Salim SELVI

1

• Salim SELVI

2
Mezhep Nedir ?

• Mezhep (Arapça ???? mazhab, çog. ??????
  mazahib),
• Sözlük anlami gitmek, izlemek, gidilen yol
  demektir.
• Mecazi olarak kisisel görüs, inanç ve doktrin
  karsiliginda da kullanilir.

3
Mezhep Nedir ?

• Mezheb kelime anlami itibariyle gidilen yol,
  mecra anlamlari tasir.
• Dini istilahta ise içtihat (rey görüs hüküm)
  derecesine ulasmis olan alimin dini meseleleri
  bir bütün sistem halinde ortaya koymasi, bir
  anlamda teknik yorumlar bütünü olusturmasidir

4
Mezheplerin Çikisi

• Hz. Peygamber (s.a.s), hayatta iken sahabiler
  arasinda herhangi bir ihtilaf yoktu. Dinin usul
  ve füruunda sahabilerden bazisinin anlamadigi bir
  mesele çikarsa, Hz. Peygamber'e sorar, o da
  açiklardi.
• Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer devirleri ile Hz.
  Osman'in hilafetinin ilk yillarinda da herhangi
  bir ihtilaf çikmamisti. Sahabe ve tabiin
  devirlerinde akaidde bir mesele çikarsa, hemen
  güvenilir alimlere müracaat olunur, hükmü alinir,
  ihtilafin çikmasina firsat verilmezdi.

5
Mezheplerin Ortaya Çikisi

• Hz. Osman'in sehadetinden sonra tehlikeli olan
  siyasi ihtilaflar çikmaya basladi. Özellikle
  hakem olayindan sonra Islâm'da ilk siyâsî ayrilik
  ve bid'at mezhebleri kendilerini gösterdiler.
• Ilk çikan mezhebler siyasi mahiyette olup bunlar
  dini bir kisveye bürünmüslerdi.

6
Peygamber'in zamaninda mezhep var miydi?

• Mezhepler ayet ve hadisleri farkli anlamaktan
  kaynaklandigina göre, Peygamberin zamaninda
  mezhep olmasi düsünülemez.
• Çünkü Peygamber zamaninda bir mesele oldugunda,
  sahabiler Peygambere geliyor, soruyordu.
• Peygamber hüküm veriyor, muhakeme için gelenlerin
  davalarini neticeye bagliyordu.

7
Mezhepler nasil ortaya çikti?

• Peygamberimizin vefatindan sonra Islâm alemi
  genisledi Iran, Irak, Suriye gibi yerler
  fethedildi Hz Ömer (ra) Zeyd b Sabit, Abdullah
  bin Ömer (ra) Medinede kalirken, pek çok sahabi
  efendimiz de yeni fethedilen yerlere dagildi, Her
  Sahabi bulundugu yerde fetva ve ilim ögretme
  isleri ile mesgul oldular, Sahabiler,
  kendilerine sorulan suallerde evvela, Kurana
  müracaat ediyorlardi Sualin cevabini Kuranda
  bulamadiklarinda hadislere bakiyorlardi
  Hadislerde de bulamazlarsa, Kuran ve hadise
  dayanarak kendileri içtihad yapiyorlardi.

8
Mezhepler nasil ortaya çikti?

• Resulullah Muaz b. Cebeli Yemene vali olarak
  gönderdiginde kendisine sorar Sana bir dava
  getirildiginde nasil hükmedeceksin? Allahin
  kitabi ile hükmedecegim der.  Meseleyi Kuranda
  bulamazsan ? Resulullahin n sünneti ile
  hükmedecegim der. Resulullah Hem kuran Hem de
  sünnette bulamazsan? dediginde kendi reyimle
  ictihad edecegim hüküm vermekten  geri
  durmayacagim demistir.
• Muaz b.Cebel der ki Iste o zaman Resulullah
  Memnun kaldi ve gögsüme eliyle vurup Allahin
  elçisinin elçisini, Allahin elçisini memnun
  edecek sekilde muvaffak kilan Allaha hamdolsun
  buyurdu.24

9
Mezhepler nasil ortaya çikti?

• Sahabiler ayni zamanda Resulullah (sav)in
  yaninda uzun süre kalmalarindan dolayi, Kuran ve
  Sünnetten hüküm çikarabilme anlayisina
  sahiptiler Yani müçtehit idiler Bir yandan
  Müslümanlarin dini meselelerine çözüm bulan,
  fetva veren bu Sahabiler, diger taraftan dini
  ilimler sahasinda pek çok talebe yetistirdiler
  Böylece Peygamberimizin birakmis oldugu ilim ve
  hikmet mirasi, Sahabiler yoluyla kendilerinden
  sonraki nesil olan Tâbiine intikal etti.

