1
METADATA

• Mehmet E. Küçük Umut Al
• H.Ü. Kütüphanecilik Bölümü
• mkucuk, umutal_at_hacettepe.edu.tr

2
Bibliyografik Tanimlama

• Tanimlayici ve konu kataloglamasi
• AACR, Enstrüksiyon,...
• DDC, LC, UDC,...
• LCSH, MESH, SEARS,...
• Gömüler
• Makinaca okunabilir kataloglama (MARC)
• 856 etiketli alan

3
(No Transcript)
4
(No Transcript)
5
(No Transcript)
6

• ELEKTRONIK BILGI KAYNAKLARI VE KAOTIK ÇEVIRIMIÇI
  DÜNYA

7
Elektronik bilgi kaynaklari

• Hizla büyüyen Internet
• Web sitelerinin sayisi her 100-125 günde ikiye
  katlaniyor (1996)
• Her dört ayda bir ikiye katlaniyor (1997)
• 1998 29.67 milyon host, 2.5 milyon domain, 2.45
  milyon Web sitesi (Internet Valey Inc.)
• 2000 50 milyon bilgisayar bagli, 304 milyon
  kullanici, 7 milyon web sitesi
• Günümüzde 200 milyon Internet dokümani, 2007de
  800 milyon Internet dokümani
• Ülkemizde 60.000 bilgisayar Internete bagli,
  450.000 kullanici, 8.000 web sitesi

8
Kaynaklara erisim

• En yaygin olarak kullanilan bilgi erisim araci
  WWW
• Hipermetin teknolojisi
• 15 milyar kelimeden olusan bir ansiklopedi
• Tam metin arama motorlari Alta Vista, Excite,
  Hot Bot, Infoseek, Lycos,
• Mevcut Web sayfalarinin kapsanma oraniNorthern
  Light 16, Alta Vista 15, Hot Bot 11.3,
  Infoseek 8, Yahoo 5.6, Lycos 2.5

9
Bilgi erisim sorunlari

• Erisim (recall) ve kesin (precision) isabet
  faktörü
• zayif erisim (poor recall) ve zayif kesin isabet
  (poor precision)
• 10-20lik erisim ve kesin isabet (recall
  precision) faktörü bir çok amaç için uygun kabul
  edilebilir
• Web arama motorlarinda kesin isabet 1den az

10
Internette bilgi erisim sorunlari

• ANZWERS IETF (Internet
  Engineering Task Force)
• 12 Nisan 2000 100.888 doküman
• 5 Agustos 1999 91.017 doküman
• 1998 896.354 doküman

11
Internette farkedilebilmek ?

• Uniform Resource Locator (URL)
• Ödeme yapmak
• Tasarimin dikkat çekici olmasini saglamak
• Bazi özelliklerini hizlandirmak
• Kataloglamak Metadata

12
metadata ?

• Veri hakkinda veri (data about data)
• Web ya da diger kaynaklar hakkinda makinaca
  anlasilabilir bilgi (W3 Consortium)
• Kaynak kesfi ve seçimi islemini destekleyen
  bibliyografik veri
• ...

13
metadata ?

• Kart katalog Kütüphane
  dermesi
• Kütüphaneciler için elektronik kaynaklarin
  tanimlayici katalogu (descriptive catalogue)
• AMAÇ Bilgi erisimi gelistirmek ve olanakli kilmak

14
metadata olusturma araçlari

• Kütüphane-Profesyoneller-MARC
• Kaotik online dünya-Bireyler-Tarama motorlari
• Insan ve makina tarafindan anlasilabilmeli
• Olusturmasi kolay olmali
• Bir kaynak yaratilirken olusturulmasi
• Varolan kaynaklar için de araçlar mevcut

15
metadata olusturma araçlari

• Editörler (Editors)
• Bos bir form saglar, gerekli veriler girilir.
  Destek yazilimi girilen bilgileri HTML tag haline
  getirir
• Yaraticilar (Generators)
• Varolan HTML kodlu belgelerden metadata bilgisi
  alir ve HTML tag haline getirir. Bir dizi çikti
  seçenegine sahiptir HTML v3.2 ya da HTML v4.0
  bazilari XML (eXtensible Mark-up Language)
  olusturur

16
metadata olusturma araçlari (dev...)

