Saglik

1
Saglik Çalisanlarinin Sagligi ÇalistayiÇalisan
Sagligi Birimlerinin Organizasyonu, Islevleri ve
Finansmani

• Nazmi Bilir
• (13-15 Eylül 2012 Adrasan /Antalya)

2
Konusma plani

• Konunun önemi
• Saglik çalisani
• kim(ler)?
• Kaç kisi?
• Saglik çalisanlarinin saglik sorunlari
• Çözüm olanaklari
• ISG hizmetleri
• Ilgili mevzuat

3
Konunun önemi

• Hizmet (saglik) sektöründe gelisme
• Saglik hizmeti sunumunda artma
• Saglik hizmeti talebinde artma
• Teknolojik gelisme
• Yeni cihazlar, ilaçlar, yöntemler riskler
• Tani olanaklarinda gelisme
• Yeni hastaliklar

4
Çalisanlarin sektörel dagilimi, Türkiye (yüzde)
Yillar Tarim Sanayi Hizmet
1924 89,8 4,6 5,5
1950 84,8 8,4 6,8
1980 54.2 20.0 25.8
1990 47.1 21.2 31.7
2000 36.0 23.3 40.7
2010 23.8 20.2 50.5
Türkiye Saglik Raporu, Is Sagligi, HASUDER, 2011
5
Saglik Çalisanlari kimler?
6
Saglik Çalisanlari (DSÖ 29 meslek)

1. Doktorlar
2. Hemsirelik personeli (hemsire, ebe, saglik
   memuru)
3. Dis hekimligi çalisanlari (dis hekimi,
   teknisyen)
4. Eczacilik çalisanlari (eczaci, kalfa, )
5. Laboratuar çalisanlari (kimyager, biyolog, fizik
   müh. ..)
6. Çevre ve halk sagligi çalisanlari
7. Geleneksel saglik elemanlari
8. Diger profesyonel saglik çalisanlari (psik.,
   diyet., ..)
9. Yönetim ve destek hizmetleri (müdür, memur,
   sekreter...

7
Saglik Çalisanlari (ILO 5 grup)

• I) Doktorlar saglik hizmeti sunumunda birinci
  derecede sorumlu kisiler
• II) Diger profesyonel meslekler dis hekimi,
  eczaci, biyolog, psikolog, diyetisyen,
  fizyoterapist vb. yüksek egitimliler
• III) Hemsire, ebe ve saglik memurlari
• IV) Diger saglik elemanlari teknik elemanlar
  (radyoloji teknisyeni, ameliyathane ve anestezi
  teknisyeni, dis teknisyeni, odyoloji teknisyeni,
  EKG-EEG teknisyeni)
• V) Diger çalisanlar egitim ve formasyonu
  bakimindan saglik personeli olmayan, ancak saglik
  kuruluslarinda çalisan kisiler (Sekreter, memur,
  temizlikçi, söför)

8
Saglik Çalisanlari kaç kisi?
9
Türkiyede Degisik Yillarda Saglik Personeli
Sayilari
Yillar Meslek 1923 1940 1950 1970 1990 2010
Doktor 344 2378 6895 13843 (138421) 50639 123447
Uzman - - 3467 8811 24900 84629
Pratisyen - - 3248 5025 25739 38818
Dis hekimi - - 910 3245 10514 21432
Eczaci 60 340 980 3011 15792 26506
Saglik memuru 560 1493 4018 9954 21547 94443
Hemsire - 405 737 8796 45093 114772
Ebe 136 616 1285 11321 30408 50343
TOPLAM 1100 5232 14645 50163 173993 430943
10
Türkiyede Saglik Personeli Sayilari, 2006-2010
11
Türkiyede Saglik Kuruluslari Sayilari, 2002-2010
12
Sagligi belirleyen temel ögeler

• Bireysel özellikler
• Isyeri ortam (çevre) faktörleri

13
Saglik çalisanlarinin nitelikleri

• Yas
• Çocuk ve genç çalisan yok
• Cinsiyet
• Kadinlar çok, bazi meslekler kadina özgü
• Egitim
• (yüksek) egitimli
• Saglik durumu
• Saglikli

