WIEK PODESZLY I B

1
WIEK PODESZLY I BÓL
2
Wiek podeszly i ból

• Czy zwiazane z wiekiem zmiany biologiczne ustroju
  maja wplyw na odczuwanie bólu?
• Czy zmiany zwyrodnieniowe ukladu nerwowego sa tak
  jednoznaczne, jak stopniowe, postepujace z
  wiekiem uposledzenie funkcji narzadu wzroku i
  sluchu?

3
Wiek podeszly i ból

• Analiza zwiazanych z wiekiem róznic dotyczacych
• wystepowania i umiejscowienia bólu
• zmian patologicznych w zakresie ukladu nerwowego
• wrazliwosci na ból
• Okreslenie roli czynników psychologicznych, które
  moga wplywac na doznania bólowe.

4
Epidemiologia bólu

• Badania epidemiologiczne potwierdzaja
• zwiekszona czestotliwosc wystepowania bólu u osób
  w wieku podeszlym
• zalezne od wieku umiejscowienie bólu

5
Epidemiologia bólu

• Badanie epidemiologiczne wg. Crooka podaje, ze
  czestosc wystepowania bólu przewleklego wynosi
• 18-30 r.z. 7.6
• 71-80 r.z. 29

6
Epidemiologia bólu

• Badanie epidemiologiczne wg.Magni podaje, ze
  czestosc wystepowania bólu przewleklego wynosi
• 55-64 r.z. 20.7
• gt 64 r.z. 20.1

7
Epidemiologia bólu

• Przekrojowe badania epidemiologiczne wskazuja na
  znacznie wieksza czestosc wystepowania bólu
  (70-80) w grupie osób przebywajacych w domu
  starców lub opieki spolecznej.

8
Epidemiologia bólu

• Dolegliwosci bólowe dotycza czesciej okolicy
• stawów
• konczyn dolnych i górnych
• karku

9
Zmiany w ukladzie nocyceptywnym

• Receptory
• nerwy obwodowe
• osrodkowy uklad nerwowy

10
Receptory

• Gestosc i budowa morfologiczna receptorów
  bólowych raczej nie zmienia sie wraz z wiekiem,
  ale
• skóra ulega scienczeniu, zanika tkanka podskórna,
  co moze nasilac proces przetwarzania
  (transdukcji) bodzców, a wiec posrednio obnizac
  próg bólu

11
Receptory-c.d.

• Zmniejsza sie (nawet o 50) gestosc zakonczen
  zmielinizowanych wlókien czuciowych, co prowadzi
  do przekazywania silniejszych impulsów bólowych
  do wyzszych pieter OUN

12
Nerwy obwodowe

• Zmniejszenie gestosci wlókien mielinowych i
  bezmielinowych
• pojawiaja sie ogniska zwyrodnienia,
  demielinizacji, zmienia sie odleglosc miedzy
  przewezeniami Ranviera
• w badaniach elekrofizjolofizjologicznych
  wystepuje zmniejszenie amplitudy potencjalu
  czynnosciowego i zwolnienie przewodnictwa

13
Nerwy obwodowe-c.d.

• Zmniejszenie ilosci neuroprzekazników substancji
  P i CGRP, co dowodzi zmniejszonej gestosci
  wlókien ukladu nocyceptywnego
• pojawiaja sie rozlegle zmiany zwyrodnieniowe w
  neuronach zwoju rdzeniowego (po 50r.z.),
  tzn.inwolucja neuronów, zmniejszenie zawartosci
  substancji P, uposledzenie transportu Ca do
  komórki

14
Nerwy obwodowe-c.d.

• Zmniejszeniu ulega rozmiar neurogennego odczynu
  zapalnego, który m.in. zapoczatkowuje procesy
  gojenia sie ran
• dowiedziono, ze powyzej 75 r.z. gojenie sie rany
  jest prawie dwa razy dluzsze niz u osobników
  mlodych, a odczyn zapalny wokól rany jest czesto
  zmniejszony

15
Osrodkowy uklad nerwowy

• W neuronach rdzenia kregowego obserwuje sie
  zalezne od wieku zmiany zwyrodnieniowe
  ziarnistosci lipidowe, zmniejszenie ilosci
  mieliny, inwolucja neuronów w rogu tylnym i
  ukladzie rdzeniowo-wzgórzowym
• zmniejszenie sie liczby neuronów jest szczególnie
  widoczne w korze mózgowej

