ARBOVIR

1
ARBOVIRÜS ENFEKSIYONLARI

• Dr. Oguz Resat SIPAHI

2
ARBOVIRÜSLER

• Arthropod borne virüsler
• Dogada yaygin-heterojen bir grup
• Artropod-vertebrali-artropod
• Artropodlarda hastalik ya da dokuda harabiyet
  olusturmazlar, tükürük bezinde yogunlasir
• Vertebrali ya da insan kani emerken etkeni
  bulastirilar viremi ve çesitli hastalik
  tablolarina neden olurlar.

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55
3

• Dogada yaklasik 400 arbovirüs
• Yaklasik 100 kadari insanlar için patojen
• Adlandirilmalari
• Neden olduklari hastaliklara göre
• Dang, sari humma
• Ilk izole edildikleri bölgeleri göre
• Bati Nil hummasi, St. Louis ansefaliti
• 
  Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
  önemli viral enfeksiyonlar,
• 
  2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve
  Bildiriler Kitabi, s55

4
ARBOVIRÜS ENFEKSIYONLARI

• 1. Büyük bölümü asemptomatik
• 2. Hafif hastalik tablosu (ates, genel sistemik
  belirtiler, döküntülü /-
• 3. Ansefalit (yüksek mortalite riski)
• 4. Hemorajik humma

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55
5
TogaviridaeAlfavirüs genusuYaklasik 30 virüs,
vektörleri sivrisinekZarfli, iplikçikli RNA
virüsleri

• .Chikungunya
• .Mayaro
• .ONyong-nyong
• .Ross Nehri
• .Semliki Ormani

• .Sindbis,
• .Venezuella
• .Dogu ve bati beygir ansefaliti virüsleri

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55 Virüs, Riketsiya ve Klamidya
Hastaliklari, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tip
Kitapevi, 2002, s252
6
FlaviviridaeFlavivirüs Genusu (70
virüs)Zarfli, iplikçikli RNA virüsleri

• Brezilya ansefaliti (Rocio virüsü)
• Dang
• Ilheus
• Japon B ansefaliti
• Kyasanur Ormani hastaligi
• Louping ill
• Murray Vadisi ansefaliti

• St.Louis ansefaliti
• Kene kaynakli ansefalit
• Rus ilkbahar-yaz ansefaliti
• Powassan
• Bati Nil hummasi
• Sari humma
• Zika virüsleri
• Omsk hemorajik hummasi

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55 Virüs, Riketsiya ve Klamidya
Hastaliklari, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tip
Kitapevi, 2002, s252
7
FlaviviridaeFlavivirüs Genusu (70 virüs)

• Vektörleri sivrisinek ve keneler
• Insan enfeksiyonlari
• Ansefalit (St. Louis, Japon B vb.)
• Sistemik hastalik tablosu (sari humma)
• Hafif genel belirtiler (Bati Nil h.,dang)

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55
8
BunyaviridaeBunyavirüs GenusuZarfli, 3
segmentli, - iplikçikli RNA virüsleri

• Anofel A ve B
• California ansefaliti
• Bunyamwera
• Guama
• Simbu,
• La Crosse
• Turlock virüsleri

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55 Virüs, Riketsiya ve Klamidya
Hastaliklari, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tip
Kitapevi, 2002, s252
9

• Bunyaviridae
• Genus Phlebovirus
• Tatarcik (Phlebotomus) hummasi
• Rift Vadisi hummasi
• Genus Nairovirus
• Kirim-Kongo hemorajik hummasi
• Nairobi koyun hastaligi
• Sakhalin virüsleri

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55
10

• Reoviridae (10 segmentli, çift sarmalli RNA
  virüsleri)
• -Genus Orbivirus
• Afrika at hastaligi, Mavi dil virüsü
• -Genus Coltivirus
• Colorado kene hummasi virüsü
• Rhabdoviridae (zarfli, - iplikçikli RNA
  virüsleri)
• -Genus Vesiculovirus
• Hart Parki, Kern Kanyonu ve veziküler stomatit
  virüsleri

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55 Virüs, Riketsiya ve Klamidya
Hastaliklari, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tip
Kitapevi, 2002, s252
11
(No Transcript)
12
ÜLKEMIZDEKI DURUM

• Subtropikal
• Iklim, ekoloji
• Vektör
• Komsu ülkelerde bir kisminin varligi bilinmekte

Demir Serter, Vektör ile bulasan tibbi yönden
önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal
Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler
Kitabi, s55
13
ALFAVIRÜSLER

