiva 2012/27/UE
• Relativa á eficiencia enerxética

14
8. NORMATIVA DE REFERENCIA A NIVEL DO ESTADO

• Plan de Acción de Aforro e Eficiencia Enerxética
  2011-2020
• Que traspón á lexislación española, entre outros
  os obxectivos da Directiva 2006/32/CE

• Real Decreto 314/2006 (aproba o Código Técnico da
  Edificación)
• Traspón parcialmente á lexislación española os
  obxectivos da Directiva 2002/91/CE
• Incorpora un documento HE con requisitos mínimos
  de eficiencia enerxética

• Real Decreto 235/2013 (DERROGA O RD 47/2007)
• Aproba o procedemento básico para a certificación
  da eficiencia enerxética dos edificios

• Real Decreto 238/2013
• Modifica artigos e Instrucións Técnicas do RITE

15
9. NORMATIVA DE REFERENCIA A NIVEL GALICIA

• Orde do 3 de setembro de 2009
• Desenvolve o procedemento, a organización e o
  funcionamento do Rexistro de Eficiencia
  Enerxética de Edificios en Galicia

Resolución do 20 de maio de 2013 pola que se
aproba o modelo de solicitude para a inscrición
dos certificados de EE dos edificios existentes
no Rexistro de Certificados de EE de Edificios de
Galicia
16
10. AFORRO ENERXÉTICO

• Dentro das políticas enerxéticas deseñadas polos
  países industrializados, particularmente naqueles
  como o noso que non dispoñen de recursos
  enerxéticos abundantes, o uso racional da enerxía
  pasa a ser un dos obxectivos prioritarios.
• O aforro enerxético responde no só a un motivo de
  escaseza de recursos, senón tamén a necesidade de
  preservar o medio natural.
• Vimos dunha época de prezos da enerxía
  relativamente baixos que non estimularon
  políticas de aforro e eficiencia enerxética.
• Porén, na actualidade a enerxía incrementou
  notablemente o seu custe.
• Os cidadáns deben dispoñer da información que
  lles permita racionalizar as súas actuacións.
• Calquera medida dirixida a mellorar a eficiencia
  enerxética e a reducir o consumo influirá
  positivamente na rateo consumo de enerxía/PIB e
  contribuirá ao desenvolvemento sostible e á
  mellora da competitividade.

17
5.4. GALICIA (2011)
18
11. SECTOR EDIFICACIÓN

• Na UE os edificios son responsables do 40 do
  consumo de enerxía e do 36 das emisións de CO2.
• En España o sector residencial representa o 18
  do consumo total
• Son consumos pequenos, pero cun peso específico
  importante no global do país.
• Produtos enerxéticos baratos gt mínimos esforzos
  por optimizar consumos.
• No sector doméstico non se realizaron plans de
  aforro efectivos, polo que a CEE é unha
  oportunidade que non se debe deixar pasar.
• As actuacións en aforro enerxético presentan as
  seguintes dificultades
• Longa vida de edificios e instalacións
• Elevado número e dispersión dos centros de
  consumo
• As actuacións máis efectivas son as que se levan
  a cabo en fase de proxecto gt Unha mala elección
  condiciona os consumos enerxéticos e o confort
  dos seus ocupantes, ademais de afectar ás
  economías domésticas
• Finalizado o edificio e unha vez ocupado as
  decisións de carácter comunitario son difíciles
  de tomar.

19

• AFORRO ENERXÉTICO NA EDIFICACIÓN
• Os técnicos teñen un papel preponderante
  (profesional e informador)
• Edificios confortables
• Edificios enerxeticamente eficientes
• Cerramentos e cubertas
• Análise do ciclo de vida
• Prestar especial atención ao illamento
• Orientación en Galicia, abertos cara ao Sur e
  pechados ao Norte
• Fiestras con rotura de ponte térmico e
  transmitancias reducidas
• Elementos pasivos
• Efecto galería

20

• AFORRO ENERXÉTICO NA EDIFICACIÓN
• Na fase de definición e deseño dos edificios
  cómpre incidir na XESTIÓN INTEGRAL DE PROXECTOS
• Xustificar a elección da mellor alternativa para
  calefacción e AQS
• usos,
• ubicación xeográfica
• infraestruturas enerxéticas dispoñibles
• Dispoñibilidade económica
• Integración da solar nos edificios
• Actividade multidisciplinar proxectos técnicos
  e a súa execución deben ser realizados
  por especialistas
• Calidade do equipamento (fiables e tecnoloxías
  maduras)
• Control de execución instalacións