16
OUN-c.d.

• W badaniu elektrofizjologicznym wystepuje
  zwolnienie osrodkowej odpowiedzi na impuls bólowy
  i zmniejszone pobudzenie kory mózgowej
• w ukladzie limbicznym zmniejsza sie stezenie i
  metabolizm katecholamin oraz wykazano wolniejsza
  synteze GABA

17
OUN-c.d.

• Opioidowe i nie-opioidowe mechanizmy hamowania
  bólu ulegaja znacznemu oslabieniu wraz z wiekiem,
  co moze sugerowac zwiekszone odczuwanie bólu u
  starszych osobników (model zwierzecy)

18
Zmiany w ukladzie nocyceptywnym

• Zmianom morfologicznym, elektrofizjologicznym i
  neurochemicznym prowadzacym do uposledzenia
  przewodnictwa sygnalu bólowego towarzyszy
  zmniejszenie wydolnosci endogennych ukladów
  hamujacych i w efekcie nie obserwuje sie w wieku
  podeszlym wyraznych zmian wrazliwosci na bodzce
  bólowe.

19
Wplyw czynników psychologicznych

• Osoby w wieku podeszlym swiadome sa zwiekszonej
  czestosci wystepowania schorzen zwiazanych z
  bólem
• pojawiajace sie nowe dolegliwosci, czesciej
  sklaniaja ludzi w wieku podeszlym niz ludzi
  mlodych do szukania pomocy u lekarza

20
Wplyw czynników psychologicznych

• Depresja i lek naleza do najczestszych odpowiedzi
  na ból
• depresje stwierdza sie znacznie czesciej u osób w
  wieku podeszlym,ale z drugiej strony stwierdzono,
  ze w tej grupie wiekowej u ponad 70 osób z
  objawami depresji wspólistnieje jedno lub kilka
  schorzen

21
Czynniki psychologiczne-c.d.

• Depresje poglebiaja czynniki takie jak
  bezsennosc, utrata apetytu, obnizenie sprawnosci
  fizycznej i samowystarczalnosci

22
Zalezne od wieku róznice w odczuwaniu i odbiorze
bólu-badania psychofizyczne

• Uzywajac bodzca termicznego stwierdza sie
  nieznaczne zmniejszenie odczuwania bólu po 60-tym
  roku zycia (gl.w obwodowych czesciach ciala)
• ale w wieku podeszlym jest wieksza wrazliwosc na
  silniejsze i dluzej stosowane bodzce

23
Zalezne od wieku róznice w odczuwaniu i odbiorze
bólu klinicznego

• Niewielkie zabiegi operacyjne zwiazane sa zwykle
  z mniejszym bólem u osób w wieku podeszlym, niz u
  osobników w innych grupach wiekowych
• bezbólowa postac zawalu m.s. wystepuje znacznie
  czesciej w wieku starszym i wynosi 35-42 powyzej
  65 r.z., do 50 w grupie 75-85 lat i do 75
  powyzej 85 r.z.

24
Zalezne od wieku róznice w odczuwaniu i odbiorze
bólu klinicznego-c.d.

• Podobnie dolegliwosci bólowe w zakresie jamy
  brzusznej sa mniejsze i wystepuja rzadziej u osób
  starszych, np. klasyczny zespól objawów wystepuje
  tylko u 22 pacjentów w wieku podeszlym z ostrym
  zapaleniem wyrostka

25
Zalezne od wieku róznice w odczuwaniu i odbiorze
bólu

• Otepienie(dementia) wystepuje u 1 osób w wieku
  65 lat, osiagajac rozpowszechnienie 25 przed 85
  rokiem zycia.
• W badaniach nad bólem przewleklym grupa sprawnych
  poznawczo wykazywala wyzsze srednie wskazniki
  bólu niz grupa z lekkim otepieniem, która z kolei
  wykazywala wyzsze wskazniki w porównaniu do grupy
  z nasilonym otepieniem.

