SINIFLAR GIRIS

1
SINIFLARGIRIS
Yilmaz Kiliçaslan
2
Sunum Plani

• Bu derste sinif mekanizmasini su yönleriyle
  inceleyecegiz
• Sinif kavraminin evrimine kisa bir bakis
• Bir ara form olarak C yapilari (structures).
• Sinif bildirimi
• Sinifa ait nesnelerin kullanimi
• Eleman sahalar ve eleman fonksiyonlar
• Yapici ve yikici fonksiyonlar
• const nesneler ve eleman fonksiyonlar
• Eleman nesneler

3
Programlama Dillerinin Evrimi

• Most new industrial-strength software systems are
  larger and more complex than their predecessors
  were even just a few years ago. This growth in
  complexity has prompted a significant amount of
  useful applied research in software engineering,
  particularly with regard to decomposition,
  abstraction, and hierarchy. The development of
  more expressive programming languages has
  complemented these advances. The trend has been a
  move away from languages that tell the computer
  what to do (imperative languages) toward
  languages that describe the key abstractions in
  the problem domain (declarative languages).
  (Booch, G. 1998)

4
Siniflara Giden Soyutlama Süreci - 1

• Wegner (1976), yüksek-düzeyli programlama
  dillerini, ilk kez kullandiklari dil
  özelliklerine dayanarak, bir kusak siniflamasina
  tabi tutmustur
• Birinci-Kusak Diller (1954-1958)
•  
• FORTRAN I Matematiksel ifadeler
• ALGOL 58 Matematiksel ifadeler
• Flowmatic Matematiksel ifadeler
• IPL V Matematiksel ifadeler

5
Siniflara Giden Soyutlama Süreci - 2

• Ikinci-Kusak Diller (19591961)
• FORTRAN II Alt rutinler, bagimsiz derleme
• ALGOL 60 Blok yapilari, veri tipleri
• COBOL Veri tanimlama, dosya islemleri
• Lisp Liste isleme, isaretçiler, garbage
  collection

6
Siniflara Giden Soyutlama Süreci - 3

• Üçüncü-Kusak Diller (1962-1970)
• PL/1 FORTRAN ALGOL COBOL
• ALGOL 68 ALGOL 60in siki takipçisi
• Pascal ALGOL 60in gevsek takipçisi
• Simula Siniflar, veri soyutlama

7
Siniflara Giden Soyutlama Süreci - 4

• Kusak Boslugu (1970-1980)
• Birçok farkli programlama dili türedi ama çok
  azi varligini sürdürebildi. Bu dönemde ortaya
  çikan dillerin sayisi binlerle ifade edilebilecek
  miktardadir. Bugün neredeyse hiçbirimizin
  hatirlamadigi veya bilmedigi birçok dil icat
  edilmistir. Fred, Tranquil, Chaos bunlardan
  birkaçidir. Bu sonuncusunun adi, dönemin kaotik
  niteligiyle çok iyi örtüsmektedir.

8
Programlama Dillerinin Topolojisi - 1
The Topology of First- and Early
Second-Generation Programming Languages
9
Programlama Dillerinin Topolojisi - 2
The Topology of Late Second- and Early
Third-Generation Programming Languages
10
Programlama Dillerinin Topolojisi - 3
The Topology of Late Third-Generation Programming
Languages
11
Programlama Dillerinin Topolojisi - 4
The Topology of Small- to Moderate-Sized
Applications Using Object-Based and
Object-Oriented Programming Languages
12
YAPILAR - 1

• Eger tarihler üzerine çok sik islem yapan bir C
  programi yaziyorsaniz, tarihleri gösteren yeni
  bir veri tipini yapi (structure) olarak
  tanimlayabilirsiniz
• struct tarih
• int ay
• int gun
• int yil
• //...
• struct tarih dogum
• dogum.ay 1
• dogum.gun 23
• dogum.yil 1985

