YARATICILIGIN GELISIMINI ETKILEYEN FAKT

1
YARATICILIGIN GELISIMINI ETKILEYEN FAKTÖRLER
2

• Çocugun yaraticiligi çesitli yöntemlerle
  desteklenebilir. Ancak, asagida belirtilen
  davranislar çocukta yaraticiligin gelismesine
  engel olmaktadir.
• Çesitli malzemelerin degisik amaçlarla
  kullanilmasina olanak verilmesi,
• Çocugun begenilmeme ve sosyal kabul görmeme gibi
  yanlis tavirla yetistirilmesi,
• Çocugun her ortamda kendiliginden olusan ögrenme
  firsatlarindan yararlandirilmayisi,
• Çocuklarla yeterince ilgilenilmemesi, tartisilip
  konusulmamasi ,izlenimlerinin anlatilmasina
  olanak taninmamasi,
• Taklitçilik ve kopyacilik yapmaya yöneltecek
  davranislarin gösterilmesi,
• Çocuklara arastirma olanaklarinin verilmemesi ve
  ilgi alanlarinin sinirlanmasi,
• Çocugun merak güdüsünün uyarilmamasi ve düsünmeye
  yöneltilmemesi,

3

• Çevresinin ve kendisinin duygu ve düsüncelerinin
  farkina vardirilamamasi,
• Çocugun içtenlik ve dogalliginin kisaltilmasi,
• Çocugun siki bir disiplin altinda tutulmasi,
• Çocugun iç ve dis uyaranlara kapali tutulmasi,
• Çocugun yas ve gelisim düzeyine uygun olmayan
  etkinliklere sokulmasi,
• Faaliyet seçiminde basitten karmasiga, somuttan
  soyuta dogru hareket edilmeyisi,
• Çocuga bol materyal verilmemesi,
• Çocugun içsel özgürlükten yoksun olmasi,
• Çocugun kendi kisisel rahatina düskün olmasi,
• Çocuklarin yaris içine sokulmasi,
• Çocuga soru sormanin ve deneyim yapmasinin
  engellenmesi,
• Çocuga basarili olma ve istenen sonuçlari elde
  etme konusunda baski yapilmasi,

4

• Oyunlarda kizlar ve erkeklerin oynayacagi oyunlar
  olarak cinsiyet ayrimi yapilmasi,

5

• Çocuga mutsuz, fazla ciddi ve yapilandirilmis bir
  ortam sunulmasi
• Sadece mantiksal düsünceye dayanan egitim sistemi
  ve bireysel gelismeye önem verilmemesi,
• Çabuk yargilama ve sonuca gitme egilimi,
• Çocugun kendini tanimamasi,
• Çocugun eksikliklerini ve fazlaliklarini
  bilmemesi,
• Çocugun bilgiye nasil ulasacagini bilmemesi,
• Ezbercilige dayanan egitim ve ögretim ortami,
• Çocugun yasamini yeterince anlamlandiramamis
  olmasi,
• Çocugun kendisini ifade yetisinin gelismemis
  olmasi,
• Çocugun rahatina düskün olmasi,

6

• Çocugun kendisini özgür hissetmemesi,
• Ilgilendigi konu hakkinda yeterli bilgiye sahip
  olmamasi,
• Çocugun kendisini güvende hissetmemesi,
• Çocugun yenilgiye ugramaktan, alay edilmekten ve
  yanlis yapmaktan korkmasi,
• Asiri mükemmeliyetçi yetistirilmesi,
• Bireyin içsel özgürlükten yoksun olmasi,
• Çalistigi konu hakkinda yeterli bilgi sahibi
  olamamasi,
• Çocugun belli bir otoriteye bagli olmasi,
• Her problemin tek bir çözümü olabilecegi fikrinin
  uyandirilmasi,
• Ögrencilerin olaylarin olusumu hakkindaki
  meraklarinin anlamsiz bulunmasi,
• Degisik fikirler öne süren bir ögrencinin aptalca
  ve saçma sapan davranmakla suçlanmasi,
• Hayalci ögrencilerin gerçege davet edilmesi,
• Ögrencilerin soru sormasinin kisitlanmasi ya da
  soru sorma cesaretinin kirilmasi,
• Ögrencilerin özgün oluslarinin garip
  karsilanmasi,
• Beceriksizlige karsi tolerans gösterilmesi

