Besturing van ICT: architectuur-afstemming in het GRAAL-project

1
Besturing van ICT architectuur-afstemming in het
GRAAL-project
dr. Pascal van Eck, prof.dr. Roel Wieringa
(Leerstoel Informatiesystemen) Congres IT met
het oog op de toekomst, Apeldoorn, 28 oktober
2004
2
Overzicht

• Doel van deze presentatie
• Afstemming volgens Henderson Venkatraman
• Het GRAAL-project en -raamwerk
• Observaties case studies
• Afsluiting

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
3
Doel van deze presentatie

• Besturing vanuit optiek ICT-afstemming
• Project GRAAL heeft enkele patronen
  geïdentificeerd in IT-afstemming
• en er is verklarende theorie aanwezig

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
4
Overzicht

• Doel van deze presentatie
• Afstemming volgens Henderson Venkatraman
• Het GRAAL-project en -raamwerk
• Observaties case studies
• Afsluiting

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
5
Bron Henderson, Venkatraman, (1993). Strategic
alignment Leveraging information technology for
transforming organisations. IBM Systems Journal,
32(1)472-484.
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
6
De essentie van Henderson Venkatraman

• Net als de bedrijfsstrategie moet de IT strategie
  zowel interne als externe aspecten in ogenschouw
  nemen
• Zowel interne/externe afstemming als functionele
  integratie moeten beschouwd worden. Een van beide
  alleen is onvoldoende

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
7
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
8
Overzicht

• Doel van deze presentatie
• Afstemming volgens Henderson Venkatraman
• Het GRAAL-project en -raamwerk
• Observaties case studies
• Afsluiting

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
9
Project GRAAL

• Guidelines Regarding Architecture ALignment
• Doel ontdekken van patronen in enterprise-level
  applicatie-architectuur
• Gebaseerd op case studies in de Nederlandse
  financiële dienstverlening en grote
  overheidsorganisaties

Project page http//is.cs.utwente.nl/GRAAL
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
10
Systeemtheorie

• Een systeem is een samenhangend geheel van
  componenten
• Er is synergie tussen componenten
• en die synergie levert emergente eigenschappen
  op
• Een product is een systeem met nuttige eigensch.
• Voorbeelden
• Het rechtssysteem
• Het NL elftal speelt met een 3-3-4 systeem
• Een systematische manier van werken

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
11
Systeemdimensies

• Systeemaspecten van buitenaf observeerbare
  eigenschappen
• Aggregatie-hiërarchie structuur als
  samenstelling van deelsystemen
• Systeem-levenscyclus van concept tot sloop

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
12
Systeemlevenscyclus
Acquisitie (maken or kopen)
Conceptie
Gebruik
Sloop
Time
Onderhoud (Correctief en adaptief)

• Typische fases in de levenscyclus van een systeem
• Tijdens het ontwerp moeten we rekening houden met
  alle fases

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
13
Aspecten van software-producten

• Dienst nuttige interactie met omgeving
• Gedrag in welke volgorde? (tijd)
• Communicatie met wie? (plaats)
• Betekenis waarover?

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
14
Aggregatie
Gedrag Communicatie Betekenis Kwaliteit
Samen- gesteld system
Gedrag Communicatie Betekenis Kwaliteit
Gedrag Communicatie Betekenis Kwaliteit
Gedrag Communicatie Betekenis Kwaliteit
Externe entiteit
Externe entiteit
Systeem
Gedrag Communicatie Betekenis Kwaliteit
...
Component
...
Aspect en aggregatie zijn onafhankelijk
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
15
De betekenis van aggregatie

• C is een component van A als
• C een dienst verleent aan A
• A een inkapseling is van C
• Als we afzien van inkapseling ontstaat een
  gelaagde architectuur

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
16
Architectuurlagen
Primaire dienst- verlening

