Comte en Spencer als grondleggers van de sociologie

1
Comte en Spencer als grondleggers van de
sociologie
2
Auguste COMTE (1798-1857)

• Situering
• Vader van de sociologie lag aan de basis van
  de ontwikkeling van de sociologie als
  zelfstandige maatschappijwetenschap
• 2. Onder de invloed van drie belangrijke
  maatschappelijke ontwikkelingen in de 18e en 19e
  eeuw
• Industriële revolutie
• Intellectuele revolutie
• Franse revolutie

3
Industriële revolutie

• de mechanisatie van het productieproces, die
  mogelijk werd door de ontwikkeling van het
  kapitalisme en de technologische vooruitgang

4
Intellectuele revolutie de verlichting

• 3 kenmerken
• Objectieve ingesteldheid bij de studie van
  cultuurgemeenschappen
• maatschappelijke organisatie is een objectief
  gegeven en het resultaat van de werking van
  sociale processen
• inzicht in de sociale processen door logisch
  redeneren
• empirische toetsing is essentieel
• Menselijke natuur heeft een universeel karakter
• Filosofie van de vooruitgang maatschappelijke
  evoluties hebben een accumulatief karakter

Gevolg bewustwording van het zelfstandige
karakter van het maatschappelijke leven.
5
De Franse revolutie

• De overtuiging groeit dat een maatschappelijk
  orde kan gecreëerd worden op basis van
• de rede
• weldoordachte principes omtrent de regulatie
  van het maatschappelijke leven

6
Auguste COMTE (1798-1857) denken

• 1. Wet der drie stadia
• toegepast op de evolutie van het denken en de
  wetenschap
• toegepast op de evolutie van samenlevingen
• 2. Het programma van de sociologie
• sociale statica
• en
• sociale dynamica

7
I. De evolutie van het denken en de wetenschap in
drie stadia

• Het denken in het algemeen, maar ook elke
  wetenschap afzonderlijk doorlopen drie stadia
• Theologische stadium
• het denken is irrationeel en moraliserend,
• bovennatuurlijke krachten ter verklaring
• Metafysisch stadium
• abstracte principes ter verklaring,
• empirische toetsing is onmogelijk
• Positieve stadium
• waarneembare feiten ter verklaring van ander
  waarneembare feiten, theorie abstractie maken
  van concrete oorzaak-gevolg-relaties

Menselijke natuur - instinct
8

• Elke wetenschap afzonderlijk doorloopt de drie
  stadia, doch
• ze bereiken het positieve stadium niet op het
  zelfde ogenblik,
• Elke bovenliggende wetenschap bouwt verder op de
  onderliggende wetenschap
• Gevolg er is een hiërarchie in de wetenschappen

Sociologie
Biologie
Scheikunde
Wiskunde
Natuurkunde
Astronomie
9
Comte Sociologie is finale wetenschap

• Samenleving is een complex organisch geheel (
  sociaal verschijnsel), dat niet vanuit de
  samenstellende delen ( individuele mens als
  biologisch gegeven) kan verklaard worden, dus
  nieuwe wetenschap is nodig sociologie
• Sociologie bouwt verder op de biologie
  bijvoorbeeld organische modellen van
  samenleving evolutietheorie van sociale
  verandering
• Sociologie voegt toe historisch onderzoek,
  comparatief onderzoek

Vraag Waarom plaatst Comte de sociologie
bovenaan de hiërarchie van de wetenschappen?
10
II. De evolutie van de samenlevingen in drie
stadia
11
Het programma van de sociologie

• 1. De sociale statica
• de studie van de elementen die, van een
  verzameling individuen, sociale eenheden en
  collectiviteiten van sociale eenheden maken

Welke sociale eenheden?
Gezin Basiseenheid theologisch stadium
Stammen, staten, naties Basiseenheden metafysisch stadium
Globale samenleving Basiseenheid positieve stadium
Welke integrerende krachten?
Taal Noodzakelijke voorwaarde
Religie Positieve gids voor gedrag
Arbeidsdeling Elk individu kan capaciteiten ontwikkelen wederzijdse afhankelijkheid
12

