Anksiyete Tedavisinde Maruz Birakma Terapisi

1
Anksiyete Tedavisinde Maruz Birakma Terapisi

• Maruz Birakma Terapisinin Kullanilabilecegi Temel
  Ankiyete Bozukluklari
• -Agorafobisiz ve agorafobinin eslik ettigi Panik
  Bozukluk
• -Özgül Fobi
• -Sosyal Fobi
• -Obsesif-Kompulsif Bozukluk
• -Post-Travmatik Stres Bozuklugu
• -Akut Stres Bozuklugu
• -Yaygin Anksiyete Bozuklugu
• -Genel bir tibbi duruma bagli veya Madde
  kullanimina bagli anksiyete bozuklugunda
  kullanilabilmektedir.

2

• Maruz kalma terapisi danisanlari onlarda
  anksiyete uyandiran durumlara, anksiyeteleri
  azalma gösterene dek maruz kalmalari için
  cesaretlendirmeye dayanan bir yüzlestirme
  terapisidir.

3

• Maruz birakma, danisanlara anksiyetelerini
  çagristiran durumlarda gösterdikleri bilissel ve
  duygusal tepkilerini kesfetme imkani sunmaktadir.
  
• Danisanlara daha mantikli ve akilci düsünmeyi
  ögretmek yerine dünyaya bakislarini sinamak için
  yardimci olunur.
• Panik bozuklugu olup da alisveris
  merkezlerinden, metrolardan,trenlerden veya
  tünellerden korkanlar, korkularinin olustugu
  yerlerde bu korkularla yüzlesmeleri sonucunda
  tehlikeli kavramini yeniden degerlendirirler.

4

• Ikinci olarak maruz kalma, korkmaya dair
  psikolojik ve fizyolojik aliskanliklari
  düzenler.Danisanlar genellikle maruz olma
  sürerken anksiyetelerinde bir azalma oldugunu
  fizyolojik anksiyete belirtilerinin de bu
  azalmaya eslik ettigini belirtirler.
• Üçüncü olarak maruz kalma, danisana hem yeni
  olusmakta olan hem de kalici hale gelmis
  anksiyetelerle mücadele etmede yeni bir yol
  sunar.

5

• Maruz birakma terapisinin özellikleirnden biri
  danisanlara sürecin gerekleri söylendiginde
  çogunun bunu korkutucu bularak maruz kalmanin
  kendileri için imkansiz oldugunu düsünmeleridir.
  Maruz birakmanin avantaj ve dezavantajlari
  anlatilarak bu yaklasima bir sans vermeleri için
  danisanlar ikna edilmeye çalisilmalidir.

6

• TEDAVI ASAMALARI
• Maruz birakma terapisinin en etkin uygulamasi
  için su 4 asamanin sürece dahil edilmesi
  gerekir
• 1-Degerlendirme
• 2-Terapi için danisani hazirlama
• 3-Yogun maruz birakma
• 4-Kendini kontrol

7

• 1-Degerlendirme Asamasi
• Degerlendirme asamasi konsultasyon, DSM
  tanisal degerlendirmesi, Tibbi muayene ve Belirli
  psikolojik degerlendirmeleri içerir. Bu asamanin
  bir amaci danisanin yasadigi anksiyete
  bozuklugunun türünü tam olarak saptayabilmek ve
  maruz birakma terapisi için gereken bilgiyi
  saglayabilmektir.
• Buna ek olarak da maruz birakma terapisinin
  gerekliligini kararlastirmaktir. Bu asamada
  güvenilir bir terapötik iliski kurmaya
  odaklanilir.Terapist danisanin yasadigi duruma
  asina oldugunu ona hissettirmelidir.

8

• 2-Terapi için danisani hazirlama Asamasi
• Danisani hazirlama fazinin bir amaci
  Danisanla beraber çalisilarak korkularin ortaya
  çikisindan bugüne kadar olan devam sürecinin
  açiklamasina dair makul bir model
  çikarabilmektir. Ikinci amaç Danisanlari bu
  modelin içerigini düsünmelerini saglayacak
  sekilde cesaretlendirerek gelecekte bu korkularin
  üstesinden gelmelerinin yolunu açmaktir.

9

• Mümkün oldugunca danisanlarin hedeflerini
  olusturmalarinda ve bu hedeflerin planlanmasinda
  aktif olmalari desteklenmelidir.Aktif katilim
  danisana motivasyon saglama da anahtar role
  sahiptir.Yapilacak maruz birakma uygulamasina
  hasta bu asamada bilissel olarak hazirlanmalidir.