13
YAPILAR - 2

• printfe parametre olarak geçirmek suretiyle bir
  tarih yapisini yazdiramazsiniz. Ya yapininin her
  elemanini ayri ayri yazdirmalisiniz ya da yapiyi
  bir bütün olarak yazdirmak için kendi
  fonksiyonunuzu yazmalisiniz
• void tarih_goruntule(struct tarih tr)
• static char isim
• zero,ocak,subat,mart,nisan,
• mayis,haziran,temmuz,agustos,
• eylul,ekim,kasim,aralik
• printf(s d d,isimtr-gtgun,
• tr-gtgun,tr-gtyil)

14
YAPILAR - 3

• Tarihler üzerinde, iki tanesini karsilastirmak
  gibi, benzer islemler yapmak için de, ya yapi
  elemanlarini ayri ayri islemelisiniz ya da tarih
  yapilarini parametre olarak kabul edip söz konusu
  islemleri sizin için yapan fonksiyonlar
  tanimlamalisiniz.

15
YAPILAR - 4

• Tarihleri yapi olarak göstermenin çesitli
  dezavantajlari vardir
• Bir tarih yapisinin geçerli bir tarihi içerdigi
  garanti edilemez.
• Bir kez tarih veri tipini programlarinizda
  kullandiginizda, kodlamasi üzerinde degisiklik
  yapmak çok zorlasir.

16
YAPILAR - 5

• Bu problemlerden kaçinmak için daha fazla
  programlama eforu göstermelisiniz. Örnegin,
• belirtilen degerlerin geçerliligini test eden bir
  fonksiyon kullanabilirsiniz ve
• yapinin eleman sahalarina dogrudan erismek
  yerine, erisim fonksiyonlari tanimlayabilirsiniz.

17
SINIF BILDIRIMI - 1

• C, tanimladiginiz yeni veri tiplerinin
  güvenligini, bir veri tipi ve bu veri tipi
  üzerindeki islemleri ayni anda tanimlamaniza
  imkan veren siniflar araciligiyla saglar.

18
SINIF BILDIRIMI - 2

• Bir sinif bildirimi, yalnizca verileri degil
  eleman fonksiyonlari da içermesi haricinde, yapi
  bildirimine benzer
• class sinif_ismi
• özel korumali veri ve fonksiyonlar
• erisim_etiketi
• veri ve fonksiyonlar
• erisim_etiketi
• veri ve fonksiyonlar
• // ...
• erisim_etiketi
• veri ve fonksiyonlar
• nesne_listesi

19
SINIF BILDIRIMI - 3

• Örnek
• // Tarih sinifi
• include ltiostreamgt
• using namespace std
• class Tarih
• public
• Tarih( int mn, int dy, int yr )
• void goruntule()
• Tarih()
• private
• int ay, gun, yil

20
FONKSIYONLARIN TANIMLANMASI - 1

• // Bazi gerekli fonksiyonlar
• inline int max( int a, int b )
• if ( a gt b ) return a
• return b
• inline int min( int a, int b )
• if ( a lt b ) return a
• return b

21
FONKSIYONLARIN TANIMLANMASI - 2

• // Yapici Fonksiyon
• TarihTarih( int mn, int dy, int yr )
• static int uzunluk 0,31,28,31,30,
  31,30,31,31,30,31,30,31
• //366 gun iceren yillari ihmal ediyoruz.
• ay max( 1, mn )
• ay min( ay, 12 )
• gun max( 1, dy )
• gun min( gun, uzunlukay )
• yil max(1, yr )

22
FONKSIYONLARIN TANIMLANMASI - 3

• // Tarih Bilgisi Goruntuleme Fonksiyonu
• void Tarihgoruntule()
• static char isim
• zero,ocak,subat,mart,nisan,
• mayis,haziran,temmuz,agustos,
• eylul,ekim,kasim,aralik
• cout ltlt isimay ltlt
• ltlt gun ltlt , ltlt yil