14
Saglik kuruluslarinda ortam faktörleri
Fizik Ergonomik Kimyasal Biyolojik Psiko-sosyal
Gürültü Vibrasyon Sicak-soguk Kaza (kesi, batma) Radyasyon Ayakta durma Agirlik kaldirma Solventler Anestezik ilaçlar Kanser ilaçlari Antibiyotikler Metal, Hg Temizlik malzemesi Enfeksiyonlar Tbc HBV HIV Solunum sistemi enf. Vardiya Gece çalisma Uzun süre çalisma Mesai saati kavrami Stres Is yükü Siddet
15
Saglik çalisanlarinin sorunlari

• Saglik sorunlari
• Meslek hastaligi --- çok az --- tespit,
  kayitlar??
• (2010 yilinda 39 Tbc (37 erkek 2 kadin)
• Is kazasi --- çok?? kayitlar ??
• Psiko sosyal sorunlar çok fazla kayitlar?
• Is doyumu, tükenmislik,
• Siddet
• Asiri yorgunluk,
• Degisen saatlerde çalisma sosyal yasanti
  sorun!!
• Sosyal güvenlik sorunlari
• Yipranma konusu
• Mevzuattaki eksikler
• Malpraktis konulari güvence??

16
Türkiyedeki yayinlar (Saglik Çalisanlari)
Konular Sayi
Enfeksiyon ve enfeksiyon önlemleri (arastirma) Özgün yazi Mevzuat, rehber 28 15 4
Tükenmislik çalismalari 15
Kas-iskelet rahatsizliklari 11
Radyasyon ve etkileri 11
Siddet mobbing 10 8
Is doyumu 6
Diger konular 4
TOPLAM 112
17
ÖZET

• Sorun var, ama boyutu bilinmiyor
• Sorun (etkilenim, kaza, hastalik) çok olmali,
  araninca bulunuyor
• Tani tedavi kolayliklari ??
• Isyeri risklerinin tespiti yapilmiyor .
  kontrol??
• Ise giris ve periyodik muayene yapilmiyor
• (radyoloji için dozimetre izlemesi yapiliyor)
• Önlemler yeterli degil
• Havalandirma (kemoterapi ilaci hazirligi!!)
• Radyoaktiviteden korunma ?? --- nükleer tip
  uygulamalari !!!
• KKD kullanimi önlük(!!) disinda çok yetersiz
  --- maske??
• Saglik egitimi (ISG) yok
• Isyeri saglik-güvenlik birimi yok
• Enfeksiyon kontrol komitesi ??

18
ÇÖZÜM

• ISG Birimleri kurulmasi
• Ise giris per. m.
• Ortam degerlendirmeleri
• Önlem önerileri uygulama
• Kayit ve istatistik
• Mevzuat çalismalari
• Çalisma süresi haklar yipranma nöbet
• Atama sorunlari
• Meslekte gelisme olanaklari kongre katilimi vb.
• Egitim ISG egitimi
• Yöneticiler (isveren!!)
• Çalisanlar

19
OLANAKLAR 1/2

• Uluslararasi mevzuat
• ILO
• C.155 (OSH, 1981)
• C.161 (OH Services, 1985)
• R 39 hours of work hospitals (1930) (Not
  Reproduced)
• R 69 medical care (1944)
• Saglik hizmetlerinin sunumu anlatiliyor, bu
  hizmetlerin herhangi zaman kisitlamasi olmaksizin
  gereksinim duyuldugunda ve her an hazir olmasi
  geregine isaret ediliyor. Bu alanda çalisanlarin
  bütün kalpleri ile wholeheartedly hizmete hazir
  olmasi geregi belirtiliyor. Bunun yani sira, bu
  alanda çalisanlarin para kaygisi hissetmeyeckleri
  sekilde bir ücret politikasinin olmasi gerektigi
  belirtiliyor ve çalisma kosullari ile olanaklarin
  ülkenin her yerinde ayni düzeyde olmasi geregine
  isaret ediliyor.
• R 112 OH services (1959)
• R 171 OH services (1985)
• WHO Joint WHO/ILO policy guidelines on improving
  health worker access to prevention, treatment and
  care services for HIV and TB, 28 April 2010