7

• Yukarida siralanan düsünce, tutum ve ön yargilar
  yaraticiligi engellemektedir. Bunlarin disinda
  çocuklarda yaraticiligi engelleyen en önemli
  etmenlerden biri asiri otoriter bir egitim
  sistemidir. Ayrica, kalabalik sinif ortami, esnek
  olmayan ögretmenler, ögrencilere söz hakki
  taninmamasi, yaratici yeteneklerin gelisimini
  engellemektedir.
• Yaraticilik konusunda bazi çocuklar digerlerinden
  daha basarili olabilir. Ancak herkesin
  yaraticilik yetenegi vardir. Bu yetenekler
  derecelerine göre desteklenmezse çocuk yaratici
  fikirlerden vazgeçebilir.
• Aliskanliklarimiz, kendi kendimize koydugumuz
  engeller, açik bir sekilde görülebilen seyleri
  sorgulamama, yanlis anlasilma korkusu yaratici
  düsüncenin engellerindendir.

8

• Yaratici davranislari sinirlayan diger bazi
  faktörler asagida siralanmistir
• STRES
• Stres, iyi yönde kullanilabilecek bir enerjiyi
  tüketip götürdügü gibi sagligimiz içinde olumsuz
  sonuçlar dogurur.
• RUTIN DAVRANISLAR VEYA ISLER
• Rutin isler ya da belli bir kalipta yapilan isler
  bizleri de kaliplara sokar ve yaraticiligi da
  aforoz eder, yani bürokratik bir akilyaratir.
• INANÇLAR
• Belli bir konuda sahip olunan güçlü inançlar
  bizim baska olasiliklarin da var oldugunu
  görmemizi engelleyebilir ve dis dünyayla ilgili
  algilarimizi ve dinebilecegimiz bilgileri de
  sinirlayabilir.
• EGO
• Belli bir inanç kalibi ile birlikte gelen güçlü
  bir ego, isleri daha da kötülestirerek bizi o
  inançlarin saldirgan bir savunucusu olmaya
  götürür. Bu da hem bize hem yaraticiligimiza hem
  de topluma büyük zarar verir. Burada insanin hiç
  inanci olmasin demek istenmiyor. Ancak,
  inançlarinin ve onlarin yarattigi sinirlarin
  farkinda olmalidir.

9

• KORKU
• Kisinin kendini ifade etmekten veya baskalarinin
  yargilarindan korkmasi, kisinin yaraticiligini
  sinirlayabilmektedir.
• Hata yapmaktan korkma, yaraticiligin önündeki
  önemli engellerden biridir.Ruggiero basarisizlik
  riskinin iki yönlü oldugunu söylemektedir.bunlarda
  n birincisi, basarilmasi planlanan amaçlarin
  gerçeklestirilememe korkusu ikincisi
  isedüsüncelerin, çözüm önerilerinin ya da
  kararlarin baskalarinca degerli bulunmamasi
  korkusudur.bu korku, insanlarin basari için
  enerjilerini harekete geçirmelerini
  engellemektedir.
• Bunun için yaratici potansiyellerinin farkinda
  olmak ve onu kullanmak isteyenler, basarisizlik
  korkusuyla bas etmeyi ögrenmek zorundadirlar.
  Bunu ögrenmeleri için de çocuklarin iyimser bir
  görüs açisiyla hareket etmelerini basari için
  geçmis deneyimlerinden yararlanmalarini,
  kendilerine güvenmelerini saglayici tutum ve
  yollara basvurmak gerekir.