26
Leczenie

• Leczenie farmakologiczne
• rehabilitacja
• terapia psychologiczna
• terapia behawioralna
• terapia poznawczo-behawioralna

27
Leczenie farmakologiczne

• Nieskutecznosc leczenia p-bólowego u osób w wieku
  podeszlym moze byc spowodowana wieksza
  sklonnoscia do wystepowania objawów
  niepozadanych lub obawa przed mozliwoscia
  wystapienia takich powiklan.
• Moze to byc zwiazane ze spowodowanymi wiekiem
  zmianami metabolizmu, klirensu leku, czy
  przeplywu narzadowego.

28
Leczenie farmakologiczne-NLPZ

• Stosowane w wielu zespolach bólowych (glównie
  miesniowo-szkieletowych)
• równiez w bólach spowodowanych przerzutami
  nowotworów do kosci
• posiadaja one efekt pulapowy
• przewlekle podawanie NLPZ powoduje powiklania ze
  strony przewodu pokarmowego, zaburzenia
  psychiczne i zmniejszenie przeplywu nerkowego

29
Leczenie farmakologiczne-NLPZ

• Badania wskazuja, ze NLPZ powoduja 16
  niewydolnosci nerek, spowodowanej toksycznym
  dzialaniem leków i 3 wszystkich przyczyn ONN
• bardziej bezpieczny u osób w wieku podeszlym jest
  paracetamol(acetaminofen) pod warunkiem, ze dawka
  dobowa nie przekracza 4g.

30
Leczenie farmakologiczne

• Zasady stosowania leków analgetycznych u osób w
  wieku podeszlym
• nalezy uwzglednic stosowanie innych leków,
  poprzednio wystepujace objawy uboczne i
  schorzenia towarzyszace
• rozpoczynac podawanie analgetyków od niewielkich
  dawek i stopniowo je zwiekszac

31
Leczenie-c.d.

• Monitorowac wystepowanie ewentualnych objawów
  niepozadanych
• stosowac zasade podawania mniejszych dawek leków
  zapobiegajacych powstawaniu bólu o znacznym
  natezeniu, zamiast koniecznych dla zniesienia
  tego bólu duzych dawek srodków analgetycznych

32
Rehabilitacja

• Aktywnosc fizyczna
• zapobieganie nastepowym urazom i nasilaniu bólu
• metody fizykalne, cieplo, zimno, elektroterapia
• wyciagi
• techniki manualne

33
Terapia poznawczo-behawioralna

• Osoby w wieku podeszlym wykazuja zwiekszona
  sklonnosc do zachowan bólowych oraz rozmów
  dotyczacych ich bólu. Wynikac to moze z
  osamotnienia i wyizolowania.
• W takich przypadkach korzystne jest
• wyjasnienie choremu psychologicznych mechanizmów
  bólu

34
Terapia poznawczo-behawioralna

• Dazenie do zredukowania czestosci zachowan
  bólowych
• dazenie do zwiekszenia ilosci zachowan zdrowych
• aktywizacja spoleczna i zawodowa

35
Terapia poznawczo-behawioralna

• W badaniach porównawczych, stwierdzono, ze
  stosowanie terapii p-b powoduje zmniejszenie
  stopnia natezenia bólu, a takze poziom leku i
  depresji. Obserwowano równiez wzrost aktywnosci
  fizycznej. Nie bylo jednak róznic w ilosci
  zazywanych leków.

36
Podsumowanie

• Podeszly wiek wplywa w nieznacznym stopniu na
  percepcje bólu
• wyrazniej wplywa na zmniejszenie znaczenia
  przypisywanego dolegliwosciom bólowym o niezbyt
  duzym stopniu natezenia
• ból jest zbyt pochopnie lekcewazonym objawem u
  osób w wieku podeszlym

37
Podsumowanie-c.d.

• Nie mozna stwierdzic, ze wiek dziala jak
  analgetyk, zmniejszajacy doznania bólowe
• w zadnym razie nie mozna zachodzacych wraz z
  wiekiem zmian w ukladzie nocyceptywnym porównac
  do zmian , które obserwuje sie w narzadzie wzroku
  i sluchu
• w strategii leczenia wieksza uwaga powinna byc
  poswiecona wielodyscyplinarnemu leczeniu bólu