23
FONKSIYONLARIN TANIMLANMASI - 4

• // Yikici Fonksiyon
• TarihTarih()
• // Hicbir sey yapma

24
SINIFLARIN KULLANIMI-1

• // Tarih sinifinin kullanimina bir örnek
• int main()
• // Gecerli bir Tarih bildirimi
• Tarih dogum1(3, 12, 1985)
• // Gecersiz bir Tarih bildirimi
• Tarih dogum2(23, 259, 1966)
• dogum1.goruntule()
• cout ltlt \n
• dogum2.goruntule()
• cout ltlt \n
• return 0

25
SINIFLARIN KULLANIMI-2

• Cde tarihleri görüntülemek için her bir yapinin
  adresini ilgili fonksiyona göndermeniz
  gerekecekti
• // Cde tarihlerin goruntulenmesi
• goruntule(dogum1)
• goruntule(dogum2)

26
SINIFLARIN KULLANIMI-3

• C her bir eleman fonksiyonu bir yapinin eleman
  sahasina erismekte kullanilan sözdizimine benzer
  bir sözdizim ile çagirir
• dogum1.goruntule()
• dogum2.goruntule()
• Cdaki sözdizim bir veri tipi ile bu veri tipi
  üzerinde islem yapacak fonksiyonlar arasindaki
  siki iliskiyi vurgulamaktadir. Bu durum, sizin
  goruntule fonksiyonunu Tarih sinifinin bir
  parçasiymis gibi düsünmenize yol açar. Fakat,
  gerçekte bu birlesme yalnizca sözdizimseldir Her
  Tarih nesnesi goruntule fonksiyonunun bir
  kopyasina sahip degildir her nesne yalnizca
  kendi eleman sahalarini içerir.

27
SINIFIN ELEMANLARI

• Görüldügü gibi, sinif bildirimi (int tipinde ay,
  gun, yil sahalari gibi) eleman sahalara sahip
  olmasi yönüyle yapi bildirimine benzemektedir.
  Fakat, bazi yönlerden de Cdeki yapi
  bildiriminden ayrilmaktadir. Örnegin
• public ve private anahtar sözcüklerini,
• (goruntule gibi) fonksiyon bildirimlerini ve
• (Tarih ve Tarih gibi) yapici ve yikici olarak
  adlandirilan özel fonksiyonlari
• içermektedir. Simdi bu farklara ayri ayri
  bakalim.

28
ERISIM DÜZEYLERI (public ve private)-1

• public ve private etiketleri kendilerini takip
  eden elemanlarin erisilebilirlik düzeyini
  belirler. Belirlenen erisim düzeyi bir sonraki
  etikete ya da sinif taniminin sonuna kadar devam
  eder.
• private elemanlara yalnizca eleman fonksiyonlar
  erisebilir. (Daha sonra, bu ayricaliga arkadas
  sinif veya fonksiyonlarin da sahip oldugunu
  görecegiz.)
• public elemanlara eleman fonksiyonlar disinda,
  sinifa ait nesnenin kapsam alaninda olmasi
  kosuluyla, programin herhangi bir fonksiyonundan
  erisilebilir.

29
ERISIM DÜZEYLERI (public ve private)-2

• Sinifa ait olmayan bir fonksiyon bir private
  elemana erisme girisiminde bulunursa derleyici
  hata üretir
• int main()
• int i
• Tarih dogum1( 3, 12, 1985 )
• i dogum1.ay//Error private saha okunamaz
• dogum1.gun1//Error private saha
  degistirilemez
• return 0
• Fakat, public elemanlara (örn. goruntule
  fonksiyonu) erisim mümkündür.