• Lagenstructuur doorkruist werelden
• Dit is niet mogelijk met inkapseling

Omgeving (markt)
Sociale wereld
Organisatie (structuur en processen)
Bedrijfsapplicaties
Symbolische wereld
Software-infrastructuur
Fysieke infrastructuur
Fysieke wereld
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
17
Structuur van de bedrijfsapplicatielaag
Primaire dienst- verlening
Omgeving
Sociale wereld
Organisatie
Applicaties functionaliteit
Bedrijfsapplicaties bedienen specifieke groepen
gebruikers
Symbolische wereld
Informatiesystemen data
Software-infrastructuur
Fysieke infrastructuur
Fysieke wereld
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
18
Structuur van de software-infrastructuurlaag
Primaire dienst- verlening
Omgeving
Sociale wereld
Organisatie
Bedrijfsapplicaties
Infrastructuur bedient alle groepen gebruikers
Office SW, Browser, ...
Symbolische wereld
Middleware
DBMS, WFMS, Directory server, Web server, ...
OS, Network software
Fysieke wereld
Fysieke infrastructuur
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
19
De fysieke wereld is GROOT
Primaire dienst- verlening
Omgeving
Sociale wereld
Organisatie
Bedrijfsapplicaties
Symbolische wereld
Software-infrastructuur
Processors, peripherals, UI devices,
wires, electromagnetic waves, wireless access
points, .... Radio network, electricity network,
telephone network, water supply network, gas
supply network, sewage network, road network,
.... Buildings, ... machine tools, ....
Fysieke wereld
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
20
Het raamwerk
Levenscyclus
Sloop
Gebruik onderhoud
Acquisitie
Conceptie
Kwaliteit
Aspecten
Diensten
Gedrag
Communicatie
Betekenis
Usability ...
Maintainability ...
Omgeving (markt)
Sociale wereld
Organisatie (structuur en processen)
Bedrijfsapplicaties (functionaliteit
informatiesystemen)
Symb. wereld
Dienstverlening
SW infrastructuur (OS, NW, MW, DBMS, WFMS, ...)
Fysieke infrastructuur (Computers, netwerken,
access points, ...)
Fysieke wereld
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
21
Overzicht

• Doel van deze presentatie
• Afstemming volgens Henderson Venkatraman
• Het GRAAL-project en -raamwerk
• Observaties case studies
• Afsluiting

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
22
Bestudeerde documenten
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
23
Belangrijkste bevindingen

• Aansturing bedrijfsapplicatielaag en
  software-infrastructuurlaag verschillen
• Bedrijfsapplicatielaag
• Gebeurtenisgedreven
• Structuur volgt gebruikersgroepen
• Software-infrastructuurlaag
• Tijdgedreven
• Structuur volgt technologiedomeinen
• Structuur ontwikkelorganisatie moet structuur
  klantenorganisatie volgen

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
24
Application alignment
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
25
Goals
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
26
Problems
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
27
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
28
Twee perspectieven
Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
29
Ontwikkelorganisatie en klantorganisatie
observatie

• Ontwikkelorganisatie voor reorganisatie
• Een afdeling per klantgoep
• Per afdeling subafdeling per ontwikkelfase
  (accountmanagers, architecten, ontwerpers,
  bouwers)
• Ontwikkelorganisatie na reorganisatie
• Een afdeling per ontwikkelfase
• Per afdeling subafdelingen per klantgroep

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
30
Conway

• Wet van Conway
• Structuur van ontworpen artefact is afspiegeling
  van structuur groep ontwerpers
• Gevolg reorganisatie
• Structuur ontwikkelafdeling past niet meer bij
  architectuur (geen afspiegeling)
• Klanten missen aanspreekpunt
• Oude structuur komt ad-hoc terug

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
31
Overzicht

• Doel van deze presentatie
• Afstemming volgens Henderson Venkatraman
• Het GRAAL-project en -raamwerk
• Observaties case studies
• Afsluiting

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
32
Afsluiting

• Besturing van ICT bezien vanuit perspectief
  architectuur-afstemming
• GRAAL-raamwerk biedt eenvoudig kader voor
  bestuderen afstemming
• Aandachtspunten
• Frictie bij toepassen van meerdere
  afstemmingsperspectieven
• Afspiegeling ontwikkel-organisatie en
  klantorganisatie wenselijk

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
33
Literatuur

• Strategic Alignment Model
• Henderson, Venkatraman, (1993). Strategic
  alignment Leveraging information technology for
  transforming organisations. IBM Systems Journal,
  32(1)472-484.http//researchweb.watson.ibm.com/j
  ournal/sj/382/henderson.pdf
• Uitbreiding v/h Strategic Alignment Model
• Maes, R., Rijsenbrij, D., Truijens, O. and
  Goedvolk, H. (2000). Redefining businessIT
  alignment through a unified framework. PrimaVera
  Working Paper 2000-19, Univ. of Amsterdam, Dept.
  Accountancy and Inf. Mngt.http//imwww.fee.uva.nl
  /maestro/PDF/2000-19.pdf
• Resultaten GRAAL
• Eck, P. van, Blanken, H. and Wieringa, R. (2004).
  Project GRAAL Towards Operational Architecture
  Alignment. Int. J. of Cooperative Information
  Systems, 13(3)235-255.http//is.cs.utwente.nl/GR
  AAL/eck_blanken_wieringa_ijcis04.pdf

Doel Henderson Venkatraman Het
GRAAL-raamwerk Observaties Afsluiting
34
Pascal van EckAfdeling InformaticaUniversiteit
TwentePostbus 2177500 AE EnschedeEmail
vaneck_at_cs.utwente.nlhttp//www.cs.utwente.nl/pat
veck