10

• KENDI KENDINI ELESTIRME
• Bireyin yaraticiligini sinirlayan faktörlerden
  biri de kisinin kendini negatif düsünceler içinde
  elestirmesidir.
• YORGUNLUK
• Düsünme, kisi kendisini dinç ve dingil hissettigi
  zamanlarda daha iyi gelistirmektir. Dikkatini bir
  konu ya da düsünce üzerine odaklayabilen birey,
  olay ve nesneler arasindaki iliskileri daha kolay
  görebilmektir.
• Bunun yaninda ailenin ve yakin çevrenin çocugu
  kisitlamasi, çocugun düsünce ve sorunlarina deger
  verilmemesi, doga ile iletisimini engellemek,
  çocugun yaptiklarini yanlis ve saçma bulmak, onu
  denetlemek, azarlamak, belli kaliplara sokmaya
  zorlamak, ona siddet kullanmak gibi davranislar
  da yaraticiligi engellemektedir.
• Bu özellikler çocukla iletisimde bulunan herkes
  için geçerlidir. Özellikle anne baba ve
  ögretmenler, çocuklarin yasadigi ortamda bu tür
  davranislar konusunda dikkatli olmak
  zorundadirlar. Bu davranis özellikleriyle
  birlikte, yetiskinlerin çocukla iletisimlerinde
  kullandiklari dil de önemlidir. Çocugun kendisine
  karsi olan özgüveni ve saygisi, yaratici düsünce
  biçiminin gelistirilmesinde önemli ön kosullardan
  biridir.

11

• Çocukta yaratici düsünme yetenegi oldugu halde o,
  bazen karsisina çikan bir problemi yaratici bir
  sekilde çözemeyebilir. Bunun nedenlerini Mussen,
  Kagan ve Conger bes baslik altinda toplamislardir

12

• 1.Problemi anlamadaki basarisizlik
• Çocuk problemi çözebilecek yetenektedir ancak, ne
  yapacagini anlamamistir. Sorun soruda bilmedigi
  kelimelerin, gramer kurallarinin ya da mantiksiz
  bagdastirmalarin yer almasindan kaynaklanabilir.
  Örnegin Yeni dogmus bir bebek bir günde 4km,
  ertesi günde 7 km uçarsa, toplam kaç km uçmus
  olacaktir?sorusunda yeni dogan çocugun
  uçamadigini düsünerek saskinliga düser ve
  problemi kavrayamayabilir.
• 2.Problemi hatirlamadaki basarisizlik
• Çocuk problemin temel elemanlarini
  hatirlayamadigindan basarisiz olabilir.okul
  öncesi çocugu ancak üç elemani aklinda
  tutabilmektedir.

13
NOTEgitim uzmanlari, hazir resimleri boyamanin
ögrencileri kopyaciliga alistirdigini ifade
ediyor. Boyama kitaplarinin çocuklarda hayal
gücünü sinirladigi fikrine, konunun uzmanlarinin
yani sira kitaplari basan yayinevi sorumlulari da
katiliyor. Anaokullarinda ve kreslerde verilen
boyama kitaplarinin ögrencilerin yaraticiligini
sinirladigi ve hayal güçlerini engelledigi
belirtiliyor.

• 3.Bilgi eksikligi
• Çocuk problemi anladigi ve hatirladigi halde bazi
  kavramlari bilmemektedir.bu nedenle çocuk
  problemle ilk karsilastiginda bilgi eksikligine
  bagli bazi basarisizliklar yasayabilir.çocugun
  yasadigi deneyimler, o konuda bilgisi olsun ya da
  olmasin, problemi çözmesine yardimci
  olabilmektedir.
• 4.Kati kurallar
• Çocuk daha önceden bilinen kati kurallara sahipse
  yeni ve dogru açiklamalar yapamayabilir.
• 5.Hata yapmaktan korkma
• Çocuklar yanlis yapmaktan korktuklarindan ve
  baskalari tarafindan elestirilmek
  istenmediklerinden cevabi vermekten
  kaçinabilirler.
• Yukarida açiklandigi gibi istenmeyen pek çok
  etken yaraticiligi engelleyebilmektedir.

14
YARATICILIGI ENGELLEYEN ÖGRETMEN ÖZELLIKLERI

• Ögrencinin cesaretini kirma
• Güvensizlik
• Asiri elestiren
• Davranislarinda bir uçtan digerine gidip gelen
• Heyecani olmayan
• Düz okumayi vurgulayan
• Dogmatik ve kati
• Alanla iliskisini sürdüremeyen
• Genelde yetersiz
• Dar ilgileri olan
• Sinif disinda tartisma ve konusma yetenegi olmayan