30
ERISIM DÜZEYLERI (public ve private)- 3

• Birçok programcinin private elemanlari bir grupta
  ve public elemanlari bir baska grupta toplamayi
  tercih etmesine karsin, private ve public
  etiketleri bir sinifin taniminda istenilen sayida
  yinelenebilir.
• Bütün sinif tanimlamalarinda varsayilan baslangiç
  modu private erisim modudur. Fakat, yine de
  okunurlugu artirmak için bütün bölümleri
  etiketlemekte yarar vardir.
• Tarih sinifinda da örneklendigi gibi, Cda
  yaygin olan bir konvansiyon public arayüzün
  bütünüyle fonksiyonlardan olusturulmasidir bir
  private veriyi bu amaç için tasarlanmis public
  bir eleman fonksiyon ile görüntüleyebilir ya da
  degistirebilirsiniz.

31
ELEMAN FONKSIYONLAR- 1

• Eleman fonksiyonlarin prototipi ait oldugu
  sinifin bildirimi içinde yer alir.
• Sinif disinda sinifa ait bir fonksiyon
  tanimlanirken, fonksiyonun ismi, sinifin ismi ve
  kapsam çözümleme operatörü birlikte kullanilir
• Tarihgoruntule()
• Bu gösterim fonksiyonun bir sinifa ait oldugunu
  ve isminin bu sinifin kapsam alaninda yer
  aldigini ifade etmektedir. Bu kapsam alanin
  disinda ayni isim, baska fonksiyonlari
  adlandirmak için kullanilabilir.

32
ELEMAN FONKSIYONLAR- 2

• Her bir versiyonun parametre listesi ile
  digerlerinden ayrilmasi kosuluyla, bir eleman
  fonksiyonu, herhangi bir diger fonksiyon gibi
  asiri yükleyebilirsiniz.
• Eleman fonksiyonlar, siniflarinin diger
  elemanlarina nesne ismi belirtmeksizin
  erisebilirler.

33
ELEMAN FONKSIYONLAR- 3

• Bir eleman fonksiyon, nesneye isaret eden bir
  isaretçi araciligiyla da çagrilabilir
• Tarih dogum1( 3, 12, 1985 )
• Tarih tarihPtr dogum1
• tarihPtr -gt goruntule()

34
ELEMAN FONKSIYONLAR- 4

• Bir eleman fonksiyon bir nesne referansi
  araciligiyla bile çagrilabilir
• Tarih dogum1( 3, 12, 1985 )
• Tarih digerTarih dogum1
• digerTarih.goruntule()

35
YAPICI FONKSIYONLAR - 1

• Cde kodladigimiz tarih structureinin geçerli
  degerleri içermeyi dogrudan garanti edememek gibi
  bir dezavantaji oldugunu görmüstük. Cda bu tür
  bir dezavantaji gidermenin bir yolu yapici
  fonksiyon yazmaktir.
• Yapici fonksiyonlar sinifinizin herhangi bir
  nesnesinin bildirimi yapildiginda, otomatik
  olarak çagrilan özel türde ilk deger atama
  fonksiyonlaridir ilk deger almamis nesnelerin
  kullanimindan kaynaklanabilecek hatalari
  engellerler.

36
YAPICI FONKSIYONLAR - 2

• Yapici fonksiyonun ait oldugu sinif ile ayni isme
  sahip olmasi gerekir. Örnegin, Tarih sinifinin
  yapici fonksiyonu Tarih olarak adlandirilmistir.
• Tarih yapici fonksiyonunun gerçeklemesine
  baktigimizda (bkz. Slayt 21), fonksiyonun
  yalnizca nesnenin eleman sahalarina ilk deger
  atamakla kalmayip belirtilen degerlerin
  geçerliligini de kontrol ettigini görüyoruz. Bu
  yapici fonksiyonlar araciligiyla nesnelerin
  anlamli degerler içermesini saglamanin bir diger
  yoludur.