• EDITÖRLER
• NORDIC WEB INDEX DC METADATA TEMPLATE
• GEM(GATEWAY TO EDUCATIONAL MATERIALS)
• METASTAR DATA ENTRY
• REGGIE
• STATE LIBRARY OF TASMANIAS GENERIC EDITOR
• TAGGEN

17
erisim adresleri

• A script to build META tags using the Dublin
  Core types
• http//vancouver-webpages.com/VWbot/mk-dublin.html
  
• Nordic Metadata Project http//www.ub.lu.se/metad
  ata/DC_creator.html
• Math-Net
• http//www.mathematik.uni-snabrueck.de/projects/M
  ETA/MetaMake2.2.html
• GEM (Gateway to Educational Materials)
  http//geminfo.org
• MetaStar Data Entry () http//www.blueangeltech.c
  om/default.htm
• Reggie http//metadata.net/dstc
• State Library of Tasmania Generic Editor
  http//www.dstc.edu.au/RDU/MetaWeb/generic_tool.ht
  ml

18
TagGen Uygulamasi

• Erisim Adresi
• http//www.hisoftware.com/trialware.htm

19
(No Transcript)
20
(No Transcript)
21
(No Transcript)
22
metadata olusturma araçlari

• YARATICILAR
• DC-DOT
• MEDICAL METADATA PROJECT

23
erisim adresleri

• DC-dot http//www.ukoln.ac.uk/metadata/dcdot/
• Dublin Core Metadata system http//purl.oclc.org/
  net/dcms
• Medical Metadata Project http//medir.ohsu.edu/bi
  cc-informatics/ebm/latest.htm
• A Practical Implementation of the Dublin Core
  http//ahds.ac.uk/public/metadata/discovery.html

24
(No Transcript)
25
(No Transcript)
26
(No Transcript)
27
(No Transcript)
28
(No Transcript)
29
(No Transcript)
30
(No Transcript)
31
(No Transcript)
32
(No Transcript)
33
(No Transcript)
34
(No Transcript)
35
(No Transcript)
36
(No Transcript)
37
metadata standartlari

• Content Standards for Digital Geospatial Metadata
• Encoded Archival Description
• Text Encoding Initiative
• Categories for the Description of Works of Art
• ...
• Dublin Core

38
dublin core (http//purl.org/dc/)

• Farkli türlerdeki bilgi kaynaklarini standart bir
  biçimde tanimlama ve tek bir tarama isleminde
  farkli türlere erisebilmek için (1995-1996)
  gelistirildi
• Dublin Core Element Seti 15 ögeden olusmaktadir.

39
dublin core element seti

• Eser adi (Title)
• Yazar ya da yaratan (Author or Creator)
• Konu ve anahtar kelimeler (Subject and keywords)
• Tanim (Description)
• Yayinci (Publisher)
• Diger katkida bulunanlar (Other Contributors)

40
dublin core element seti (dev...)

• Tarih (Date)
• Kaynak tipi (Resource type)
• Biçim (Format)
• Kaynak tanimlayici (Resource identifier)
• Kaynak (Source)
• Dil (Language)
• Iliski (Relation)
• Kapsam (Coverage)
• Haklarin Yönetimi (Right Management)

41
Türkçe dublin core editörü

• Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Mühendisligi
  Bölümünde gerçeklesitilen bir proje
• H-DCEdit
• Ayrintili bilgi için
• http//www.cs.hun.edu.tr/km/baha/hdcedit.html

42
(No Transcript)
43
Degerlendirme?

• Erisim anarsisi
• Standart tanimlama, Metadata
• DC giderek en yaygin çözüm olma yolunda
• Türkçe dahil bir çok dile çevrildi
• Konunun öneminin kurumlar ve bireyler tarafindan
  kavranmasi ve metadatanin üretilmesi
• Anarsinin önlenmesinde uygun çözüm olarak ortaya
  çikmaktadir.

44
DOI Digital Object Identifier(Dijital Nesne
Tanimlayici)

• 21. Yüzyilin ISBN numarasi
• Dijital nesnelere iliskin tek ve sürekli bir
  numara.
• Her büyüklükteki bir nesneye, derginin tamamina,
  bir makaleye, bir makale içindeki paragrafa ya
  da imaja verilebilir .
• DOI numaralari ve iliskili URL adresleri bir
  dolasim sistemi görevi gören merkezi bir DOI
  rehberine kaydedilir.
• Bir nesneye erisebilmek için, kullanici DOI
  numarasini bu rehbere gönderir ve istegi ilgili
  URL adresine yönlendirilir.
• Yayinci bir nesnenin URL adresi degistiginde
  rehberi güncellemekle yükümlüdür.
• Ayrintili bilgi için http//yunus.hacettepe.edu.t
  r/tonta/yayinlar/inet99/v3_document.htm

45
(No Transcript)
46
DOI numarasi bilesenleri

• DOI acentasi tarafindan her yayinciya verilen bir
  ön numara
• Örnegin Springer-Verlag "10.1007"
• Sonra, yayinci tarafindan belirlenen herhangi bir
  kod
• DOI numarasi 10.000/123456
• http//dx.doi.org/10.1007/s00214990m180

47
(No Transcript)
48
(No Transcript)
49
METADATA

• Mehmet E. Küçük Umut Al
• H.Ü. Kütüphanecilik Bölümü
• mkucuk, umutal_at_hacettepe.edu.tr