Restless Legs Syndrome (RLS)

1
Restless Legs Syndrome (RLS)

• FTO-presentatie

2
Wat is RLS

• RLS is een neurologische afwijking van het
  bewegingsapparaat, gekarakteriseerd door een
  onweerstaanbare drang de benen te bewegen
  vergezeld met een vervelend gevoel in de benen,
  meestal in de avond tijdens rust.
• Beweging verlicht de symptomen onmiddellijk en
  voortdurende beweging, zoals lopen, biedt
  continue verlichting.

3
Symptomen RLS

• Sensorische symptomen
• Paresthesie (tinteling, kriebeling)
• Dysesthesie (branderigheid)
• Motorische symptomen
• Acathisie (drang om de benen te bewegen)
• Ongeveer 80 van de RLS-patiënten heeft
• ook last van Periodic Limb Movements (PLM's)

4
Gevolgen RLS

• Verstoring van de slaap
• Inslaapproblemen door acathisie
• Doorslaapproblemen door PLM's
• Vermoeidheid overdag
• Vermijden lang stil zitten lange autoritten,
  vliegen of bioscoopbezoek.
• Negatieve invloed op dagelijks functioneren
• Negatieve impact op kwaliteit van leven

5
Hoe vaak komt RLS voor?

• Exacte prevalentie is onbekend
• Verscheidene publicaties 5-10 van de bevolking
  heeft RLS-klachten.
• REST-studie
• 2,7 van de RLS-patiënten ervaart de symptomen
  als matig-ernstig, ernstig of zeer ernstig
  beschouwt als de frequentie minstens 2-3 maal per
  week is.
• DECODE-studie
• 14 huisartenpraktijken in Nederland
• 6 van de personen heeft RLS
• Bij 25 hiervan gaat het om matig tot ernstig RLS
• Van de RLS-patiënten die met hun klachten naar de
  huisarts gaan, krijgt 12,9 de juiste diagnose.

6
Risicofactoren voor RLS

• Leeftijd
• vaker bij oudere mensen
• Geslacht en zwangerschap
• vrouwen gt mannen, zwangerschap
• Aandoeningen
• ijzergebreksanemie, nierinsufficiëntie, diabetes
• Geneesmiddelen
• neuroleptica, TCAs, SSRIs, anti-epileptica,
  lithium, bètablokkers, stoppen sedativa,
• Levensstijlkenmerken
• sigaretten (minstens één pakje per dag), hoge
  BMI, gebrek aan lichaamsbeweging, alcohol en
  coffeïne

7
Primair en secundair RLS

• Primair RLS
• disfunctie centrale dopaminerge systemen
• Secundair RLS
• ijzergebreksanemie
• zwangerschap
• nierfalen
• neuropathie
• geneesmiddelen (neuroleptica, lithium,
  bètablokkers, TCA's, SSRI's, anti-epileptica)

8
Relatie RLS en parkinson

• Overeenkomsten RLS en de ziekte van Parkinson
• Reactie op dopamine-agonisten
• Associatie met PLM's
• Afwijkingen in dopaminerge systeem
• Verschil RLS en ziekte van Parkinson
• Parkinson neurodegeneratief, cellen sterven af
• RLS geen afsterving van cellen
• Kan RLS zich ontwikkelen tot de ziekte van
  Parkinson?
• Studie waarschijnlijk is die relatie er niet
• Mogelijk 2 aparte dopaminerge systemen

9
Diagnose met de criteria van de International RLS
Study Group

• Criterium 1 Drang om de benen te bewegen, meestal
  vergezeld van onplezierige gewaarwordingen/sensati
  es in de benen.
• Criterium 2 De drang om te bewegen of
  onplezierige gewaarwordingen beginnen of
  verergeren tijdens perioden van rust of
  inactiviteit zoals liggen of zitten.
• Criterium 3 De drang om te bewegen of de
  onplezierige gewaarwordingen worden geheel of
  gedeeltelijk verlicht door beweging zoals lopen
  of strekken, tenminste zolang de activiteit
  voortduurt.
• Criterium 4 De drang om te bewegen of de
  onplezierige gewaarwordingen zijn heviger in de
  avond en nacht dan overdag of treden alleen 's
  avonds of 's nachts op.