37
YAPICI FONKSIYONLAR - 3

• Bir sinif nesnesinin kapsam alanina her girisinde
  yapici fonksiyon kosturulur.
• Nesne bildirimi tamsayi bildirimine benzer. Önce
  veri tipi, ardindan da nesnenin ismi belirtilir
• Tarih dogum1( 3, 12, 1985 )
• Fakat, nesnenin bildirimi parantez içinde bir
  argüman listesi de içerebilir. Bu argümanlar
  yapici fonksiyona parametre degeri olarak
  gönderilir ve nesnenin ilk deger atamasinda
  kullanilir.

38
YAPICI FONKSIYONLAR - 4

• Bir yapici fonksiyon bildiriminde bulunurken,
  void dahil, döndürülecek herhangi bir deger tipi
  belirtemezsiniz. Dolayisiyla, bir yapici
  fonksiyon herhangi bir return ifadesi de içermez.
  
• Yapici fonksiyonlarinizi asiri yükleyerek, bir
  sinif için birden fazla yapici fonksiyon
  bildiriminde bulunabilirsiniz.
• Gerçekte, bir sinif tanimlarken herhangi bir
  yapici fonksiyon tanimlama zorunlulugu yoktur.
  Eger hiçbir yapici fonksiyon tanimlamazsaniz
  derleyici otomatik olarak hiçbir parametre
  almayan ve hiçbir sey yapmayan bir tane üretir.

39
YIKICI FONKSIYONLAR - 1

• Yikici fonksiyonlar, tahmin edebileceginiz gibi,
  yapici fonksiyonlarin zit islevselligine
  sahiptirler Bir sinif nesnesi kapsam alaninin
  disina çikinca otomatik olarak yikici fonksiyon
  çagrilir.
• Yikici fonksiyonun görevi bir nesne yok edilmeden
  önce gerekli bütün temizlik islerini yapmaktir.
• Yikici fonksiyonlarin baslarina almak zorunda
  olduklari sembolü haricinde isimleri
  siniflariyla aynidir.

40
YIKICI FONKSIYONLAR - 2

• Yikici fonksiyonlari da açikça tanimlama
  zorunlulugu yoktur.
• Yikici fonksiyonlar asiri yüklenemez yalnizca
  bir tane olmak zorundadirlar.
• Yikici bir fonksiyon parametre alamaz ve deger
  döndüremez.

41
NESNELERIN YARATILMASI VE YOK EDILMESI - 1

• Örnek
• // DEMO.CPP
• include ltiostreamgt
• include ltcstringgt
• using namespace std
• class Demo
• public
• Demo( const char nm )
• Demo()
• private
• char isim20

42
NESNELERIN YARATILMASI VE YOK EDILMESI - 2

• DemoDemo( const char nm )
• strncpy( isim, nm, 20 )
• cout ltltisimltlt icin yapici fonksiyon
  cagrimi\n
• DemoDemo()
• cout ltltisimltlt icin yikici fonksiyon
  cagrimi\n
• void fonk()
• Demo yerelFonkNesnesi( yerelFonkNesnesi )
• static Demo staticNesne( statikNesne )
• cout ltlt fonk icinde ltlt endl

43
NESNELERIN YARATILMASI VE YOK EDILMESI - 3

• Demo globalNesne( globalNesne )
• int main()
• Demo yerelMainNesnesi( yerelMainNesnesi )
• cout ltlt fonk cagrimindan once, main icinde\n
• fonk()
• cout ltlt fonk cagrimindan sonra, main icinde\n
• return 0

44
NESNELERIN YARATILMASI VE YOK EDILMESI - 4

• Yerel nesneler için, yapici fonksiyon nesnenin
  bildirimi yapildiginda, yikici fonksiyon ise
  program bildiriminin yapildigi bloktan çikarken
  çagrilir.
• Global nesneler için, yapici fonksiyon program
  baslarken, yikici fonksiyon ise program sona
  ererken çagrilir.
• Statik nesneler için, yapici fonksiyon nesnenin
  bildiriminin yapildigi fonksiyona ilk giriste,
  yikici fonksiyon ise program sona ererken
  çagrilir.

