13 L

1
ISI VE ISININ MADDELERDEKI YOLCULUGU
2
EVRENIN TEMEL ÖGESI ISI

Günestir.

• Temel ISI kaynagimiz ................
• Günes enerjisinden degisik sekillerde
  yararlaniriz.

Günes Firinlari
Günes Panelleri
Günes Pilleri
3
ISI VE SICAKLIK NEDIR?
Isi ve sicaklik birbirinden farkli iki kavramdir
ISI SICAKLIK
Bir maddenin sahip oldugu .......... hareket enerjisidir. Bir tanecigin sahip oldugu ............. hareket enerjisidir.
Birimleri ........... ve jouledur. Birimleri ........., .............. ve Kelvindir.
......................... yardimi ile hesaplanir. ...................... ile ölçülür
toplam
ortalama
kalori
Celcius
Fahrenheit
Kalorimetre kabi
Termometre
4
KELVIN, CELCIUS ve FAHRENHEIT Kimdir?
William Thomson (later Lord Kelvin)
Gabriel Daniel Fahrenheit
Anders Celsius
Isviçreli fizikçi, matematikçi ve gökbilimcidir.
Alman fizikçidir.
Ingiliz fizikçidir.
5
TERMOMETRE ÇESITLERI

Gazli
Metal
Sivili
...................Termometreler
...................Termometreler
...................Termometreler

• Duyarli sicaklik ölçümlerinde kullanilir.

• Yüksek sicakliklar ölçülür.
• Firin ve fabrikalarda kullanilir.

• Civa ve alkol kullanilarak yapilan
  termometrelerdir.
• Duvar, hasta ve laboratuvar termometreleri gibi.

6
TERMOMETRELER Nasil Çalisir?
civa
alkol

• Termometredeki hazne . veya gibi
  sivilarla doldurulur.
• Termometrelerde, maddenin isi etkisiyle .
  / özelliginden yararlanilir.
• Termometrenin haznesi sicakligi ölçülen madde
  ile temas ettiginde, önce madde ve ..
  arasinda sonra cam ve haznedeki arasinda
  enerji aktarimi gerçeklesir.
• Maddenin sicakligi, termometrenin sicakligindan
  az ise haznedeki sivi seviyesi .

genlesme
büzülme
cam
sivi
düser !!
7
Biliyor muydunuz?
Galileonun çok sik bir termometre tasarladigini
biliyor muydunuz?
Galileo termometresi, maddelerin yogunluk
farkindan dolayi bir sivinin içerinde farkli
konumlarda bulunmasi bilgisini kullanir. Küçük
cam küreciklerin altlarina takilan sicaklik
etiketlerinden yararlanilir. Sivinin yogunlugu
sicakliga göre degisirken içinde bulunan cam
küreciklerin yogunluklari sabit kalir. Içinde,
22, 24, 26, 28, 30, 32, 34 dereceye kadar yedi
cam küre bulunan bir Galileo termometresinde
sicaklik 22 derecenin altinda ise bütün cam
kürecikler yukarida, sicaklik 34 derecenin
üzerinde ise bütün toplar asagida olacaktir.
8
ISI MIKTARININ BAGLI OLDUGU FAKTÖRLER
Madde Miktari
Maddenin Cinsi
Sicaklik
...................
...................
...................
Sicakliklari ve cinsleri ayni olan iki maddenin
madde miktari fazla olanin isisi daha fazladir.
Sicakliklari miktarlari ayni olan iki farkli
maddenin sahip olduklari isi miktarlari da
farklidir.
Miktarlari ve cinsleri ayni iki maddenin,
sicakligi fazla olanin isisi daha fazladir.
9
ISI MIKTARININ BAGLI OLDUGU FAKTÖRLER
Asagidakilerden hangisinin isisi daha fazladir ?
Neden?
II
I
10 0Cde 5 gram demir
10 0Cde 20 gram demir
Çünkü, madde miktari IInin daha fazladir.
II I
10
ISI MIKTARININ BAGLI OLDUGU FAKTÖRLER
Asagida verilen maddelerin isilari ayni midir?
I
II
20 0Cde 10 gram demir
20 0Cde 10 gram bakir
Degildir. Çünkü bakir ve demirin öz isilari
farklidir.
11
ISI MIKTARININ BAGLI OLDUGU FAKTÖRLER
Asagida verilen maddelerin hangisinin isisi daha
fazladir?
I
II
70 0Cde 10 gram demir
30 0Cde 10 gram demir
Çünkü Iin sicakligi daha fazladir.
I II
12
Biliyor muydunuz?
Isiyi en iyi ileten metalin gümüs oldugunu
biliyor muydunuz?
Gümüsten sonra isiyi en iyi ileten metaller
bakir ve alüminyumdur.
13
ISININ AKTARIM YÖNÜ
sicakliklari

• Isi alis-verisi, ...........................
  farkli iki madde arasinda olur.
• Isi enerjisi, ............. olan maddeden
  ........... olan maddeye dogru akar.
• Isi alis-verisi, iki maddenin de sicakligi
  .............. olana kadar devam eder.

soguk
sicak
esit
14
ISININ AKTARIM YOLLARI
ILETIM
KONVEKSIYON
ISIMA
...................
...................
..............
sivi
kati
Isi, ............ maddelerde iletim yolu ile
aktarilir.
Isi, ............ ve ............ maddelerde
konveksiyon yolu ile aktarilir.
Isinin çarptigi yüzeyde emilmesidir. .............
.. da denir.
gaz
Radyasyon
15
ISININ MADDE ÜZERINDEKI ETKILERI
Isi, bir enerji türüdür ve madde üzerinde bazi
etkileri vardir. Bunlardan bazilari
sicakliklari
Isinan maddelerin ................... artar.
kokusunu
Isi, maddelerin rengini ve ...............
degistirebilir.
halini
Isi, maddelerin .............. degistirebilir.
hacmini
Isi, maddelerin ................ degistirebilir.
16
ISININ MADDE ÜZERINDEKI ETKILERI
GENLESME
Maddelerin isi etkisiyle .......................
meydana gelen degisime genlesme denir.
hacimlerinde
Disaridan isi alan maddenin taneciklerinin
kinetik enerjisi, dolayisiyla taneciklerin
titresim hizi ................ . Tanecikler
birbirinden uzaklasmaya baslar. Bu olay genlesme
olarak adlandirilir.
artar!
17
BALONLA UÇMA HIKAYESI
Joseph Monfgolfier and Étienne Montgolfier
Güneydogu Fransa'da babalarinin kagit
fabrikasinda çalistiklari sirada Joseph ve
Etienne Montgolfier kardesler, kagit bacanin ates
üzerine konulunca yukari dogru havalandigini fark
ettiler. 19 Eylül 1783'de Montgolfier kardesler
tarafindan tasarlanmis olan balona asilan bir
sepet içerisinde bir koyun, bir ördek ve bir
horoz konularak uçtular. Balonlarini uçurabilmek
için, balonun açik alt kisminda ates yaktilar.
Balon, 23 dakika uçtuktan sonra 16 km uzakta bir
yere inis yapti.
18
ISININ MADDE ÜZERINDEKI ETKILERI
HAL DEGISTIRME
Buharlasma
Erime
Yogusma
Donma