Do

1
AILE HEKIMLIGINDE ARASTIRMA
Doç. Dr. Zekeriya Aktürk 16 Subat 2006 Gülhane
Askeri Tip Akademisi, Ankara
0535 7140843 naturamed_at_hotmail.com http//aileheki
mligi.trakya.edu.tr
2
(No Transcript)
3
Sizce?
Mission impossible ! ? ?
4
Amaç ve Hedefler

• Bu dersin sonunda katilimcilarin birinci
  basamakta arastirma yapmanin önemini kavramalari
  ve arastirma yöntemleri konusunda temel bilgiler
  kazanmalari amaçlanmistir.
• Bir arastirmanin asamalarini sayabilmeleri
• Yanitlanabilir bir klinik soru olusturabilmeleri
• Veri çesitlerini sayabilmeleri
• Bir veride aranmasi gereken özellikleri
  sayabilmeleri
• Arastirma çesitlerini sayabilmeleri
• Kohort, vaka kontrol ve randomize kontrollü
  çalismayi açiklayabilmeleri
• Parametrik ve nonparametrik testlerin uygulanma
  yerlerini kavramalari

5
Ne gerekiyor?

• Istek (Gerek var mi?)
• Zaman
• Fikir (Neyi arastirayim?)
• Beceri (Nasil?)
• Destek (Proje, istatistik...)
• Para (?)

Öyleyse ne duruyoruz ! !
6
Hadi bir arastirma yapalim!
GATA AH Asistanlari ve Arastirma
Aktürk Z. GATA. 16 Subat 2006
7
Bir literatür
Askew, DA. et al. GPs involvement in and
attitudes to research. Med J Aust
2002177(2)74-77
8
Bir arastirmanin asamalari

1. Yanitlanabilir bir soru sormak
2. Sorunuz daha önce cevaplanmis mi?
3. Hipotez kurma
4. Yöntem belirleme
5. Uygulama
6. Istatistik
7. Yorum
8. Rapor yazimi

Tyler CW, Epidemiyoloji
9
En degerlisi Fikir
Arastirma Panom Arastirma Panom Arastirma Panom Arastirma Panom
Sirada Yöntem Uygulama Rapor
Halk arasinda bitkisel ilaçlarin kullanma durumu Kabizligin zihinsel fonksiyonlara etkisi Danismanligin ergenlerdeki riskli davranislara etkisi. . Türkiyede tipta uzmanlik egitimi . Yapilandirilmis egzersizin kilo vermeye etkisi Birinci basamak için bir ulusal kayit yazilimi gelistirilmesi . Edirneli kadinlarda osteoporoz prevalansi Tip ögrencilerinin bitkileri tanima durumu .
10
Fikir yakalamak için uyanik olmaliyiz!

• Klinik uygulamalar
• Çalisma ortami
• Hastalardan gelen fikirler
• Hastane koridorlari
• Arkadaslarimiz
• Beklenmeyen saglik sonuçlari

11
Yanitlanabilir klinik soru

• Patient/problem Hasta/problem
• Intervention Girisim
• Comparison Karsilastirma
• Outcomes Sonuç/Çikti
• Örn. Sismanligin tedavisinde kalori diyeti ile
  glisemik endekse bagli bir diyet arasinda vücut
  kitle endeksini düsürme ve yasam kalitesini
  artirma açisindan fark var midir?

Centre for EBM httpwww.cebm.net/
12
Sorunuz Cevaplanmis mi?

• Literatür taramasi
• Hocalariniz
• Diger meslektaslariniz
• Arkadaslariniz
• Kitaplar
• Internet

13
Hipotez kurma

• H0
• Sismanligin tedavisinde kalori diyeti ile
  glisemik endekse bagli bir diyet arasinda vücut
  kitle endeksini düsürme ve yasam kalitesini
  artirma açisindan fark yoktur.
• H1
• Sismanligin tedavisinde kalori diyeti ile
  glisemik endekse bagli bir diyet arasinda vücut
  kitle endeksini düsürme ve yasam kalitesini
  artirma açisindan fark vardir.

14
Bazi prensipler

• Birden çok hipotezi bir arada test edebiliriz,
  ama olabildigince az hipotez kurmaliyiz.
• Hastalarimizin tüm sorunlarina egilip hiç birini
  çözememek yerine bir soruna egilip onu çözmek
  daha yararli olur.
• Arastirmamizin yöntemi ve örneklemi her hipoteze
  göre ayri ayri degerlendirilmelidir.
• Gerekiyorsa mutlaka erken dönemde bir istatistik
  uzmanina danisilmalidir.