10

• 3-Yogun maruz birakma asamasi
• Maruz kalma terapisinin basit mantigi,
  danisanlari onlarda anksiyete uyandiran
  durumlara, anksiyeteleri azalma gösterene dek
  maruz kalamalari için cesaretlendirmektir.Panik
  atak ve agorafobi sorunu olan danisanlar,
  kontrolü kaybetme, kalp krizi geçirme veya
  delirme korkulari azalmaya ve sonunda kaybolma
  noktasina gelinceye kadar korkulariyla aktif
  olarak yüzlesmeye cesaretlendirilir

11

• (kalabalik alisveris merkezlerinde alisveris
  yapmak, sik sik kalabalik sinemalara gitmek,
  alisik olunmayan yerlerde yürümek, otobüsle veya
  metroyla yolculuk yapmak ve kapali alanlarda
  kalmak gibi uygulamalar yapilir). Sürekli el
  yikama gibi kompulsiyonlari olan danisanlara bu
  ritüellerine izn vermemeleri ve kendilerini
  mikroplarla temas etmekten korktuklari ortamlara
  sokmalari ögretilmelidir.

12

• 4-Kendini Kontrol. Tedavinin son asamasi
• Terapiden edinilen kazançlari sürekli kilmak
  için danisanlari kendilerinin terapistleri olmaya
  cesaretlendirmek gerekir.Yogun asamada yapmaya
  basladiklari gibi,korktuklari durumlara
  kendilerini devamli olarak maruz birakmalari
  gerekmektedir.Terapist tarafindan yönlendirilen
  terapiden, kisinin kendi kendine yapacagi
  terapiye geçis saglanmalidir.

13

• Maruz kalma terapisindeki degisim
• -Direkt yüzlestirme,
• -Uzamis ve tekrarli maruz birakma
• -Sistematik duyarsizlastirma
• -Tepkilerin engellenmesi
• ile kolaylasmaktadir. Bunlara deginecek olursak

14

• Direkt Yüzlestirme
• Danisanlar, anksiyetelerini ortaya çikartan
  durumlarla mümkün oldugunca dogrudan
  yüzlestirilmelidir. Genellikle danisan korktugu
  uyarana gerçek hayat sartlarinda maruz birakilir.
  Bu sekilde maruz birakma anksiyete
  reaksiyonlarinin genellikle fizyolojik,davranissal
  ve bilissel ögeler de dahil olmak üzere çok
  yönlü aktive olmasina neden olur.

15

• Ancak gök gürültüsü korkusu ya da kan görecek
  sekilde yaralanma fobisi gibi bazi anksiyete
  sorunlarinda fobik uyarani dogal çevrede bulmak
  kolay degildir.Bu durumlarda danisan yapay,hayali
  veya aslina benzer durumlara maruz birakilir.
  (Ilgili korkuyu gösteren bir film izleme gibi).

16
(No Transcript)
17

• Uzamis ve Tekrarli Maruz Birakma
• Danisanlar anksiyeteleri belirgin bir sekilde
  hafifleyene dek uzun sürelerle korktuklari
  durumlarda kalamalidirlar. Tekrar tekrar bu
  durumlarla yüzlesmelidirler.Maruz kalmanin süresi
  anksiyete semptomlarinin nekadar zamanda
  azalacagina baglidir.Maruz kalma seanslari
  aralikli veya yogun olarak sürdürülebilir.Aralikli
  oldugunda asagi yukari haftalik görüsmeler
  yapilir.Yogun formda ise günde 8-10 saat olmak
  üzere 5-12 gün boyunca devam eder.

18

• Uzamis maruz kalmaya yönelik önemli bir soru
  danisanlarin en az korktuklari durumlarla
  baslayip yavas yavas en çok korktuklarina dogru
  gitmenin (dereceli) mi, yoksa direkt en çok
  korktuklari durumla yüzlesmeleriyle mi(flooding)
  baslamanin(derecelendirilmis veya yogun) daha
  dogru oldugudur.

19

• Birinci prosedür daha ihtiyatlidir ve hem
  danisanlar hem de terapistler tarafindan daha
  fazla kabul görür. Ancak klinik çalismalar
  dogrudan en çok korkulan durumla yüzlesmenin daha
  basarili oldugunu göstermektedir. Yogun form
  beklenen anksiyeteyi minimize eder ve anksiyete
  semptomlarini spontan olarak toparlar,
  dolayisiyla da daha çabuk basari saglar.

20

• Derecelendirilmemis maruz kalma versiyonu yüksek
  derecede etkindir ancak erken vazgeçislerle
  sonuçlanabilir.Danisanin bakis açisina uygun
  bilissel müdahaleler bu vaz geçisler önlenebilir.