10
Mezhepler nasil ortaya çikti?

• Sahabilerden ders alan ve kendilerine Tabiin
  denilen zatlar, çesitli Islam merkezlerinde
  bulunuyorlardi.
• Bu imamlarin her biri kendisinden ders aldigi
  sahabinin rivayet ettigi hadisleri ve çesitli
  meselelerdeki fetvalarini derlediler, bir araya
  topladilar, bunlar da kendilerine sorulan
  suallerin çogunu evvela Kuranda, sonra da
  hadislerde ararlar, cevabini bulamadiklari
  meselelerde, kendi içtihatlari ile cevap
  verdiler.

11
Mezhepler nasil ortaya çikti?

• Tabiin imamlari da Sahabiler gibi bir yandan
  Müslümanlarin suallerini cevaplandirirken, bir
  yandan da talebe yetistirmekle mesgul
  oluyorlardi.
• Çevrelerinde halkalanan talebelere Islam
  ilimlerinden ders veriyorlardi Islam hukukunun
  temelini kurma, karsilasilan yeni meseleleri
  enine boyuna inceleyip hükümlerini açiklama
  hususunda talebelerine rehberlik ediyorlardi.

12
Tebe-i Tabiîn

• Tabiinin yetistirdigi bu talebelere Tebe-i
  Tabiîn denir ki, meshur olanlari
  sunlardirImam-i Azam Ebu Hanife, Imam Malik,
  Imam Evzaî, Leys Bin Sad, Imam Safiî, Ahmed bin
  Hanbel, Süfyan-i Servi, Süfyan bin Uyeyne
  (rahmetullahi aleyhim)

13
Mezhepler Nasil Ortaya Çikti ?

• Tabiin alimleri Sahabilerin fetvalarini
  topladiklari gibi Tebe-i Tabiin alimleri de
  Tabiinin fetvalarini topladilar.Müçtehid
  derecesinde pek çok imam vardi Iste fikhi-ameli
  mezheplerin tesekkülü Tebe-i Tabiin zamanina
  rastlar. Gerek sahabilerin, gerekse Tabiinin
  temel meselelerinin disinda kalan teferruatla
  ilgili meselelerde, Kuran ve Sünnet isiginda
  yaptiklari içtihatlar neticesinde, ayni konuda
  farkli fetvalar ortaya çikti

14
Mezhepler Ortaya Çikisi

• Alimler içerisinde de öyleleri vardir ki,
  digerleri onun görüsüne ve ilminin saglamligina
  tabi olmuslardir.
• Yetistirdigi talebeleri, yazdigi eserleri,
  nesilden nesile o görüsleri devam ettirdiler
  Böylece, o en güvenilir alimin sistemli
  görüsleri, saglam hüküm ve prensipleri etrafinda,
  zamanla bir yorum tarz ve teknigi, bir okul, bir
  mezheb olusmustur.

15
Mezhep

• Müslümanlar, kendi bölgelerinde yasayan imamin
  fetvalarini biliyor, onu tercih ediyor ve onunla
  amel ediyordu, Iste bu tercih ve taraftarlik,
  zamanla yerini gidilen yol manasina gelen
  Mezhepleri ortaya çikardi.

16
Kaç Çesit Mezhep Vardir?

• a. Itikadi Mezhepler Imanla ilgili konulardaki
  görüsler
• b. Ameli Mezhepler Ibadetle ilgili konulardaki
  görüsler

17
Ameli Mezhepler

• Sünnî mezhebinin takip ettigi dört büyük fikih
  mezhebi
• Hanefi mezhebi (Hanefilik)
• Safii mezhebi (Safiilik)
• Maliki mezhebi (Malikililik)
• Hanbeli mezhebi (Hanbelilik)