45
NESNELERIN YARATILMASI VE YOK EDILMESI - 4

• Program çiktilari
• globalNesne icin yapici fonksiyon cagrimi
• yerelMainNesnesi icin yapici fonksiyon cagrimi
• fonk cagrimindan once, main icinde
• yerelFonkNesnesi icin yapici fonksiyon cagrimi
• statikNesne icin yapici fonksiyon cagrimi
• fonk icinde
• yerelFonkNesnesi icin yikici fonksiyon cagrimi
• fonk cagrimindan sonra, main icinde
• yerelMainNesnesi icin yikici fonksiyon cagrimi
• statikNesne icin yikici fonksiyon cagrimi
• globalNesne icin yikici fonksiyon cagrimi

46
ELEMAN SAHALARA ERISIM - 1

• Su anki haliyle, Tarih sinifi gun, ay ve yil
  bilesenlerine erisim izni vermemektedir örnegin,
  bir Tarih nesnesinin ay degerini okuyup
  degistiremezsiniz. Bu sorunu gidermek için Tarih
  sinifi asagidaki gibi degistirilebilir
• class Tarih
• public
• Tarih( int mn, int dy, int yr )
• int aySoyle()
• int gunSoyle()
• int yilSoyle()
• int ayBelirle( int mn )
• int gunBelirle ( int dy )
• int yilBelirle( int yr )
• void goruntule()
• Tarih()
• private
• int ay, gun, yil

47
ELEMAN SAHALARA ERISIM - 2

• Erisim fonksiyonlari söyle tanimlanabilir
• inline int TarihaySoyle()
• return ay
• inline int TarihgunSoyle()
• return gun
• inline int TarihyilSoyle()
• return yil
• void TarihayBelirle( int mn )
• ay max( 1, mn )
• ay min( ay, 12 )

48
ELEMAN SAHALARA ERISIM - 3

• void TarihgunBelirle( int dy )
• static int uzunluk 0,31,28,31,30,31,30,
• 31,31,30,31,30,31
  
• gun max( 1, dy )
• gun min( gun, uzunlukay )
• void TarihyilBelirle( int yr )
• yil max( 1, yr )

49
ELEMAN SAHALARA ERISIM - 4

• Asagidaki örnekte main fonksiyonu yeni
  tanimladigimiz erisim fonksiyonlarini
  kullanmaktadir
• int main()
• int i
• Tarih sonTarih( 3, 10, 2005 )
• i sonTarih.aySoyle()
• sonTarih.ayBelirle( 4 )
• sonTarih.ayBelirle( sonTarih.aySoyle() 1 )
  
• return 0

50
ELEMAN inline FONKSIYONLAR

• Soyle fonksiyonlari çok kisa olmalari nedeniyle
  ve çagrimlarinin overhead içermemesi nedeniyle
  inline olarak bildirildiler.
• Eleman fonksiyonlarin gövdesini sinif bildirimi
  içine yerlestirmeniz halinde inline anahtar
  sözcügünü kullanmadan inline bildirimlerini
  saglamis olursunuz
• class Tarih
• public
• Tarih( int mn, int dy, int yr )
• int aySoyle() return ay
• int gunSoyle() return gun
• int yilSoyle() return yil
• // ...