21

• AFORRO ENERXÉTICO NA EDIFICACIÓN
• Substituír os sistemas enerxéticos tradicionais
  por tecnoloxías eficientes
• Iluminación
• Dispositivos de control (detectores presenza,
  fotocélulas, temporizadores, ...)
• Lámpadas eficientes (fluorescentes de última
  xeneración con balastos electrónicos, LED, baixo
  consumo,....)
• Cores de paredes
• Luminarias que orienten ben a luz
• Climatización e AQS
• Utilización de combustibles competitivos e
  respectuosos co medio natural (biomasa, gas,
  ....)
• Sistemas de xeración de alto rendemento
  (caldeiras de condensación, solar térmica, bombas
  de calor con elevado COP, ...)
• Dispositivos de regulación e control cunha
  programación racional de temperaturas
• Mantemento
• Equipamento
• Equipos ofimáticos Energy Star
• Etiquetaxe enerxético de electrodomésticos

22
AFORRO ENERXÉTICO NA EDIFICACIÓN

• No sector residencial, os cambios normativos
  esixen unha maior eficiencia enerxética
  (Directiva 2002/91/CE e Directiva 2010/31/UE
  relativa á eficiencia enerxética dos edificios),
  que favorecerán, non sen complicacións, que tanto
  usuarios como promotores demanden e valoren cada
  vez máis edificios eficientes.

• Edificio de consumo de energía casi nulo
  edificio con un nivel de eficiencia energética
  muy alto, . La cantidad casi nula o muy baja
  de energía requerida debería estar cubierta, en
  muy amplia medida, por energía procedente de
  fuentes renovables, incluida energía procedente
  de fuentes renovables producida in situ o en el
  entorno.

23

• SISTEMAS ENERXÉTICOS AVANZADOS
• District heating
• Caldeiras de biomasa operando próximo ao seu
  rendemento nominal
• Distribución de AQS por redes colectivas illadas
• Micro-coxeración
• Produción simultánea de calor e electricidade
• Asociada a autoconsumo e nun futuro ao balance
  neto
• Fotovoltaica
• Asociada a autoconsumo e nun futuro ao balance
  neto
• Pre-instalación para recarga de vehículos
  eléctricos

24
AXUDAS A ENERXÍAS RENOVABLES NA EDIFICACIÓN

• SOLAR FOTOVOLTAICA E MIXTAS NON ILLADAS 300.000
  
• Destinatarios Particulares empresas e
  profesionais autónomos, ESEs fundacións de
  carácter privado, asociacións, comunidades de
  propietarios e outras entidades sen ánimo de
  lucro agrupacións de persoas físicas ou
  xurídicas sen personalidade xurídica.
• Potencia máxima da instalación 50 kW
• Contía máxima da axuda 65 (particulares e
  pequena empresa), 55 (empresa mediana) ou 45
  (gran empresa) do investimento subvencionable cos
  seguintes límites máximos de axuda
• Enerxía solar fotovoltaica 600 euros/kWp
• Instalacións mixtas 1.000 euros/kW (para a parte
  da instalación non fotovoltaica)
• Máxima axuda por proxecto 20.000 euros
• Non se subvencionan instalacións obrigadas
• polo CTE
• eólica e/ou minihidráulica

25
AXUDAS A ENERXÍAS RENOVABLES NA EDIFICACIÓN

• SOLAR FOTOVOLTAICA E MIXTAS ILLADAS 100.000
• Destinatarios Particulares empresas e
  profesionais autónomos, ESEs fundacións de
  carácter privado, asociacións, comunidades de
  propietarios e outras entidades sen ánimo de
  lucro agrupacións de persoas físicas ou
  xurídicas sen personalidade xurídica.
• Potencia máxima da instalación 25 kW
• Contía máxima da axuda 65 (particulares e
  pequena empresa), 55 (empresa mediana) ou 45
  (gran empresa) do investimento subvencionable cos
  seguintes límites máximos de axuda
• Enerxía solar fotovoltaica 1.500 euros/kWp
• Instalacións mixtas 1.500 euros/kW (para a parte
  da instalación non fotovoltaica)
• Máxima axuda por proxecto 20.000 euros
• eólica e/ou minihidráulica