• Sindbis
• Ilk kez Misirda izole
• Grubun prototipi
• Ates, artrit ve döküntü yapabilir
• HAÖ 0.65, NT 0.46
• Bati beygir ansefaliti
• Antikor yok

Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980,
s155
14
Diger Bunyavirüsler

• Batai virüsü (Çekoslavakya)
• Antikor(-)
• Tahyna Virüsü
• Çek, Fr, I, Yugda
• Aedes ve Culex ile bulasir, grip benzeri klinik
  tabloya neden olur
• HAÖ 11.7, 57.5i NT ()

Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980,
s155
15
TATARCIK HUMMASI

• Bunyavirüs ailesinin Phlebovirüs genusu
• Tatarcik isirigi-papül-3-6 gün sonra ates
  basagrisi, bulanti, kusma, ates ve halsizlik,
  fotofobi-kas agrisi-3, 5 gün sonra iyilesir.
• Lökopeni görülebilir
• Tani Akut ve konvalesan serum ile HAÖ ve NT
• Cibinlik yetersiz, ensektisit

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002, s252
16
TATARCIK HUMMASI GRUBU

• Iranda bulunan
• Salehabad 0.46, Karimabad 2.70,
• I-47 1.45, Ancak NT (-)
• Italyada bulunan
• Sicilya HAÖ 5.02 (19u NT)
• Napoli HAÖ 28.3 ( 55i NT )

Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980,
s155
17
Phlebotomus papatasi
18
Sivrisinek-Tatarcik Orani
19
Akbük
20

• Olukbasi ve Akbük
• Napoli ve Sicilya P. papatasi (14)
• TOS P. pernicisiosus (0), P. perfliewi (0)
• Toplam 176 serum, (44 Olukbasi, 132 Akbük)
• Olukbasi TOS 36 Ig G, 2,2 Ig M
• Akbük TOS 40,1 Ig G, 0,7 Ig M
• Bunlarin 40indan yapilan NT
• 55 TOS (), 17.5 Napoli, 27.5 TOSNapoli
• Özbel, Y ve ark. Sandfly viruses (phleboviruses)
  transmitted by phlebotomus in Turkey.Microbiologic
  a Balkanica 2003. Kongre özet kitabi s 152

21
SARI HUMMA

• 22-38 nm, Flavivirüs genusundan RNA virüsü,
  pantropik
• Aedes aegypti (12 gün enkübasyon)
• Yüksek ates, sarilik, proteinüri, akut böbrek
  yetmezligi, hemorajik bulgular
• Sinek isirigi (kuluçka dönemi 3-6 gün)-lenf
  nodlari-viremi-ates, ürperme, bas ve bel
  agrisi-birkaç gün düzelme ardindan karaciger
  (sarilik), böbrek (proteinüri-ABY)-mide
  (kanamalar)-ansefalit vs

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002, s252
22
SARI HUMMA - 2

• Iyilesenlerde sekel yok, ölüm orani (20-30)
• 5. güne kadar kandan izole edilebilir. (Fare
  beyni
• Serolojik olarak nötralizasyon (NT), kompleman
  baglama (KB) ve hemaglütinasyon önleme (HAÖ)-
  çift serum (2-4 hafta ara ile 2 örnek)
• 17 D susu Hücre kültüründe seri pasajlarla elde
  edilmis asi , tek doz, 95 basari, yumurta
  alerjisinde kontrendike
• 1074 serumda HAÖ 9,74, NT 0

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002,
s252 Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980,
s155
23
Aedes aegypti
24
DANG

• Dang sivrisineklerle bulasan ates, eklem ve kas
  agrilari
• 50 nm, Flavivirüs, 4 antijenik tip,
• Aedes aegypti, enkübasyon periyodu 8-14 gün
• Deride isirik-ödem ve kizarti-kan-viremi (ilk 3
  gün)-küçük kan damarlari-5-8 gün sonra
  ates-halsizlik-ürperme-bas agrisi-bel ve eklem
  agrilari-göz küresi agrisi
• Ates 3-6 sonra düser 2-3 gün düser sonra yeniden
  yükselir-semer tarzi termal egri

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002, s252
25
DANG - 2

• Hastaligin 3-4. günlerinde kizamiga benzer bir
  döküntü olur, servikal ve aksiller LAP, lökopeni
  ve rölatif lenfomonositoz normalde öldürücü
  degil, komplikasyon yok
• Dang hemorajik hummasi herhangi bir dang tipine
  karsi kaninda antikor bulunanlarda görülür. Tipik
  dang bulgulariyla baslar hipoproteinemi,
  trombositopeni, KZ ve PTZ uzama, sok, 5-10 ölüm
• Daha çok gt30 y kadinlarda ve ikinci enfeksiyon
  tip 2 ise, hipersensitivite reaksiyonu