51
YAPICI FONKSIYONLARIN ASIRI YÜKLENMESI - 1

• Yeni eleman fonksiyonlarimizla, bir Tarih
  nesnesinin nasil yaratilacagini yeniden
  belirleyebiliriz
• class Tarih
• public
• Tarih()
• Tarih( int mn, int dy, int yr )
• // ...
• TarihTarih() ay gun yil 1
• TarihTarih( int mn, int dy, int yr )
• ayBelirle( mn )
• gunBelirle( dy )
• yilBelirle( yr )

52
YAPICI FONKSIYONLARIN ASIRI YÜKLENMESI - 1

• void main()
• Tarih dogum1
• Tarih dogum2( 12, 25, 1990 )
• dogum1.ayBelirle( 3 )
• dogum1.gunBelirle( 12 )
• dogum1.yilBelirle( 1985 )

53
REFERANS DÖNDÜRME - 1

• Bazen, C programlari public eleman sahalar gibi
  davranan eleman fonksiyon bildirimleri içerirler.
  Bu fonksiyonlar, private eleman sahalara referans
  döndürürler
• // KOTU TEKNIK
• class Tarih
• public
• Tarih( int mn, int dy, int yr )
• int ay()
• Tarih()
• private
• int ay_elemani, gun_elemani, yil_elemani
• int Tarihay()
• ay_elemani max( 1, ay_elemani )
• ay_elemani min( ay_elemani, 12 )
• return ay_elemani
• // ...

54
REFERANS DÖNDÜRME - 2

• void main()
• int i
• Tarih sonTarih( 3, 10, 2005 )
• i sonTarih.ay()
• sonTarih.ay() 4
• sonTarih.ay()

55
const NESNELER VE ELEMAN FONKSIYONLAR - 1

• Degiskenleri oldugu gibi nesneleri de const
  olarak bildirebilirsiniz
• const Tarih dogum1( 7, 4, 1776 )
• Bu tür bildirimler nesnenin sabit oldugu ve
  dolayisiyla hiçbir eleman sahasinin
  degistirilemeyecegi anlamina gelir.
• Bir degiskeni const olarak bildirdiginizde,
  derleyici bu degiskenin degerini degistirebilecek
  islemleri tespit edip uygun hata mesajlarini
  üretebilir. Ancak, derleyici bir eleman
  fonksiyonun nesnenin eleman sahalarini degistirip
  degistiremeyecegini belirleyemez. Bu nedenle,
  hiçbir (siradan) eleman fonksiyon sabit bir nesne
  için çagrilamaz.

56
const NESNELER VE ELEMAN FONKSIYONLAR - 2

• Eger bir eleman fonksiyon nesnenin hiçbir eleman
  sahasini degistirmiyorsa const olarak
  bildirilebilir ve bu sekilde sabit nesneler için
  çagrilabilir.
• const anahtar sözcügü sabit fonksiyonlarin hem
  bildiriminde hem de tanimlanmasinda, parametre
  listesinden sonra, yer alir.
• Sabit eleman fonksiyonlar ne nesnelerinin eleman
  sahalarini degistirebilir, ne de sabit olmayan
  eleman fonksiyonlari çagirabilirler.
• Eleman fonksiyonlarinizi mümkün oldugunca sabit
  olarak bildirmelisiniz. Bu, sinifinizi
  kullananlarin sabit nesneler bildirmelerine izin
  verecektir.

57
const NESNELER VE ELEMAN FONKSIYONLAR - 3

• class Tarih
• public
• Tarih( int mn, int dy, int yr )
• int aySoyle() const
• int gunSoyle() const
• int yilSoyle() const
• int ayBelirle( int mn )
• int gunBelirle ( int dy )
• int yilBelirle( int yr )
• void goruntule() const
• Tarih()
• private
• int ay, gun, yil
• inline int TarihaySoyle() const return ay
• // ...
• int i const Tarih dogum1( 7, 4, 1776 )
• i dogum1.yilSoyle() // Legal

58
ELEMAN NESNELER - 1

• Bir sinif, nesneleri eleman olarak içerebilir. Bu
  sekilde diger siniflari bilesen olarak kullanma
  suretiyle yeni bir sinif tanimlama islemine
  composition denir
• class KisiBilgisi
• public
• // Public eleman fonksiyonlar...
• private
• char isim30
• char adres60
• Tarih dogumTarihi
• dogumTarihi nesnesi KisiBilgisi sinifindan bir
  nesne yaratilincaya kadar yaratilmaz.