Integratiemechanismen Taal communicatiemiddel, G
odsdienst positieve gids voor gedrag, gericht op
collectieve doelstellingen Arbeidsdeling
specialisatie en afhankelijkheid
Stammen, naties of staten

Gezin
Gezin
Gezin
Globale samenleving

Consensus Universalis
13

• 2. Sociale dynamica
• de studie van de noodzakelijke elkaar
  opvolgende stadia in de ontwikkeling van een
  samenleving

14
H. Spencer (1820-1903)

• 1. Evolutietheorie.
• Zoektocht naar universele processen die de
  werking van zowel biologische als sociale
  systemen sturen
• Evolutie of structurering
• Dissolutie of de-structurering
• 2. Organische theorie.

15
Wat is evolutie?
universeel proces dat gekenmerkt wordt door de
overgang van systemen van een stadium van
relatieve homogeniteit naar een stadium van
heterogeniteit, gekoppeld aan een toenemende
integratie tengevolge van een toenemende
differentiatie
Vraag 1 Welke zijn de oorzaken van deze
toenemende complexiteit? Vraag 2 Waarom wordt
de evolutie gekenmerkt door toenemende integratie?
16
Vraag 1 Welke zijn de oorzaken van de toenemende
complexiteit?

• Instabiliteit van homogene systemen
• Verschillende deeleenheden in verschillende
  omgevingen
• Contact met deeleenheden doet complexiteit
  omgeving stijgen

Gevolg In een instabiele omgeving hebben
heterogene systemen een relatief voordeel
17
Jagers- en verzamelaarscultuur
A
A
Netwerk van relaties in moderne stad
E
B
D
C
F
A
18
Vraag 2 Waarom is de evolutie gekenmerkt door
een toenemende integratie?
Differentiatie leidt slechts tot beter aangepaste
heterogene systemen wanneer integrerende krachten
de gedifferentieerde deeleenheden kunnen
samenhouden
19
Dissolutie
Samenvoeging van onafhankelijke populaties
Omvang en densiteit van de bevolking creëert
problemen van levensonderhoud
Toename van de omvang van het sociaal systeem
Bevolkingsgroei
Toename arbeidsspecialisatie
Bijkomende differentiatie in distributieprocessen
Wederzijdse afhankelijkheid stijgt
Problemen van distributie van goederen en
informatie
Problemen van controle over en coördinatie tussen
gespecialiseerde deeleenheden
Differentiatie in regulerende en operatieve
processen
Dissolutie
Dissolutie
Evolutietheorie van Herbert Spencer
20
2. Organische theorie.
a. Systematische zoektocht naar de gelijkenissen
en de verschillen tussen sociale systemen en
biologische organismen
Structuur van de connecties tussen Internet
Service Providers http//research.lumeta.com/ches/
map/gallery/index.html
Structuur van een proteïne
21
b. Het onderscheid tussen structuur en functie
Het ontstaan van instellingen is niet het gevolg
van de intenties en motivaties van individuen,
maar van functionele en structurele noden en
behoeften
22
Comte versus Spencer
Comte Spencer
Relatie sociologiebeleid Wetenschappelijke studie van de samenleving om technocratisch ingrijpen mogelijk te maken Wetenschappelijke studie van de samenleving om storend ingrijpen in de sociale evolutie te vermijden
Motor van sociale verandering Evolutie in het denken van de dominerende klasse Supra-individuele processen eigen aan sociale systemen
Richting sociale verandering Unilineaire evolutie doorheen drie stadia Multilineaire evolutie (zowel evolutie, stagnatie, dissolutie mogelijk)
Politieke ideologie Conservatief, traditionele, autoritaire orde moet hersteld, familie en religie centraal Laissez-faire doctrine