26
AXUDAS A ENERXÍAS RENOVABLES NA EDIFICACIÓN

• SOLAR TÉRMICA 300.000
• Destinatarios Particulares empresas e
  profesionais autónomos, ESEs fundacións de
  carácter privado, asociacións, comunidades de
  propietarios e outras entidades sen ánimo de
  lucro agrupacións de persoas físicas ou
  xurídicas sen personalidade xurídica.
• Aplicacións AQS, AQS calefacción,
  climatización piscinas cubertas,
  refrixeración solar
• Non se subvencionan instalacións obrigadas polo
  CTE.
• Contía máxima da axuda 65 (particulares e
  pequena empresa), 55 (empresa mediana) ou 45
  (gran empresa) do investimento subvencionable cos
  seguintes límites máximos de axuda
• Instalacións con paneis planos 450 euros/kW
• Instalacións con tubos de baleiro 300 euros/m2
• Máxima axuda por proxecto 60.000 euros

27
AXUDAS A ENERXÍAS RENOVABLES NA EDIFICACIÓN

• CALDEIRAS DE BIOMASA 1.400.000
• Destinatarios os mesmos que os das axudas
  anteriores.
• Contía máxima da axuda 65 (particulares,
  pequena empresa), 55 (empresa mediana) ou 45
  (gran empresa) do investimento subvencionable,
  cos seguintes límites máximos de axuda

AXUDA BASE AXUDA BASE
RANGO DE POTENCIA AXUDA POR POTENCIA
P lt 40 kW 50 /kW
P gt 40 kW 40 /kW
AXUDA ADICIONAL POR MELLORAS TÉCNICAS DO SISTEMA AXUDA ADICIONAL POR MELLORAS TÉCNICAS DO SISTEMA AXUDA ADICIONAL POR MELLORAS TÉCNICAS DO SISTEMA
P lt 40 kW P gt 40 kW
Caldeira con sistema de alimentación de forma automática desde o sistema de almacenamento, con capacidade igual ou maior a 250 litros e menor de 1.000 litros 10 /kW 10 /kW
Caldeira con sistema de alimentación de forma automática desde o sistema de almacenamento, con capacidade igual ou maior de 1.000 litros 30 /kW 20 /kW
Caldeira con sistema de limpeza automática do intercambiador 20 /kW 20 /kW
28
Caldeiras de biomasa
Exemplo de instalación tipo en vivenda unifamiliar
Potencia 30 kW
Ratio investimento 300 /kW
Investimento 9.000
Horas de funcionamento ao ano 500
kWh útil 15.000 kWh
kWh primaria (rend. 0,85) 17.647 kWh
Ratio axuda investimento 100 /kW
PCI pellets 4.320 kcal/kg
Consumo pellet anual 3.513 kg
Custo pellets 0,2 /kg
Custo pellets anual 703
29
ENERXÍA SOLAR FOTOVOLTAICA
Exemplo de instalación en vivenda unifamiliar

• Ratio de investimento 1.500 - 2.500 /kWp
• Ratio de produción estimada en Galicia 1.100
  1.300 kWh/kWp ano
• Interesar más autoconsumila que a súa venda
• En xeral, a potencia da instalación está ligada
  cos consumos eléctricos da vivenda.
• Actualmente, na maioría das instalacións, o
  dimensionamento vai asociado á potencia punta
  demandada.
• En función das necesidades enerxéticas e das
  características da instalación, varía moito o
  período de retorno do investimento.
• Estase á espera de nova normativa (por exemplo,
  balance neto) que favoreza a rendibilidade deste
  tipo de instalacións.

30
ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Exemplo de instalación en vivenda unifamiliar
xeración AQS
Superficie de captadores planos (m2) 3,5 - 4,5
Volume acumulador (litros) 200
Produción solar (termias/m2 ano) 450 - 600
Fracción solar () 60 - 75
Investimento aproximado (/m2) 700 - 1.000
31
ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Exemplo de instalación en vivenda unifamiliar
xeración AQS e apoio á calefacción por chan
radiante
Superficie de captadores planos (m2) 14-20
Volume acumulador (litros) 800-1.500
Produción solar (termias/m2 ano) 250-450
Fracción solar AQS () 70-90
Fracción solar calefacción () 20-35
Investimento aproximado (/m2) 600-800
32
CONCLUSIÓNS

• A mellora da eficiencia enerxética dos edificios
  é unha forma efectiva de loitar contra o cambio
  climático e de equilibrar a nosa balanza
  comercial, ao tempo que favorece a creación de
  oportunidades de emprego, especialmente no sector
  da construción
• A ENERXÍA MÁIS BARATA E LIMPA
• É A QUE NON SE CONSUME