59
ELEMAN NESNELER - 2

• Bir eleman nesne için yapici fonksiyon çagrimi,
  eleman nesneye ilk deger atamalarinin yapilmasini
  gerektirir. Bunun icin yapilmasi gereken asagida
  örneklenmistir
• class KisiBilgisi
• public
• KisiBilgisi(char nm, char adr,
• int mn, int dy, int yr)
• // ...
• private
• // ...

60
ELEMAN NESNELER - 3

• KisiBilgisiKisiBilgisi(char nm, char adr,
• int mn, int dy, int yr)
• dogumTarihi( mn, dy, yr )
• strncpy( name, nm, 30 )
• strncpy( adres, adr, 60 )
• Ilk once Tarih sinifinin yapici fonksiyonu
  çagrilir böylelikle dogumTarihi nesnesi ilk
  degerlerini KisiBilgisi sinifinin yapici
  fonksiyonu çalistirilmadan alir.

61
Örnek

• include ltiostreamgt
• using namespace std
• define SIZE 100
• // Stack sinifi
• class stack
• int stckSIZE
• int tos
• public
• stack() // constructor
• stack() // destructor
• void push(int i)
• int pop()

62
. . .

• // Yapici Fonksiyon
• stackstack()
• tos 0
• cout ltlt "Stack Initialized\n"
• // Yikici Fonksiyon
• stackstack()
• cout ltlt "Stack Destroyed\n"

63
. . .

• void stackpush(int i)
• if(tosSIZE)
• cout ltlt "Stack is full.\n"
• return
• stcktos i
• tos

64
. . .

• int stackpop()
• if(tos0)
• cout ltlt "Stack underflow.\n"
• return 0
• tos--
• return stcktos

65
. . .

• int main()
• stack a, b // iki stack nesnesi yaratildi
• a.push(1)
• b.push(2)
• a.push(3)
• b.push(4)
• cout ltlt a.pop() ltlt " "
• cout ltlt a.pop() ltlt " "
• cout ltlt b.pop() ltlt " "
• cout ltlt b.pop() ltlt "\n"
• return 0

66
. . .

• Program Çiktisi
• Stack Initialized
• Stack Initialized
• 3 1 4 2
• Stack Destroyed
• Stack Destroyed

67
ÖZET

• Programlama dillerinin evriminde itici güç
  makineden uzaklasip probleme yaklasmak yönünde
  olmustur.
• Yüksek düzeyli dillerin evrimi, algoritmik
  soyutlama ile baslamis, veri soyutlamasi ile
  devam etmistir.
• Iki soyutlama süreci, sinif yapisinda
  birlesmistir.
• Cnin siniflari, Cnin structureindan
  türetilmistir.
• Siniflar, eleman saha ve fonksiyonlar içerirler.
• Sinif elemanlarinin erisim düzeyleri, etiketlerle
  belirlenir.
• Nesneler, varsa eleman sahalarina ilk degerlerin
  atanmasi için, yapici fonksiyonlar ile
  yaratilirlar.
• Nesnelerin geride biraktiklarinin temizlenmesi
  yikici fonksiyonlarin isidir.
• Sabit nesnelerin eleman sahalarinin degeri
  degistirilemez ve bu sahalara yalnizca sabit
  olduklari bildirilmis eleman fonksiyonlarla
  erisilir.
• Eleman nesnelerin yapici fonksiyonlari, elemani
  olduklari nesnenin yapici fonksiyonunun
  çagrilmasindan hemen önce çagrilir.

68
Kaynaklar

• Booch, G. 1998. Object-Oriented Analysis and
  Design. Addison-Wesley.
• Programmers Guides, Microsoft Visual C.
• Wegner, P. 1976. IEEE Transactions on Computers,
  December, 1207-1225.