21

• Sistematik Duyarsizlastirma
• En çok fobilerin tedavisinde kullanilir.Iki
  asamasi vardir.Önce danisana vucudunu gevsetme ve
  rahatlatma teknikleri ögretilir.Ikinci asamada
  korku olusturan durumlarin bir listesi yapilir ve
  en fazla korkulandan en az korkulan duruma göre
  bu liste siralamaya konur.Tedavi bireyin en az
  korktugu, kaygilandigi durumu hayalinde
  canlandirip, bu hayal kafasinda canli
  iken,kendini gevsetip rahatlamayi basarmasiyla
  baslar ve listedeki daha korkutucu durumlar
  sirayla ele alinarak devam eder.Listedeki bütün
  durumlarda birey gevsemeyi basardiginda tedavi
  amacina ulasir.

22

• Bu teknigin kurucusu Wolpe(1958) ölüm korkusu
  olan bir hastada su listeyi elde etmistir
• Ilk kocasinin tabuta konmasi
• Bir ölünün mezara konmasi
• Mezarin kazilmasini görme
• Genç birinin kalp hastaligindan öldügü haberini
  okumak
• Mezarlik yakinindan geçmek
• Bir cenaze alayi görmek
• Yasli birinin ölümünü gazeteden ögrenmek
• Hastaneye gitmek
• Hastane görmek
• Bir cankurtaran arabasi görmek
• 
  

23

• Obsesif kompulsif bozukluk tanisi olan bir
  hastanin listesi
• Birinin elini yikamadan bana yiyecek vermesi veya
  yiyeceklerime dokunmasi
• Yikanmayan elle sofraya çatal kasik konmasi,çay
  kasiklarinin ucundan tutulmasi.
• Kiyafet degistiridikten sonra ellerin yikanmamasi
• Sokakta yere düsen para gibi seylerin yerden
  alinmasi
• Yere basilan ayaklarla eve basilmasi
• Ekmegin gazeteye sarilmasi( mikroplarini öldürmek
  için aldigim her ekmegi mutlaka firinda
  isitiyorum)
• Ayakkabilikta ayakkabilarin üstüste konmasi
• Tuvalet terliklerinin ucunun dahi üst üste
  degmesi
• Tuvaletten çiktiktan sonra musluklarin
  yikanmamasi
• Lavabo ve tuvaletin eldiven takmadan yikanmasi
• Yere düsen tuvalet firçasinin çiplak elle
  tutulmasi sonra su kabinin veya kapi kulbunun
  tutulmasi
• Yere konan posetlerin altina bir sey sermeden eve
  konmasi

24

• Sistematik Duyarsizlastirma tekniginin fobileri
  tedavide etkinligi arastirmalarla kanitlanmistir
  ancak tedavi etkisinin nasil isledigi konusunda
  tam bir fikir birligi yoktur.(Rimm ve
  Lefebvre,1981)

25

• Tepkilerin engellenmesi
• Terapist bilissel kaçinma da dahil olmak üzere
  kaçinma tepkilerinin her türlü formundan
  vazgeçirici olmalidir. Kaçinmayi önlemek için,
  danisanin korku verici uyarana iliskin dikkatine
  ve uyarandan bahsederken ortaya çikan duygu ve
  düsüncelerine odaklanilir. Korktuklari bir durum
  hakkinda konusurken terapisti alakasiz bir
  konudan sözetmeye çekmeleri engellenmelidir.
  Böylece maruz kalma etkisinin indirgenmesi ve
  dikkatin dagilmasi önlenir.

26

• Ilaçla birlikte yapilan uygulamalarin
  yüzlesmeye etkisi
• Ilaç tedavisi ve maruz birakmanin birlikte
  kullanilmasi her zaman uygun degildir. Ilaçla
  birlikte yapilan uygulamalarin yüzlesmeyi
  engelledigine ve danisanlarin yüzlesmeden
  maksimum fayda saglamasi için ilaçla birlikte
  uygulama yapmanin yarar saglamadigina dair
  çalismalar vardir.

27

• Maruz kalma terapisinin Degerlendirilmesi
• Tedavi yaklasiminin etkinliginin
  degerlendirilmesi için danisanlar tedavinin
  sonlandirilmasindan alti hafta, bir yil ve bes
  yil sonra izlenebilir. Trapinin uzun dönem
  gelisimi saglayip saglamadigi ve bu süreç
  içerisinde baska bozukluklarin gelisip
  gelismedigi hakkinda karara varilir. Ayrica is ve
  sosyal hayata uyum da degerlendirilir.Danisanlarda
  n nasil degistiklerini derecelendirmeleri ve
  anlatmalari ve kendi kelimeleriyle terapiden
  ögrendikleri belli basli dersleri yazmalari
  istenir.
• Kaynak www.onlineterapiler.com TelifKaynak
  gösterilmeden kullanilamaz.