Effecten van geneesmiddelen

1
De Bronnen van HallucinatiesfMRI bevindingen bij
stemmenhoorders
Dr. R. Goekoop, AIOS psychiatrie
Parnassia BAVO Groep Den Haag
2
InleidingWat doet fMRI?

• Functionele Magnetische Resonantie Imaging
  (fMRI).
• Noninvasief pijnloos en onschadelijk.
• Digitale plaatjes van hersenaktivatie.

3
InleidingWat doet fMRI?
4
InleidingWat doet fMRI?
Vaten (endotheel)
Neuronen
Neuroglia
Neurovasculaire koppeling
5
InleidingWat doet fMRI?
Weinig O2
Veel O2
Hoge Activiteit
Lage Activiteit

• Bandettini et al., 1995 (Int. J. Imag. Systems
  Technology, 6, 133).
• Blood Oxygenation Level Dependent Signal, of
  BOLD signaal
• Eerste experimenten bij ratten 1990 Ogawa et
  al., PNAS 87 (24) 9868

6
InleidingWat doet fMRI?
MRI (structureel)
MRI
fMRI
7
Materiaal en MethodenTaak en condities

• In de hallucinatie-studie moeten patienten een
  ballonnetje indrukken en loslaten op het
  begintijdstip en de duur van een hallucinatie
  vast te stellen

Conditie Hallucinatie
Conditie Hallucinatie
Conditie Rust
etc.
Je deugt niet.
Je bent een leugenaar.
Tijd
Ballon ingeknepen
Ballon losgelaten
Ballon ingeknepen
Ballon losgelaten
8
Materiaal en MethodenDe hemodynamische respons

• Er wordt een model gemaakt van het signaalverloop
  in de tijd ( trage hemodynamische respons)

Condition Hallucination
Condition Hallucination
Condition Rest
etc.
Time
Balloon press
Balloon release
Balloon press
Balloon release

• Mate waarin de gemeten signaalveranderingen
  overeenkomen met het model wordt uitgedrukt in
  kleurtjes.

9
Materiaal en MethodenPatienten scanparameters

• 9 rechtshandige mannelijke patienten met
  therapie-resistente verbaal auditieve
  hallucinaties (stemmen).
• Totale taakduur 15 minuten.
• Philips ACS-NT 3T scanner in het UMC, Utrecht.
• Functionele imaging EPI, 24 plakken, resolutie 4
  x 4 x 4 mm, interslicegap 1 mm, TR 1.2s, 750
  volumes.
• Structurele imaging T1-gewogen spin echo, 150
  plakken, resolutie 1 x 1 x 1 mm, 1 volume.
• Standaard event-related analyse.

10
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeelden van patronen van hallucinatoire
  aktiviteit gedurende 1 scansessie (15 minuten)

Pat. 1
Pat. 2
Pat. 3
Pat. 4
Pat. 5

• Gem. aantal 40.0 (SD 23.9), gem. duur 3.8s
  (SD 5.2s)

11
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeeld hersenaktivatiepatroon bij een patient
  met verbaal auditieve hallucinaties

L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
Courtesy UMC, K. v. Diederen
12
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeeld hersenaktivatiepatroon bij een patient
  met verbaal auditieve hallucinaties

L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
Courtesy UMC, K. v. Diederen
13
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeeld hersenaktivatiepatroon bij een patient
  met verbaal auditieve hallucinaties

L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
Courtesy UMC, K. v. Diederen
14
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeeld hersenaktivatiepatroon bij een patient
  met verbaal auditieve hallucinaties

L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
Courtesy UMC, K. v. Diederen
15
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeeld hersenaktivatiepatroon bij een patient
  met verbaal auditieve hallucinaties

L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
16
ResultatenEnkelvoudige patienten (standaard)

• Voorbeeld hersenaktivatiepatroon bij een patient
  met verbaal auditieve hallucinaties

Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
17
ResultatenGroep patienten (standaard)

• Hersenaktivatiepatroon bij groep patienten met
  verbaal auditieve hallucinaties (n 9, positive)

L
R
Z 2.3 Cc p lt 0.05
18
ResultatenGroep patienten (standaard)

• Hersenaktivatiepatroon bij groep patienten met
  verbaal auditieve hallucinaties (n 9, negatief)

L
R
Z 2.3 Cc p lt 0.05
19
Materiaal en MethodenTemporele analyses (model
based)
Signaal Intensiteit
0 s 4 6 15 seconds
Hallucinatie wordt bewust ervaren als een
auditieve stimulus
20
ResultatenTemporele Analyse, 1 patient
L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
21
ResultatenTemporele Analyse, 1 patient
L
R
Z 3.1, cluster corr. at p lt 0.05
22
Materiaal MethodenModel Free Analyse
Tijdserie

Onafhankelijke componenten
IC 1
IC 2
IC 3
IC 4
IC 5
IC 6
Beckmann e.a., Philosophical Transactions of the
Royal Society, 360(1457)1001-1013, 2005.
23
ResultatenModel Free Analyse, 1 patient
24
ResultatenModel Free Analyse, 1 patient
25
ResultatenModel Free Analyse, 1 patient
26
ResultatenModel Free Analyse, 1 patient
27
ResultatenModel Free Analyse, 1 patient
28
Conclusies

• Met fMRI zijn de bronnen van hallucinaties te
  localiseren in zowel de ruimte als de tijd.
• Voorbewuste mentale processen gaan vooraf aan de
  bewuste mentale processen tijdens hallucinatoire
  hersenaktiviteit.
• Voor maximale effectiviteit kan het nodig zijn de
  rTMS behandeling te richten op gebieden die zijn
  betrokken bij voorbewuste processen.
• Is er een Eerste Beweger of Primair Focus bij
  stemmenhoorders? De tijd zal het leren.

29
Acknowledgements
Prof. Dr. René Kahn, UMC. Dr. Iris Sommer,
psychiater UMC Dr. Bas Neggers, fysicus UMC,
hoofd divisie hersenen. Drs. Antoin de Weijer,
psycholoog, promovendus UMC. Drs. Kelly van
Diederen, psycholoog, promovenda UMC Prof. Dr.
Wijbrand Hoek, opleider PBG Dr. Jan Dirk Blom,
psychiater PBG Drs. Karin Slotema, psychiater
i.o., promovenda PBG Drs. J. Looijesteijn, AGIKO
pychiatrie en alle anderen.