15
Buraya kadar olan asamalari
dikkate almadan yöntem ve uygulama
asamalarina geçilmemelidir!
16
Arastirma yöntemleri(Soruyu nasil cevaplariz?)

• Gözlemsel
• Vaka sunumu (case report)
• Prevalans (yayginlik)
• Vaka kontrol (case control)
• Kalitatif arastirmalar
• Deneysel
• Randomize kontrollü çalismalar
• Kohort çalismalari
• Saha deneyleri
• Metodolojik
• Geçerlilik, güvenilirlik çalismasi

17
Vaka-Kontrol Çalismasi
18
Kohort çalismasi
19
Randomize Kontrollü Çalisma
20
Istatistik Analiz

• Verilerde bulunmasi gereken özellikler
• Güncel
• Güvenilir
• Dogru
• Eksiksiz
• Kullanima uygun
• Amaca uygun

21
Veri çesitleri

• Ordinal
• Nominal

22
Önemlilik testleri

• Parametrik
• Student t-test
• ANOVA
• Nonparametrik
• Ki kare
• Mann-Whitney U testi
• McNemar testi
• Wilcoxon
• Fisher exact test

23
Parametrik test varsayimlari

• Evrenin normal dagilima uymasi
• Varyanslarin homojen olmasi
• Deneklerin evreden rasgele seçilmis olmasi
• Deneklerin birbirinden bagimsiz olmasi
• Denek sayilarinin yeterli olmasi

24
(No Transcript)
25
Birlikte bir örnek yapalim

• Bir arastirmanin asamalari
• Yanitlanabilir bir soru sormak
• Sorunuz daha önce cevaplanmis mi?
• Hipotez kurma
• Yöntem belirleme
• Uygulama
• Istatistik
• Yorum
• Rapor yazimi

26
Yanitlanabilir soru

• Üniversite egitimine baslayan gençlerde aile
  planlamasi yöntemi bilenlerle bilmeyenler
  arasinda cinsel iliskide bulunma açisindan bir
  fark var midir?

Uzm. Dr. Turan Set. Üniversite çagindaki
ergenlerin cinsel bilgi tutum ve davranislari.
Uzmanlik Tezi, Edirne 2005. (Verileri
kullanmamiza izin verdigi için Dr. Turan Sete
tesekkür ederiz.)
27
Soru daha önce cevaplanmis mi?

• Fantahun M, Chala F, Loha M. Knowledge, attitude
  and practice of family planning among senior high
  school students in north Gonder. Ethiop Med J.
  1995 Jan33(1)21-9.
• The most common reason for not using modern
  contraceptive methods among sexually active
  respondents was little or no knowledge of
  contraceptives

28
Hipotez

• H0 Cinsel iliskide bulunan ve bulunmayan gençler
  arasinda aile planlamasi yöntemlerini bilme
  açisindan fark yoktur.
• H1 Cinsel iliskide bulunan ve bulunmayan gençler
  arasinda aile planlamasi yöntemlerini bilme
  açisindan fark vardir.

29
Yöntem

• Üniversiteye kayit için gelen gençlere bir anket
  doldurtulmasi
• Yas
• Cinsiyet
• AP yöntemi bilme durumu
• Cinsel iliskide bulunmus olma durumu

30
SPSS veri seti
31
Veri türü

• Bagimsiz degiskenler
• Yas
• Ordinal
• Cinsiyet
• Nominal
• AP yöntemi bilme durumu
• Nominal
• Bagimli degiskenler
• Cinsel iliskide bulunmus olma
• Nominal

32
Tanimlayici istatistikler
33
Önemlilik testi
34
Yorum

• Cinsel iliskide bulunanlarin 22si AP
  yöntemlerini bilirken bulunmayanlarin 16si
  bilmektedir. Cinsel iliski ile AP yöntemi bilme
  arasinda iki yönlü anlamli bir iliski vardir (Ki
  kare 78,6 plt0,001)
• AP yöntemi bilme durumu her iki grupta da
  düsüktür.
• Gençlerin AP yöntemi bilme durumlarina göre
  gelecekteki davranislarini arastiran kohort
  çalismalari daha yararli bilgi saglayacaktir.

35
(No Transcript)