20
OLANAKLAR 2/2

• Ulusal mevzuat
• Çalisanlarin Is Sagligi ve Güvenligi
  Egitimlerinin Usul ve Esaslari Hakkinda
  Yönetmelik, 07/04/2004, RG. 25426
• Saglik Kurum ve Kuruluslarinda Hasta ve Çalisan
  Güvenliginin Saglanmasi ve Korunmasina Iliskin
  Usul ve Esaslar Hakkinda Teblig 29 Nisan 2009,
  R.G. 27214
• Hasta ve Çalisan Güvenliginin Saglanmasina Dair
  Yönetmelik 6 / Nisan / 2011, R.G. 27897
• ISG birimleri bazi hastanelerde kuruluyor

21
Hastanemizde Çalisan Güvenligi Birimi
KurulduCumhuriyet Üniversitesi

• Hastanemiz bünyesinde çalisanlar için güvenli
  hizmet sunumu ve güvenli bir ortam saglanmasi,
  hizmet sunumunda kalitenin artirilmasi,
  çalisanlarimiz için muhtemel risklerin
  belirlenmesi ve bu risklerin giderilmesi için
  uygun yöntem ve tekniklerin belirlenmesi ve
  hizmet içi egitimler ile güvenli çalisma
  ortaminin sürdürülebilirliginin saglanmasi
  amaciyla Bashekimlige bagli olarak Çalisan
  Güvenligi Birimi kurulmustur. Çalisan Güvenligi
  Birimi, yine hastanemiz bünyesinde olusturulan
  Çalisan Güvenligi Komitesi ile isbirligi
  yaparak komite kararlarinin uygulanmasinda
  yetkilidir. Birim, hastanemiz Enfeksiyon
  Hastaliklari ve Klinik Mikrobiyoloji
  polikliniginde ve ayni Anabilim Dalinda görevli
  Ögretim Üyesi Prof. Dr. Nazif ELALDI
  baskanliginda faaliyet gösterecektir.
• Islevler
• Kayit ve izleme
• Risk analizi !!!
• Periyodik muayene, saglik taramalari
• ISG egitimi
• .

22
Çalisanlarin Is Sagligi ve Güvenligi
Egitimlerinin Usul ve Esaslari Hakkinda
Yönetmelik 07/04/2004

• Amaç, Madde 1 isverenlerce, isyerlerinde
  çalisanlara verilecek is sagligi ve güvenligi
  egitiminin usul ve esaslarini
• Madde 11 Çalisanlara verilecek egitim,
  isyerinin faaliyet alanina göre asagidaki ve
  benzeri konulardan seçilir
• a) Genel is sagligi ve güvenligi kurallari,
• b) Is kazalari ve meslek hastaliklarinin
  sebepleri ve isyerindeki riskler,
• c) Kaza, yaralanma ve hastaliktan korunma
  prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanmasi,
• d) Is ekipmanlarinin güvenli kullanimi,
• e) Çalisanlarin yasal hak ve sorumluluklari,

• f) Yasal mevzuat ile ilgili bilgiler,
• g) Isyerinde güvenli ortam ve sistemleri kurma,
• h) Kisisel koruyucu alet kullanimi,
• i) Ekranli ekipmanlarla çalisma,
• j) Uyari isaretleri,
• k) Kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddelerle
  ortaya çikan riskler,
• l) Temizlik ve düzen,
• m) Yangin olayi ve yangindan korunma,
• n) Termal konfor sartlari,
• o) Ergonomi,
• p) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
• r) Ilkyardim, kurtarma.

23
Hasta ve Çalisan Güvenliginin Saglanmasina Dair
Yönetmelik, 6 Nisan 2011

• Amaç . güvenli bir ortam saglanmasina, hizmet
  sunumunda kalitenin artirilmasina, saglik
  kurumunda hasta ve çalisanlar için muhtemel
  risklerin belirlenmesine, bu risklerin
  giderilmesi için uygun yöntem ve tekniklerin
  belirlenmesine ve hizmet içi egitimler ile
  güvenli hizmet sunumu ve güvenli çalisma
  ortaminin sürdürülebilirliginin saglanmasina
  yönelik usul ve esaslari düzenlemek
• MADDE 7 (1) Bu Yönetmelik kapsamindaki saglik
  kurumlari
• a) Çalisan güvenligi programinin hazirlanmasi,
• b) Çalisanlara yönelik saglik taramalarinin
  yapilmasi,
• c) Engelli çalisanlara yönelik düzenlemelerin
  yapilmasi,
• ç) Çalisanlarin kisisel koruyucu önlemleri
  almasinin saglanmasi,
• d) Çalisanlara yönelik fiziksel saldirilarin
  önlenmesine yönelik düzenleme yapilmasi
• Saglik kurumlarinin hasta ve çalisan güvenligi
  ile ilgili standartlardan 100 üzerinden en az 80
  puan almasi gerekmektedir

