SAGLIKLI ve AKTIF YASLANMA

1
SAGLIKLI ve AKTIF YASLANMA

• Prof. Dr. Nazmi Bilir
• Hacettepe Üniversitesi
• Halk Sagligi Enstitüsü
• nbilir_at_hacettepe.edu.tr
• Sinop 22 Mart 2014

2
Yasama yillar katin
Ömrü uzatin
Herkes uzun yasamak istiyor ama kimse
ihtiyarlamak istemiyor J. Swift
Yillara yasam katin
3
Kronik hastaliklarin toplumsal önemi

• Alfred Grotjahn 1915
• bir hastalik
• yalnizca hasta kisinin sorunu olmakla kalmaz,
• ailenin ve toplumun da sorunudur
• Yetiskin yastaki 3 kisinin 2 tanesinde
• bir tür kronik hastalik vardir
• - aile bireylerinin etkilenmesi
• - isgöremezlik
• - tedavi giderleri

4
(No Transcript)
5
(No Transcript)
6
(No Transcript)
7
Türkiyede yasli nüfusun degisimi, 1990 2013
Yillar 65 yas nüfusu ()
1990 4,3
2000 5,7
2007 7,1
2008 6,8
2009 7,0
2010 7,2
2013 7,7
Yasli nüfus yüzdesi en yüksek iller Yasli nüfus yüzdesi en düsük iller
Sinop 16,7 Van 3,2
Kastamonu 15,7 Sirnak 3,0
Çankiri 14,3 Hakkari 2,8
8
Ortanca yas (bazi ülkeler ve Türkiyede bazi
iller)
Bazi ülkeler Türkiye, bazi iller Türkiye, bazi iller
Bazi ülkeler En yüksek En düsük
Monako 50,5 yil Sinop 38,2 yil Agri 19,7 yil
Japonya 45,8 yil Balikesir 37,7 yil S.Urfa 19,0 yil
Almanya 45,7 yil Edirne 37,6 yil Sirnak 18,7 yil
Türkiye 29,4 yil
9
Türkiyede yasli nüfus

• Türkiyede halen 5 milyon dolayinda yasli var
• 65 yasina gelmis olan
• Erkekler 15 yil
• Kadinlar 18 yil daha yasamakta
• Bu dönemi saglikli ve aktif geçirmeleri önemli
• Sagligin korunmasi ilkeleri her yasta

10
Yaslanma ile meydana gelen degisiklikler

• Fizyolojik degisimler
• Kas gücünde azalma (60 Y. 25 Y göre 15-20
  azalma)
• Kalp performansinda azalma
• Solunum kapasitesinde azalma
• (45-50 Y. arasinda max O2 kapasitesinde 25
  azalma)
• Görme keskinliginde azalma (refraksiyon, katarakt
  ...)
• Isitme yeteneginde azalma (presbiakuzi)
• Vücudun isi regülasyon kapasitesinde azalma
• Sicak ve soguktan daha fazla etkilenim
• Mental fonksiyonlarda azalma
• Uyku süresinde azalma
• Patolojik degisimler

11
Yaslanma ile meydana gelen degisiklikler

• Fizyolojik degisimler
• Patolojik degisimler hastaliklar
• Yüksek tansiyon
• Kalp-damar hastaliklari
• Akciger hastaliklari
• Kanserler
• Seker hastaligi
• Kas-iskelet hastaliklari-hareket güçlügü
• Göz sorunlari, katarakt, görme kusurlari
• Diger hastaliklar

12
Yaslilik hastaliklarindan korunma ilkeleri

• Hastaliklarin olusunda etkisi olan faktörlerden
  korunma
• Saglikli beslenmek
• Yeterli ve dengeli beslenme
• Egzersiz yapmak, harektli yasam
• Hafada 3-4 gün 30-40 dakika spor
• Her türlü spor olabilir yürüyüs, egzersiz,
  yüzme, kosu ...
• Sigara içmemek
• Hiç baslamamak
• Içiyorsa birakmak

13
Yaslilarda erken tani da çok önemlidirYaslilarda
su belirtiler önemsenmeli ve dikkatle
degerlendirilmelidir

• nefes darligi
• inatçi öksürük
• gögüs üzerinde agri
• uzun süren ses kisikligi
• sislik veya kitle ele gelmesi
• sik idrara gitme ve çok su içme
• beklenmeyen ve anormal kanamalar
• uzun süren yara, ben veya sigilde hizli büyüme

14
Hastalik aranirsa bulunur yasli için daha
geçerli

• Yaslilar saglik kurulusunu az kullanir
• Yasin geregi sayar
• Hastalik bulunacagindan korkar
• Götürecek kimsesi yoktur
• Depresyondadir gitmek istemez
• Algilama bozuklugu farkinda olmaz
• Toplumun bakisi bu yastan sonra ...

15
Yaslilarla ilgili bazi özellikler

• Yaslilarin bilinmeyen sorunlari vardir
• Tanisi konmamis saglik sorunlari
• Ortalama 3,5 hastalik - kalp-akciger h., kanser,
• Yaslilar yalniz kimselerdir
• Iki kadindan birinin esi yok
• Alti erkekten birinin esi yok
• Çocuklarin ilgisi
• Yaslilarin egitim düzeyi düsüktür
• Erkeklerin 42si okula gitmemis
• Kadinlarin 75i okula gitmemis

16
Tedavi ve izlem programi yapma

• Hasta bulunanlarin tedavi ve izlemi
• Kendine yeterli olmayanlara destek
• Gerekenlere rehabilitasyon
• Sorunu olmayanlarin yillik kontrolü

17
Yaslanmak, bir daga tirmanmaya benzer çiktikça
yorgunlugunuz artar, nefesiniz daralir, ama görüs
açiniz genisler... Ingmar Bergman
18
Yasama yillar katin
Ömrü uzatin
Herkes uzun yasamak istiyor ama kimse
ihtiyarlamak istemiyor J. Swift
Yillara yasam katin
19
Gençlikte yasliliga ömür ayirmak gerek
Anadolu söylemi
20
Yagli Besinler Kilo Artisina Neden Olur
PROTEIN KARBONHIDRAT
YAG
Enerji 9 kcal/g
Enerji 4 kcal/g
21
Yaslilarin Saglik Hizmeti Kullanimi,
Kayseri(Kayseri merkez, 7 Saglik Ocagi, 65 yas
üzeri 584 kisi)(Geriatri, 5 138-143, 2002)
Saglik kurulusu Son yilda Basvuran () Ortalama basvuru
Herhangi saglik kurulusu 93,3 5,86
Saglik Ocagi 72,2 3,27
SSK Hastanesi 36,2 1,17
Devlet Hastanesi 22,9 0,58
Tip Fakültesi Hastanesi 11,4 0,25
Özel doktor-hastane 9,6 0,24
Diger (dispanser, askeri hast., vb.) 5,4 0,35