10
Anamnese bij vermoeden RLS

• Anamnese
• Voor het verdere beleid
• Vaststellen etiologie
• Vaststellen impact
• Welke geneesmiddelen worden gebruikt?
• Is er sprake van verstoorde slaap?
• Is de patiënt overdag moe of slaperig?
• Meldt de partner schopbewegingen 's nachts
• Zijn er aanwijzingen voor secundaire oorzaken?
• Is er sprake van zwangerschap?
• Zijn familieleden gediagnosticeerd met RLS?

11
Lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek

• Lichamelijk onderzoek
• vaataandoeningen uitsluiten
• primair RLS geen neurologische afwijkingen
• Laboratoriumonderzoek bij vermoeden secundair RLS
• volledige bloedtelling (anemie)
• ureum en elektrolyten (nierfalen)
• serumferritine en Hb (ijzerdeficiëntie)
• nuchter plasmaglucose (diabetes mellitus)
• reumafactor (reumatoïde artritis)

12
Differentiële diagnose (DD)

• Slaapstoornissen
• slaapapneusyndroom
• myoclonus bij het in slaap vallen
• slapeloosheid
• REM-slaap-gedrag stoornis
• Andere aandoeningen
• perifere neuropathie
• druk op de laterale cutane zenuw (meralgia
  paresthetica)
• vaatziekte (claudicatio intermittens, spataderen)
• door neurolepticum geïnduceerde bewegingsonrust
• spierkrampen
• onaangenaam gevoel in een bepaalde positie

13
Beoordeling ernst RLS

• IRLS-rating scale is een vragenlijst om de ernst
  van RLS vast te stellen
• De patiënt moet de scores toekennen
• Score vragenlijst (10 vragen)
• geen RLS
• mild RLS
• matig RLS
• ernstig RLS
• zeer ernstig RLS

14
Niet-medicamenteuze behandeling

• Slaapadviezen
• Geen (weinig) koffie, alcohol
• Contrastimulatie

15
Beleid RLS in NHG-Standaard

• Beleid NHG-Standaard Slaapproblemen en
  slaapmiddelen (M23)
• Uitlokkende factoren vermijden coffeïne en
  langdurig rechtop staan of zitten
• Indien mogelijk geen antidepressiva of
  antipsychotica voorschrijven
• Bij ijzergebreksanemie ijzertherapie geven
• Met RLS geassocieerde aandoeningen reguleren
• Bij aanhoudende ernstige klachten een
  proefbehandeling met een dopamine-agonist
  overwegen
• Bij aanhoudende ernstige klachten ondanks
  (niet-)medicamenteuze adviezen verwijzen naar
  een in RLS gespecialiseerde neuroloog of
  slaapdeskundige

16
Off-label middelen

• Levodopa, nadelen augmentatie en rebound
• Anti-epileptica, zoals gabapentine en
  carbamazepine
• Benzodiazepinen, geen vermindering symptomen,
  maar patiënt komt aan slapen toe
• Opioïden
• Inhibin (hydrokinine), niet effectief
• Permax (pergolide), zie volgende dia

17
Dopamine-agonisten

• Dopamine-agonisten met ergolidestructuur
• Permax (pergolide)
• Fibrose gtgt hartklepafwijkingen
• Geen registratie voor RLS
• Dopamine-agonisten met niet-ergolidestructuur
• Adartrel (ropinirol) en Sifrol (pramipexol)
• Registratie matig tot ernstig primair RLS
• Dosis stapsgewijs verhogen tot effect i.v.m.
  misselijkheid

18
Startschema's dopamine-agonisten

• Adartrel
• Beginnen met de startverpakking gevolgd door een
  verpakking van 0,5mg. Afhankelijk van de dosering
  waarbij de patiënt het meest bij gebaat is, kan
  een keuze gemaakt worden uit de 0,5mg of de 2,0mg
  verpakking.
• Sifrol
• titratiestap 1 0,125
• titratiestap 2 0,25
• titratiestap 3 0,50
• titratiestap 4 0,75