24
Temel Is Sagligi Hizmetlerinin Uygulama Usul ve
Esaslari Hakkinda Yönerge 16 Haziran 2011

• Amaç Madde 1 temel is sagligi hizmetlerinin
  etkin, yaygin ve erisilebilir hale getirilmesini
  temin etmek üzere mevcut saglik hizmetleri
  sunumuna is sagligi hizmetlerinin entegre
  edilmesi ve toplum sagligi merkezleri bünyesinde
  isyeri hekimligi hizmeti sunmak
• Madde 5 TSM ler, Bölgesindeki tüm çalisanlarin
  ve isyerlerinin kayitlarina ulasarak koruyucu ve
  önleyici saglik hizmetlerinin sunulmasi için
  isyeri ve diger kurumlarla isbirligi yapar
• Madde 6 Müdürlükçe ÇSB kurulmasi planlanan
  TSMler belirlenir
• Madde 7 ÇSB, TSMlere bagli olarak özel veya
  kamuya ait farkli binalarda hizmet verecek
  sekilde kurulabilir. TSM, ÇSB birimi içindeki
  isyeri hekimligi hizmeti koordinasyonuyla ilgili
  idari görev dagilimlarini yazili olarak yapar ve
  yapilan idari görev dagilimlarini müdürlüge
  bildirir
• Madde 15 Müdürlük ile isveren arasinda sözlesme
  yapilir. Sözlesme ücreti isverence her ayin
  sonunda müdürlügün döner sermaye hesabina
  yatirilir
• Madde 22 Isyeri saglik hizmetlerinin
  koordinasyonundan ve bu Yönerge hükümlerine uygun
  olarak etkin ve eksiksiz olarak yürütülmesinden
  müdürlükler ile TSMler sorumludur

25
IS SAGLIGI VE GÜVENLIGI KANUNUKanun No.
6331 Kabul Tarihi 20/6/2012

• Amaç, Madde 1 isyerlerinde is sagligi ve
  güvenliginin saglanmasi ve mevcut saglik ve
  güvenlik sartlarinin iyilestirilmesi için isveren
  ve çalisanlarin görev, yetki, sorumluluk, hak ve
  yükümlülüklerini
• Isverenin genel yükümlülügü
• MADDE 4 (1) Isveren, çalisanlarin isle ilgili
  saglik ve güvenligini saglamakla yükümlü olup bu
  çerçevede
• a) Mesleki risklerin önlenmesi, egitim ve bilgi
  verilmesi dâhil her türlü tedbirin alinmasi,
  organizasyonun yapilmasi, gerekli araç ve
  gereçlerin saglanmasi, saglik ve güvenlik
  tedbirlerinin degisen sartlara uygun hale
  getirilmesi ve mevcut durumun iyilestirilmesi
  için çalismalar yapar.
• b) Isyerinde alinan is sagligi ve güvenligi
  tedbirlerine uyulup uyulmadigini izler, denetler
  ve uygunsuzluklarin giderilmesini saglar.
• c) Risk degerlendirmesi yapar veya yaptirir.
• ç) Çalisana görev verirken, çalisanin saglik ve
  güvenlik yönünden ise uygunlugunu göz önüne alir.
• d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler disindaki
  çalisanlarin hayati ve özel tehlike bulunan
  yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alir.

26
Koruyucu yaklasimISG Uygulama Ilkeleri

• Uygun ise yerlestirme
• Isyeri ortam faktörlerinin saptanmasi
• Isyeri risklerinin kontrolü
• Aralikli kontrol muayenesi
• Isyeri saglik ve güvenlik hizmeti
• Saglik egitimi