18
Hanefi Mezhebinin ortaya çikisi

• Hanefi mezhebinin temeli, Imam-i Azama yani Ebu
  Hanifenin (H 80-150 / M 699-767) içtihatlarina
  dayanir. Ayni sekilde Imam-i Azamin talebeleri
  de onun rivayet ettigi hadisleri, kabul ettigi
  görüslerini toplayarak sistemlestirdiler. O
  görüslerinden yeni yeni eserler telif ettiler,
  zaman içerisinde bu eserlere serh yazdilar,
  imamlarin görüslerine ve fikihtaki usullerine
  uygun yeni yeni hükümler çikardilar.
• Bunlarda çesitli bölgelere dagildilar Böylece
  Imam-i Azamin görüsleri bir mezhep halini aldi

19
Mâliki Mezhebinin ortaya çikisi

• Maliki mezhebi, Imam Malik Hz lerinin (ö 179 /
  795) içtihatlarina dayanir Zaman içerisinde
  Imam-i Malikin talebeleri de onun rivayet
  ettikleri hadisleri ve görüslerini toplayarak
  benimsemis ve sistemlestirmislerdir.
• Onun talebeleri de onun metoduna uygun sekilde
  karsilastiklari yeni meselelerde fetva verdiler,
  böylece de Malikî mezhebi ortaya çikti.

20
Safi Mezhebinin ortaya çikisi

• Imam Safii, Maliki ve Hanefi mezheplerinin
  usullerinin yayilmaya basladigi ilk zamanlarda
  yetisti (H 150-204 / M 767/819) Imam-i Safii,
  bu iki imamdan sonra dünyaya gelmesi, kendisi
  için Allahin büyük bir lütfu idi çünkü o ilimle
  mesgul oldugu zamanlarda, bu iki mezhep tesekkül
  etmis, usülleri belirlenmis ve bir çok yerde
  yayginlasmisti.
• Dolayisiyla Imam-i Safi mezheplerin yollarini
  inceleme firsati buldu ve onlardan farkli bir
  usül takip etti, fikhin usulleri ile ilgili Islam
  tarihinde ilk eser olan er-Risale isimli
  kitabini yazdi.

21
Hanbeli Mezhebinin ortaya çikisi

• Hanbeli Mezhebinin esaslari, Ahmed b Hanbelin
  içtihatlarina dayanir Yine bu mezhep de onun
  talebeleri tarafindan sistemlestirilerek batil
  olan ve sahih kavillere dayanmayan görüslerin
  zararlarindan bertaraf edilerek günümüze kadar
  ulastirilmistir

22
Günümüze ulasamayan Sünni mezhepler ve Sonuç

• Sahabe, Tabiin ve Tebe-i Tabiin devirlerinde
  müçtehitlerin fazla olmasi, birçok mezhebin
  ortaya çikmasina sebep oldu Zaman içerisinde onun
  üzerinde Sünni fikhi mezhep ortaya çikti.
• Zaman geçtikçe mezhep imami durumunda olan
  alimlerin birçogu kendilerinden daha alim
  gördükleri veya ayni meselede ayni içtihatta
  ittifak ettikleri imamlarin mezheplerine girdiler

23
Itikadi Mezhepler

• Ehl-i Sünnet Mezhepler
• Maturidi
• Esari
• Selef
• Diger Mezhepler
• 1- CEBRIYE 7
• 2- KADERIYE 14
• 3-MÜRCIE 21
• 4- MUTEZILE

24
Peygamber'in zamaninda mezhep var miydi?

• Mezhepler ayet ve hadisleri farkli anlamaktan
  kaynaklandigina göre, Peygamberin zamaninda
  mezhep olmasi düsünülemez.
• Çünkü Peygamber zamaninda bir mesele oldugunda,
  sahabiler Peygambere geliyor, soruyordu.
• Peygamber hüküm veriyor, muhakeme için gelenlerin
  davalarini neticeye bagliyordu.

25
Sonuç

• Her Müslüman Kuranin hükümlerini,
  Resulüllahin (sav) hadislerini ve sünnetini,
  daha sonraki sahabe ve tabiinin görüslerini ve
  bunlara ait bütün ilimleri tam manasiyla ögrenip
  uygulayamayacagina göre bunlari bilen bir alime
  tabi olmak zorundadir.
• Bu durum fiili bir zorunluluk olup farz veya
  vacip degildir.

26
Sonuç

• Bu zorunluluk, hem kisisel bilgi ihtiyacini
  gidermek hem de cemaat halinde uygulanmasi
  gereken namaz, Hac vb. gibi ibadetlerde, idarede,
  yargida ve daha bir çok sosyal alanda bütünlügü
  ve birlikteligi koruyabilmekten kaynaklaniyordu.

27
(No Transcript)