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002, s252
26
DANG - 3

• Tani ilk üç günde virüs kandan iyeni dogmus
  farelere beyin içi yoldan verilerek izole
  edilebilir. Serolojik olarak NT, KB, HAÖ testleri
  kullanilabilir.
• Korunma sivrisinek savasi
• Sagaltim semptomatik
• Dang kompleksi
• Dang 1 HAÖ 2.79, bunlarin 53,33 NT
• Dang 2 HAÖ 5.3, bunlarin 2,12 NT
• Dang 4 HAÖ 9.77, bunlarin 0,96 NT

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002,
s252 Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980,
s155
27
KENELERLE BULASAN ANSEFALITLER

• Immünolojik olarak ikiye ayrilir
• Negishi, louping ill, kene kaynakli ensefalit
  virüsleri
• Povassan, Langat, Omsk hemorajik hummasi ve
  Kyasanur Ormani virüsleri
• Kene kaynakli ansefalit virüsleribati ve dogu
  alt tipleri

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002, s252
28
BATI TIPI KENE KAYNAKLI ANSEFALIT VIRÜSÜ

• Selim gidisili, çogu kez abortif ve aseptik
  menenjit tipinde görülen hafif hastaliklar, ölüm
  orani lt1, paralitik sekel nadir.
• Ixodes ricinus
• Kene isirmasi, kene diskisi tozlarinin solunmasi,
  çig keçi sütü
• Omsk hemorajik hummasi HAÖ 0
• Orta Avrupa kene kaynakli ansefalit v.
• HAÖ 1.48, NT 1.21 (Sporadik)

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002,
s252 Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980,
s155
29
Ixodes ricinus
30
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI

• Bunyavirüs familyasinin Noirovirüs genusunda
• 1944 Kirim, 1956 Kongo
• 2002 ve 2003 bahar ve yaz aylarinda bazi
  illerimizde epidemiler, Ankara (6) ve Sivas
  (120) (Q hummasi)
• 2003 yazinda Horasan Ilçesi'nin Saçlik Köyü'nde
  bir kisi ile Artvin'in Çakillar Köyü'nden gelen
  baska bir kisi hayatini kaybetti. Hastanelere
  basvuran 30 kisi ise taburcu oldu.
• Hyalomma genusundan henüz ergin olmamis keneler,
  küçük omurgalilardan kan emerken alir, ergin kene
  oldugunda da hayvanlardan ve insanlardan kan
  emerken bulastirir.

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915 http//www.msnbcntv.com/news/237131.asp?cp1
1 http//www.kenthaber.com/sayfalar/haberDetay.
asp?ID1948 Klimik toplantisi 2003 Ankara

31
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI -2

• Hayvancilikla ugrasanlar, mezbaha çalisanlari ve
  kirsal alanda yasayanlar, enfekte hayvanlarin kan
  ve dokulari ile temas, nosokomiyal enfeksiyon
  riski
• Bagisiklik bir yil kadar sürebilmektedir.
• Kene tarafindan isirilma ile kuluçka süresi
  genellikle 1-3 gündür en fazla 9 gün
• Enfekte kan, ifrazat veya diger dokulara dogrudan
  temas sonucu bulasmalarda bu süre 5-6 gün en
  fazla 13 gün

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915
32
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI -3

• Ates, kiriklik, bas agrisi, halsizlik, asiri
  duyarlilik, kollarda, bacaklarda ve sirtta
  siddetli agri ve belirgin bir istahsizlikla
  baslar. Bazen kusma, karin agrisi veya ishal
• Ilk günlerde yüz ve gögüste petesi ve
  konjonktivalarda kizariklik
• Gövde ve ekstremitelerde ekimozlar, epistaksis,
  hematemez, melena ve hematüri siktir, bazen
  vajinal kanama
• Genellikle hepatit. Agir olgularda hastaligin 5.
  gününden itibaren hepatorenal ve pulmoner
  yetersizlikler
• Ates 5 veya 12. güne kadar çikar ve lizisle düser
• Nekahat dönemi uzun

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915
33
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI -4

• Ölüm olaylari daha çok hastaligin ikinci
  haftalarinda (5-14 gün) görülebilmekte ve bu oran
  yaklasik 30lari bulabilmektedir. Iyilesme
  hastaligin dokuzuncu veya onuncu günlerinde
  olmaktadir.
• Laboratuvar lökopeni, rölatif lenfomonositoz ve
  trombositopeni, AST, ALT, CK ve biluribin
  degerlerinde yükselmeyi alkalen fosfataz, GGT ve
  LDHdaki yükselme takip eder. PTZ, a PTZde uzama,
  Hb azalma

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915
34
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI - 5

• Tani için biyogüvenlik açisindan tam güvenli
  laboratuvarlar.
• Virüsün kan ve doku örneklerinden izolasyonu,
  virüs antijeninin ve virüse karsi olusmus
  antikorlarin serolojik olarak gösterilmesi
  kullanilmaktadir.
• Olusan antikorlar serolojik yöntemlerden en hizli
  ELISA
• IgG ve IgM antikorlari hastaligin yaklasik 6.
  gününden itibaren
• IgMler 4 ay kadar serumda belirlenebilir
• IgGler azalir yine de 5 yila kadar IgG
  kalabilir
• HAÖ 9.21, NT 0.21 (Düsük titre)

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915 Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s155
35
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI 6TEDAVI

• Destek tedavisi
• DI sivi destegi
• Tam kan veya kan komponentleri (trombosit, TDP)
• Antiviral ilâçlardan ribavirin, agizdan ya
  dadamar içi

36
(No Transcript)
37
RIBAVIRIN

• Konak enzimleriyle fosforile edilen guanozin
  analogu
• GTP sentezini etkiler, viral mRNAya baslik
  eklenmesini ve viral RNA bagimli RNA polimerazi
  inhibe eder.
• Agizdan almakla biyoyararlanim 64, yagli
  yiyeceklerle artar, antiasitlerle azalir
• Konjunktiva ve bronslarda irritasyon, depresyon,
  10 doz bagimli hemolitik anemi,

Katzung BG, Basic and Clinical
Pharmacology, Lange, 2001, s842
38
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI8 RIBAVIRIN TEDAVISI

• Agizdan
• 2 000 mg yükleme dozunu müteakip, 6 saat
  arayla 1000 mg dozunda 4 gün daha sonra da 500
  mg dozunda yine 6 saat arayla 6 gün verilebilir.

• DI
• 17 mg/kg (mak. 1 g) yükleme dozunu müteakip,
  6 saat arayla 17 mg/kg (mak. 1 g) dozunda daha
  sonra 8 saatte bir 8 mg/kg (mak. 500 mg) dozunda
  6 gün
• Tedaviye geç kalinmasi veya gerek görülmesi
  durumlarinda yükleme dozu 30 mg/kg (mak. 2 g)

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915
39
KIRIM KONGO HEMORAJIK HUMMASI 9KORUNMA

• Kenelerden uzak durmak
• Hayvan barinaklarinin onarimi
• Yesil alanlarda açik giysi ile gezinmemek
• Kene kovucu ilaçlar
• Açik alanlarda yapilabilecek kene mücadelesi
  amaciyla, her bir hektara aktif madde olarak
  carbaryl ve propoxur hektara 2 kg, deltamethrin
  ve lambda-cyhalothrin 0,003-0,3 kg, permethrin
  0,03-0,3 kg, pirimiphos-methyl ise 0,1-1 kg

http//www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg24Articl
e915
40
BATI NIL HUMMASI

• Flaviviridae içinde iplikçikli RNA içeren, 50
  nm çapinda 11.000 nt
• Ilk kez 1937de Ugandanin Bati Nil Bölgesinde
  izole edilmis.
• Kuslar dogal rezervuar.
• Culex spp ile bulasir.
• Ates, LAP, hafif kizamik benzeri döküntü, kas
  güçsüzlügü, özelikle yaslilarda yüksek ölüm
  oranli SSS enfeksiyonu
• lt65 yas 300 vakada 1 ansefalit, gt65 yas 50 vakada
  1
• Yaklasik 60 ansefalit, 40 menenjit

Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastaliklari, Prof.
Dr. Demir Serter, Nobel Tip Kitapevi, 2002,
s252 Lancet Infectious Diseases, 2002, 2519
41
Culex spp
42
BATI NIL HUMMASI-2

• BOS bulgulari 30-100 h/mm3, (0-1800 h/mm3
  degismis), 80-105 mg/dl protein (maks 1900
  mg/dl), normal glikoz konsantrasyonu
• Tani erken dönemde alinan kanla izolasyon mümkün.
  Serolojik tani ELISA, NT, KB, HAÖ
• Genel ölüm orani 4-14. SSS enfeksiyonu
  geçirenlerde 19-24
• Özgül tedavi yok.
• HAÖ 29.14 , bunlarin 74ü NT
• HAÖ 100 serumun 9unda NT

Lancet Infectious Diseases, 2002, 2519 Demir
Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s155
43
(No Transcript)